Sự tòng phục của
bà đã làm cho ông lo ngại. Ông chỉ sợ bà bệnh. Rồi ông nghĩ rằng điều này sẽ
không kéo dài lâu. Bà còn khỏe mạnh lắm. Thời gian sẽ làm cho bà khỏe mạnh và
hăng hái như cũ; lúc bấy giờ ông sẽ để cho bà muốn nói gì thì nói. Nhưng cõi
lòng bà Era đã tan nát vì khổ đau. Bà cảm thấy mọi dự tính, mọi hy vọng của bà
đều bị đảo lộn tất cả, người bà có vẻ như yếu đi, ít nhất là trong một thời
gian.

Khi ông Era đưa
bà trở về phòng, đỡ bà ngồi xuống ghế bành, thì bà run run hỏi:

- Chúng ta sẽ làm gì cho con
của chúng ta?

Đó chính là cái
câu hỏi đã ám ảnh bà trong suốt thời gian kể từ khi bà thấy Lịch chết.

Ông Era đứng
trong khi bà đang khóc. Đây là lần đầu tiên trong đời, ông cảm thấy ông làm chủ
người đàn bà này, người mà ông đã yêu theo lối của ông, nhưng bây giờ ông mới
biết yêu thật. Ông cầm lấy bàn tay mập mạp của vợ, vuốt ve.

- Chúng ta chỉ nghĩ đến hạnh
phúc của nó thôi, mình ạ! Chúng ta sẽ cưới vợ cho nó khi nào có thể.

Bà nhìn ông, đôi
mắt dịu dàng và phục tùng:

- Mình muốn nói…

Bà bối rối.

Ông gật đầu chấp
nhận:

- Tôi nghĩ đến người thiếu nữ
mà con nó yêu, mình ạ. Cô con gái bác Khương Sơn. Tôi sẽ thưa chuyện cùng bác
ấy, rồi chúng ta sẽ mang niềm vui về nhà.

- Nhưng Lịch…

Ông Era nói rất
nhanh, như là ông đã quyết định tất cả rồi:

- Ngày mai sẽ chôn cất. Sau một
tháng để tang. Đavít sẽ bình phục.

Bà Era không
biết nói sao. Một Tháng! Bà cúi đầu, rút tay ra khỏi tay chồng.

Ông đợi một lát,
rồi hỏi với một giọng trầm trầm và vang dội:

- Mình có đồng ý không, mình?

Bà cúi đầu.

- Vâng, em xin nghe mình!

Giọng bà mệt
mỏi. Bà không còn chống đối nữa. Ông Era cúi xuống hôn lên má bà mà không nói
them tiếng nào.

Đám tang Lịch
nhằm vào một ngày mưa. Ông Era cấm không cho Đavít rời khỏi giường, điều này đã
khiến chàng phải khổ tâm phản ứng lại, vì chàng quả quyết rằng chàng có đủ sức
khỏe để đi đưa đám nàng.

Lịch chết đi
nhưng đã làm cho Đavít nghĩ mãi đến nàng, một điều mà khi còn sống nàng không
có thể làm được. Chàng cảm như đã có lỗi đối với nàng. Chàng nghĩ rằng, nếu
trong mấy ngày vừa qua, chàng kiên nhẫn hơn, Lịch sẽ không đến nỗi phải mất cả
lý trí như vậy và chàng đã có thể cứu nàng khỏi chết. Bây giờ, chàng có bổn
phận phải đưa nàng ra tận huyệt.

Nhưng ông Era
không muốn như vậy. Đavít ngạc nhiên vì cái vẻ cả quyết trong giọng nói chắc
nịch của ông. Mẹ chàng dường như cũng cùng một ý với cha chàng. Đavít nhìn bà
với hy vọng bà sẽ giúp đỡ chàng. Nhưng Đavít càng ngạc nhiên hơn khi nghe mẹ
chàng nói:

- Con ơi, hãy vâng lời cha con.

Như vậy, song
thân chàng đều không đồng ý, Đavít đành phải nhượng bộ. Chàng tự lấy làm mãn
nguyện được đến bên quan tài của Lịch. Chàng tựa vào vai một tên thơ đồng, đứng
rất lâu bên quan tài nàng. Trang luôn luôn theo sát, trông chừng chàng, sợ
chàng xây xẩm mặt mày vì quá yếu. Chàng đứng như thế cho đến khi căn phòng trở
thành trống không. Các phu đòn đã khiêng chiếc quan tài nặng nề ra đi, một vài
người theo sau, trong số này có vị giáo trưởng vẻ mặt bỡ ngỡ, tươi cười:

Arông vắng mặt.
Người ta vẫn chưa kiếm ra gã; ông Era phỏng đoán gã đã chuồn ra khỏi thành rồi.

- Sau khi trong
nhà đã bình tĩnh trở lại, tôi sẽ đích thân đi kiếm nó về. – Ông Era nói với vợ.

Nhưng có ai
luyến tiếc gì nó đâu? Giáo trưởng đã mất trí, còn Lịch thì không còn nữa.

Với đôi mắt buồn
bã, Đavít nhìn đám tang thưa thớt băng qua sân, ra cửa, rồi trở về nằm. Chàng
vẫn nằm dài trên giường, bất động, hai mắt nhắm nghiền. Trang rất không ngoan,
nàng không nói gì hết. Nàng vẫn luôn luôn ở bên cạnh chàng để chàng cảm thấy sự
hiện diện lặng lẽ của nàng. Nàng biết nỗi khổ đau phải được tiêu tan trước khi
đón nhận niềm vui mới. Nhưng nàng cũng biết rằng, sự đau khổ chỉ có thể tan
biết dần dần.

Lịch được chôn
cất bên cạnh mẹ nàng, trong một mảnh đất dành riêng cho người Do Thái, bên
ngoài thành phố. Vị giáo trưởng đứng giữa ông bà Era, tươi cười chẳng biết gì
dưới ánh nắng mát mẻ của trời thu. Ông Era nói lớn vào tai cụ:

- Cha cầu nguyện
đi!

Thình lình, cụ
nói, mặt ngửa lên trời:

- Mặt trời nóng
nhỉ? - Cụ lẩm bẩm. (Rồi cụ cầu nguyện). - Từ nơi cao, nơi Vinh quang và Chí
Thánh của Chúa, Chúa hãy nhìn xem… Chúa thật là Thiên Chúa của chúng con, mặc
dầu Tổ Phụ Abraham không biết chúng con, và Israel đã chối bỏ chúng con. Nhưng
Chúa là Chúa và là Cha của chúng con. Danh Người sẽ hằng hữu đời đời, chúng con
thuộc về Người…

Rồi giáo trưởng
tưởng như mình đang ở trong đền thờ, dang hai tay ra theo nghi thức thường lệ
và xướng lớn:

- Chúa là Thượng
Đế, Deehôva, là Thiên Chúa Độc Nhất Chân Thật.

Những người qua
đường tò mò dừng lại xem kinh ngạc, trong lúc các phu đòn người Trung Hoa lạ
lùng về sự hiện diện của cụ già Do Thái.

Không ngờ giáo
trưởng đã cầu nguyện bên mộ phần con gái cụ như vậy mà cụ không biết. Bà Era òa
khóc, ông thấy thế bèn đứng giữa, một tay đỡ lấy bà, một tay đỡ giáo trưởng.

Khi lấp đất đầy
huyệt, người ta lấy những miếng đất có cỏ xanh để đắp lên nắm mồ.

Ông Era dìu hai
người trở về nhà.

oOo

Lễ thành hôn của
Đavít được định vào một ngày cuối thu, tháng chín âm lịch, ba mươi ba ngày sau
ngày Lịch tử tự, trên nấm mồ của nàng vẫn còn xanh.

Đavít đã đến
viếng mộ nàng lần đầu tiên kể từ ngày chôn cất. Khi cha chàng nói cho chàng
biết lễ cưới đã được định đoạt và hai họ đã trao đổi lễ vật, chàng chỉ lặng lẽ
bằng lòng. Ông hỏi:

- Con có ưng như
thế không?

- Thưa ba có,
nếu điều đó làm vui lòng ba má.

Vết thương của
chàng đã lành, đã làm sẹo trên trán, cái sẹo đó chỉ có thể mất đi khi thể xác
chàng hóa thành tro bụi. Thân xác đã bình phục nhưng tâm hồn bị tổn thương. Ban
ngày chàng thẩn thơ, đôi khi nằm bất động,
còn ban đêm thì trằn trọc ngủ không yên. Trước kia chàng thích ăn và
thường ăn rất ngon miệng, nhưng bây giờ chàng không thiết gì hết. Trang nhận
thấy như vậy mà không nói gì.

Nàng săn sóc cái
ăn cái mặc cho chàng như hồi còn bé. Bà Era không còn cấm đoán nàng nữa.

Ông Era lo lắng
hỏi:

- Con ơi! Con
hãy nói cho ba biết con thích gì?

Ông đặt bàn tay
mập mạp nóng bỏng của ông lên bàn tay quá gầy gò của Đavít. Đavít ngập ngừng
thụt tay lại. Cha chàng quá hăng hái, quá nhiệt thành và thiếu kiên nhẫn. Sức
lực của chàng thanh niên không đủ để chịu đựng tình yêu nồng nhiệt của người
cha.

- Con biết, con
cần cưới vợ. - Đavit nói.

- Nhưng không
phải bắt buộc… không phải là ép uổng đâu. - Ông Era nói, mặt ông tối sầm lại.

- Tuy thế, cũng
phải…

- Không, nếu con
không yêu con gái bác Khương.

- Có lẽ, con
chưa yêu ai cả. - Đavít nói và nhếch mép cười.

Ông Era bối rối
hết sức. Ông ngồi thụt lại, hai tay đặt lên gối.

- Ba tưởng con
có gởi cho cô ta một hai bài thơ gì đó kia mà?

- Dạ, đúng thế!

- Con đã thay
đổi ý kiến trước khi…

Ông Era không
dám nói đến tên Lịch.

Đavít liền nói
thay ông:

- Ba có ý nói
rằng con đã thay đổi ý kiến trước khi Lịch chết à? Không… à, cũng có nghĩa rằng
có; con đã bỏ dở một bài thơ, vì con đã gặp Lịch ngoài vườn đào.

- Con có khóc
thương nàng không?

Đavít suy nghĩ
một lát trước khi trả lời. Chàng đang ngồi trong phòng của cha. Ông Era đã cho
tìm chàng đến để thông báo lễ đính hôn đã được thực hiện.

Cuối cùng, Đavít
nói:

- Không, con
không khóc. Con không muốn cô ấy chết như thế. Nếu cô ta còn sống…

Chàng lại ngập
ngừng. Ông Era cảm thấy ngứa rần rần từ chân tóc xuống đôi tay và đến tận hai
chân.

Thấy Đavít vẫn
còn im lặng, ông Era hỏi:

- Nếu cô ta còn
sống, con có cưới cô ta không?

Đavít chậm rãi
lắc đầu. Động tác này đã làm cho chàng cảm thấy nhức nhối từ vết thương đã
thành sẹo.

- Không.

Rồi chàng hăng
hái tiếp:

- Không ba ạ! Ba
cứ tin như thế. Nhưng nếu Lịch còn sống thì con cưới Quí Lan với một niềm vui
trọn vẹn hơn. Ba hiểu không?

Ông Era há miệng
kinh ngạc nhìn sững Đavít. Ông lắc đầu, không thể nào hiểu nổi. Điều này đã
vượt quá tầm mức hiểu biết của ông.

- Ba kính mến! -
Chàng dịu dàng nói. - Sao ba cứ mãi lo lắng cho con đến thế? Này nhé, con sẽ
lấy vợ rồi sinh con, và sống trong hạnh phúc đầy đủ. Sau lễ cưới, con sẽ trở
lại cửa hàng để buôn bán như trước… nhưng vui hơn…vui hơn nhiều.

Chàng ngước đầu
nhìn cha, cố gắng mỉm cười, chào ông và lui ra. Còn lại một mình trong phòng,
ông Era phân vân do dự mãi. Ông thở dài và đi lo công việc. Suốt ngày hôm ấy
ông Era mặt khó đăm đăm.

Về phần Đavít,
lòng chàng không được yên, gắt gỏng cả với Trang, đến nỗi nàng không dám nói
cười, chỉ ngồi im lặng vá may. Thường thì Trang thêu thùa, nhưng hôm nay nàng
thay miếng lót giày bằng một thứ vải trắng mịn.

Đavít mải ngồi
nhìn những ngón tay thon nhỏ của nàng thoăn thoắt luồn chỉ vào vải với một cây
kim nhỏ.

Một lát sau,
chàng hỏi nàng làm gì. Trang bình tĩnh nói:

- Lâu ngày nằm
trên giường, da chân cậu bây giờ mỏng lắm, Trang sợ mấy đôi tất vải làm đau
chân cậu. Trang khâu cái này với những đường chỉ rất nhẵn để cậu khỏi đau chân.

Đavít không nói
gì, vẫn yên lặng nhìn nàng. Chàng nằm trong một cái ghế dựa, vẻ lười biếng. Đột
nhiên chàng nói:

- Tôi sắp cưới
vợ, Trang ạ!

Nàng ngước nhìn
chàng, rồi cúi xuống tiếp tục may.

-Tôi biết rồi!

-Bây giờ, Trang
đã bằng lòng chưa?

- Không phải tôi
bằng lòng hay không bằng lòng mà được. - Nàng dịu dàng nói.

- Trang vẫn ở
lại đây với tôi. - Trang ạ. - Như bấy lâu nay.

- Cám ơn cậu.

Rồi nàng tiếp:

- Thiếu chủ ạ…

Chàng nói, không
một chút ngập ngừng:

- Tôi nghĩ rằng
tôi sẽ cưới Trang trong một ngày gần đây. Trang cũng nghĩ như thế chứ?

- Đợi đến lúc đó
hẵng hay.

Đột nhiên Trang
may rất nhanh, những ngón tay nàng thoăn thoắt đâm kim xuyên qua lần vải. Đavít
không nghĩ gì đến nàng nữa. Tư tưởng của Đavít hướng về chính chàng, nàng biết
thế. Nhưng nàng không đoán được những gì chàng sắp nói.

- Tôi muốn đi
thăm mộ cô Lịch.

Trang đặt tấm
vải xuống gối và nhìn chàng, tình yêu dâng lên khóe mắt.

- Sao lại đi
thăm mộ vào đúng hôm nay vậy? Ngày vui mà xen chuyện buồn vào không tốt đâu.

- Tôi muốn nhìn
mộ nàng để được biết chắc rằng nàng đã chết. - Chàng nói với một vẻ hết sức lạ
lùng.

Trang nhìn
chàng, lo lắng:

- Nhưng, cậu đã
biết cô ta chết rồi mà!

- Tôi cứ nhìn
thấy cô ta hoài.

Gian phòng hai
người đang ngồi chính là nơi mà Lịch đã tự tử. Trang nghĩ đến điều đó nhưng
không muốn nói ra. Nàng thường nghĩ rằng Đavít cần phải thay đổi chỗ ở. Ban đầu
vì chàng bị thương quá nặng, không tiện di chuyển. Ít lâu sau, khi nàng nói đến
chuyện thay đổi căn nhà khác, chàng liền đáp, chàng thích các gian phòng này vì
là nơi chàng đã ở từ thuở bé. Bây giờ Trang nghĩ, nàng phải trình bà Era biết,
sau khi đã cưới vợ, Đavít cần ở trong những gian phòng khác lớn hơn, có sân
rộng rãi hơn. Nơi đây để dành làm phòng trọ cho khách.

Trang gấp tấm
vải lại và cất trong một cái tráp khảm ngà dùng để đựng đồ thêu may.

- Nếu cậu định
đi thăm mộ cô Lịch thì tôi sẽ đưa đi. - Nàng nói.

- Đi bây giờ à?
- Chàng hỏi.

- Bây giờ.

Chiều hôm ấy,
Đavít ngồi xe lửa, ra khỏi các bức tường thành thị trấn, đến nghĩa địa Do Thái
để viếng mộ Lịch. Trời cuối thu êm đềm và mát mẻ. Nghĩa địa Do Thái là một khu
đất yên tĩnh nằm cạnh ngôi giáo đường, khá xa bờ sông. Đavít biết rõ nơi đây vì
là nơi ông bà tổ tiên chàng đã an nghỉ giữa những người Do Thái chết từ bao thế
kỷ, kể từ khi họ đến cư ngụ tại thị trấn này. Những nấm mồ được đắp cao, giống
như mồ của những người Trung Hoa, nhưng có một hàng đá nhỏ bao quanh.

Trang dẫn Đavít
đến mộ phần của Lịch. Hôm chôn cất Lịch, Trang không có đi theo, vì nàng không
thể rời Đavít trong lúc chàng bị thương, nhưng thím Hoàng đã nói lại cho nàng
biết Lịch được chôn cạnh mẹ nàng.

Khi hai người
tới nơi, Đavít ngồi lên một cái áo choàng mà Trang đã trải ra trên mặt cỏ. Vạn
vật yên tĩnh dưới bầu trời màu xám; không khí ẩm ướt và mát lạnh. Những nấm mồ
lớn bao quanh Đavít, nhưng chàng chỉ nhìn ngôi mộ của Lịch. Cỏ non đã bén rễ
trên nền đất lạnh. Một vài đoá hoa thuỳ cúc hoang dại, màu hổ hoàng, nở ra
trong đám cỏ.

Đavít thở dài
nói:

- Thật tôi không
thể nào tưởng tượng được rằng Lịch đang nằm dưới nắm đất này.

- Chính nàng đã
nằm dưới đó. - Trang nói như xác nhận.

- Trang có tin
người ta có linh hồn không? - Đavít hỏi.

- Trang không
nghĩ gì về linh hồn cả - Nàng cúi xuống sờ vào má của chàng. - Cậu có cảm thấy
lạnh không?

Chàng lắc đầu:

- Trang để tôi
ngồi đây một mình một lát.

- Không, tôi
không thể để cậu ngồi một mình ở đây được. Bổn phận của tôi là trông nom chăm
sóc cậu. Nếu cậu có bề nào, người ta sẽ trách mắng tôi.

Nàng vẫn đứng
bên chàng. Thân hình thon nhỏ, thẳng băng, mặt quay về nấm mồ của Lịch. Nhưng
đôi mắt nàng nhìn mãi tận đằng xa, qua bức tường thấp, nàng nhìn thấy đồng
ruộng làng mạc, và xa hơn nữa một cánh buồm căng gió đang lướt nhẹ trên mặt
nước phẳng lì lóng lánh của dòng sông.

Trang không rõ
những gì đang diễn ra trong tâm hồn Đavít, nhưng nàng nhất quyết không thể để
hình ảnh Lịch mãi ám ảnh chàng. Tuy miệng nói không tin, nhưng trong thâm tâm,
Trang tin con người ta có linh hồn và nàng biết rằng linh hồn của người chết
lẩn quẩn mãi bên người sống. Tuy nhiên nàng quyết chống lại hồn phách Lịch với
tất cả sức mình.

- Hãy nằm yên
trong mộ. - Trang thầm nói với Lịch trong lòng. - Cô đã mất hẳn Đavít, cô không
còn làm hại gì chàng được nữa cả.

Trang cương
quyết chống lại với mỗi một kỷ niệm của Lịch và chống lại với bất cứ những gì
liên quan đến cô ta.

Đavít thở dài
đứng dậy, buồn bã nói:

- Nàng đã chết!

- Để Trang khoác
áo cho. Cậu lạnh rồi đấy.

Đavít rùng mình.

- Phải. Lạnh
thật, chúng ta về thôi!

- Đi. Nhanh lên
cậu!

Nàng kéo chàng
đến xe lửa và ra về trên con đường đá lởm chởm. Khi đến cổng, Trang đỡ chàng
xuống xe đưa thẳng về phòng riêng. Nàng đặt chàng nằm xuống, chạy đi kiếm những
viên đá nóng để sưởi chân chàng. Nàng mang cháo nóng đến cho chàng ăn và ngồi bên giường mãi cho đến khi chàng
an giấc.

Sau đó, Trang
chạy đến phòng bà chủ, thành thật kể lại cho bà nghe tất cả những gì đã xảy ra.
Bà Era lắng nghe, chăm chăm nhìn Trang với đôi mắt sầu thảm. Trang chột dạ, ngỡ
rằng bà chủ sẽ nổi cơn lôi đình. Nhưng không, bà Era nghe mà không tỏ vẻ gì tức
bực cả. Bà thở dài và dịu dàng nói:

- Bây giờ, cậu
thấy mồ cô Lịch rồi. Chúng ta hãy quên hết quá khứ và chuẩn bị cho tương lai.

Đây là lần đầu
tiên trong đời, Trang nghe được một câu nói như vậy từ miệng bà Era, đối với bà
quá khứ là những gì hết sức đắt giá. Bất giác nàng cảm thấy mến thương bà. Nàng
ngọt ngào nói:

- Thưa bà, con
xin đoan chắc với bà rằng tương lai sẽ cũng mang lại cho bà nhiều hạnh phúc.

Bà Era lắc đầu,
hai hàng lệ chảy dài trên má.

- Nếu Chúa thứ
tha! - Bà lẩm bẩm.

Trang lẳng lặng
cúi chào bà để ra về. Nàng vừa đi vừa thầm nghĩ: Thần thánh xem chừng cũng
không làm gì nên chuyện trong công việc của loài người.

*

* *