Chương 24

TRIỂN LÃM HỌC ĐƯỜNG

Căn phòng ấm
áp và ánh đèn sáng trưng nhưng ngón tay Laura lạnh cóng không cài nổi hàng nút
trên vạt trước chiếc áo màu xanh da trời và hình như chiếc gương cũng mờ
đi khi cô soi vào. Cô đang sửa soạn đi tới buổi Triển Lãm Học Đường. Cô vẫn
kinh hãi từ lâu và lúc này giống như không có gì là thật nhưng nó vẫn đến.
Bằng cách nào thì cô cũng phải vượt qua.

Carrie cũng
hoảng sợ. Mắt cô mở lớn trên khuôn mặt gầy guộc và cô thì thầm nhẩm lại “Nhà
điêu khắc nắm trong tay chiếc đục” trong lúc Laura buộc chiếc nơ trên mái
tóc cô. Mẹ đã may cho Carrie một chiếc áo len ca-rô mới để cô mặc khi diễn đọc
bài thơ. Cô năn nỉ:

- Mẹ, Mẹ
nghe con đọc lại bài thơ một lần nữa đi.

Mẹ đáp:

- Đâu còn
thời giờ nữa, Carrie. Mình sắp trễ rồi. Mẹ tin là con đã thuộc lòng bài thơ
nhưng Mẹ sẽ nghe con đọc trong lúc đi đường. Laura, xong chưa?

Laura lên
tiếng yếu ớt:

- Xong rồi,
Mẹ.

Mẹ thổi tắt
ngọn đèn. Phía ngoài gió lạnh đang thổi và tuyết bay trắng trên mặt đất. Chiếc
váy của Laura chao động trong gió nâng dần những vành váy cao lên một cách dễ
giận và Laura còn sợ những lọn tóc bung ra. Một cách tuyệt vọng, cô cố nhớ lại
những điều cô phải nói nhưng cô không thể vượt xa hơn được mấy câu: “Châu Mỹ do
Christopher Columbus tìm ra vào năm 1492. Christopher Columbus người gốc Genoa
thuộc Italia…” Carrie cũng gần hụt hơi lặp lại từng câu thơ. Bố nói:

- Ui cha!
Nhà thờ sáng trưng rồi.

Cả trường
học lẫn nhà thờ đều rực rỡ ánh đèn. Một hàng người dày đặc với những mảng ánh
sáng đèn bão màu vàng đang dồn về phía nhà thờ.

- Có gì vậy?

Bố hỏi và
ông Bradley trả lời:

- Người đến
quá đông, không thể có đủ chỗ trong trường học. Thầy Owen chuyển chúng tôi qua
nhà thờ.

Bà Bradley
lên tiếng:

- Tôi vừa
được nghe là tối nay cháu sẽ đãi chúng tôi một bữa thật thịnh soạn đó, Laura.

Laura không
biết trả lời thế nào. Cô vẫn đang nhớ lại “Christopher Columbus, người gốc
Genoa, thuộc Italy… Châu Mỹ được tìm ra bởi Christopher Columbus vào năm 1492.
Christopher Columbus…” Cô cần phải vượt xa hơn khỏi Columbus.

Trong hành
lang, người tụ tập đông nghẹt khiến Laura sợ những vành váy sẽ bị ép không còn
giữ được hình dạng nguyên vẹn. Không còn chỗ để cất mũ trùm và áo khoác. Lối đi
ở giữa phòng cũng đầy người đang nhốn nháo kiếm chỗ ngồi. Thầy Owen không ngừng
nhắc lại:

- Hàng ghế
trước này đã được dành riêng. Mời các em học sinh tới đây.

Mẹ nói Mẹ sẽ
giữ áo khoác. Mẹ giúp Carrie cởi áo ngoài, mũ trùm trong lúc Laura cởi áo mũ và
muốn điên đầu vì những lọn tóc. Mẹ nói trong lúc kéo thẳng lại chiếc váy kẻ ô
vuông của Carrie:

- Này
Carrie, con chỉ cần làm tốt như con vừa làm là được rồi. Con đã thuộc bài
thơ kỹ lắm.

Carrie đáp
nhỏ:

- Dạ, thưa
Mẹ!

Laura không
thể nói được điều gì. Cô lặng thinh đưa Carrie bước lên theo lối đi. Carrie áp
lưng vào cô, ngước lên với ánh mắt năn nỉ. Cô thì thào:

- Trông em
có ổn không?

Laura ngắm
những con mắt tròn xoe khiếp hãi của Carrie che khuất một phần dưới những lọn
tóc rối tung. Laura khẽ vuốt những sợi tóc lại. Mái tóc Carrie mượt mà trở lại
với hai bím tóc kết chặt kéo ngược về phía sau. Laura nói:

- Xong rồi,
lúc này thì em có vẻ hoàn hảo rồi. Chiếc áo ca-rô mới của em đẹp lắm.

Giọng nói
của cô hình như không phải của cô mà hết sức thanh thản. Mặt Carrie sáng
hẳn lên và cô lách ngang qua trước thầy Owen tới với các bạn chung lớp ở hàng
ghế phía trước. Thầy Owen nói với Laura:

- Chân dung
các Tổng Thống đang được treo trên vách như tất cả đều có mặt tại trường.
Chiếc gậy của thầy đặt sẵn trên bục. Khi nói đến George Washington, em hãy cầm
gậy lên và chỉ vào từng vị Tổng Thống mà em bắt đầu nhắc tới. Cách đó sẽ giúp
em nhớ đúng theo thứ tự.

- Dạ, thưa
thầy!

Laura đáp và
cô biết rằng lúc này thầy Owen đang vô cùng lo lắng. Giữa nhiều người khác, cô
không được phép sơ sẩy vì cô đang giữ phần việc quan trọng nhất trong cuộc Triển
Lãm. Ida thì thào khi Laura ngồi xuống bên cạnh cô:

- Thầy nói
với bồ về cây gậy hả?

Ida giống
như bản sao mờ mịt so với con người thật luôn thoải mái thường ngày. Laura
gật đầu và cả hai cùng nhìn Cap và Ben đang treo chân dung của các Tổng Thống
lên vách. Bàn của thầy giáo đã được kéo lui sát vách để chiếc bục rộng chỗ hơn.
Các cô nhìn rõ cây gậy dài đang nằm trên mặt bàn. Giọng Ida run run:

- Mình biết
bồ sẽ làm xong phần của bồ nhưng mình sợ lắm.

Laura khuyến
khích:

- Tới lúc đó
bồ sẽ hết sợ. Có gì đâu, tụi mình vẫn luôn học tốt môn sử mà. Phần sử còn dễ hơn phần
toán mà mình phải lo.

Ida nói:

- Dù sao
mình cũng mừng là bồ lãnh phần mở đầu. Mình không thể làm nổi điều đó. Không
cách gì mình làm nổi.

Riêng Laura
lại thích phần này vì thú vị hơn. Lúc này trong đầu cô chỉ là một mớ bòng bong.
Cô cố nhớ lại mọi diễn biến lịch sử trong thời khoảng đó dù cô biết là đã muộn.
Nhưng cô vẫn cần phải nhớ. Cô không dám vấp phải sơ xuất.

Thầy Owen
lên tiếng:

- Xin giữ
trật tự. Buổi Triển Lãm Học Đường bắt đầu.

Nellie
Oleson, Mary Power, Minnie, Laura, Ida cùng Cap, Ben, Arthur đi thành hàng lên
bục. Arthur mang một đôi giầy mới và một chiếc kêu cót két. Tất cả xếp thành
hàng xoay mặt về phía nhà thờ đầy những cặp mắt. Toàn thể khung cảnh trở thành
mờ mịt với Laura. Rất mau thầy Owen bắt đầu nêu các câu hỏi. Laura không còn sợ
nữa. Hình như không đúng thực là cô đang đứng trước ánh sáng chói chang
với những chiếc áo màu xanh da trời và đang trả lời những câu hỏi về môn địa
lý. Thật đáng xấu hổ nếu trả lời sai hoặc phạm sai lầm trước tất cả mọi người
trong đó có cả Bố và Mẹ. Nhưng cô không còn khiếp sợ. hoàn toàn giống
như giấc mơ của một người đang ngủ vật vờ và suốt lúc đó cô vẫn nghĩ “Châu
Mỹ được tìm ra bởi Christopher Columbus…” Nhưng cô không phạm một sai sót nào
trong môn địa lý.

Tiếng hoan
hô vang lên khi phần kiểm tra về địa lý chấm dứt. Tiếp theo là những câu hỏi về
ngữ pháp. Đây là việc rất khó vì không có chữ viết trên bảng. Phân tích từng
tiếng trong một câu dài phức tạp với nhiều trợ ngữ cũng không khó nếu được viết
trọn câu lên bảng. Nhưng việc không dễ chút nào khi chỉ được giữ câu đó trong
trí nhớ mà không được bỏ sót một từ nào, thậm chí cả một dấu phẩy. Tuy vậy, chỉ
có Nellie và Arthur vấp sai sót.

Tính nhẩm
còn khó hơn nữa. Laura vốn không thích môn toán. Tim cô đập một cách tuyệt vọng
khi đến phiên và cô tin chắc là khó tránh lầm lẫn. Cô đứng ngạc nhiên nghe
chính giọng nói của mình lướt đi nhẹ nhàng bằng cách chia một bài toán chia
thành nhiều phần nhỏ:

347.264 chia
cho 16! 34 chia cho 16 được hai lần, viết 2 còn 2! 27 chia cho 16 được 1 lần,
viết 1 còn 11! 112 chia cho 16 được 7 lần chẵn, viết 7! 6 chia cho 16 không
được viết Không! 64 chia cho 16 được 4 lần, viết 4! Ba trăm bốn mươi bảy ngàn
hai trăm sáu mươi bốn chia cho mười sáu được hai mươi mốt ngàn bảy trăm lẻ bốn.

Cô không cần
nhân ngược lại để kiểm tra. Cô biết mình làm đúng vì thầy Owen đã nêu ngay câu
hỏi khác. Cuối cùng, thầy nói:

- Cả lớp về
chỗ.

Trong tiếng
hoan hô rầm rộ, tất cả theo hàng lui lại ghế của mình. Lúc này tới phiên các
học trò nhỏ diễn đọc thơ. Rồi lại sắp tới phiên Laura.

Khi các cô
cậu khác được gọi lên bục, Laura và Ida ngồi chết cứng vì khiếp hãi. Toàn bộ
hiểu biết về lịch sử của Laura đã điên cuồng chạy trốn khỏi trí nhớ. “Châu Mỹ
được khám phá bởi… Đại Hội các Thuộc Địa Liên Kết họp tại Philadelphia… Chỉ một
lời duy nhất trong bản kiến nghị này mà tôi phản đối là từ Quốc Hội… Lập tức
ông Benjamin Harrison đứng lên và tuyên bố: Thưa ông Chủ Tọa, đó chính là từ
duy nhất trong trang giấy này mà tôi tán thành, đó là từ Quốc Hội… Và George
người Thứ Ba… Tự do hay là chết… Chúng tôi bảo vệ chân lý này… Bàn chân của họ
đã để lại đầy những vết máu trên tuyết…

Thình lình
Laura nghe tiếng thầy Owen gọi:

- Carrie
Ingalls.

Khuôn mặt
gầy yếu của Carrie căng thẳng và xanh nhợt khi cô bước lên giữa lối đi. Trọn
hàng nút áo sau lưng cô đều cài ngược ra ngoài. Laura đã nghĩ cài lại nút áo
cho em, nhưng cô không làm và đã để mặc cô bé. Carrie tội nghiệp cố tự lo cho
mình. Carrie đứng thật thẳng, hai bàn tay chắp sau lưng, mắt nhìn vượt trên đám
đông. Giọng cô trong trẻo và thật êm khi cô diễn đọc:

Nhà điêu
khắc nắm trong tay chiếc đục

Phía trước
im lìm một khối đá hoa

Chợt bừng
sáng một nụ cười rạng rỡ

Với giấc mơ
tiên cảnh vụt chói lòa

Nhà điêu
khắc tạc giấc mơ lên đá

Lưỡi đục dọc
ngang linh động tinh vi

Ánh đuốc
thiêng dắt dẫn từng nét khắc

Đưa nghệ
nhân lên cõi mộng thần kỳ

Ta là những
nghệ nhân trong cuộc sống

Với cuộc đời
như một khối đá hoa

Chờ thời điểm
trao lệnh truyền của Chúa

Cõi mộng
thần kia sẽ tới cận kề

Hãy tạc giấc
mơ lên trên mặt đá

Lưỡi đục dọc
ngang linh động tinh vi

Ánh đuốc
thiêng soi đường ta đi tới

Cảnh sống
tiên cung là chính đời ta.

Cô không hề
ngập ngừng hoặc sai trật một tiếng nào. Laura vô cùng tự hào và Carrie đỏ bừng
mặt khi cô tươi cười trở về chỗ giữa những tiếng vỗ tay vang dội. Rồi thầy Owen
lên tiếng:

- Bây giờ
xin cùng nhìn lại lịch sử đất nước chúng ta từ khi mới được tìm ra cho tới lúc
này qua sự trình bày của Laura Ingalls và Ida Wright. Em bắt đầu đi, Laura.

Thời khắc đã
điểm. Laura đứng lên. Cô không biết mình đã bước lên bục như thế nào.
Nhưng cô đã có mặt ở đó và bắt đầu lên tiếng:

- Châu Mỹ
được khám phá bởi Christopher Columbus vào năm 1492. Christopher Columbus, người
gốc Genoa thuộc Italy, đã tìm kiếm từ lâu cơ hội được thực hiện một chuyến đi
về hướng tây với mục đích khám phá một con đường mới đưa tới Ấn Độ. Vào thời
điểm đó, Tây Ban Nha đang được trị vì bởi…

Giọng cô hơi
run run. Cô giữ vững lại và thận trọng tiếp tục. Hình như không phải là
thực tế, việc cô đang đứng đó trong chiếc áo màu xanh da trời căng phồng do
những chiếc vành váy với chiếc kẹp ngọc trai của Mẹ gắn dưới cằm và những cụm
tóc uốn ướt đẫm nóng hực trước trán.

Cô nói về
những nhà thám hiểm người Pháp và Tây Ban Nha, những cuộc tái định cư của
họ, về xứ thuộc địa bị mất của Raleigh, về những công ty kinh doanh Anh quốc
tại Virginia, Massachusetts, về việc người Hà Lan mua lại đảo Mahattan và khai
thác thung lũng Hudson.

Trước tiên
cô phác họa một cách tổng quát rồi cô bắt đầu nhìn vào những chi tiết. Bố đứng
tách khỏi những người khác. Mắt Bố gặp ánh mắt của cô và sáng lên trong lúc Bố
khẽ gật đầu. Lúc đó cô thực sự bước vào lịch sử vĩ đại của nước Mỹ. Cô nói
về ước vọng tự do và công bằng ở Tân Thế Giới, về những áp chế cổ xưa của
châu Âu, về cuộc chiến chống bạo quyền chuyên chế, về cuộc chiến giành độc lập
của mười ba tiểu bang mới, về việc soạn thảo Hiến Pháp cùng sự kết hợp của mười
ba tiểu bang này. Rồi, nhấc cây gậy lên, cô chỉ vào bức chân dung George
Washington.

Không còn
một tiếng động nào khác ngoài giọng nói của cô, khi cô kể về thời thơ ấu nghèo
khó của ông, về việc làm của ông với nhiệm vụ giám định viên, về lần thất bại
của ông trước người Pháp tại Fort Duquesne rồi tới những năm dài chán nản của
ông trong chiến tranh.

Cô nhắc về
việc nhất trí chọn ông làm vị Tổng Thống đầu tiên, vị Cha Già của Xứ Sở và về
những đạo luật được các Quốc Hội Thứ Nhất, Thứ Hai thông qua, việc mở mang vùng
lãnh thổ Tây Bắc. Rồi, sau John Adams là Jefferson, người soạn thảo bản Tuyên
Ngôn Độc Lập, xác định quyền tự do tín ngưỡng và sở hữu tư nhân tại
Virginia, thành lập Đại Học đường Virginia, mua lại toàn bộ vùng đất giữa
Mississippi và California cho quốc gia mới.

Tiếp nối đến
Madison, trận chiến 1812, cuộc xâm lăng, sự thất bại, cháy điện Capitol và Tòa
Bạch Ốc tại Washington, những trận hải chiến anh dũng của các thủy thủ trên một
số thuyền bè của Mỹ và cuối cùng là sự toàn thắng của cuộc chiến giành độc lập.

Sau đó là
Monroe, người dám nói rằng tất cả các cựu cường quốc với những chế độ bạo ngược
không bao giờ còn xâm lấn nổi Tân Thế Giới. Andrew Jackson tiến xuống từ
Tennessee, đánh bại người Tây Ban Nha chiếm vùng Florida nhưng Nhà Nước Mỹ vẫn
sòng phẳng trả tiền cho xứ sở Tây Ban Nha. Năm 1820 là thời điểm khó khăn với
sự thất bại của các ngân hàng, việc kinh doanh đình đốn, tất cả mọi người đều
thất nghiệp, đói khổ.

Rồi Laura
chuyển cây gậy chỉ vào John Quincy Adams. Cô kể về cuộc tranh cử của ông, về
những người Mễ Tây Cơ đã có mặt trong cuộc chiến tranh giành độc lập nên họ có
quyền kinh doanh ở bất kỳ nơi nào họ chọn lựa. Cho nên từ vùng Missouri, những
nhà buôn Santa Fe đã vượt hàng ngàn dặm đường qua sa mạc tới buôn bán với xứ
Mexico. Đây là lúc những cỗ xe đầu tiên lăn bánh vào vùng Kansas. Laura chấm
dứt phần việc của mình. Thời gian kế tiếp thuộc phần trình bày của Ida.

Cô hạ cây
gậy xuống và cúi chào trong sự bình thản. Tiếng vỗ tay bùng lên gần
như khiến cô giật nảy người thất thần. Tiếng ồn càng lúc càng lớn hơn cho
tới khi cô cảm thấy giống như phải vật lộn với nó mới tới được chỗ ngồi.
Thậm chí khi cô đã tới bên cạnh Ida và rũ người ngồi xuống, tiếng ồn vẫn không
dừng lại. Sự im lặng chỉ trở lại khi thầy Owen can thiệp.

Toàn thân
Laura run lên. Cô muốn nói một lời khuyến khích Ida nhưng cô không nói nổi. Cô
chỉ có thể ngồi nghỉ và thầm cảm ơn là cuộc thử thách đã qua. Ida nói rất trôi
chảy. Cô không mắc một sơ sót nào. Laura mừng rỡ nghe thấy tiếng vỗ tay tán
thưởng Ida cũng vang dội.

Sau khi thầy
Owen chấm dứt buổi thuyết trình, việc rời nhà thờ diễn ra thật chậm. Mọi người
đứng giữa những hàng ghế và ngay trong các lối đi bàn bạc về buổi Triển Lãm.
Laura có thể thấy rõ thầy Owen rất hài lòng.

Bố nói khi
Laura và Carrie len lách qua đám đông tìm tới với Bố Mẹ:

- Tốt lắm,
Bình Rượu Nhỏ, con đã hoàn thành công việc tuyệt hảo. Cả con cũng vậy, Carrie.

Mẹ nói:

- Mẹ tự hào
về cả hai con.

Carrie tán
đồng một cách sung sướng:

- Con nhớ rõ
từng lời.

Cô thở ra:

- Nhưng,
trời ơi, con mừng là đã xong việc.

Laura nói
trong lúc xoay trở khó khăn với chiếc áo choàng:

- Con cũng
vậy.

Đúng lúc đó
cô cảm thấy có một bàn tay đặt trên cổ áo để giúp cô và cô nghe vang lên một
giọng nói:

- Chào ông
Ingalls!

Cô ngước lên
và nhìn thấy gương mặt của Almanzo Wilder. Anh không nói một lời nào và cô cũng
im lặng cho tới khi họ ra khỏi nhà thờ, bước sau ánh đèn bão của Bố dọc theo
lối đi. Trời đứng gió. Không khí im lìm lạnh lẽo dưới ánh trăng soi trên tuyết.
Lúc đó Almanzo nói:

- Tôi nghĩ
là tôi nên hỏi coi có thể đưa cô về được không?

Laura đáp:

- Dạ. Nhưng,
ông phải thử coi.

Anh nói:

- Ra khỏi
đám đông này đúng là một cuộc vật lộn.

Anh ta im
lặng một hồi rồi lại hỏi:

- Tôi có thể
đưa cô về chứ?

Laura không
thể nín cười và anh cười theo. Laura đáp:

- Dạ.

Cô lại thắc
mắc sao anh ta lại như thế khi anh ta lớn hơn cô rất nhiều. Ông Boast hoặc
bất kỳ người bạn nào của Bố đều có thể đưa cô về nếu Bố vắng mặt, nhưng lúc này
Bố đang ở đây. Cô nghĩ anh ta đã có một nụ cười thật vui. Hình như anh ta
vui với tất cả mọi thứ. Có lẽ những con ngựa nâu của anh ta được cột tại phố
Main nên anh ta tới đó theo hướng này.

Cô hỏi:

- Ông cột
ngựa ở phố Main hả?

Anh ta đáp:

- Không. Tôi
phủ mền cho chúng ở mé nam nhà thờ, chỗ có ít gió.

Rồi anh ta
tiếp:

- Tôi đang
đóng một chiếc xe trượt nhỏ. Có một điều gì trong cách nói của anh ta khiến dấy
lên ở Laura một hy vọng điên dại. Cô nghĩ thật vô cùng kỳ thú được ngồi trên cỗ
xe phía sau những con ngựa kia. Dĩ nhiên anh ta không có ý mời cô cho tới khi
cô cảm thấy bối rối. Anh ta nói:

- Nếu tuyết
này không tan thì hẳn là rất tốt để trượt xe. Giống như mình sẽ lại có một
mùa đông êm ả

Laura đáp:

- Dạ, liệu
có đúng thế không?

Lúc này cô
tin chắc là anh ta không còn mời cô cùng đi xe. Anh ta nói:

- Tôi cố
kiếm thời giờ để đóng xong kịp lúc và lúc đó tôi sẽ phải sơn, sơn hai lớp. Chắc
phải sau Giáng Sinh mới xong nổi. Cô có thích đi xe trượt do ngựa kéo không?

Laura ngỡ
như mình sắp ngạt thở. Cô đáp:

- Tôi không
rõ. Tôi chưa từng đi bao giờ. - Rồi cô bật nói một cách mạnh dạn:

Nhưng tôi
tin là tôi rất thích.

Anh ta nói:

- Hay lắm,
tôi sẽ sắp xếp xong vào khoảng tháng Giêng và có lẽ cô sẽ thích đi chơi quanh
quẩn một chút để thử coi có thích chuyện đó không. Vào một ngày thứ Bảy chắc
được chứ? Theo ý cô thì sao?

Laura kêu
lên:

- Dạ, được,
được thôi! Cảm ơn ông.

Anh ta nói:

- Tôi sẽ lo
liệu trong khoảng hai tuần lễ nếu thời tiết cứ như thế này.

Cả hai đã
tới trước cửa và anh ta nhấc mũ chào, chúc cô ngủ ngon. Laura gần như nhảy
nhót bước vào nhà.

- Ôi, Bố Mẹ!
Bố Mẹ nghĩ thử coi! Ông Wilder đang đóng một chiếc xe trượt nhỏ và sẽ cho con
cùng đi dạo bằng xe ngựa.

Bố và Mẹ đưa
mắt nhìn nhau, cái nhìn lặng lẽ. Laura hỏi nhanh:

- Con có
được phép không? Bố Mẹ?

Mẹ trả lời:

- Bố Mẹ sẽ
tính khi chuyện đó đến.

Nhưng ánh
mắt Bố hiền hòa hơn khi Bố nhìn Laura và cô biết chắc là nếu lúc đó đến cô sẽ
được phép. Cô nghĩ sẽ thú vị vô cùng khi lướt nhanh dưới ánh nắng trong trời
lạnh sau những con ngựa kia. Và cô không thể không nghĩ trong niềm thích thú:

- Trời đất,
làm sao mà Nellie không phát điên lên!