33 - THƯƠNG HẠI THAY!
TUỚNG QUÂN HẦU NHÂN BẢO

Năm
960, Triệu Khuông Dận lên ngôi Hoàng Đế, đó là Tống Thái Tổ, vị vua đầu tiên
của nhà Tống (960 – 1278). Cũng như bao Hoàng Đế Trung Hoa khác, ngay sau khi
lên ngôi, Tống Thái Tổ đã mưu tính kế sách bành trướng xuống phươngNam.
Nhưng, kế sách chưa thực hiện được thì Tống Thái Tổ qua đời. Hoàng Đế kế vị là
Triệu Khuông Nghĩa (tức Tống Thái Tông) quyết nối chí lớn của Tống Thái Tổ,
ngày đêm lo nghĩ mưu đồ thôn tính nước ta. Đang khi Tống Thái Tông chưa tìm
được cơ hội thuận tiện, thì ở nước ta, Đinh Tiên Hoàng qua đời và ngay sau đó
là cuộc xung đột vũ trang giữa phái của Đinh Điền, Nguyễn Bặc và Phạm Hạp với
phái của Lê Hoàn. Quan biên ải phíaNam của nhà Tống là Hầu Nhân Bảo dò
biết được mọi sự, bèn xin được về triều để báo cáo tình hình. Nói cho ngay, Hầu
Nhân Bảo cũng vì mâu thuẫn với đồng liêu cho nên bị bắt ra làm quan ở biên ải
phía Nam, chín năm trời không được về thăm nhà, đến đây, muốn xin về triều để
nhân đó mà xin về thăm nhà luôn thể. Nhưng, thương hại thay, Hầu Nhân Bảo tính
kế lợi mình mà hại người, chưa thỏa ước nguyện riêng đã phải về nơi chín suối.
SáchKhâm định Việt sử thông giám cương mục(chính biên, quyển
1) có hai đoạn chép chuyện Hầu Nhân Bảo, nay xin được giới thiệu như sau:

“Trước
đây, viên quan giữ đất Ung Châu (Trung Quốc) của nhà Tống là Hầu Nhân Bảo dâng
thư (về triều) nói rằng, ở Giao Châu (chỉ nước ta) đang có biến loạn, triều
đình chỉ cần đem một ít quân sang là cũng đã có thể chiếm lấy được. Hầu Nhân
Bảo cũng xin được về triều để trình bày việc này. Vua Tống được thư, mừng lắm,
đã toan sai quân chạy ngựa trạm đi triệu Hầu Nhân Bảo về ngay, nhưng Lư Đa Tốn
(kẻ có hiềm thù với Hầu Nhân Bảo và đặc biệt là với Triệu Phổ, anh vợ của Hầu
Nhân Bảo) lại tâu rằng:

-
Nước nhỏ kia đang có nội loạn, đó chính là cơ trời khiến chúng phải mất, thế
thì ta nên xuất kì bất ý mà đánh úp, tức là làm theo lối sét đánh thình lình,
che tai không kịp. Nay nếu có lệnh cho Hầu Nhân Bảo về trước thì mưu kia tất
phải bị lộ, bọn họ biết mà đề phòng, ta không dễ gì lấy được đâu. Vậy, chi bằng
hãy mật sai Hầu Nhân Bảo ngầm lo mọi việc, sau mới xuất quân đánh tràn sang,
thắng lợi mười phần cầm chắc cả mười.

Vua
Tống cho lời ấy là phải, bèn phong cho Hầu Nhân Bảo làm Giao Châu thủy lục Chuyển
vận sứ, lại phong cho bọn Tôn Toàn Hưng, Trần Khâm Tộ, Lưu Trừng và Giả Thực
được quyền nắm binh mã, hẹn ngày cùng kéo sang xâm lược nước ta” (Tờ 12).

“Bấy
giờ (năm Tân Tị, 981), quân Tống tràn sang xâm lấn nước ta. Hầu Nhân Bảo kéo
đến Lãng Sơn (tên một hòn đảo ở vịnh Hạ Long), Trần Khâm Tộ kéo đến Tây Kết,
Lưu Trừng kéo đến Bạch Đằng. Nhà vua (chỉ Lê Hoàn) tự mình làm tướng để chống
giặc, sai quân đóng cọc gỗ ở sông Bạch Đằng để cản đối phương. Quân Tống quá
đông nên quân ta đánh có phần bất lợi, hai trăm thuyền chiến bị giặc cướp. Hầu
Nhân Bảo đem quân tiến lên trước nhưng Tôn Toàn Hưng thì đóng quân lại, tỏ ý
dùng dằng, khiến cho Hầu Nhân Bảo phải mấy phen thúc giục.

Khi
quân Hầu Nhân Bảo tới, Nhà vua sai người trá hàng rồi lập mưu, dụ bắt được Hầu
Nhân Bảo đem chém. Bọn Lưu Trừng sợ mà rút lui, Trần Khâm Tộ nghe tin cũng tháo
chạy trở về. Nhà vua sai tướng xuất quân truy kích. Trần Khâm Tộ thua to, quân
lính chết hơn quá nửa. Bọn bộ tướng của giặc là Quách Quân Biện và Hứa Trọng
Tuyên đều bị bắt giải về kinh đô. Quan giữ chức Chuyển vận sứ của nhà Tống là
Hứa Trọng Tuyên viết tờ tâu về triều, báo cáo việc thua trận. Vua Tống bèn hạ
lệnh rút lui (Tờ 17).

Lời bàn:Đánh
lén vào nước người khi nước người đang có biến loạn, kế ấy tuy chẳng mới mẻ gì,
nhưng, như Hầu Nhân Bảo mà cũng biết được thì cũng cho là thông minh. Tiếc
thay, Lê Hoàn lại thông minh hơn Hầu Nhân Bảo. Người sinh không phải thời, ấy
là Hầu Nhân Bảo chăng?

Lư
Đa Tốn quả là kẻ thâm hiểm. Một lời hắn nói ra, nghe cứ ngọt như đường, trên
thì khiến vua phải ưng theo, dưới thì buộc đồng liêu (cũng là đối thủ) phải
ngậm bồ hòn và cam phận bị chôn chân ở nơi biên ải.

Binh
pháp cổ của Trung Quốc vẫn răn tướng lĩnh phải biết người biết ta. Hầu Nhân Bảo
chẳng hề biết ta cũng chẳng hề biết người, không chết sớm mới là lạ, chớ chết
sớm có gì là lạ đâu.

Với
người, tức là với nước ta, Hầu Nhân Bảo chỉ mới thấy có sự biến loạn, chưa hề
biết Lê Hoàn là người như thế nào. Với mình, tức là với nhà Tống và bạn đồng
liêu, Hầu Nhân Bảo chỉ mới láu lỉnh, tính nhân việc này để làm việc kia, chưa
hề biết rằng, phàm là việc bất nghĩa, sớm muộn thế nào cũng thảm bại, cũng chưa
hề biết rằng, một đồng liêu ngầm nuôi mưu hãm hại thì nguy hại còn hơn cả binh
hùng tướng mạnh của đối phương. Chẳng hay sinh thời, Hầu Nhân Bảo có bao giờ
nghĩ đến những điều đại loại như thế này. Nhưng, nếu có nghe thì cũng chưa hề
nghĩ thấu đáo, nếu không, sự thể đâu đến nỗi bi thảm như vậy. Thương hại thay!

34- ĐẠI LƯỢC VÊ LÍ LỊCH
TRƯỚC KHI LÊN NGÔI CỦA LÊ HOÀN

SáchKhâm
định Việt sử thông giámcương mục(bản kỉ, quyển 1, tờ 14
và 15) chép chuyện Lê Hoàn trước khi được tôn lên ngôi Hoàng Đế như sau:

“Thân
mẫu của nhà vua, người họ Đặng, trước đó, khi đang mang thai, bỗng nằm mơ thấy
bụng mình nở ra hoa sen và kết thành hạt sen ngay, bà bấy hạt sen ấy đem chia
cho mọi người nhưng phần mình lại không ăn. Tỉnh dậy, bà lấy làm lạ lắm. Đến
khi sinh Nhà vua, vừa thoáng thấy mặt mũi đến hình dáng đều khác thường, bà nói
với mọi người:

-
Thằng bé này về sau ắt sẽ được sang giàu hơn người, chỉ tiếc là tôi không kịp
được hưởng lộc mà thôi.

Thế
rồi được độ vài năm, bà mất và sau đó, thân sinh (của Nhà vua) cũng qua đời.
Bấy giờ, có viên quan người họ Lê (hiện chưa rõ tên), người Ái Châu (nay thuộc
Thanh Hóa) thấy (Nhà vua) có dung mạo khác thường, bèn nuôi làm con. Một hôm,
mùa đông giá rét (Nhà vua) phải nằm phục xuống như hình cái cối úp cho đỡ buốt,
chẳng dè đêm ấy, nhà sáng rực cả lên vì có con rồng vàng nằm che lên cho (Nhà
vua). Viên quan người họ Lê càng lấy làm lạ.

Lớn
lên (Nhà vua) từng giúp việc cho Nam Việt Vương (Đinh) Liễn, tỏ ra tài giỏi và
có chí lớn hơn người. (Đinh) Tiên Hoàng khen là người giàu mưu trí và có sức
mạnh, bèn giao cho quyền được cai quản hai ngàn quân, sau, thăng dần lên đến
chức Thập đạo Tướng quân, Điện tiền chỉ huy sứ”.

Lời bàn:Người
mẹ nào cũng đều có thể có những giấc mơ và những lời nói tương tự như thân mẫu
của Lê Hoàn, bởi vì đó thực sự chỉ là khao khát tự nhiên của thế tục. Song,
thời ấy chỉ có Lê Hoàn mới là người biến khát khao của thân mẫu thành hiện thực
phi thường. Có bao nhiêu người mẹ là có bấy nhiêu người nuôi những ước vọng
chân thành về con mình, chỉ tiếc là không phải bất cứ người con nào cũng đều có
thể làm thỏa nguyện đấng sinh thành của mình mà thôi.

Rồng
vàng che chở Lê Hoàn là chuyện có thật chăng? Trong trường hợp này, tin sách
chẳng bằng không có sách vậy. Nhưng, với một người mà nhỏ thì cần cù và giàu
nghị lực chịu đựng, lớn thì chí cả và mưu lược hơn người, thiên hạ thêm thắt
rồi sử cứ thế mà chép chuyện rồng vàng che chở, chẳng qua cũng chỉ để tăng thêm
sự kính trọng mà chữ nghĩa khó bề diễn đạt hết đó thôi.

Thêm
điều phi thường cho các đấng phi thưởng vốn là sự thường của ngàn xưa, và không
ít khi, chính sự thường này lại góp phần không nhỏ vào việc tạo ra những sự phi
thường mới. Ngẫm mà xem!