Chương 36

VÒNG HAI

♦

Bệnh ung thư tái phát

♦

Chiến đấu với bệnh tật, năm 2008

Đến đầu năm 2008, cả Jobs và các bác sĩ của ông đều biết rõ rằng
khối ung thư của ông đã di căn. Khi họ cắt bỏ khối u ở tuyến tụy vào năm 2004,
những tế bào ung thư đã bắt đầu hình thành.

Điều này giúp các bác sĩ của ông xác định được bộ phận nào
đã bị phá hủy, và họ đã áp dụng những phương pháp đặc trị được cho là hiệu quả
nhất.

Jobs phải dùng tới các liệu pháp giảm đau, thường là các loại
thuốc giảm đau có chứa mocphin. Một ngày vào tháng 2 năm 2008, bạn thân của
Powell - Kathryn Smith, đang ở cùng họ tại Palo Alto, cùng đi dạo với Jobs.
“Ông ấy nói với tôi rằng mỗi khi quá đau ông ấy thường chỉ tập trung vào cơn
đau, đi xuyên qua nó và điều đó dường như làm chúng tiêu tan đi”, cô kể lại.
Tuy nhiên, điều đó không thực sự chính xác. Khi Jobs bị đau, ông sẽ để cho tất
cả mọi người xung quanh biết điều đó.

Có một vấn đề ngày càng trở nên nghiêm trọng mà các nhà
nghiên cứu y học đã không lưu ý kỹ càng tới nó giống như khi điều trị ung thư
hay giảm đau. Jobs gặp vấn đề về ăn uống và sút cân. Điều này một phần là do
tuyến tụy của ông đã bị cắt đi khá nhiều trong khi tuyến tụy chính là bộ phận sản
xuất những enzym cần thiết để tiêu hóa đạm và các dưỡng chất. Ngoài ra khối ung
thư và moóc-phin trong thuốc giảm đau cũng khiến ông ăn không ngon miệng. Có một
yếu tố tâm lý mà các bác sĩ biết rõ: Ngay từ thời thanh niên, ông đã có một nỗi
ám ảnh kỳ lạ với chuyện ăn kiêng và thanh tẩy ruột.

Thậm chí cả khi kết hôn và có con, ông vẫn giữ những thói
quen ăn uống đó. ông có thể dành hàng tuần chỉ ăn cùng một thứ - salát cà rốt với
chanh, hoặc táo - rồi sau đó bỗng dưng cự tuyệt thứ đồ ăn đó và tuyên bố sẽ ngừng
ăn chúng, ông tiếp tục nhịn ăn như hồi trẻ và điều này đã khiến Jobs trở thành
kẻ cao đạo khi ông luôn giảng giải cho người khác về những chế độ ăn uống hiệu
quả mà ông đang theo. Powell cũng từng là người ăn chay khi họ mới cưới, nhưng
sau ca phẫu thuật của chồng, bà bắt đầu đa dạng hóa các bữa ăn gia đình với cá
và các loại thực phẩm giàu đạm.

Cậu con trai Reed của họ, người cũng từng ăn chay, trở thành
một “động vật ăn tạp ngon lành”. Họ biết việc tiếp nhận những nguồn đạm khác
nhau rất quan trọng đối với chồng/cha mình.

Họ đã thuê một đầu bếp rất giỏi, Bryar Brown, người từng làm
cho Alice Waters của chuỗi nhà hàng Chez Panisse. Brown thường đến vào mỗi buổi
chiều và nấu một bữa tối thịnh soạn, ngon lành sử dụng các loại rau xanh và các
loại gia vị khác mà Powell trồng trong vườn. Mỗi khi Jobs bất chợt thèm salát
cà rốt, mỳ ống với húng quế, hay món súp với xả - Brown luôn kiên nhẫn và lặng
lẽ tìm cách chế biến chúng. Jobs là một thực khách vô cùng ngoan cố theo xu hướng
có thể đánh giá ngay lập tức bất kỳ món ăn nào dù cho chúng cực ngon hay vô
cùng dở. ông có thể cùng lúc nếm hai quả bơ mà đa số mọi người sẽ không phân biệt
được và tuyên bố rằng quả này là quả bơ ngon nhất từng được ăn và quả kia thì
không thể ăn được.

Đầu năm 2008, cách ăn uống lộn xộn của Jobs càng tệ hơn. Có
những đêm ông chỉ ngồi nhìn chằm chằm xuống sàn nhà và từ chối tất cả các món
ăn được bày trên bàn dài trong bếp. Khi những người khác đã ăn được nửa bữa,
ông đột ngột đứng dậy và bỏ đi, chẳng nói năng gì. Điều đó khiến không khí gia
đình trở nên căng thẳng. Họ nhận thấy ông đã sút tới 15 cân trong suốt mùa xuân
năm 2008.

Vấn đề sức khỏe của Jobs được công khai vào tháng 3 năm 2008
khi Fortune cho đăng một mẩu tin có tiêu đề “Vấn đề của Steve Jobs”. Mẩu tin tiết
lộ rằng ông đang cố điều trị ung thư bằng cách ăn kiêng trong 9 tháng và cho rằng
Jobs có liên quan tới tuyên bố về quyền chọn cổ phần chứng khoán Apple. Vì câu
chuyện đã bị dàn dựng, Jobs đã mời - hay nói chính xác là triệu tập - chủ biên
của Fortune là Andy Serwer tới Cupertino để đề nghị ông ta ngăn thông tin này lại.
Jobs nhìn thẳng vào mặt Serwer và hỏi, “Vậy là ông đã tiết lộ rằng tôi là một
thằng khốn. Tại sao cái thứ đó lại được gọi là tin tức hả?” Jobs cũng làm tương
tự như vậy khi gọi cho sếp của Serwer ở Time, John Huey, từ làng Kona của
Hawaii, bằng một điện thoại vệ tinh ông mang theo, ông đồng ý tổ chức một hội
nghị các CEO và một phần hội nghị thảo luận về việc các thông tin sức khỏe nên
được tiết lộ ở mức độ nào, nhưng chỉ khi Fortune chịu đính chính lại mẩu tin
kia. Họ đã không đồng ý.

Khi Jobs giới thiệu iPhone 3G vào tháng 6 năm 2008, vóc dáng
gầy gò quá mức của ông đã làm lu mờ hiệu ứng ra mắt sản phẩm. Trên tờ Esquire,,
Tom Junod mô tả hình dáng “úa tàn” trên sân khấu là “hốc hác như một tên cướp
biển, trong trang phục mà trước giờ luôn là lễ phục thể hiện sự mạnh mẽ của
ông”. Apple đã phát đi một thông tin không xác thực rằng việc sút cân là hậu quả
của một bệnh “virus thông thường”. Tháng tiếp sau, vì các nghi vấn vẫn tồn tại,
công ty tiếp tục phát đi thông tin khác rằng tình trạng sức khỏe của Jobs là “một
vấn đề riêng tư”.

Joe Nocera của New York Times đã viết một bài báo tiết lộ việc
bưng bít thông tin sức khỏe của Jobs. “Đơn giản là người ta không tin rằng
Apple sẽ nói thật về tình hình sức khỏe của giám đốc của họ”, anh viết vào cuối
tháng 7. “Dưới thời Jobs, Apple hình thành một văn hóa bảo mật được hỗ trợ họ đắc
lực theo nhiều cách - những phỏng đoán về các sản phẩm Apple sẽ tiết lộ tại hội
nghị Macworld thường niên đã trở thành một trong những công cụ marketing tốt nhất
của công ty này. Nhưng cũng chính văn hóa này hủy hoại việc quản trị doanh nghiệp.”
Vì Nocera đã viết bài báo và thấu hiểu chuẩn mực của “một vấn đề riêng tư” từ tất
cả các nhân viên Apple, anh lập tức nhận được một cuộc gọi bất ngờ từ chính
Jobs. “Steve Jobs đây”, ông gay gắt. “Anh cho rằng tôi là một tên khốn kiêu căng,
kẻ đang nghĩ rằng anh coi thường luật pháp. Tôi thì cho rằng anh là kẻ rác rưởi
chỉ có toàn những thông tin sai lệch.” Sau màn mở đầu khá ấn tượng đó, Jobs
cung cấp một số thông tin về tình trạng sức khỏe của mình với điều kiện Nocera
phải giữ kín chúng. Nocera rất tôn trọng lời đề nghị nhưng anh hoàn toàn có thể
công bố thông tin đó, trong khi vấn đề sức khỏe của Jobs đã trở nên nghiêm trọng
hơn là một “bệnh virus thông thường”, “đó không phải là vấn đề đe dọa tính mạng,
và ông ấy không bị tái phát ung thư”. Jobs đã cung cấp cho Nocera nhiều thông
tin hơn cả những gì ông muốn nói với hội đồng quản trị và các cổ đông, nhưng đó
không phải là tất cả sự thật.

Một phần vì những quan ngại đối với việc sút cân của Jobs,
giá cổ phiếu của Apple đã giảm từ 188 đô-la vào đầu tháng 6 năm 2008 xuống còn
156 đô-la vào cuối tháng 7 cùng năm. Mọi thứ càng trở nên tồi tệ hơn vào cuối
tháng 8 khi Bloomberg do nhầm lẫn đã phát đi lời cáo phó được chuẩn bị sẵn của
Jobs, và sau đó thông tin này xuất hiện cả trên trang Gawker. Jobs đã sử dụng
câu nói châm biếm nổi tiếng của Mark Twain trong một chương trình âm nhạc thường
niên vài ngày sau đó. “Những thông tin về cái chết của tôi đã được thổi phòng
quá mức”, ông nói khi giới thiệu dòng sản phẩm iPod mới. Nhưng bộ dạng hốc hác
của ông không làm người ta yên tâm. Đến đầu tháng 10, giá cổ phiếu đã sụt xuống
97 đô-la.

Cũng trong tháng đó, Doug Morris của Universal Music được sắp
xếp gặp Jobs tại Apple.

Nhưng thay vào đó, Jobs đã mời ông tới nhà riêng. Morris vô
cùng ngạc nhiên khi trông thấy ông rất gầy gò và đau ốm. Lúc đó, Morris sắp được
vinh danh trong một chương trình ở Los Angeles do City of Hope tổ chức, với mục
đích gây quỹ chống ung thư, và mong muốn Jobs tham gia. Các chương trình từ thiện
là một trong những thứ Jobs luôn tránh, nhưng ông đã nhận lời, phần vì Morris
và phần vì ý nghĩa của chương trình. Trong chương trình, được tổ chức trong một
hội trại lớn trên bờ biển Santa Monica, Morris nói với hai nghìn khách mời rằng
Jobs đã mang đến cho nền công nghiệp âm nhạc một cuộc đời mới. Những tiết mục
biểu diễn - của steive Nicks, Lionel Richie, Erykah Badu và Akon - tiếp diễn
cho tới quá nửa đêm khiến Jobs bị cảm lạnh. Jimmy lovine đưa cho ông một chiếc
áo nỉ có mũ và ông đã trùm mũ lên đầu trong suốt buổi tối. “Ông ấy quá ốm, lạnh
run và quá gầy”, Morris nhớ lại.

Một nhà báo kỳ cựu của Fortune chuyên viết về công nghệ,
Brent Schlender đã rời tạp chí vào tháng 12, và tác phẩm cuối cùng của ông là một
bài phỏng vấn chung Jobs, Bill Gates, Andy Grove và Michael Dell. ĐÓ là một bài
phỏng vấn rất khó để sắp xếp được, và chỉ vài ngày trước khi nó diễn ra, Jobs
đã gọi điện thông báo rút lui. “Nếu họ hỏi tại sao thì cứ nói rằng tôi là một
tên khốn”, ông nói. Gates cảm thấy khó chịu, nhưng rồi sau đó phát hiện ra tình
trạng sức khỏe của Jobs thực sự như thế nào. “Dĩ nhiên là ông ấy đã có một lý
do rất, rất hay”, Gates nói. “ông ấy chỉ không muốn nói gì hết”. Mọi việc càng
trở nên rõ ràng khi ngày 16/12, Apple thông báo Jobs hủy bỏ kế hoạch xuất hiện
tại sự kiện Macworld vào tháng 1 - diễn đàn mà ông thường tham dự để giới thiệu
những sản phẩm quan trọng trong suốt 11 năm qua.

Giới blogger bùng lên những phỏng đoán về sức khỏe của ông,
và rất nhiều trong số đó lại là sự thật. Jobs vô cùng giận dữ và cảm thấy bị
xúc phạm, ông cũng cảm thấy khó chịu với việc Apple đã không chủ động hơn trong
việc phản ứng lại. Do đó, ngày 5/1/2009, ông soạn và phát đi một bức thư ngỏ nhằm
đánh lạc hướng, ông xác nhận rằng ông không tham dự sự kiện Macworld vì muốn
dành nhiều thời gian hơn cho gia đình. “Như các bạn đã biết, tôi liên tục sút
cân trong suốt năm 2008”, ông nói thêm. Các bác sĩ cho rằng họ đã tìm ra nguyên
nhân - sự mất cân bằng hoóc-môn đã không giúp tôi hấp thụ những chất đạm giúp
cơ thể khỏe mạnh. Những xét nghiệm máu cụ thể đã khẳng định điều này. Cách chữa
trị vấn đề này tương đối đơn giản.” Cũng có một chút sự thật ở đây, mặc dù chỉ
là một phần nhỏ. Một trong những loại hoóc-môn mà tuyến tụy tiết ra là
glucagon, có tác động ngược lại với insulin. Glucagon gây tăng đường huyết. Khối
u của Jobs đã di căn vào gan và bắt đầu tàn phá. Thực tế, cơ thể của ông đã tự
phá hủy chính nó, do đó các bác sĩ đã kê cho ông dùng những loại thuốc giúp giảm
lượng glucagon, ông thực sự mất cân bằng hoóc-môn, nhưng đó là bởi khối ung thư
của ông đã di căn vào gan. Cá nhân ông không chấp nhận điều này và ông cũng muốn
phủ nhận nó một cách công khai.

Không may, đây lại là một vấn đề mang tính pháp lý bởi ông
đang điều hành một công ty đã lên sàn. Nhưng Jobs vẫn rất tức tối với cách mà
giới blogger đối xử với ông, và ông muốn đánh trả lại.

Tại thời điểm đó, mặc dù những tuyên bố có vẻ rất lạc quan,
nhưng ông thực sự rất ốm và vô cùng đau đớn. Jobs đã phải trải qua một đợt điều
trị ung thư khác, có những tác dụng phụ chết người. Da ông trở nên khô và nứt nẻ.
Trong các nỗ lực tìm kiếm những cách chữa trị khác, ông đã bay tới Basel, Thụy
Sỹ để thử một phương pháp trị liệu bằng bức xạ đã được kiểm nghiệm có tác dụng
sản sinh enzym. ông cũng trải qua một phương pháp điều trị thực nghiệm khác tại
Rotterdam, được gọi là phương pháp dùng nuclit phóng xạ cho phép tiếp nhận sự kết
hợp hai hay nhiều axit amin tạo thành chuỗi.

Sau một tuần liên tiếp nhận được những lời khuyên pháp lý
ngày càng kiên quyết, cuối cùng Jobs cũng đồng ý nghỉ việc vì lý do sức khỏe.
Ngày 14/1/2009, ông chính thức thông báo điều này trong một bức thư ngỏ gửi cho
các nhân viên Apple. Lúc đầu, ông đổ lỗi quyết định này là do tính tò mò tọc mạch
của giới blogger và giới báo chí. “Thật không may, sự tò mò về tình hình sức khỏe
của cá nhân tôi lại tiếp tục gây ảnh hưởng tới không chỉ riêng tôi và gia đình
tôi mà còn tới tất cả những người khác ở Apple”, ông nói. Nhưng sau đó, ông thừa
nhận rằng phương pháp điều trị sự “mất cân bằng hoóc-môn” của ông không đơn giản
như ông từng nghĩ. “Trong suốt tuần qua, tôi nhận thấy những vấn đề sức khỏe phức
tạp hơn tôi tưởng tượng”. Tim Cook một lần nữa nhận trách nhiệm điều hành công
việc thường ngày, nhưng Jobs nói rằng ông vẫn tiếp tục giữ vị trí CEO, vẫn tham
gia vào những quyết định quan trọng và sẽ trở lại vào tháng 6.

Jobs vẫn tiếp tục tư vấn, trao đổi với Bill Campbell và Art
Levinson, những người đang phải kiêm nhiệm hai vai trò, vừa là chuyên gia cố vấn
sức khỏe cho riêng ông, vừa là những đồng giám đốc của công ty. Nhưng những người
còn lại của hội đồng quản trị không được cung cấp đầy đủ thông tin, và các cổ
đông là đối tượng đầu tiên bị đánh lạc hướng. Việc này làm nảy sinh một số vấn
đề pháp lý, SEC đã mở một cuộc điều tra về việc công ty có đang cố tình bưng
bít thông tin với các cổ đông. Điều này sẽ hình thành một âm mưu lừa dối về
tính bảo mật, một trọng tội, nếu công ty tiếp tục cho phép ban bố rộng rãi những
thông tin sai lệch hoặc che giấu sự thật có liên quan tới viễn cảnh tài chính của
công ty. Do Jobs và sức hấp dẫn của ông có quan hệ mật thiết với sự trở lại của
Apple, cho nên vấn đề sức khỏe của ông dường như đã chạm đến ngưỡng này. Tuy
nhiên vẫn có một số điểm không rõ ràng trong luật, đó là quyền riêng tư của CEO
phải được cân nhắc. Sự cân bằng này đặc biệt khó trong trường hợp của Jobs, người
rất coi trọng sự riêng tư của mình và là hiện thân của công ty hơn tất cả các
CEO khác, ông đã không làm cho mọi chuyện đơn giản hơn.

ông trở nên rất dễ kích động, thường xuyên vừa khóc vừa lớn
tiếng chửi bới bất kỳ ai khuyên ông nên bớt kín tiếng.

Campbell trân trọng tình bạn với Jobs, và ông không muốn nhận
nhiệm vụ xâm phạm tới đời tư của Jobs, do đó ông đề nghị hạ cấp xuống chỉ là một
giám đốc. “Vấn đề về đời tư vô cùng quan trọng đối với tôi”, về sau ông nói.
“ông ấy là bạn của tôi từ hàng chục năm nay.” Cuối cùng các luật sư quyết định
rằng Campbell không cần phải rút khỏi hội đồng quản trị nhưng ông không nên giữ
chức đồng giám đốc. Vị trí đó của ông được thay thế bởi Andrea Jung của Avon.
Cuộc điều tra của SEC kết thúc mà không có kết quả gì, hội đồng quản trị không
tiếp xúc với giới truyền thông để bảo vệ Jobs khỏi những cuộc gọi có thể khiến
ông tiết lộ thêm thông tin. “Báo chí đang mong chúng tôi buột miệng lộ ra những
thông tin cá nhân”, AI Gore nhớ lại. “Việc có đi quá những gì luật pháp yêu cầu
hay không thực sự phụ thuộc vào Jobs, nhưng ông ấy rất cứng rắn về việc không
muốn đời tư bị xâm phạm. Mong muốn của ông ấy nên được tôn trọng”. Khi tôi hỏi
Gore về việc hội đồng quản trị có chuẩn bị gì cho đầu năm 2009, khi vấn đề sức
khỏe của Jobs trở nên tệ hơn rất nhiều những gì các cổ đông đang được biết, ông
trả lời rằng, “chúng tôi đã thuê luật sư bên ngoài để nghiên cứu xem luật pháp
yêu cầu những gì, những trường hợp thực tế thành công và chúng tôi sẽ xử lý
chúng bằng tất cả sổ sách. Nghe có vẻ phòng thủ nhưng những lời bình phẩm thực
sự làm tôi tức giận.”

Một thành viên trong hội đồng quản trị bất bình. Jerry York,
cựu Giám đốc Tài chính của Chrysler và IBM, không tuyên bố bất kỳ điều gì công
khai, nhưng đã nói riêng với một phóng viên của Wall Street Journal một cách bí
mật, rằng ông vô cùng phẫn nộ khi biết công ty đã giấu diếm tình hình sức khỏe
của Jobs vào cuối năm 2008. “Thẳng thắn mà nói thì tôi ước là tôi đã từ chức
sau đó.” Khi York mất vào năm 2010, tờ tạp chí đã đưa những thông tin mà ông
cung cấp lên báo.

York cũng đã cung cấp cho Fortune những thông tin mật và tạp
chí này đã tận dụng cho đăng khi Jobs nghỉ lần thứ ba vì lý do sức khỏe, vào
năm 2011.

Một số người ở Apple không tin những câu trích dẫn được cho
là của York là chính xác bởi ông không chính thức thể hiện sự phản đối tại thời
điểm đó. Nhưng Bill Campbell biết rằng các bài báo đã nói đúng sự thật. York đã
phàn nàn với ông về điều này vào đầu năm 2009. “Jerry đã uống nhiều vang trắng
hơn bình thường vào đêm khuya, ông gọi cho tôi vào hai hay ba giờ sáng gì đó và
nói, „chết tiệt, tôi không mua đống rác rưởi đó vào người về chuyện sức khỏe của
ông ấy, chúng ta cần chắc chắn về việc này." Sau đó tôi gọi lại cho ông ấy
vào sáng hôm sau và ông ấy nói, „ồ, không vấn đề gì đâu." Một trong những đêm
khuya như thế, tôi chắc là ông ấy đã nói chuyện với các phóng viên.”

Memphis

Người đứng đầu nhóm nghiên cứu bệnh ung thư của Jobs là
George Fisher của Đại học Stanford, một chuyên gia nghiên cứu hàng đầu về các
loại ung thư dạ dày và ung thư ruột. Ông từng cảnh báo Jobs trong nhiều tháng
liền rằng ông đang cân nhắc đến việc ghép gan, nhưng đó lại là một trong những
yêu cầu mà Jobs nhất quyết từ chối thực hiện. Powell thấy vui vì Fisher vẫn
kiên nhẫn chỉ ra những khả năng thành công, vì bà biết rằng những lời động viên
lặp đi lặp lại sẽ khiến cho chòng bà cân nhắc đến ý kiến đó.

Cuối cùng thì Jobs cũng bị thuyết phục vào tháng 1 năm 2009,
ngay sau khi ông tuyên bố rằng bệnh “mất cân bằng hoóc- môn” của mình có thể được
chữa trị dễ dàng. Nhưng có một vấn đề. ông được đưa vào danh sách chờ ghép gan ở
California, nhưng một điều chắc chắn là ông khó mà có cơ hội được ghép, số lượng
người hiến tặng sẵn có trùng với nhóm máu của ông rất ít. Ngoài ra, những tiêu
chuẩn về việc chia sẻ nội tạng được đưa ra bởi United Network - tổ chức xây dựng
các chính sách về chia sẻ nội tạng của Mỹ - dành ưu tiên cho những người bị sơ
gan và viêm gan hơn là những bệnh nhân ung thư.

Không có trường hợp ngoại lệ nào cho bệnh nhân, kể cả với một
người giàu có như Jobs, có thể chen ngang vào danh sách, và ông cũng không làm
thế. Người nhận sẽ được chọn lựa dựa trên thang điểm MELD (Mô hình bệnh gan
giai đoạn cuối) - sử dụng những kết quả kiểm tra trong phòng thí nghiệm về lượng
hoóc-môn để cân nhắc mức độ khẩn cấp của một ca ghép gan, và phụ thuộc vào thời
gian người đó đã chờ. Mỗi ca hiến tặng đều được kiểm tra chặt chẽ, dữ liệu được
công bố trên các trang web công cộng (optn.transplant.hrsa.gov), và bạn có thể
theo dõi tình trạng của mình trong danh sách vào bất kỳ lúc nào.

Powell trở thành người canh chừng tất cả các trang web hiến
tặng nội tạng, đêm nào cũng kiểm tra xem còn bao nhiêu người trong danh sách chờ,
xem các bảng điểm MELD và thời gian họ đã chờ đợi. “Bạn có thể thực hiện phép
tính, việc mà tôi đã làm, và kết quả là phải lâu sau tháng 6 anh ấy mới có cơ hội
được ghép gan ở California, trong các bác sĩ dự đoán gan của anh ấy chỉ trụ được
đến tháng 4”, bà nhớ lại. Vì vậy, bà bắt đầu đặt ra hàng loạt câu hỏi và phát
hiện ra rằng họ được phép đăng ký vào danh sách chờ ở hai bang khác nhau tại
cùng một thời điểm. Có khoảng 3% bệnh nhân tiềm năng làm điều này. Các quy định
không hạn chế việc đăng ký nhiều danh sách chờ, mặc dù những người chỉ trích
cho rằng đó là chính sách ưu ái người giàu, nhưng việc này cũng rất khó khăn.
Có hai yêu cầu chính: Bệnh nhân tiếp nhận phải có khả năng tới bệnh viện lựa chọn
trong vòng 8 tiếng, điều này thì Jobs có thể làm được vì có máy bay riêng: và
các bác sĩ tại bệnh viện đó phải kiểm tra bệnh nhân trước khi đưa người đó vào
danh sách chờ.