JULIA ĐƯỢC GIAO CÔNG TÁC

Như bọn trẻ đã dự đoán, chỉ trong nửa tiếng, chiếc chìa khóa dự bị đã làm xong. Bác thợ khóa giao chìa cho ba đứa, cầm tiền đút vào ngăn kéo, không nói một lời.

Ra khỏi nhà bác thợ, ba cậu vội đem hai chìa khóa ra so và vui thích thấy chúng giống hệt nhau, mặc dầu chiếc thứ hai bằng đồng. Từ nay, căn phòng bí mật nào đó mà chỉ chìa khóa của Toromanov mới mở được, đã nằm gọn trong tay chúng, chỉ còn tìm xem nó ở đâu mà thôi.

Ngay tối hôm đó, Peso mang chìa khóa trả lão áo trắng. Peso vào nhà một mình; Costa và Vesselin đợi ngoài phố. Lần thứ hai trong cùng một ngày, Peso lại đứng trước cái cánh cửa màu nâu có biển đồng. Lúc bấm chuông nó vẫn thấy tim đập mạnh. Nó cảm thấy việc làm của chúng chưa đúng lắm. Tuy nhiên, nó phải cố giữ bình tĩnh trước mặt người áo trắng, coi như không có chuyện gì cả.

Peso nghe thấy tiếng chuông vang trong phòng ngoài, rồi rơi vào im lặng. Nó lắng nghe xem có tiếng chân người ở trong phòng hay không. Một, hai phút trôi qua. Không có tiếng mở cửa, cũng chẳng có tiếng chân người. Peso định bấm chuông lần nữa thì cảm thấy như có một con mắt vô hình đang theo dõi nó qua cái lỗ tròn ở cửa. Vài giây sau, cửa mở rất êm, và mụ Toromanova khoác chiếc áo ngủ bằng nhung đỏ, xuất hiện. Dáng điệu mụ không niềm nở, giọng nói cũng thế:

– Cháu hỏi gì?

– Cháu hỏi ông Toromanov. – Peso lễ phép đáp.

– Hỏi có việc gì? – Mụ có vẻ ngạc nhiên.

Bấy giờ Peso mới để ý tay mụ cầm điếu thuốc lá. Cậu vẫn lễ phép:

– Việc cái chìa khóa ạ, – Peso nhận thấy ngay là mụ bị lúng túng vì câu trả lời bất ngờ. Mắt mụ khép lại, rồi mở thật to:

– Chìa khóa gì?

– Ông Toromanov đánh mất chiếc chìa khóa…

– Bậy! Ông ấy chẳng mất chìa khóa nào cả! – Mụ có vẻ sốt ruột.

– Cháu muốn nói là ông ấy cầm nhầm chìa khóa của cháu...

– Cháu đợi một lát. – Mụ đã bình tĩnh lại và đi vào trong nhà.

Sau đó, Toromanov đi ra với một nụ cười hiền lành, gần như nhún nhường. Lão nói rất dịu dàng:

– Cháu đấy à? Thế nào, có chuyện gì thế?

– Thưa ông, chắc ông còn nhớ hôm qua cháu đưa ông chiếc chìa khóa rơi...

– Ờ, ờ, nhớ!

– Nhưng cháu nhầm... Cháu đưa cho ông chìa khóa của cháu, còn chìa khóa của ông, cháu lại giữ.

– Thật à? – Toromanov thoáng rùng mình. – Lại có chuyện thế! Thế chìa khóa của bác đâu?

Peso rút chìa khóa trong túi, lễ phép đưa cho lão. Lần này cũng vậy, lão gần như giật lấy trong tay cậu bé.

– Tốt lắm! Cám ơn cháu! – Lão nói bằng một giọng vồn vã gần như thành thực.

– Thế ông trả cái của cháu chứ?

– Tất nhiên, trả ngay!

Mặc dầu người béo nặng, lão ta biến vào trong nhà một cách lanh lẹn lạ thường và sau đó trở ra, tay cầm chìa khóa và một gói nhỏ. Lão đưa cả cho Peso, nói vẻ tử tế:

– Kẹo đây, cho cháu đấy! Những em bé ngoan thì phải được thưởng!

Peso ngượng nghịu cầm lấy kẹo, miệng lí nhí một câu cảm ơn.

– Nhưng sao cháu biết chỗ ở của bác? – Toromanov hỏi bằng một giọng cố làm ra tự nhiên.

– Cháu trông thấy ông đi vào nhà này...

– Thế mà hôm qua bác lại vô tình làm cháu có thể hiểu sai... Hôm qua bác sang chơi nhà bạn ở ngôi nhà bên kia, rồi đứa bé gái của ông bạn nghịch vứt chìa khóa của bác... Nhưng sao cháu biết tên bác?

– Cháu hỏi thăm những người ở đây, người ta bảo.

– Tốt, tốt... cháu thông minh lắm.

Câu chuyện đến đó là hết. Toromanov thân mật xoa má Peso, nháy mắt ra hiệu rồi đi vào. Peso bước xuống cầu thang, vẻ suy nghĩ.

Thái độ người áo trắng rất tự nhiên, những lời giải thích rất hợp lý, khiến Peso hết sức phân vân.

Hai đứa bạn chờ ở ngoài phố, đứa nào mắt cũng sáng lên vì tò mò, làm Peso càng rối trí. Đành phải nói với chúng tất cả sự thật. Nó kể không sót một chi tiết và chua chát kết luận:

– Tớ đã bảo là chưa nên báo cáo gì với công an cả, có đúng không? Họ sẽ cười cho thối mũi!

Costa và Vesselin lặng im có vẻ nản. Nhưng Vesselin cố gắng để giữ vững tinh thần các bạn:

– Dù sao, thì một điều đã rõ: chìa khóa ấy không phải là chìa khóa nhà lão!

– Thì đã sao?

– Sao à? Các cậu không cho thế là ám muội à? Lão ta không nói thật, mà lại nói dối đấy! Mỗi lời nói của lão là một lời dối trá, thế mà chưa chi cậu đã tin ngay!

Mắt của Peso và Costa sáng lên. Costa phấn khởi nói luôn:

– Tốt nhất ta lại kiểm tra xem lão có nói dối hay không. Lão nói là hôm đó lão sang chơi với bạn ở trong nhà này, rồi bị con của bạn vứt chìa khóa. Thế này nhé, hôm qua tớ đã nói là trong nhà này chỉ có ba đứa con gái nhỏ: Pavlina, Zore và Verka... Ta sẽ lần lượt hỏi chúng xem Toromanov có đến chơi nhà chúng không và có đứa nào vứt chìa khóa của lão qua cửa sổ không...

Ý kiến đó tỏ ra hợp lý. Nhưng Peso lại do dự:

– Cả ba đứa còn bé quá, hỏi chúng cách nào được? Chúng nó sẽ sợ và chỉ trố mắt nhìn thôi. Không ăn thua!

– Được chứ! – Vesselin nói ngay. – Có thể giao Julia làm việc này. Nó là con gái, nó sẽ có cách.

Hai đứa kia chưa tán thành ngay. Costa lắc đầu:

– Không nên để nó dính vào chuyện này, nó lại gây rắc rối!

– Nó đã nhập nhóm mình, lại đã hứa lời hứa danh dự cơ mà! – Vesselin vẫn giữ ý kiến: – Tại sao không yêu cầu nó giúp?

Peso bỗng như nhớ ra việc gì. Nó hỏi:

– À mà cái Verka là đứa nào? Có phải em út của Bebo không?

– Đúng quá. – Costa gật đầu.

– Thế thì sao không hỏi Bebo?

– Không được. Bấy giờ Bebo cũng ở ngoài sân với chúng mình. Hỏi em nó vẫn hơn. Tớ đã bảo, cứ giao cho Julia!

Peso nhượng bộ và tán thành. Quyết định xong, chúng kéo nhau về phía nhà Julia. Chiếc cửa sổ tầng dưới vẫn mở như mọi khi, nhưng không thấy cô bé đâu. Ba đứa chờ một lát không thấy gì, liền khẽ huýt sáo gọi.

Đến tiếng huýt thứ hai, đã thấy cái đầu nho nhỏ tóc quăn thò ra cửa sổ. Trông thấy ba bạn trai, cô bé mừng ra mặt, cúi gập người ra khỏi cửa sổ đến mức có thể suýt ngã, Vesselin thì thào:

– Julia, đằng ấy xuống đây một tí được không?

– Xuống ngay à?

– Ngay!

– Ba tôi đang ở nhà. – Julia có vẻ e ngại, nhìn ba cậu bé.

– Thì đã làm sao. Xuống một tí thôi!

– Nhưng ba tôi mắng thì sao?

Costa nhún đôi vai gầy, dáng bộ coi thường, nói với hai bạn:

– Đã bảo đừng dính líu với bọn con gái mà!

Câu đó đủ làm tiêu tan mọi nỗi do dự của Julia. Cô bé lườm Costa, liếc nhanh vào trong nhà rồi khẽ nói:

– Tôi xuống ngay! Chờ nhé!

Mấy phút sau, cô bé đã xuống, tự hào và sung sướng được nhập bọn, nhất là đã được các bạn trai cần gọi đến mình. Mắt cô long lanh trong bóng tối:

– Nào cần gì, nói đi!

Peso nghiêm giọng:

– Nghe đây! Đằng ấy sẽ được giao một công tác quan trọng. Dám nhận không?

– Nhận! – Julia hí hửng.

Cả ba cùng tranh nhau liền một lúc nói cho cô bé biết công tác phải làm.

JULIA LẦN RA MANH MỐI

Sáng sáng, cứ vào khoảng mười giờ, một bà già người Đức – mà lũ trẻ gọi là dì Clara – lại đến ngôi nhà của Costa, tay cầm một chiếc gậy nhỏ. Bà không lên gác, chỉ đứng dưới nhà bấm chuông, thế là trẻ con lốc nhốc kéo xuống nói cười ríu rít. Hằng ngày, với một món tiền thù lao nhỏ, bà lão dẫn các cháu bé ra công viên, vừa trông vừa bày trò chơi cho các cháu. Các cháu vừa trai vừa gái đều thuộc lứa tuổi mẫu giáo, nhưng sáng hôm đó, lần đầu tiên lại có Julia đi lẫn vào bọn trẻ.

Thật vậy, cô đã hứa hoàn thành công tác được giao, mặc dầu bây giờ việc này đối với cô không hấp dẫn lắm như lúc mới nhận nữa.

Các cháu bé vui vẻ đi ra công viên. Dì Clara chỉ huy đội quân tí nhau rất khéo. Trước khi sang đường, các cháu phải dừng lại, đợi bà nhìn trước nhìn sau, giơ gậy và ra lệnh:

– Tiến!

Bấy giờ các cháu mới ríu rít chen nhau qua đường.

Julia đi sau cùng, dáng điệu ngượng ngùng, lo lắng. Miễn là các bạn gái đừng trông thấy nó! Nếu không thì chúng sẽ nghĩ sao: Julia mà lại đi chơi bịt mắt bắt dê với lũ trẻ con à! Cô chỉ có một niềm an ủi: trong đám trẻ có ba đứa mà cô đang cần gặp: Pavlina, Zore và Verka. Pavlina bé nhất, mắt đen, miệng nói bi bô suốt dọc đường. Lớn nhất là Verka, người gầy, vai nhô, mắt phải đeo kính, Zore có vẻ khổ sở nhất, mặc dầu nó chịu đựng nỗi khổ đó với một nụ cười hồn nhiên. Nó béo quá, đôi má phính căng như quả bóng sắp vỡ. Các bạn chế nó là “thùng tô-nô”, chạy lại véo đùi nó; nhưng Zore chỉ cười nhẫn nhục chịu đựng.

Bọn trẻ đã tới công viên. Ở đây yên tĩnh, vắng vẻ, cây cao tỏa bóng mát khắp nơi. Đây đó một vài anh chị sinh viên tay cầm sách, ngồi trên ghế đá, hoặc một bà mẹ trẻ khẽ ru con ngủ trong xe nôi. Ra tới sân chơi, các cháu tản ra chơi những trò chơi quen thuộc. Đứa đắp cát thành hầm, thành đập, đứa lấy xô con đi múc nước, đứa đứng ngây người ngắm nhìn vòi phun nước lên cao, ánh nắng chiếu vào tạo thành màu sắc cầu vồng rất đẹp. Julia vội dắt ba bé gái nọ ra một chỗ. Trước hết phải bày trò chơi để làm thân với chúng đã. Chơi trò gì? Ba em bé thích chơi trò “kính chào hoàng đế”.

Zore được đóng vai vua trước. Nó đứng oai vệ, mắt chớp chớp. Julia và hai em bé kia đến gần, cúi chào, Zore hỏi:

– Các ngươi ở nhà làm gì?

Cả ba đã bàn nhau trước, lẳng lặng đưa tay làm cử chỉ như đang bóp, nghiền một cái gì. Chúng làm những động tác ấy một cách rất nghiêm túc, tuồng như đang lao động thật sự.

Zore nghĩ một lúc, rồi hớn hở:

– Các ngươi nhào bột làm bánh?

– Không phải, không phải! – những đứa kia đắc thắng reo lên.

Zore lại suy nghĩ, khuôn mặt tròn xoe đỏ ửng lên:

– A biết rồi! Các ngươi đang bóp cổ con mèo!

Julia giật nảy mình:

– Cái gì? Em vừa nói cái gì?

– Các ngươi lấy tay bóp cổ con mèo! – Zore bình thản nhắc lại.

– Thật đáng xấu hổ! – Julia bất bình thật sự. – Kính thưa hoàng đế, làm sao những em bé kháu khỉnh này lại có thể nhẫn tâm bóp cổ... mèo? Em có ý nghĩ ấy thì thật là kỳ lạ!

Verka tò mò hỏi:

– Thế bạn đã bóp cổ mèo lần nào chưa?

– Rồi. – Zore xấu hổ thú thật.

– Còn con mèo?

– Nó cào vào tay em...

– Thật đáng đời! Nhưng thôi, kính thưa hoàng đế, chúng tôi không phải kẻ ác, chúng tôi không bóp cổ mèo! Chúng tôi làm việc khác kia!

Zore yêu cầu:

– Các ngươi làm lại lần nữa ta xem.

Những đứa trẻ làm lại những cử chỉ lúc nãy.

– Ta biết rồi! Các ngươi giặt quần áo!

Tất cả nhảy cẫng lên, reo ầm. Julia nói:

– Em đoán đúng. Bây giờ đến lượt ai làm vua?

– Em! – Pavlina tiến lên, nói.

– Verka làm trước, bạn làm sau!

– Không, em làm trước, Verka làm sau!

Julia mắng:

– Em hư lắm, không nghe lời mọi người!

– Không phải!

– Phải, em không nghe lời! Hôm nọ sao em lại vứt chìa khóa của ông khách? Người ta mách, chị biết hết!

Pavlina ấm ức:

– Em có vứt cái gì đâu? Sao chị lại bịa?

– Pavlina, em không được nói dối. Có khách đến chơi nhà, sao em lại lấy chìa khóa của khách ném qua cửa sổ!

– Không phải!

Julia tiếp tục hỏi, nhưng Pavlina nhất định không chịu nhận. Julia suy nghĩ một lát, rồi dỗ:

– Nghe đây, nếu em nói thật, chị sẽ cho em... kẹo!

Pavlina phát cáu lên:

– Em đã bảo là em không vứt chìa khóa!

– Chị cho em một... con búp bê vậy!

Em bé gái nhìn Julia một cách nghi ngờ:

– Búp bê bằng giẻ rách ấy à?

– Không, búp bê thật...

Pavlina nhíu cái mũi tẹt, thở dài một cái và nói:

– Vâng, chính em vứt chìa khóa của ông khách.

– Của ông khách nào?

– Ông khách... có chìa khóa.

– Ông ấy ăn mặc thế nào?

– Mặc quần áo...

– Quần áo sao?

– Quần áo đẹp! – Pavlina lúng túng. – Thế con búp bê có mắt không? Mắt bằng thủy tinh chứ?

– Bằng thủy tinh... Ông khách mặc quần áo trắng, phải không?

– Đúng, quần áo trắng.

– Người béo thế này, phải không?

– Đúng, béo, béo lắm!

– Còn em vứt chìa khóa đi đâu?

– Vào thùng rác!

– Em lại nói dối rồi! Em vứt qua cửa sổ! Chị biết hết cả! Vứt qua cửa sổ xuống sân sau. Phải không?

– Phải. Thế bao giờ chị cho em búp bê?

Verka bất bình kêu lên:

– Bạn ấy nói dối! Bạn nói dối để lấy búp bê đấy!

– Đâu nào?

– Cửa sổ nhà bạn trông ra phố. Làm thế nào lại vứt chìa khóa xuống sân được?

Pavlina chớp chớp mắt:

– Thì em vứt ra phố...

Julia trừng mắt:

– Em nghe đây, nếu em nói thật, chị sẽ cho em búp bê. Chị nhớn rồi, chị không cần chơi nữa. Nếu em vứt chìa khóa thật, em sẽ được búp bê. Nếu không vứt, chị cũng vẫn cho em, nhưng cần nói thật!

Bây giờ Pavlina thật thà nói:

– Em không vứt đâu chị ạ!

– Em cũng không trông thấy chiếc chìa khóa ấy?

– Chả thấy bao giờ…

Julia thở dài:

– Còn Zore, hay là chính em vứt?

Zore trố mắt, nói the thé:

– Ai? Em ấy à?

– Ừ, em! Em hư lắm, nói thật đi!

Zore suy nghĩ rồi hỏi:

– Chị còn con búp bê nào nữa không?

Julia còn một con búp bê nữa thật, nhưng chịu mất cả hai thì tiếc quá. Cô liền dọa:

– Chị bắt em phải thề, nếu không nói thật thì liệu đấy!

Julia nhổ nước bọt vào lòng bàn tay, rồi hất tay cho nước bọt bắn tung bốn phía.

– Nếu Zore nói dối thì mắt nó sẽ vỡ tung như đám nước bọt này!

Ba em bé gái đứng nhìn với cặp mắt sợ hãi.

– Nào nói thật nhé! Em có vứt chìa khóa qua cửa sổ không?

– Không! – Zore nói.

– Có một người nào béo béo, mặc áo trắng đến nhà em không?

– Không!

Verka từ nãy vẫn im tiếng, bây giờ mới nói:

– Chị Julia! Em đã thấy một ông khách như thế đến nhà em.

– Thật ư? Cách đây bao lâu?

– Độ... năm, sáu ngày.

Julia nhìn chằm chằm vào em bé:

– Cách đây hai ngày thôi chứ?

– Không, năm sáu ngày rồi! Ông ấy đến chơi với ba, ở lại một lát rồi đi.

– Thế em có vứt chìa khóa của ông ấy qua cửa sổ không?

– Không. Em cũng chẳng ra chơi với ông ấy.

Julia hiểu là em bé gái dịu dàng, ngoan ngoãn này không bao giờ nghịch tinh như thế. Tuy nhiên cô hỏi em rất lâu. Ông khách do Verka tả đúng là người mà Peso và Vesselin đã nói tới. Giờ giấc cũng khớp. Ông ta đến nhà bố Verka vào buổi chiều. Chỉ có ngày là không đúng.

Hỏi xong, Julia lại tiếp tục chơi với các em, nhưng không hào hứng nữa. Cô chỉ mong chóng đến lúc về. Dù sao thì cô cũng hãnh diện đã làm tròn công tác đầu tiên được giao.

Mãi gần trưa, dì Clara mới dẫn các cháu trở về. Lần này thì Julia vượt lên trước lũ trẻ, và đúng như cô dự đoán, tìm ngay thấy nhóm của Peso trong đám bụi cây ngoài công viên. Thấy Julia, cả ba nhổm ngay lên, hau háu chờ đợi. Peso lập tức hỏi:

– Thế nào? Có biết được gì không?

– Biết chứ!

Julia cứ thủng thỉnh, chưa vội báo cáo. Lần đầu tiên cô thích thú thấy mình trở thành trung tâm chú ý của đám con trai đang cần đến sự giúp đỡ của mình, nên càng muốn kéo dài sự thích thú ấy. Cô chậm rãi ngồi xuống bãi cỏ, Vesselin không nén được sốt ruột:

– Thế nào, nói đi chứ!

Julia thong thả kể lại không sót một chi tiết những điều ba em bé cho biết. Nhìn nét mặt căng thẳng của các bạn trai, cô hiểu là các bạn rất chăm chú theo dõi và khâm phục cách làm khéo léo của mình.

– Được đấy! Đằng ấy làm thế là tốt. – Peso nói, giọng ra vẻ thản nhiên, nhưng Julia biết là cả nhóm đều hài lòng. Cô đắc chí:

– Ồ, cứ giao nhiều việc khác nữa, tôi cũng sẽ làm được!

Nhưng bọn con trai có vẻ không ưa những lời huênh hoang đó, làm Julia lúng túng, im bặt. Cô bé cảm thấy họ đã quên phắt mình và hình như không muốn nói gì trước mặt cô nữa. Cô rụt rè hỏi:

– Bây giờ ta phải làm gì?

– Xem đã! – Peso trả lời lảng tránh. – Còn nghĩ chứ!

Vesselin đắc chí nhìn mọi người:

– Tớ đã bảo là lão Toromanov toàn đánh lừa mà... Không có một lời nào của lão là đúng cả…

Peso lẩm bẩm như nói một mình:

– Không biết lão Toromanov đến nhà bố Verka làm gì nhỉ? Biết đâu cả hai đang cùng nhau âm mưu chuyện gì...

– Bậy nào! – Costa ngắt. – Bác Apostolov là đảng viên cộng sản lâu năm nhất của khu phố mình. Bác ấy lại là Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc khu phố!

Peso bối rối ra mặt, cúi đầu chống chế:

– Thì mình cũng nói thế thôi... chưa kịp nghĩ…

–  Ồ mà sao ta lại không hỏi thẳng Bebo nhỉ? Nó có thể biết nhiều hơn về Toromanov, biết vì lý do gì lão ta lại đến nhà bố nó. – Vesselin nói.

– Ý kiến đó đúng, nhưng có một điều bất tiện. Khó mà hỏi được Bebo nếu không nói rõ vì sao chúng ta lại quan tâm đến Toromanov. Bebo lớn hơn Verka nhiều, không dễ gì lấy búp bê mà nhử, hoặc dùng lời thề để bắt nó phải giữ bí mật.

– Hay là ta đề nghị nó gia nhập nhóm mình? – Costa nói – Như vậy nó sẽ giúp ta, và ta tha hồ hỏi.

– Đồng ý! – Vesselin nói.

– Tôi cũng đồng ý! – Julia nói chen vào.

Peso trừng mắt nhìn Julia như ý bảo: “Ai hỏi ý kiến mình mà cũng nói leo!” rồi trịnh trọng nói:

– Tớ không đồng ý! Việc này phải giữ rất kín, mà nhóm chúng mình đã bốn người rồi. Đông quá, thì kín sẽ hóa hở. Không đùa với những chuyện này được!

Cả bọn có vẻ suy nghĩ.

– Cậu quên chuyện “Đội thanh niên cận vệ” rồi à! Họ cũng đông, nhưng không một ai lộ bí mật.

– Đấy là chuyện khác. Đấy là ở Liên Xô.

Vấn đề Bebo không được giải quyết. Có một điều chúng đồng ý với nhau là phải bám thật riết người áo trắng. Nếu chịu khó theo sát lão, nếu rình lão liên tục, thì thế nào cũng có lúc lão sẽ sơ suất để lại một dấu vết gì đó – dù là nhỏ – để cho chúng lần theo mà lột mặt nạ lão.