4. Chợ việc làm

Buổi tối sau khi Mẫn tan ca, tôi đi xe buýt đến gặp cô ở
trước cổng nhà máy. Đông Quản vươn mình sống dậy khi vầng dương lặn xuống; khi
cái nắng nóng khó chịu của ban ngày biến mất, những con phố đang tối dần sẽ
tràn ngập những người trẻ tuổi vừa tan ca làm việc - những người biến hình, lắc
mình biến đổi trước mặt tôi, từ những công nhân tận tụy với công việc trở lại
thành những thanh thiếu niên hăm hở nồng nhiệt. Mẫn và tôi sẽ dạo bộ quanh vài
khu nhà gần nhà máy cô làm việc và chọn một nhà hàng rẻ tiền để ăn tối. Lần nào
cô cũng gọi một món thịt, rau xào, và nguyên một con cá mà lần nào cũng hóa ra
là toàn xương là xương cho hai chúng tôi; nếu chúng tôi gặp nhau vào thời điểm
gần ngày trả lương, cô sẽ khăng khăng đòi mời tôi cho bằng được. Mẫn ăn như thể
thèm thuồng được ăn ngon lắm vậy. Sau khi tôi đã ăn xong một lúc lâu, cô vẫn
tiếp tục đảo qua các đĩa? Vét sạch mùi vị từ những mẩu vụn nhỏ nhất, hệt như
một tay sành ăn có cỡ vậy.

Một lần khi anh họ cô vào thành phố, anh ta đưa chúng tôi
đến cửa hàng McDonald's. Mẫn nhìn chiếc Big Mac của mình một lúc
lâu, hạ thấp gương mặt xuống bàn cho đến khi chiếc bánh ở ngang tầm mắt, rồi cô
ăn nó từng lớp từng lớp một - bánh mì, cà chua, rau diếp, thịt bò. Trước đó, cô
chưa bao giờ vào một cửa hàng McDonald’s cả. Khi tôi tặng cô hai khung tranh
nhỏ nhân một dịp sinh nhật, tôi phải chỉ cho cô cách mở phần sau lưng ra để
nhét một tấm ảnh vào trong như thế nào. Có lần cô lại hỏi tôi chứng khoán là
gì. Cô hoàn toàn không quan tâm gì đến các sự vụ quốc gia cả. Có một buổi
chiều, trong bữa ăn với hai công nhân lớn tuổi hơn cùng làm trong nhà máy, câu
chuyện chuyển sang đề tài lớn lên trong thời kỳ những năm 70 của thế kỷ trước
dưới thời Mao Trạch Đông. “Chúng tôi lúc nào cũng đói meo cả bụng,” một trong
hai người đàn ông nhớ lại. “Phải đến tận những năm 1980, chúng tôi mới hết bị
đói ăn.”

“Ai là Mao chủ tịch bây giờ thế?” Mẫn bỗng nhiên cất tiếng
hỏi. “Tôi chẳng biết gì cả.”

“Hồ Cẩm Đào,” một trong hai người đàn ông trả lời.

“Hơi hơi nhận ra rồi. Thế không phải là Giang Trạch Dân nữa
à?” Cô nói.

Tôi bảo không, Giang Trạch Dân đã về hưu, Hồ Cẩm Đào lên
thay vị trí của ông ấy.

“Ồ, em tưởng Giang Trạch Dân chết rồi.” Sau đó cô nói.
“Những người đó có vẻ ở rất xa chỗ em.”

Những chi tiết trong cuộc sống của bản thân cô đã lấy số
lượng áp đảo mọi thứ khác: hầu như lần nào gặp Mẫn, cô cũng có thứ gì đó mới mẻ
để kể với tôi. Thỉnh thoảng tôi tưởng chừng các định luật của thế giới vật chất
không hề ảnh hưởng đến cô, rằng cô chỉ phải nghĩ đến một việc gì đó - đổi chỗ
làm, chia tay với bạn trai - là đã hoàn thành việc đó luôn rồi. Nếu bẵng đi
không gặp cô một thời gian, Mẫn có thể sẽ quên, không kể với tôi rằng cô đã
nghỉ việc ở một nhà máy hay mới được tăng lương, bởi vì trong tâm trí cô, cô đã
lại tiếp tục tiến lên phía trước rồi. Hiếm khi nào Mẫn dừng lại để điểm lại
những gì cô đã làm từ khi rời bỏ quê hương ra đi, một nét tính cách thường thấy
ở Đông Quản. Có lẽ người ta e ngại rằng mình sẽ mất đà nếu dừng lại đủ lâu để
nhìn về chặng đường mình đã đi qua.

Khi bài báo đầu tiên về Mẫn của tôi được đăng trên tờ Wall
Street Journal, tôi mang cho cô một bản dịch khi chúng tôi gặp nhau vào
buổi tối trong một tiệm bánh gần nhà máy cô làm việc. Chiếc bánh trứng và món
đậu xanh đá của cô không hề được đụng đến trong lúc cô đọc. Đến trang ba, cô
cười khúc khích - “Chị nhớ kỹ thật đấy,” cô nói - và một lần nữa ở trang bốn.
Cô đọc một mạch từ đầu đến cuối, rồi lật trang cuối cùng lên, tìm xem còn nữa
không. “Thế thôi à?”

“Thế thôi,” tôi đáp.

“Phần kết cho thấy chị còn muốn nhiều hơn nữa,” cô nói.

“Sẽ còn nữa.”

“Thật chứ?” Cô hỏi. “Chị đang viết nó à?”

“Cô đang sống trong đó,” tôi nói. “Nó đang diễn ra ngay lúc
này đây.” Mẫn nhìn tôi bằng ánh mắt kỳ lạ, như thể nghi ngờ rằng có phải tôi
đang đùa với cô hay không.

Cô đọc bài báo thêm vài lần nữa, và sau đó cô gửi email cho
tôi. Nhìn lại xem mình từng như thế nào, cô viết, tôi nhận
ra mình đã thực sự thay đổi.

Có một chuyện Mẫn không bao giờ quên, cô không thể nào quên
nổi quãng thời gian một năm làm ở dây chuyền lắp ráp khó khăn tới nhường nào.
Trong cái thế giới công xưởng này, người ta thường hay nói với giọng gần như
hoài niệm về những ngày tháng họ làm việc ở dây chuyền lắp ráp, cái thời còn ít
lo âu và trách nhiệm. Mẫn không thế. “Chẳng có gì khó khăn bằng làm một công
nhân bình thường cả,” tôi thường nghe cô nói vậy. Cô không bao giờ quên mình
đến từ nơi đâu. Đó là một trong những điểm mà tôi thích nhất ở cô.

***

Tháng Tư năm 2004, Mẫn nhận được hai tuần lương đầu tiên ở
chỗ làm mới, nhưng cô đã không gửi tiền về nhà. Thay vì thế, cô đến cửa hàng
bách hóa mua một chiếc sơ mi đen vừa vặn và một chiếc quần lửng trắng. Cô đang
thực hiện một lời hứa, đến thăm những người bạn cũ, mà đi thăm bạn cũ thì cần
có quần áo mới. Tám giờ sáng hôm sau, Mẫn và tôi bắt xe buýt đến một quận ngoại
thành Đông Quản, nơi cô đã làm việc năm đầu tiên khi rời bỏ quê nhà. Chiếc xe
buýt chật cứng người di trú đi chơi cuối tuần. Các cô gái trẻ đi thành đôi,
diện những bộ đẹp nhất cho ngày Chủ nhật - sơ mi trắng, quần bò sạch sẽ, tóc
đuôi ngựa suôn mượt - và những hành khách đứng tràn ra cả lối đi giữa hai hàng
ghế đung đưa một cách vui nhộn, giống như cả đám người đang nhảy
điệu conga⁽¹²⁾theo từng nhịp rung lắc của chiếc
xe buýt. Vài phụ nữ trẻ bị say xe bám chặt lấy thanh rào chắn, đầu họ cúi gục
xuống, hai mắt nhắm tịt lại, như thể muốn ngăn cảm giác khó chịu ở bên ngoài cơ
thể vậy.

Mẫn nói suốt cả hai tiếng ngồi xe. Cô hy vọng thuyết phục
được các bạn mình nhảy sang nhà máy khác, giống như cô đã làm. Cô liên tục bình
luận về những nơi chúng tôi vừa đi qua.

⁽¹²⁾ Một trong hai loại sản phẩm đặc trưng nhất của chuỗi cửa hàng
McDonald’s.

Chương Mục Đầu: “Người ta gọi chỗ này là Tiểu Hồng Kông. Ở
đây sang trọng lắm. Tôi đã đến tìm việc ở đây nhiều lần nhưng chẳng tìm được
việc gì cả.”

Thanh Khê: “Ở đây có nhiều nhà máy sản xuất máy tính lắm,
nhưng phải có nghề thì mới vào đấy làm được.”

Phong Cương: “Chỗ này không phát triển bằng chỗ tôi bây giờ,
đúng không?”

Đối với tôi, chỗ nào cũng như chỗ nào. Các công trường xây
dựng và nhà hàng rẻ tiền. Nhà máy, nhà máy và nhà máy, những ô mạng kim loại
trên cánh cổng của chúng chi chít như lưới. Mẫn nhìn thành phố qua một cặp mắt
khác: mọi nơi đều có triển vọng của một công việc đáng ao ước hơn công việc
hiện tại. Bản đồ Đông Quản trong tâm trí cô là tất cả những chuyến đi bằng xe
buýt cô đã đi để tìm kiếm một cuộc sống tốt hơn.

CÁC BẠN CỦA MẪN đợi chúng tôi dưới gầm một cầu vượt, nôn
nóng ngó nghiêng sai hướng. Lương Dung cao, có gương mặt khá xinh xắn, Hoàng
Kiều Nga thấp và hơi đậm người, cô có đôi mắt sáng và hai gò má núng nính như
trẻ con. Hai cô đều lớn hơn Mẫn một tuổi. Ba cô gái nắm tay nhau rú lên và nhảy
tưng tưng như những người tham gia trò chơi truyền hình vừa mới thắng giải lớn
vậy.

“Ồ! Chị giảm cân rồi đấy!”

“Em cao hơn đấy!”

“Chị cắt tóc rồi à!”

“Em vừa mua bộ này này,” Mẫn nhấn giọng nói, “Có đẹp không?”
Hai người bạn đều đồng ý rằng bộ đồ mới rất đẹp.

Cạnh đường cao tốc là một công viên nhỏ có một quảng trường
lát bê tông. Những chiếc ghế đá bị phơi nắng cho trắng ởn ra, hệt như những
lăng mộ cổ, vài gốc cây non gầy guộc trông như đang trút những hơi thở cuối
cùng rủ bóng lên ghế đá. Các cô gái tìm một ghế trống, ngồi xuống và nghịch
ngợm mái tóc của nhau. Họ lấy làm ngưỡng mộ bộ đồ mới của Mẫn, và cô kể cho hai
người bạn nghe mỗi món giá bao nhiêu.

“Vậy, có phải em đã thay đổi rồi không?” Mẫn hỏi. Chính xác
là cô đã đi khỏi dây được hai tháng.

“Phải, em đã thay đổi,” Hoàng Kiều Nga đáp.

“Em thay đổi thế nào?”

“Trông em trưởng thành hơn.”

Lương Dung và Hoàng Kiều Nga kể cho Mẫn nghe tin tức ở nhà
máy: ai đã tìm việc mới, ai vừa cắt tóc. Đây là ngày nghỉ đầu tiên trong tháng
vì nhà máy bị cắt điện. Tiền lương vẫn thế và thường xuyên bị chậm, tùy theo
tâm trạng của ông chủ.

Mẫn không thể kìm được mà khoe khoang một chút về nơi cô
đang làm việc. “Mọi người ở cái nhà máy này thật sự là rất kém,” cô nói. “Nhà máy
em đang làm tốt hơn nhiều. Ông chủ giàu lắm ấy.”

“Đến chỗ em đi,” Mẫn đột nhiên nói. “Em sẽ mời hai chị đi ăn
tối. Bao giờ thì hai chị đến được?”

“Nhưng nếu bọn chị đến,” Lương Dung nói, “nhỡ em không được
nghỉ thì sao.”

“Các chị đến thăm em và em sẽ giới thiệu bạn trai cho các
chị,” Mẫn nói chắc như đinh đóng cột: “Ở nhà máy em làm có nhiều con trai lắm.”

Hai cô gái tròn mắt. Họ đồng thanh thốt lên “ối chà!” rồi cả
ba cùng phá lên cười.

Một người ăn xin chống gậy đi tới, các cô gái ngừng cười.
Lương Dung thoáng do dự rồi nhẹ nhàng dặt một quả táo vào cái bát của ông già,
cảnh hệt như trong một câu chuyện cổ tích. Đông Quản là một nơi không dễ sống,
có lẽ chính vì vậy mà người ta có thể tử tế với người khác một cách đáng ngạc
nhiên. Tôi thấy người ta bố thí cho ăn xin ở Đông Quản nhiều hơn bất cứ thành
phố nào ở Trung Quốc. Các công nhân nhà máy động lòng trắc ẩn với người già
hoặc những người tàn tật, nhưng họ tỏ ra không hề thương tiếc những người đồng
trang lứa với mình. Nếu anh còn trẻ và mạnh khỏe, không có lý do gì để không
làm việc cả.

NHÀ MÁY CŨ CỦA MẪN cách khu phố chính nửa giờ đi bộ, ở đó,
nước Trung Quốc công nghiệp mở rộng ra ruộng đồng bao la. Một dòng nước chảy lờ
đờ và đen bóng, trông như dòng sông dầu. Con đường lát gạch chuyển sang thành đường
đất nện, một dải bụi bặm hai bên là các tiệm mì lưu động và bàn bi-a ngoài
trời. Hàng tốp các chàng trai trẻ mặc áo bảo hộ lao động đi dép lê đang đánh
bi-a. Mẫn bước đi, hai bên là hai cô bạn, đầu cô ngẩng cao như một vị bách phu
trưởng trở về sau trận chiến. Thanh thiếu niên nam nữ hai bên đường gọi toáng
tên cô: “Về lúc nào thế?” “Cậu đang ở đâu rồi?” Tất cả bọn họ đều lấy làm ấn
tượng khi biết cô đang làm việc ở khu vực trung tâm Đông Quản.

“Tôi có thay đổi gì không?” Mẫn hỏi tất cả mọi người xuất
hiện trước mắt mình.

“Cậu gầy và đen hơn,” một cô gái trẻ nói.

Mẫn hơi thất vọng. “Tôi muốn cậu nói là tôi trưởng thành hơn
trước cơ.”

Lương Dung và Hoàng Kiều Nga vào trong nhà máy để lĩnh
lương, có lẽ ông chủ đang trong tâm trạng tốt nên đã đồng ý trả lương cho công
nhân của mình ngày hôm đó. Mẫn đợi ngoài cổng, nhìn chằm chằm vào khu nhà lợp
ngói và cả núi bùn đất giữa sân. Nhà máy đang mở rộng.

“Chị thấy nó thế nào?” Mẫn hỏi tôi.

“Cũng được,” tôi nói.

“Nhìn bên ngoài thì nó hoàn toàn ổn,” cô nói, “nhưng chị
không bao giờ nhìn được bên trong cho đến khi chị chấp thuận làm việc ở đấy. Và
sau đó là chị chẳng còn chỗ nào khác để đi nữa.”

BUỔI CHIỀU, các cô gái nhập bọn với hai người bạn khác trong
nhà máy và tới một công viên gần đó. Một đặc điểm của công nhân di trú chính là
không có ý tưởng gì để sử dụng thời gian nhàn rỗi. Ở công viên Đường Hạ, họ
thấy một bé gái khoảng sáu bảy tuổi đang ném những hòn sỏi vào đầu một con rùa
chồm hỗm trong cái hồ nông choèn choẹt. Nhưng hầu hết các trò giải trí ở công
viên đều tốn tiền cả. Du khách có thể dùng súng hơi để bắn cá trong hồ, Mẫn đưa
mắt nhìn con cá gầy guộc đang chờ hành quyết và nghiêm nghị nói, “Đây là điều
sẽ xảy ra khi ta không có tự do.” Có một xe cáp đưa khách lên đỉnh đồi gần đó,
nhưng tốn mười lăm nhân dân tệ. Các cô gái ngồi xuống một điểm cắm trại bên
dưới, nhìn chiếc xe đi qua đỉnh đầu mình.

Hoàng Kiều Nga đã tham gia một lớp học vi tính. Cô muốn rời
khỏi nhà máy, đến chợ việc làm để tìm một công việc tốt hơn, giống như Mẫn đã
từng làm. “Chị đã lên kế hoạch rồi,” cô ngượng ngùng nói.

“Chị biết lên mạng thế nào chưa?” Mẫn hỏi.

“Chị đã bao giờ lên mạng đâu.”

“Em sẽ dạy chị.” Mẫn nhìn đồng hồ: bốn giờ rồi. “Có lẽ không
phải hôm nay, thôi thì... để lần sau nhé.”

“Cứ cố học những gì chị có thể ấy,” Mẫn khuyên. “Nếu chị học
được gì đó, chị luôn có thể mang nó theo đến với công việc mới. Ít nhất đấy là
kinh nghiêm của em,” cô kết luận một cách khiêm tốn. Ở đâu đó trong cả ngày hôm
ấy, cô đã nhận ra rằng những gì mình có thể làm để giúp bạn bè rất ít ỏi. Tìm kiếm
dũng khí để rời bỏ một nhà máy là việc người ta phải làm một mình. Giống như
những người di trú vẫn luôn nói: Bạn chỉ có thể dựa vào chính bản thân
mình.

Năm giờ chiều, các cô gái chia tay nhau với những lời chào
tự nhiên nhất. “Em vẫn chưa mệt,” Mẫn nói khi chúng tôi tìm được chỗ ngồi trên
xe buýt. “Em sẽ mệt sau. Ngay lúc này, em phấn khởi quá.” Nhưng khi xe buýt đi
qua những khu cô đã đến tìm việc, giờ đã chìm vào màn đêm tối, tâm trạng Mẫn
trở nên u ám. Cô vừa đến thăm cuộc đời cũ của mình và biết nó đã qua. Nhưng cả
cuộc đời mới của cô, vì lý do nào đó, cũng chẳng thấy đâu. Ngoài phố, những
bóng đèn trong nhà máy bắt đầu sáng lên, và những cái bóng di chuyển lặng lẽ
sau các ô cửa sổ; thậm chí cả vào tối Chủ nhật, người ta cũng vẫn làm việc.
“Nếu em chỉ đi học, rời bỏ quẻ nhà và đến đây làm việc vài năm, sau đó trở về,
lấy chồng và sinh con,” Mẫn nói, “có lẽ em cũng không sống trọn vẹn được thế
này.”

TRONG ÁNH ĐÈN XANH LAM CỦA BUỔI TỐI, tôi và Mẫn đứng bên
ngoài cánh cổng nhà máy nơi cô làm việc. Người bạn làm thợ điện của cô sẽ ăn
tối cùng chúng tôi, còn chúng tôi đang đợi anh ta thay quần áo. Anh chàng bảo
vệ đẹp trai mặc quần rằn ri - 1,7 MÉT HOẶC HƠN, BIẾT CHƠI BÓNG RỔ LÀ MỘT LỢI
THẾ - đi qua với một nụ cười lướt qua trên mặt và ném cho Mẫn một chùm chìa
khóa, cô đã gửi chúng ở chỗ anh ta nhờ giữ hộ. Mọi người rải rác trở về nhà máy
sau buổi đi chơi ngày Chủ nhật của mình. Mẫn gọi to một cô gái trẻ, cô này cứ
nhìn chằm chằm vào những cái bóng và quát lên quang quác, “Đói chết rồi đây
này!” Nói xong cô ta đi thẳng vào nhà máy mà không thèm chào lấy một câu.

Mẫn có vẻ ngạc nhiên và khó chịu trước sự khiếm nhã của cô
ta. Cô gái đó vừa mới cố thử dùng thảo dược phá thai, nhưng không hiệu quả, Mẫn
kể với tôi. Cô đã đi cùng với cô ta đến bệnh viện để mổ. “Cô ấy là một trong
những người tôi định tạo quan hệ tốt, nhưng thực sự chúng tôi không phải là
bạn,” Mẫn giải thích.

Một người đàn ông đứng tuổi bụng phệ đeo kính đi qua chỗ
chúng tôi vào nhà máy. “Có phải cô là người để ngỏ cửa văn phòng không?” Ông ta
hỏi.

“Tôi ở ngoài cả ngày cơ mà,” Mẫn vặc lại.

Đó là sếp của Mẫn, cô ghét ông ta. “Lão ấy kiêu căng lắm,”
cô nói. “Chẳng ai trong nhà máy này thích lão cả.” Vài phút sau đó, sếp cô lại
đi qua, lần này là ra ngoài, ông ta lừ mắt nhìn cô. Mẫn đứng thẳng và lườm lại.
Cả hai đều không nói năng gì.

“Ngày mai thể nào lão ta cũng hỏi em chị là ai cho mà xem,”
Mẫn nói. “Em biết là lão sẽ làm thế mà. Em sẽ bảo chị là một người bạn, thế
thôi.” Ở sau lưng, cô thường gọi ông ta là Liu Laotou - Lưu
lão đầu, lão Lưu già.

Mười phút đứng cạnh cổng nhà máy, tôi có cảm giác như thể
mình đã thấy thế giới của Mẫn: tình bạn dễ dàng với người bảo vệ, sự lạnh lùng
của cô gái trẻ và cách phá thai vụng về của cô ta, sự ngược ngạo vô cớ của
những ông chủ. Sự thực rằng Mẫn vẫn đứng thẳng ở vị trí của mình.

NGƯỜI BẠN LÀM THỢ ĐIỆN CỦA MẪN XUẤT HIỆN - anh chàng có hai
cánh tay khá cơ bắp, gương mặt rộng và nụ cười bẽn lẽn - chúng tôi vào một quán
ven đường ăn thịt bò nướng, cá hầm và uống bia. Sau cả một ngày dài, bao nhiêu
bực tức khó chịu trong Mẫn ùa ra cùng một lúc. “Ở nhà máy cũ, có lần em đã khóc
suốt nửa tiếng đồng hồ, các bạn em đã cố an ủi nhưng không được,” cô kể. “Từ
khi vào làm trong cái nhà máy này, em đã khóc hai lần, nhưng chẳng có ai biết
cả.''

Anh chàng thợ điện nhìn vào bát cơm của mình mà không nói
một lời.

Cơn giận của Mẫn chuyển sang hai người bạn đã ra công viên
chơi với chúng tôi lúc chiều. “Chúng em không thân. Chúng em chỉ giả vờ là bạn
thôi,” cô nói. “Cái cô béo hơn ấy à? Tất cả những điều cô ta quan tâm là cố mà
kiếm được một anh người yêu. Khi cô ta nhận lương, cô ta chẳng gửi đồng nào về
nhà hết. Cô ta toàn tiêu phí chúng vào những thứ như trả hóa đơn điện thoại di
động cho người yêu hay mời lũ con trai ra ngoài ăn tối. Mà cô ta thậm chí còn
chẳng xinh xắn gì nữa chứ! Cô kia có bạn trai nhưng đã chia tay anh ta khi phát
hiện ra thằng cha ấy lừa mình. Gã người yêu kia cho cô ta một cái đồng hồ và
đến giờ cô ta vẫn còn đeo nó.”

“Chị có thấy bọn họ đều không vui vẻ gì khi nhận tiền lương
của mình không? Tất cả đều nghĩ: mình làm việc chăm chỉ như thế và đây là tất
cả những gì mình nhận được hay sao? Làm việc hằng ngày trong nhà máy là một
việc vô cùng khó khăn.”

Rồi sau đó cô chuyển hướng sang tôi. “Chị không thể biết cảm
giác ấy nó như thế nào đâu,” cô nói. “Chỉ có ai từng trải qua nó mới biết
thôi.”

***

Mẫn mệt mỏi với những thứ mà cô vừa mới đây còn khao khát.
Niềm hứng khởi được tham gia vào công việc văn phòng nhanh chóng bị thay thế
bởi nhận thức rằng cô là người có vị trí thấp nhất ở đó. Mọi người đổ dồn việc
lên đồng nghiệp trẻ nhất và mới nhất của họ, trong khi ấy, đồng minh duy nhất
của Mẫn ở chỗ làm đã biến mất. Hai tuần sau khi cô đến đây, người đàn ông tử tế
nhận cô vào làm bất ngờ bỏ đi vì một công việc tốt hơn ở Bắc Kinh. Bị bỏ lại
một mình, Mẫn tìm hiểu về quan hệ lằng nhằng phức tạp trong thế giới cổ cồn
trắng này. Sếp mới của cô, người đàn ông bụng phệ lúc nãy, đã bị đuổi việc khỏi
nhà máy năm kia vì tội bao gái - bởi chẳng ai thèm tôn trọng ông ta, nên mọi
thứ trở nên khó khăn hơn đối với Mẫn. Những đồng nghiệp của cô có vẻ hăm hở chờ
cô phạm lỗi: mỗi khi cô bước vào phòng, các cuộc đối thoại liền ngưng lại, và
không ai giúp gì cô trong công việc mới này cả. Cô khám phá ra rằng một người
có thể nói thế này nhưng lại mang hàm nghĩa thế khác, và rằng cả cô cũng phải
học lấy kỹ năng đó nữa. “Trong văn phòng, họ có thể hết sức thân thiện với chị,
nhưng họ nói đủ thứ ở sau lưng chị,” Mẫn bảo tôi. “Chị không thể có lấy một
người bạn trong cái nhà máy ấy được đâu.”

Vượt qua lằn ranh tầng lớp làm Mẫn thêm cô đơn. Công nhân
làm việc ở dây chuyền lắp ráp là những người gần cô nhất về tuổi tác và hoàn
cảnh, nhưng cô không còn thuộc về thế giới đó nữa. Các đồng nghiệp ở văn phòng
lớn tuổi hơn cô, nhiều người trong số họ đã có gia đình, và chẳng có điểm gì
chung với cô cả. Phòng ở tập thể trống không vào các ngày cuối tuần khi những
người khác ra ngoài thăm người yêu hoặc chồng mình. Mẫn giả vờ không quan tâm,
và cô không bao giờ để ai nhìn thấy mình rơi nước mắt.

Tháng Tư, sếp cũ của cô gọi từ Bắc Kinh đề nghị cô một công
việc mới. Công ty anh ta đang lắp ráp các linh kiện máy tính để bán cho các
tỉnh và anh ta cần một người trông cửa hàng. Anh tầm ba mươi tuổi, đã học
trường Đại học Thanh Hoa danh tiếng, là người trưởng thành duy nhất ở Đóng Quản
này đã đối xử có chút tử tế với cô: đó là tất cả những gì cô biết. Mẫn quyết
định lên đường.

Cô gọi cho chị gái mình ở Thâm Quyến.

“Em sẽ làm gì ở đó?” Chị cô hỏi.

“Trông cửa hàng.” Mẫn đáp.

“Lương lậu thế nào?”

“Em không biết. Nhưng chắc là phải khá hơn ở đây.”

“Em tin anh ta à?”

“Vâng.”

“Cẩn thận đấy.”

Mẫn gửi cho tôi một bức thư về kế hoạch của cô:

Cuối cùng tôi cũng quyết định đi Bắc Kinh, để cho bản
thân mình một cơ hội. Tôi sẽ xử lý tốt cái cảm giác giữa “anh trai lớn” và “em
gái nhỏ”. Nhưng vừa mới quen được việc ở đây, tôi thật không nỡ bỏ đi chút nào.

Một người không thể trưởng thành qua hạnh phúc. Hạnh phúc
khiến người ta nông cạn. Chỉ có trong gian khổ chúng ta mới trưởng thành, thay
đổi và hiểu thêm về cuộc đời!

Nhưng ở một nơi vốn chẳng có gì chắc chắn, Mẫn rất dễ thay
đổi ý kiến của mình theo tâm trạng. Cô quyết định rằng đến chỗ sếp cũ của mình
ở Bắc Kinh là không thích đáng lắm. Anh ta là một người đàn ông, anh ta không
phải gia đình cô, rốt cuộc thì cô cũng đâu có tin anh ta. Cô nên ở lại nơi cô
đang ở thì hơn.

Sản lượng của nhà máy tăng cao, phòng ở tập thể của cô từ
sáu người nay đã tăng lên chín người. Có quá nhiều người làm việc trong nhiều
ca khác nhau, nên buổi đêm khó mà ngủ cho yên được một giấc, Mẫn lại nghĩ đến
chuyện rời bỏ nhà máy. Ngay cạnh văn phòng nơi cô làm việc là bộ phận nhân sự,
thỉnh thoảng Mẫn lại thấy người ta xếp hàng để chờ phỏng vấn. Cứ mười người
phỏng vấn thì mới có một người được nhận, rất nhiều người trong số họ có hẳn
bằng đại học. Vậy là, Mẫn lại cảm thấy may mắn vì công việc hiện nay của mình.

Các công nhân dây chuyền lắp ráp trong nhà máy của Mẫn kiếm
được 320 nhân nhân tệ một tháng. Đó là mức lương thấp ở Đông Quản, điều ấy làm
Mẫn lấy làm khó chịu. Cô luôn chào các công nhân, nhưng không bao giờ có thể
kết thân hơn với họ. “Vài người trong văn phòng thậm chí còn chẳng thèm nói
chuyện với công nhân, vì họ khinh thường những người ấy,” Mẫn nói. “Nhưng tôi
cũng từng là một công nhân mà.”

***

Cuối tháng Năm, Mẫn gửi cho tôi một tin nhắn qua điện thoại
di động. Em có một điều ngạc nhiên thích thú cho chị. Bây giờ thì chưa
nói đâu. He he.

Tôi đang trên đường đến gặp cô, trong đầu lướt nhanh qua
những khả năng có thể xảy ra. Cô đã nghỉ việc. Cô đã có người yêu. Rốt cuộc, cô
vẫn sẽ đi Bắc Kinh.

Tôi trả lời: Tôi tò mò lắm rồi đây.

Có lẽ chị sẽ thấy điều đó không tốt, cô nhắn lại.
He he. Em hy vọng chị không quá thất vọng.

Mẫn đang đợi tôi ở cổng nhà máy, tôi nhận ra cô đã ép thẳng
mái tóc mình. Nó được cắt một đường gọn ghẽ bất đối xứng, những lọn tóc xoăn
dài đầy nữ tính của cô đã biến mất. Cả quá trình xử lý hóa chất ở hiệu tốn ba
tiếng đồng hồ và một trăm nhân dân tệ, Mẫn kể. Cô vừa nhận được tháng lương đầu
tiên.

Cô kể với tôi những tin đồn vặt ở chỗ làm. Cấp trên trực
tiếp của Mẫn, một anh chàng chỉ hơn cô vài tuổi, đã cãi lộn với bạn gái của anh
ta. Cô gái kia rất giỏi và kiếm được nhiều tiền gấp đôi anh ta, một sự thật mà
mọi người trong văn phòng đều biết và lấy làm thích thú. Cô gái đã tiết kiệm
được tám mươi nghìn nhân dân tệ, mọi người cũng đều biết chuyện đó. Nếu họ chia
tay, cô bạn gái sẽ đòi mười nghìn nhân dân tệ để bồi thường cho bảy năm cô ở
với anh ta. Đó là một vụ chia tay kiểu Đông Quản: tổn thương tình cảm được thay
bằng tính toán tài chính, mọi người trong nhà máy đều biết từng chi tiết nhỏ
nhặt nhất của vụ việc. Giờ anh chàng cấp trên trẻ tuổi đang làm thủ tục nghỉ
việc ở nhà máy, vài người khác cũng đi theo anh ta. Chẳng còn lý do gì để ở lại
nữa, vì vậy hôm qua cô cũng đã xin nghỉ luôn.

“Cô đã quyết định đi rồi hả?” Tôi hỏi. Sự mau lẹ trong những
quyết định của cô làm tôi nghẹt thở.

“Em đã nộp đơn xin thôi việc hôm qua rồi,” Mẫn nói.

Sếp của Mẫn, người mà cô không thích, đã hỏi tại sao cô muốn
đi.

“Tôi muốn về nhà,” Mẫn nói dối.

“Cô đã tìm được việc nào khác à?” Ông ta hỏi.

“Không,” cô đáp. “Đơn giản là tôi có việc ở nhà thôi.” Thêm
một lời nói dối nữa.

“Cô đang làm tốt ở đây,” sếp của cô nói. “Tại sao cô muốn
đi?” Chỉ một lần duy nhất ông ta không tỏ ra thô lỗ với cô. Nhưng ông ta cũng
không đồng ý cho cô ra đi ngay, ông ta bảo sẽ quyết định trong vòng một tháng.

Điều này làm Mẫn hơi ngạc nhiên: cô đã ép thẳng tóc. Cô đã
quyết định nghỉ việc và nhảy trở về cõi bất tri, nhưng có vẻ như cô không nghĩ
đến chuyện kia.