HÃY NHẢY XUỐNG, NƯỚC SẠCH ĐẤY!

Chương 1

LUÔN ĐÁNH THỨC MẠNG LƯỚI QUAN HỆ

Nhóm bốn người chúng tôi vừa kết thúc buổi chơi gôn vào sáng thứ Bảy như thường lệ. Lúc này, khi đang ở trong sảnh chờ của câu lạc bộ, Jerry bỗng kể: “Tối qua tôi có cuộc điện thoại vào lúc hai giờ sáng. Tôi sẽ không nói ai gọi đâu vì thể nào có người trong các anh cũng biết. Người đó gọi cho tôi và có vẻ khá hốt hoảng. Kế toán vừa báo với anh ta rằng anh ta phá sản. Công ty của anh ta không có khả năng trả lương cho nhân viên nữa và nếu anh ta không thể thanh toán những khoản vay đã ký thì anh ta sẽ phải vào tù. Bây giờ anh ta đang cần 20.000 đôla. Mà lạ là tôi với anh ta đã không liên lạc với nhau hơn 10 năm nay rồi. Anh ta nói với tôi lý do duy nhất anh ta gọi tôi là vì anh ta và tôi đã từng là bạn tốt, và rằng tôi biết anh ta là người có thể tin tưởng được. Thế là tôi cho anh ta vay vài nghìn đôla, không phải toàn bộ số tiền anh ta cần mặc dù tôi cũng có.

“Thực ra tôi cũng có nghĩ,” Jerry nói tiếp. “Nếu tôi ở trong trường hợp của anh ta thì sao? Liệu tôi sẽ có bao nhiêu người bạn thân dốc lòng dốc sức giúp đỡ tôi nếu tôi cầu cứu họ lúc hai giờ sáng?”

“Thế anh có bao nhiêu, Jerry?”

“Có thể là hai, cũng có thể là ba.”

Chúng tôi lần lượt hỏi nhau. Câu trả lời của những người bạn kia cũng tương tự như của Jerry cho đến khi tới lượt tôi.

“50,” tôi nói.

“Thôi nào, Harvey! Thật phi lý.”

“Không, thật đấy,” tôi trả lời. “Tôi đã từng muốn gọi cuộc điện thoại kiểu đó suốt 40 năm nay rồi. Thật ra tôi chưa bao giờ phải gọi để vay tiền, nhưng tôi đã gọi khoảng 50 cuộc điện thoại tương tự lúc hai giờ sáng. Tôi đã gọi để nhờ tìm một bác sĩ tốt khi con tôi bị bệnh; tôi gọi để giúp một nhân viên xuất sắc của tôi thoát khỏi tình cảnh bị tống tiền; tôi cũng gọi để giải quyết trường hợp một khách hàng xấu tính đã tung tin đồn nhảm có nguy cơ làm tổn hại đến công việc kinh doanh của tôi.”

“Tôi biết tôi đã ở vào những tình thế cực kỳ khó khăn ít nhất 50 lần và với mỗi lần, tôi đều cố gắng tìm được người thích hợp để nhờ giúp đỡ.”

“Từ ngày tôi mắc sai lầm khi mua lại một công ty sản xuất bao bì sắp phá sản, tôi đã ý thức được việc phải xây dựng một mạng lưới quan hệ để có thể nghĩ tới những lúc gặp khó khăn và ngược lại, cũng để họ có thể nghĩ tới tôi trong những lúc họ khó khăn để gọi cho tôi lúc hai giờ sáng. Tôi biết tôi sẽ khó có được như ngày hôm nay nếu không có họ và cũng tự hào vì những người đã nghĩ đến tôi và gọi cho tôi cũng sẽ không làm thế nếu tôi không phải một phần trong mạng lưới của họ.”

Kể đến đây, tự nhiên tôi cảm thấy tiếc cho người bạn vừa rồi đã gọi Jerry, vì thực ra anh ta không nên cầu khẩn Jerry như vậy. Anh ta đã không giữ liên lạc. Anh ta không chuẩn bị. Anh ta không tự đào giếng cho mình trước khi anh ta khát mà lại chờ đến khi sắp chết khát thì mới cào từng nắm đất đầu tiên.

Không biết đã có bao nhiêu cái tên anh ta nghĩ tới trước khi quyết định gọi cho Jerry - một người anh ta đã không nói chuyện suốt hơn 10 năm qua? Năm? Hay 10 cái tên? Có lẽ là nhiều hơn. Nhưng với mỗi cuộc gọi, hiệu quả sẽ càng thấp dần, vì anh ta đã đi ngày càng xa ra khỏi mạng lưới thực của mình.

Bạn có biết chương trình Sáu độ phân cách kỳ diệu không? Tựa đề của chương trình nhắc đến nguyên lý một chuỗi quan hệ gồm sáu người có thể tìm ra mối liên quan của bất kỳ ai trên hành tinh này với bất kỳ người nào khác.

Thử tưởng tượng nếu tôi muốn gặp Giám đốc công ty General Electrics và bán cho ông ta vài mẫu bao bì của tôi thì sao? Nếu tôi biết một ai đó và người này biết một ai đó, thì cứ tiếp tục như vậy, chỉ cần qua sáu bước, tôi sẽ có thể đứng trước văn phòng của Jack Welch để tiếp thị cho những mẫu bao bì của mình. Mạng lưới này thật ma quái, nhưng chúng ta đều có thể tự xây dựng được một mạng lưới cho riêng mình.

Nhưng bạn có trực tiếp kết nối với năm người ở giữa bạn và Jack Welch được không? Chắc chắn là không rồi. Vấn đề của anh bạn Jerry là ở đó. Một kiểu kết nối trực tiếp nhưng đứt quãng. Một kiểu dây thừng bằng cát. Nếu bạn thực sự đào cái giếng của mình và có một mạng lưới, bạn sẽ không bao giờ bị đứng ngoài mối quan hệ sáu mắt xích, không bao giờ cô đơn, bị từ chối hay nhận được những sự giúp đỡ nửa vời.

“Jerry, tôi chỉ muốn nói là nếu có một ngày tôi nhận được cuộc điện thoại lúc hai giờ sáng của anh thì chắc chắn 20.000 đôla sẽ vào tài khoản của anh trong vòng 24 giờ. Nhưng này, nếu thế anh phải bù lại cho tôi cái gì chứ?”

“Bù à? Vậy thì tôi sẽ nợ anh một cuộc gọi lúc hai giờ sáng khác, được chưa Harvey? Tôi sẽ luôn sẵn sàng vì anh.”

“Anh nói đúng,” tôi nói. “Đấy chính là điều mà cả tôi và anh đều muốn.”

Vì thế tôi và Jerry đã giữ mối quan hệ dài lâu. Nếu mối quan hệ này của chúng tôi có thể kéo dài nhiều năm thì điều đó sẽ không hề khó khăn với bạn.

Cuốn tạp chí Dược phẩm Anh quốc từng đưa tin về một nghiên cứu rằng nếu một người có thể cai được thuốc lá - ngay cả khi anh ta đã hút thuốc hàng chục năm thì vẫn có khả năng ngăn chặn bệnh ung thư phổi như người có quyết định cai khi vừa mới hút thuốc.

Mạng lưới quan hệ cũng tương tự như vậy.

Dù tạp chí Mạng lưới quan hệ Mackay hiện chưa đăng tải bài viết nào nhưng đã dự đoán rằng bất kể khi nào bạn bắt đầu, bạn cũng có thể xây dựng được một mạng lưới quan hệ để nhờ giúp đỡ nếu bạn bắt buộc phải gọi cuộc điện thoại lúc hai giờ sáng.

Hai giờ sáng không phải giờ tốt để kết bạn mới.