Steve Jobs - Chương 36 - Phần 02
George Riley, một luật sư từ San Francisco, người thường làm
việc cho Apple như một luật sư ngoài, là một quý ông Tennessee rất chu đáo và
ngày càng trở nên thân thiết với Jobs. Bố mẹ anh đều là bác sĩ của Viện Đại học
Methodist tại Memphis, anh được sinh ra ở đây, và là bạn của James Eason - người
đang điều hành một viện cấy ghép tại đây. Cơ sở của Eason là một trong những địa
chỉ tốt nhất và đông nhất trên cả nước Mỹ. Năm 2008, anh và nhóm làm việc của
mình đã tiến hành 121 ca ghép gan. Anh không gặp khó khăn gì khi cho phép người
ở những nơi khác đăng ký vào danh sách chờ tại Memphis. “Đó không phải là lách
luật”, anh nói. “Đó là cách mọi người lựa chọn nơi chăm sóc sức khỏe của mình.
Một vài người đã rời Tennessee tới California hoặc một nơi nào khác để tìm kiếm
các phương pháp chữa trị. Bây giờ thì chúng tôi lại có những bệnh nhân từ
California tìm đến Tennessee.” Riley đã sắp xếp cho Eason bay tới Palo Alto và
thực hiện công việc kiểm tra theo yêu cầu kia.
Cuối tháng 2 năm 2009, Jobs đã có được một vị trí an toàn
trong danh sách ở Tennessee (và một vị trí nữa ở California), và giai đoạn chờ
đợi trong lo lắng bắt đầu. Vị trí của ông đã tiến nhanh trong tuần đầu tiên của
tháng 3, và thời gian chờ được tính là chỉ còn 21 ngày. “Thật mệt mỏi và đáng sợ”,
Powell nhớ lại. “Có vẻ như chúng tôi sẽ không thể ghép gan kịp
thời.” Mỗi ngày trôi qua hết sức đau đớn. Tới giữa tháng 3, ông đứng thứ ba
trong danh sách, rồi thứ hai, và cuối cùng là thứ nhất. Những ngày đó cũng trôi
qua. Có một thực tế lạ lùng là những sự kiện lớn sắp diễn ra - như dịp nghỉ lễ
Thánh Patrick hay giải đấu March Madness (Memphis đang có giải thi đấu của năm
2009 và là một vùng đất của tôn giáo) thường chắc chắn mang lại khả năng nhận
được bộ phận hiến tặng cao hơn, do sự say sỉn thường gây ra những vụ tai nạn ô
tô.
Thực tế, vào ngày 21/3/2009, một chàng trai trẻ chừng 25 tuổi
bị chết trong một vụ đâm xe và các nội tạng của anh được hiến tặng. Jobs và vợ
bay tới Memphis, hạ cánh trước 4 giờ sáng và gặp Eason. Một chiếc ô tô đã đợi sẵn
ở ngay phần đường còn rải đá dăm. Mọi thứ đều đã được chuẩn bị sẵn nên các giấy
tờ thủ tục cũng được hoàn tất ngay khi họ tới bệnh viện.
Ca phẫu thuật cấy ghép đã diễn ra thành công nhưng vẫn chưa
làm mọi người yên tâm. Khi các bác sĩ lấy gan của ông ra, họ nhìn thấy nhiều đốm
trên phúc mạc - một màng mỏng bao phủ các cơ quan nội tạng. Hơn nữa, có rất nhiều
khối u ở khắp gan, điều này có nghĩa là chắc chắn khối ung thư đã di căn sang
những bộ phận khác nữa. Rõ ràng nó đang biến đổi và phát triển nhanh chóng.
Họ lấy mẫu ròi lập bản đồ gen.
Vài ngày sau, họ cần thực hiện một thủ tục khác. Jobs từ chối
mọi lời khuyên dù rằng họ nói sẽ không cắt bỏ dạ dày của ông. Khi họ cho ông
dùng thuốc an thần, họ nhận thấy một số thức ăn bị đẩy vào phổi của ông và gây
viêm phổi. Tại thời điểm đó, họ đã tưởng ông sắp chết. Như ông kể lại sau này:
Tôi gần như đã chết bởi những thủ tục thường lệ đó. Laurene
luôn có mặt ở đó và các con tôi cũng bay tới, bởi họ nghĩ tôi không thể qua được
đêm đó. Reed lúc đó đang ở trường cùng một trong các anh trai của Laurene.
Chúng tôi đã đón nó ở gần Dartmouth bằng máy bay riêng và cho chúng biết chuyện
gì đang xảy ra. Các con gái tôi cũng được đón bằng máy bay. Họ đã nghĩ rằng đây
có lẽ là cơ hội cuối cùng có thể thấy tôi còn tỉnh táo. Nhưng tôi đã vượt qua
được.
Powell chịu trách nhiệm theo dõi việc điều trị, ở trong
phòng bệnh cả ngày và quan sát các màn hình máy tính một cách thận trọng.
“Laurene giống như một con hổ xinh đẹp luôn ở bên cạnh bảo vệ ông ấy”, Jony Ive
- người đã tới thăm ngay khi Jobs được cho phép gặp khách, nhớ lại. Mẹ và ba
anh trai của bà ấy đã tới viện vào những thời gian khác nhau để thay nhau ở
cùng Laurene.
Chị gái Mona Simpson của Jobs cũng qua lại thường xuyên. Bà
và George Riley là những người duy nhất Jobs đồng ý cho thay thế Powell túc trực
cạnh giường ông. “Gia đình của Laurene đã giúp chúng tôi chăm sóc bọn trẻ - mẹ
và các anh trai của cô ấy rất tốt”, Jobs chia sẻ. “Tôi đã rất yếu và không thể
giúp ích được gì. Nhưng những chuyện như thế này đã gắn kết mọi người lại với
nhau một cách sâu sắc”.
Powell đến bệnh viện vào 7 giờ sáng mỗi ngày và thu thập các
dữ liệu liên quan rồi đưa chúng vào một bảng tính. “Nó rất phức tạp vì có quá
nhiều thứ khác nhau đang diễn ra”, bà kể lại.
Khi James Eason và các bác sĩ trong nhóm của ông đến vào lúc
9 giờ, bà sẽ họp với họ để tổng hợp lại tất cả các vấn đề về việc điều trị của
Jobs. Vào lúc 9 giờ tối, trước khi rời viện, bà chuẩn bị một báo cáo về từng dấu
hiệu quan trọng và các chỉ số đang diễn biến ra sao, cùng với một loạt các câu
hỏi mà bà muốn có câu trả lời vào ngày hôm sau. “Việc này giúp não tôi hoạt động
hiệu quả và tập trung”, bà kể lại.
Eason đã làm những việc mà không ai ở Stanford từng làm một
cách trọn vẹn: chịu trách nhiệm về mọi mặt trong việc điều trị. Vì là người vận
hành các thiết bị, anh có thể thực hiện việc hồi phục sau cấy ghép, các xét
nghiệm ung thư, điều trị giảm đau, bổ sung các dưỡng chất, phục hồi chức năng
và cả điều dưỡng. Thậm chí anh còn qua cửa hàng bán lẻ mua những loại đồ uống
tăng lực mà Jobs ưa thích.
Hai trong số các y tá đến từ những thành phố nhỏ thuộc
Mississippi, và họ đã trở thành những người mà Jobs yêu quý. Họ là những người
phụ nữ từ những gia đình tử tế và không bị ông làm cho sợ hãi. Eason bố trí để
họ chỉ nhận giao việc từ Jobs. “Để quản lý được Steve, bạn phải rất kiên trì”,
Tim Cook chia sẻ. “Eason đã quản lý được Steve và buộc ông phải làm những việc
mà không ai ép được, những điều tốt cho ông ấy thì thường không hề dễ chịu”.
Mặc kệ mọi sự chiều chuộng, Jobs vẫn thường xuyên nổi nóng,
ông bực bội vì không thể kiểm soát được chính mình, thỉnh thoảng lại bị ảo giác
và trở nên nóng giận. Ngay cả khi ông hoàn toàn tỉnh táo thì cá tính mạnh của
ông vẫn trỗi dậy. Có lúc bác sĩ chuyên khoa phổi cố gắng đặt một chiếc mặt nạ
oxy lên mặt ông lúc Jobs đang dùng thuốc an thần mạnh. Nhưng Jobs đã xé toạc nó
và lầm bầm rằng ông ghét thiết kế của nó và không muốn đắp. Mặc dù hầu như
không có khả năng để nói chuyện, nhưng ông vẫn yêu cầu họ mang tới năm chiếc mặt
nạ khác nhau và ông sẽ lựa chọn thiết kế mà ông thích. Các bác sĩ liếc nhìn
Powell, lúng túng. Cuối cùng bà cũng làm ông bị phân tâm và họ có thể đắp lại
chiếc mặt nạ. ông cũng ghét máy oxygen mà họ kẹp vào tay ông. Jobs bảo họ rằng
nó xấu xí và quá phức tạp. Ông gợi ý nhiều cách để có thể thiết kế nó đơn giản
hơn. “Anh ấy rất quan tâm với từng sắc thái của không gian và các vật thể xung
quanh, và điều đó bòn rút tiếp sức lực của anh ấy”, Powell hồi tưởng.
Có một ngày, khi ông vẫn đang lơ lửng giữa trạng thái mê mê
tỉnh tỉnh, bạn thân của Powell là Kathryn Smith tới thăm. Mối quan hệ của bà với
Jobs không phải lúc nào cũng tốt đẹp nhưng Powell đã nài nỉ Smith tới bên giường.
Jobs ra hiệu cho bà lấy một chiếc bút và một tập giấy rồi viết, “tôi muốn có
chiếc iPhone của mình”. Smith lôi nó ra khỏi vỏ và đưa cho ông. cầm lấy tay bà,
Jobs chỉ cho bà chức năng “lắc để mở” và để bà dùng thử bảng chọn.
Mối quan hệ của Jobs với Lisa Brennan- Jobs, con gái riêng của
ông với Chrisann, vốn vẫn căng thẳng. Cô tốt nghiệp Harvard, rồi chuyển tới New
York và hiếm khi chuyện trò với bố mình.
Nhưng cô đã bay tới Memphis hai lần, và ông cảm kích về điều
đó. “Hành động đó của nó vô cùng ý nghĩa đối với tôi”, ông kể lại. Tiếc là ông
đã không nói điều đó với cô ngay lúc đấy. Rất nhiều người quanh Jobs cho rằng
Lisa có thể cũng có những đòi hỏi khắt khe như bố cô, nhưng Powell đã chào đón
và cố gắng kéo cô lại gần. Bà muốn củng cố lại mối quan hệ này.
Khi Jobs dần hồi phục, bản tính nóng nảy của ông cũng trở lại.
ông vẫn còn giữ tính cáu bẳn. “Khi ông ấy bắt đầu hồi phục, giai đoạn cảm kích
trôi qua rất nhanh và trở lại ngay cung cách cáu giận thường trực”, Kat Smith kể
lại. “Chúng tôi đều tự hỏi rằng liệu khi vượt qua tất cả những chuyện này, ông
có trở nên dễ chịu hơn không, nhưng ông đã không trở nên dễ chịu hơn.” Ông vẫn
tiếp tục là một kẻ ăn uống cầu kỳ, và điều này trở thành vấn đề hơn bao giờ hết.
Ông chỉ uống các loại sinh tố trái cây và yêu cầu bày ra 7
hoặc 8 loại để ông có thể chọn ra loại mà mình thích, ông đưa thìa vào miệng để
thử một miếng nhỏ rồi tuyên bố, “Loại này không ngon. Loại kia cũng không
ngon.” Cuối cùng thì Eason phản bác lại. “Ngài biết đấy, đây không phải chuyện
khẩu vị”, anh giảng giải. “Đừng có nghĩ đây là đồ ăn. Hãy nghĩ chúng là thuốc.”
Tinh thần của Jobs trở nên phấn chấn hơn khi ông được tiếp khách từ Apple tới
thăm. Tim Cook tới thường xuyên và kéo ông vào quá trình ra mắt những sản phẩm
mới. “Bạn có thể thấy mắt ông ấy sáng lên mỗi khi nói về Apple”, Cook kể lại.
“Nó giống như là chiếc đèn được bật lên vậy.” ông vô cùng yêu công ty và ông dường
như sống trong niềm hy vọng sẽ quay trở lại. Những chi tiết tiếp thêm sinh lực
cho ông ấy. Khi Cook mô tả một thế hệ iPhone mới, Jobs dành một tiếng sau đó để
thảo luận không chỉ việc đặt tên nó như thế nào - họ đã thống nhất là iPhone
3GS - mà còn là cỡ chữ và phông chữ của từ “GS”, bao gồm cả việc có nên viết
hoa (có) và in nghiêng (không) chúng hay không.
Một hôm, Riley đã bố trí một cuộc viếng thăm ngoài giờ đầy bất
ngờ tới Phòng thu âm Sun, nơi Elvis, Johnny Cash, B.B.King và nhiều ca sĩ tiên
phong của dòng Rock&Roll từng đến thu âm.
Họ nhận được một chuyến tham quan và phần giới thiệu lịch sử
riêng bởi một trong những nhân viên ở đây, người đã ngồi cùng Jobs trên một chiếc
ghế băng đầy dấu vết thuốc lá mà Jerry Lee Lewis từng sử dụng. Tại thời điểm
đó, dĩ nhiên là trong một nhận định đầy canh cãi, Jobs được coi là người có ảnh
hưởng lớn nhất trong nền công nghiệp âm nhạc, nhưng chàng trai đó lại không nhận
ra ông trong bộ dạng hốc hác.
Khi họ rời đi, Jobs nói với Riley, “Anh chàng đó thực sự rất
thông minh. Chúng ta nên tuyển anh ta cho iTunes.” Do đó, Riley đã gọi cho Eddy
Cue, người đã cùng anh chàng đó bay tới California để phỏng vấn và cuối cùng
thì tuyển anh ta để xây dựng những phần R&B và Rock&Roll đầu tiên của
iTunes. Sau này, khi Riley trở lại Sun studio để gặp lại bạn bè, họ nói điều đó
đã được chứng minh, như câu khẩu hiệu của họ, rằng những giấc mơ luôn có thể trở
thành hiện thực ở Sun Studio.
Trở lại vào cuối tháng 5 năm 2009, Jobs bay từ Memphis về
cùng vợ và chị gái. Họ được Tim Cook và Jony Ive đón tại sân bay San Jose, và
hai người đã lên tận máy bay ngay khi nó vừa hạ cánh. “Bạn có thể nhận thấy niềm
hào hứng trong mắt ông ấy khi quay trở lại”, Cook kể. “ông ấy đã phải chiến đấu
với bệnh tật và giờ thì đang rất háo hức làm việc.” Powell mở một chai rượu táo
sủi bọt và chúc mừng chòng, ai nấy đều rất phấn khởi. Ive uống cạn ly một cách
đầy kích động. Từ sân bay anh đã lái xe tới nhà Jobs và kể cho ông nghe những
khó khăn thế nào để mọi việc vẫn vận hành trong lúc ông đi vắng.
Anh cũng phàn nàn về những bài báo cho rằng sự sáng tạo của
Apple chỉ phụ thuộc vào Jobs và sẽ biến mất nếu ông không quay lại. “Tôi thực sự
cảm thấy bị tổn thương”, Ive nói với Jobs. Cảm thấy như „bị hủy hoại" và bị
đánh giá thấp vậy”, anh nói.
Jobs cũng từng cảm thấy như vậy trong giai đoạn tâm lý mệt mỏi
sau khi trở lại Palo Alto.
Ông bắt đầu đối mặt với suy nghĩ rằng ông không còn là người
không thể thiếu đối với công ty. cổ phiếu của Apple vẫn tăng đều trong thời
gian vắng ông, tăng từ 82 đô- la khi ông thông báo nghỉ vào tháng 1 năm 2009
lên đến 140 đô-la khi ông trở lại vào cuối tháng 5. Trong một hội nghị bằng điện
đàm với các chuyên gia phân tích không lâu sau khi Jobs nghỉ, Cook đã thay đổi
từ phong cách lãnh đạm thường thấy để đưa ra một tuyên bố đầy nhiệt huyết rằng
tại sao Apple sẽ vẫn tiếp tục bay cao khi Jobs vắng mặt:
Chúng tôi tin tưởng rằng chúng tôi hiện diện trên trái đất
này để làm ra những sản phẩm tuyệt vời, và điều đó sẽ không thay đổi. Chúng tôi
vẫn không ngừng đổi mới. Chúng tôi tin vào sự đơn giản, chứ không phải những thứ
phức tạp. Chúng tôi tin rằng chúng tôi cần phải sở hữu và kiểm soát những công
nghệ hàng đầu đằng sau những sản phẩm mà chúng tôi tạo ra, và chỉ thâm nhập vào
những thị trường mà chúng tôi có thể mang lại những đóng góp quan trọng. Chúng
tôi tin tưởng khi nói “Không” với hàng nghìn dự án để có thể thực sự tập trung
vào một số ít những dự án có tầm quan trọng và ý nghĩa đích thực đối với mình.
Chúng tôi tin tưởng vào những gắn bó sâu sắc và sự kết hợp của các nhóm làm việc
của mình, điều này cho phép chúng tôi sáng tạo theo những cách mà những người
khác không thể có. Và, một cách thẳng thắn, chúng tôi sẽ không dừng lại vì bất
kỳ điều gì trừ sự xuất sắc của từng nhóm làm việc ở công ty này. Chúng tôi có
lòng chân thật để dám thừa nhận khi làm sai và có tinh thần dũng cảm để thay đổi.
Và tôi nghĩ rằng, bất kể ai làm công việc này, những giá trị đó đều khắc sâu
trong công ty mà Apple sẽ làm vô cùng tốt.
Nghe có vẻ giống như những gì Jobs sẽ nói (hoặc đã nói),
nhưng báo giới đã phong tặng nó là “học thuyết Cook”. Jobs đã bị dằn vặt và trầm
cảm nặng, nhất là dòng cuối cùng. Ông không biết nên lấy làm tự hào hay tổn
thương vì rằng điều đó có thể đúng. Có những lời bàn tán về việc ông sẽ lui về
và trở thành chủ tịch chứ không làm CEO nữa. Tất cả những điều đó càng khiến
ông có thêm động lực để ra khỏi giường, vượt qua bệnh tật, và bước tiếp những
bước đi lớn.
Cuộc họp hội đồng quản trị diễn ra vài ngày sau khi Jobs trở
lại và ông đã khiến mọi người ngạc nhiên với diện mạo của mình. Ông bước vào thong
thả và có thể đứng hầu như suốt buổi họp.
Tới đầu tháng 6, ông tổ chức những buổi họp thường ngày tại
nhà mình, và đến cuối tháng, ông đã trở lại làm việc. Điều gì có thể tuyệt vời
hơn thế khi mà ông từng phải đối mặt với cái chết? Các đồng nghiệp của ông
nhanh chóng có câu trả lời.
Vào ngày đầu tiên trở lại, ông đã khiến nhóm làm việc tốt nhất
của mình choáng váng với hàng loạt cơn thịnh nộ. ông tách những người mà ông
không gặp mặt trong vòng sáu tháng ra khỏi nhóm, xé tan một vài bản kế hoạch
marketing, và đay nghiến những người có chất lượng công việc kém.
Nhưng những gì thực sự được kể lại là lời tuyên bố mà ông
nói với một vài người bạn vào chiều muộn hôm đó. “Hôm nay, tôi đã có thời gian
trở lại làm việc tuyệt vời nhất”, ông nói. “Tôi không tin nổi vào cảm hứng sáng
tạo mà tôi đang cảm nhận được, cũng như của cả nhóm làm việc.” Tim Cook thì tiếp
nhận điều này một cách bình tĩnh. “Tôi chưa bao giờ thấy Steve kiềm chế trong
việc diễn tả tầm nhìn và niềm đam mê của mình”, ông kể lại sau này. “Nhưng điều
đó cũng tốt.”
Những người bạn kể lại rằng Jobs vẫn giữ tính khí nóng nảy.
Trong lúc chờ hồi phục sức khỏe, Jobs đã đăng ký dịch vụ cáp chất lượng cao của
Comcast, và một hôm ông gọi Brian Roberts, người điều hành công ty này tới.
“Tôi tưởng rằng ông ấy gọi đến để nói điều gì đó tốt đẹp về nó”, Roberts nhớ lại.
“Nhưng không phải, ông ấy bảo tôi „Nó thật vớ vẩn".” Nhưng Andy Hertzfeld
lại ấn tượng rằng, dưới vẻ cộc cằn đó, Jobs thể hiện một sự chân thành hơn.
“Trước đây, nếu bạn nhờ Jobs làm một việc gì đó thì chắc chắn ông ấy sẽ làm ngược
lại”, Hertzfeld nói. “Ngang ngạnh là bản tính của ông ấy. Còn giờ thì ông ấy
đang cố gắng trở nên tốt hơn.” ông công khai trở lại vào ngày 9/9 khi xuất hiện
trên sân khấu trong sự kiện âm nhạc mùa thu của công ty. Mọi người đã đứng dậy
hoan hô tới gần một phút. Sau đó, ông giở một mẩu giấy ra và nói rằng ông đã được
hiến tặng gan. “Tôi không thể có mặt ở đây nếu không có hành động cao thượng đến
như vậy”, ông nói, “do đó tôi hy vọng tất cả chúng ta đều có thể cao thượng và
chủ động hiến tặng nội tạng.” Sau những giây phút hân hoan - “Tôi đang ở thời kỳ
sung sức nhất, tôi đã trở lại Apple và tôi yêu từng ngày trôi qua ở đây” - ông
tiết lộ dòng sản phẩm iPod Nano mới, với máy quay video, có chín màu sắc khác
nhau của lớp vỏ nhôm đã được oxy hóa. Vào đầu năm 2010, sức khỏe của ông hồi phục
gần như hoàn toàn, ông lại lao vào công việc, và năm đó có lẽ là một trong những
năm hiệu quả nhất của ông và cả Apple. Ông đã đạt được hai thành công liên tiếp
từ khi giới thiệu hai chiến lược kỹ thuật số cốt lõi của Apple: iPod và iPhone.
Và bây giờ ông sẽ tiếp tục nhảy vào một chiến lược khác.