2

TÌNH HÌNH QUÂN SỰ

TÌNH
HÌNH QUÂN SỰ CŨNG ĐEN TỐI NHƯ TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ. Thời kỳ vàng son đã chấm dứt
sau những chiến thắng liên tiếp thực hiện được nhờ một Bộ chỉ huy hoàn toàn
quân sự trong năm 1939 tại Ba lan, năm 1940 tại Pháp với những mục tiêu rõ rệt.

Ở phía
Tây, một bộ phận của hải-lục-không quân Đức, sút kém cả về lượng cũng như về phẩm,
đang làm mồi cho cuộc tấn công của phe Đồng minh, phía sau “bức tường thành” mới
mẻ trải dài trên Đại tây dương.

Mặt trận
Phi châu và Địa trung hải đã thất bại hoàn toàn. Bằng một cuộc tiến quân đúng
phương pháp, địch thủ đẩy phòng tuyến của quân Đức-Ý tại miền trung nước Ý lùi
dần về phía Bắc.

Ở phía
Đông, Hitler đã bắt đầu tiến quân, nhưng không chọn hẳn một trục tấn công mà chỉ
xua ba Binh đoàn của ông tiến thẳng đến ba mục tiêu: vùng Ukraine gồm khu kỹ
nghệ Stalino và Kharkov, Mạc tư khoa và Leningrad. Cuộc tấn công ngưng lại nửa
chừng trong khi chưa đạt được mục tiêu nào, dù là mục tiêu ở giữa hay ở mặt Bắc.

Năm
1942, Hitler hạ lệnh mang một cánh quân nhỏ đánh tràn ra vùng hạ lưu sông Don
và từ đó đánh thẳng tới Caucase, chiếm lấy trục giao thông Poti-Bakou, để rồi từ
vùng sông Don thượng tiến sang sông Volga đến Stalingrad. Như vậy là trái với
binh thư của Clausewitz, vì Hitler đã chiếm đất trong khi công việc phải làm là
tiêu diệt lực lượng địch. Địch quân đã khéo léo lẩn tránh. Tham mưu trưởng quân
đội, đại tướng Halder, bị cất chức vào tháng chín năm 1942.

Sau những
thất bại chiến lược của năm 1942, và trong cuộc thư hùng đang diễn ra ở
Stalingrad, Hitler điều động quân đội các nước liên minh lập ra một hàng rào
phòng ngự phía sườn cho quân của ông dọc theo sông Don; những cánh quân tiếp viện
này, yếu kém về võ trang cũng như khả năng tác chiến gồm có: đệ I lộ quân Lỗ, đệ
VIII lộ quân Ý, đệ II lộ quân Hung. Sứ mạng giao phó không thể thực hiện được
vì sự tổ chức ô hợp của họ và vì mùa Đông bên Nga quá lạnh. Số phận Stalingrad
đã được an bài. Nó liên hệ với thái độ cố chấp và óc thiển cận của Hitler khi
ông ta trở chiều, quay sang mục tiêu chính trị và tuyên truyền. Tư lệnh lộ quân
thứ VI không sao xoay sở được để gỡ khỏi thế bí dù trong thời gian đáng lẽ ông
ta có thể trông cậy vào những cánh quân tiếp viện.

Năm
1943, sau cuộc phản công có hiệu quả tại thị trấn Kharkov và Bjelgorod, vào
tháng Ba, Hitler mở cuộc tấn công mùa hè lấy tên là “Cuộc hành quân Citadelle”,
khởi đi từ vùng Bjelgorod và Orel, dùng kế “dụ địch” và bẻ gãy từ trong trứng
nước cuộc tấn công của địch.

Cuộc
hành quân này chỉ có thể có viễn tưởng thành công nếu nó được thực hiện phối hợp
kịp thời với cuộc hành quân Kharkov-Bjelgorod tháng ba năm 1943 – một cuộc phản
công cuối cùng gặt hái thành quả. Thất bại của “cuộc hành quân Citadelle” đã
phân định một giai đoạn quân sự như sau:

Cuộc phản
công của quân Nga bắt đầu chuyển động. Nó chỉ ngưng lại trong những khoảng thời
gian ngắn để chỉnh đốn lại hàng ngũ và tiếp tế lương thực, súng đạn. Nó lớn mạnh
cho tới năm 1945, ngày Đức Quốc Xã sụp đổ.

Hitler
gọi cuộc hành quân của Nga là “cuộc chiến tranh tiêu hao” đối với Liên bang Sô
Viết. Tưởng không cần phải nhắc tới cái ưu thế về tiềm lực tổng quát của Nga
trong thời kỳ ấy.

Theo lệnh
của Hitler, phòng tuyến sông Dnieper không được củng cố, lấy cớ rằng “quân đội
sẽ giật lùi về phía sau, không chịu giữ vững tiền tuyến”. Chính vì vậy, người
ta tha hồ bàn tán về thái độ mất tin tưởng và hằn học của ông đối với những người
lính ngoài mặt trận. Bất cần những đề nghị do Bộ Tổng tham mưu liên tiếp trình
lên, Hitler không vạch ra một kế hoạch dài hạn nào. Ông không chấp nhận bất cứ
một sự sửa soạn nào cho những con đường thoái quân. Những con đường thoái quân
đã không được nghĩ tới ngay từ mùa đông đầu tiên tại Nga cuối năm 1941, đầu năm
1942. Cũng vẫn là những lý do tâm lý của Hitler đã giải thích tại sao những con
đường thoái quân không được tạo dựng tại mặt trận Miền Tây.

Tháng
giêng năm 1944, khi hai Quân đoàn quân Đức bị vây hãm gần Tscherkassy, và khi
việc xin rút lui trình lên Bộ chỉ huy tối cao, Hitler hạ lệnh phải giữ vững vị
trí; ông ta tưởng rằng sau này có thể mở một cuộc hành quân phát xuất từ trục
Tscherkassy-Korsoun, chiếm lấy thành phố Kiev, “cắt đứt phòng tuyến của Nga”. Sở
dĩ trong vùng “Tscherkassy dầu sôi lửa bỏng” này không xảy ra một trận tiêu diệt
chiến là vì bộ chỉ huy chiến trường, sau nhiều ngày tranh đấu với Hitler và Bộ
tư lệnh tối cao, đã tự ý mở đường tháo lui trước khi được lệnh. Nhờ vậy trong số
54 ngàn quân sĩ Đức, 35 ngàn người đã được cứu thoát.

M năm
1944, lộ quân thứ XVII đang trú đóng ở bán đảo Crimée lâm vào tình trạng hấp hối.
Nếu kịp thời di tản khỏi bán đảo này có lẽ họ đã được cứu sống. Ngày mùng 1
tháng giêng năm 1944, Hitler vẫn còn tin rằng mình có thể giữ vững vùng đầu cầu
ở Sébastopol mặc dù nó đã bị thu hẹp. Ông ta coi biện pháp này là biện pháp cần
thiết bởi vì ông vừa thực hiện được một đòn tâm lý chiến tại Thổ nhĩ Kỳ. Lộ
quân thứ VI chùn lại, tả tơi xơ xác vì phải mở đường máu rút lui từ Odessa về
biên thùy Lỗ ma ni. Lộ quân thứ VIII dưới quyền điều khiển của tướng Bộ binh
Otto Woehler còn chiến đấu cầm cự giữa khoảng hai con sông Bug và Dnieste; đây
là tấm gương dũng cảm của “con sư tử bị thương”. Đối phương, với một lực lượng
hùng mạnh gấp bội, lăm le tràn ngập cạnh sườn phía Bắc cánh quân của tướng Otto
Woehler và bao vây đệ I lộ quân thiết giáp đang bị tách rời.

Chủ
trương rút lui đúng lúc khỏi vùng Bessarabie và việc chuẩn bị tuyến phòng ngự dọc
theo sông Pruth dùng dãy núi Carpathes làm trục, lại được đề nghị lên Hitler,
coi như một giải pháp trung dung, giải pháp này dành cho Hitler tất cả sự tự do
để quyết định tối hậu về chiến lược. Nhưng đề nghị này đã bị bác bỏ.

Các Thống
chế Von Klest và Von Manstein chỉ huy Binh đoàn A và Binh đoàn trấn giữ Miền
Nam, bị thay thế vào ngày 31 tháng ba bởi hai tướng tân thăng, Tướng Schôrner
và Thống chế Model.

Một sự
yên tĩnh giả tạo diễn ra trước phòng tuyến của hai Binh đoàn đóng ở mặt bắc và ở
giữa; hai cánh quân này độc lập về phương diện tác chiến. Những tin tức liên
quan tới sự sửa soạn một cuộc tấn công quy mô của quân Nga đối đầu với Binh
đoàn đóng ở giữa được cấp báo về Tổng hành dinh của Fuhrer.

Ngày 1
tháng giêng, Adolf Hitler đã nhìn thấy, hay đúng ra là không muốn nhìn thấy vấn
đề cốt yếu của mặt trận miền Đông, nghĩa là, không muốn nhìn thấy việc chiếm
đóng giải đất bằng phẳng của Nga có thể bị thất bại – một sự thất bại căn bản
trong chủ trương của ông nhằm khai thác kho lương thực và nguyên liệu Trung Âu.

Tình trạng
căng thẳng trong giới quân sự cao cấp nhất đã trở thành hiển nhiên dưới mắt mọi
người khi tướng Zeitler, tham mưu trưởng quân lực cùng với các cộng sự viên bỏ
phòng họp ở Obersalzberg bước ra, giữa lúc Đại tướng Jodl và tướng Warlimont bắt
đầu phúc trình về cái mà người ta gọi là “những khu vực hành quân OKW” - Na uy,
Phần lan, Tây Âu, Địa trung hải, Balkans.

Lối chỉ
huy của Bộ tư lệnh tối cao quân lực theo kiểu “lưỡng đầu chế” này đã phát xuất
ngay từ trong tư tưởng của Hitler. Tướng Jodl tham mưu trưởng chiến lược nằm
trong Bộ tư lệnh tối cao quân lực, dưới sự điều khiển trực tiếp của Hitler, nắm
trọn quyền chỉ huy các cuộc hành quân trên khắp các chiến trường; chỉ riêng có
mặt trận Miền Đông là dành cho Đại tướng Zeitler, Tham mưu trưởng quân lực lo
liệu theo phận sự của ông. Ông ta thiết lập một bộ phận giống như một “bộ T tối
cao mặt trận Miền Đông”, thâu nhận một số quyền hành ít hơn quyền hành của những
tướng Hindenburg và Ludendorff trong trận Thế chiến thứ nhất. Sự chia quyền
trong Bộ Tư lệnh tối cao không phải chỉ gây nên những đụng chạm hàng ngày mà
còn tác hại tới đường lối chỉ huy chung trên các mặt trận. Điều tai hại này xuất
hiện rõ ràng nhất trong thời kỳ quân Sô Viết tấn công cánh quân ở mặt trận giữa,
vào mùa Hè, kể từ ngày 20 tháng 6 năm 1944.

Những
nhận thức và yêu sách của Thủy sư Đô Đốc Doenitz và Thống chế không quân
Goering thường khi mâu thuẫn nhau, càng làm cho tình hình của Bộ tư lệnh thêm
phức tạp.

Từ mùa
xuân năm 1943, trong một cuộc trắc nghiệm luôn luôn tăng trưởng, tình trạng hải
chiến biểu lộ tính chất vô hiệu của chiến tranh dưới đáy biển – một cuộc chiến
tranh kéo theo những thiệt hại nặng nề, khó hàn gắn.

Vết
thương rớm máu của Không quân trong cuộc tấn công nước Anh cũng chưa sao chữa
trị được.

Bởi vậy,
mùa Xuân năm 1944, tình hình quân sự cho thấy rất ít hy vọng. Tuy nhiên, mặt trận
Miền Tây, Miền Nam và Miền Đông vẫn còn dai dẳng. Giai đoạn tan rã về quân sự
chưa tới.