Nhưng
tôi không có ý định làm hỏng việc thành lập liên bang. Từng thương thảo trong
nhiều hội nghị về hiến pháp, tôi đã quá hiểu vấn đề vị trí
pháp lý: một khi đã gia nhập liên bang, thì không chỉ quân đội và cảnh sát
nằm dưới quyền điều khiển của Kuala Lumpur, mà Kuala Lumpur còn có thể
tuyên bố một tình trạng khẩn cấp và cai trị bằng sắc lệnh. Vì vậy tôi muốn càng
có nhiều quy định bảo vệ được ghi vào hiến pháp hoặc được giải thích rõ ràng
trong các văn kiện chính thức càng tốt để đề phòng trường hợp chính quyền liên
bang quyết định làm một cái gì đó ngu ngốc.

Người
Anh đứng về phía tôi, và sức ép mà tôi tạo được thông qua họ đã có hiệu quả.
Ngày 7/9 Bộ trưởng Tư pháp Malaysia và Razak đã tán đồng tất cả những điều
khoản đang bàn bạc ngoại trừ việc trao cho Singapore quyền bắt giữ những người
thuộc hội kín. Họ không muốn ghi điều này vào hiến pháp và tôi phải hài lòng
với một thư ủy quyền sơ sài. Ngày 11/9, tôi tuyên bố là những
bất đồng giữa chúng tôi đã được giải quyết. Có thể nói rằng bằng việc sử dụng
chính quyền thuộc địa để ép các lãnh đạo Malaysia, tôi đang gây ra mối ác cảm
và gieo mầm rắc rối cho tương lai. Nhưng việc tuyên bố độc lập đơn phương của
tôi là cần thiết để cảnh cáo người Anh rằng tôi có thể gây nhiều khó khăn cho
họ và Tunku nếu như ông ta không thực hiện những gì
đã hứa. Những phương pháp của tôi đã thành công, nhưng cũng phải
trả một cái giá. Tunku và Razak đã khắc sâu trong ý niệm của họ rằng tôi là một
kẻ khó điều khiển, và từ đó trở đi họ sẽ luôn thận trọng khi đối phó với tôi.

Vào đúng buổi sáng ngày công bố
danh sách ứng viên, tôi hoàn tất chuyến đi diễn thuyết tranh cử cuối cùng ở khu
vực Mountbatten sau khi viếng thăm ba khu vực bầu cử suốt đêm trước. Tôi về nhà
lúc 7 giờ sáng thì nghe tiếng đốt pháo của láng giềng ở đường Oxley. Họ biết
cuộc chiến đấu sắp tới là rất căng thẳng và đang cổ vũ tôi. Sáu giờ sau khi kết
thúc việc công bố các danh sách ứng viên, chính phủ tuyên bố ngày bỏ phiếu sẽ
là 21/9, nói cách khác là năm ngày sau khi chúng tôi gia nhập liên bang.
Nếu như việc thành lập liên bang Malaysia không tiến hành, và
sau đó Barisan thắng trong cuộc bầu cử, thì chúng tôi, Singapore,
người Anh và người Malay tất cả sẽ gặp rắc rối. Chắc chắn điều này sẽ khiến
Tunku không còn cách nào khác ngoại trừ hoàn tất việc thành lập liên bang vào
ngày 16 như đã định, tôi lập luận như vậy. Tôi cũng muốn phần lớn cuộc vận động
tranh cử sẽ xảy ra trong khi chúng tôi vẫn còn kiểm soát được cảnh sát và bộ
máy chính quyền cho các cuộc bầu cử, và những người thuộc hội kín – trong đó có
Chua Hoe Ann, tay ủng hộ chủ chốt của Lim Yew Hock – vẫn còn bị
bắt giữ. Trước đó tôi đã từ chối yêu cầu phóng thích Chua của Tunku.

Hai
hôm trước ngày thành lập liên bang Malaysia 16/9, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc U
Thant tuyên bố rằng theo đánh giá chung của Liên Hiệp Quốc, đại đa số dân chúng
Sarawak và Sabah đều muốn gia nhập liên bang Malaysia. Ngày kế tiếp Indonesia
và Philippine triệu hồi các đại sứ của họ khỏi Kuala Lumpur và tuyên bố rằng họ
sẽ không công nhận liên bang Malaysia, và vào ngày 16/9 những đám đông khổng lồ
tập hợp ở Jakarta để thể hiện một cách có tổ chức “cơn thịnh nộ của quần
chúng”, sau đó đưa ra một kiến nghị yêu cầu phản đối về mặt ngoại giao.

Hàng
nghìn người biểu tình, gào to “hủy bỏ việc thành lập liên bang Malaysia”, tấn
công tòa đại sứ Anh và Malaysia. Họ xông vào tầng một tòa đại sứ Anh phá hủy đồ
đạc, và sau 90 phút ném gạch đá từ ngoài vào, đã làm vỡ tan mọi cửa sổ. Dù gạch
đá rớt quanh người, tay phụ tá tùy viên quân sự người Anh trong bộ quân phục
thiếu tá SAS^[32] cứ
diễu hành tới lui, thổi cây kèn trước mắt những người bạo loạn. Cảnh sát cố lôi
ông ta nấp sau cây cột, nhưng ông ta cố vùng ra để tiếp tục chơi. Khi viên đại
sứ Anh, Andrew Gilchrist, xuất hiện và được các đại biểu quần chúng thông báo
rằng họ sẽ chiến đấu cho tự do của nhân dân Bắc Borneo thoát khỏi chủ nghĩa đế
quốc, ông ta hưởng ứng: “U Thant muôn năm!” và nói bằng tiếng Indonesia chỉ ra
rằng Liên Hiệp Quốc đã tán thành việc thành lập liên bang Malaysia. Những hành
động thách thức này của người Anh đã khiến người Indonesia nổi giận, họ đốt tòa
đại sứ, cướp phá nó hai ngày sau đó và xô xát với các thành viên Bộ Ngoại giao,
trong đó có cả viên đại sứ. Người Indonesia cũng tấn công tòa đại sứ Malaysia,
nhưng không có viên đại sứ ở đó. Để đáp lại, những đám đông giận dữ đã cướp phá
tòa đại sứ Indonesia ở Kuala Lumpur.

Ngày
16/9, chúng tôi tổ chức một buổi lễ thứ nhì, lần này có Sandys đại diện cho
người Anh, và Ismail đại diện cho Malaysia, đứng với tôi trên bực thềm Tòa Thị
chính khi tôi tuyên bố Singapore là một phần
của liên bang Malaysia và tuyên thệ sự trung thành của nhân dân bang đối với
chính quyền liên bang. Tunku không hề biết
rằng hôm đó là sinh nhật lần thứ 40 của tôi. Nếu biết, hẳn ông ta đã đổi ngày –
sinh nhật của tôi không thể là ngày may mắn cho ông ta. Sáng hôm sau, tôi bay
sang Kuala Lumpur dự buổi lễ chính thức tại sân vận động Merdeka. Không khí
tràn đầy sự đe dọa từ cuộc chiến “Đối đầu” của Sukarno, và tất cả các Bộ trưởng
của Tunku đã cảm nhận được nỗi sợ hãi của ông ta về những chuyện ông ta sắp
phải làm. Trên đường đến sân vận động, tôi tình cờ gặp Selkirk trong bộ lễ phục
màu trắng xứ nhiệt đới, chuẩn bị cho lần xuất hiện cuối cùng của ông ta trong
cương vị Tổng ủy viên Anh ở Đông Nam Á. Trông ông ta cũng hơi căng thẳng và lo
lắng, nhưng tôi thấy an lòng về quyết tâm của người Anh mà tôi cảm thấy nó rất
mạnh mẽ và chắc chắn. Tôi tin rằng họ sẽ thực hiện đến cùng việc thành lập liên
bang Malaysia cho dù Sukarno có làm gì đi nữa.

Xong
buổi lễ, tôi bay trở về Singapore và tiếp tục chiến dịch tranh cử trong bốn
ngày tới. PAP đưa ra ứng cử viên trong tất cả 51 khu vực bầu cử, Barisan và UPP
là 46, Đảng Liên hiệp Singapore 42, Đảng Partai Rakyat 3, Đảng Công nhân
3, và những người độc lập là 16. Tất cả các đảng phái được chia thời gian
trên đài truyền thanh và truyền hình tương xứng với số lượng
ứng cử viên của họ. Thật kinh ngạc với tốc độ một thành phố tương đối lặng lẽ
bất chợt trở nên sống động với những người hăm hở chạy vòng quanh, dán bích chương,
treo biểu ngữ và phân phát những truyền đơn. Cuộc vận động của PAP là tột đỉnh
của các chuyến viếng thăm các khu vực bầu cử của tôi trong mười tháng qua, và
Keng Swee thuyết phục ủy ban bầu cử rằng tôi phải là tiêu điểm. Tôi là mục
tiêu của sự phẫn nộ của MCP, và phản ứng của PAP sẽ mạnh mẽ hơn nếu nó
được xây dựng quanh cá nhân tôi nhằm cho dân chúng thấy rằng phe chống đối
đã thất bại trong việc tiêu diệt tôi. Chúng tôi có duy nhất một mẫu
bích chương vận động, đó là bức hình tôi chụp trong một lần
viếng thăm khu vực bầu cử, trong đó tôi được choàng một vòng hoa khổng lồ của
người Ấn, cánh tay phải tôi đưa lên, mỉm cười và vẫy chào đám đông.

[32]
SAS – Special Air Service: Không vận đặc vụ, đơn vị gồm những chiến sĩ tinh
nhuệ phụ trách những công tác mật và nguy hiểm.

Barisan
dán những bích chương in hình các lãnh tụ bị bắt giữ của họ, đặc biệt là Lim
Chin Siong, để gợi lên lòng trung thành và thu được lá phiếu đồng tình. Một khi
chiến dịch được tiến hành, tất cả những người ủng hộ của họ túa ra để vận động
phiếu, và những tổ chức bí mật của họ, những nhóm mặt trận liên kết đã xuất
hiện để đổ vào cuộc vận động mọi thứ mà họ có thể huy động được. Họ tổ chức
những cuộc mít–tinh lớn để tuôn ra những lời phỉ báng chống lại tôi
và – thêm một điều mới là – trút ra lòng căm thù chống lại những kẻ phản động
cánh hữu, ấy là Tunku và tầng lớp phong kiến Malay. Bốn ngày trước cuộc bầu cử,
tiến sĩ Lee Siew Choh lặp lại sự chống đối của ông ta đối với việc thành lập
liên bang Malaysia và đứng về phía Indonesia chống lại Tunku. Điều này khiến sự
cảnh báo trước đó của chúng tôi rằng một lá phiếu cho Barisan chính là một lá
phiếu cho Sukarno càng đáng tin hơn. Tại một cuộc mít–tinh lớn vào buổi
trưa, tôi đưa ra dự đoán rằng những người cộng sản sẽ rút vào bí mật sau khi
chúng tôi thắng cử. Đúng như mong đợi, cuộc bầu cử là cuộc chiến giữa Barisan
và PAP.

Tuy
nhiên buổi phát thanh trước ngày bầu cử của tôi lại tập trung vào việc kêu gọi
đừng bỏ phiếu cho Đảng Liên Hiệp Singapore để giảm thiểu sự phân hóa số phiếu
của những người phi cộng sản. Lúc này MCA biết là họ không thể thắng
và mong muốn Barisan thắng để Kuala Lumpur có thể đình chỉ hiến pháp
bang, tiến hành cai trị trực tiếp và tiếp quản mọi thứ – một giải pháp đơn giản
nếu không nói là ngây thơ đối với một vấn đề thuộc loại phức tạp nhất. Chính
phủ Singapore sẽ nắm một ngân sách bằng một nửa ngân sách trung ương, và một
đài phát thanh và truyền hình có tầm cỡ hơn của Kuala Lumpur. Nếu tất cả nằm
trong tay lực lượng cộng sản với mối liên kết với đảng Cộng sản Indonesia,
chúng hẳn sẽ mang lại tai họa cho liên bang Malaysia. Những điều khoản bảo vệ
hợp hiến mà chúng tôi đã thỏa thuận sẽ chỉ có tác dụng nếu như PAP nắm quyền.
Sự chọn lựa dành cho nhân dân thì rõ ràng và đơn giản.

Phillip
Moore báo cáo cho London:

"… Hiện
có rất ít những quan sát viên độc lập có dự đoán một cách tin tưởng về một đại
đa số của PAP trong Hội đồng lập pháp, có nghĩa là 26 ghế hoặc hơn… Sức mạnh
của PAP có lẽ nằm trong chính phủ vững mạnh hiệu quả cao mà họ đã thực hiện
được ở Singapore trên 18 tháng qua…. Nhược điểm của PAP chủ yếu nằm ở việc
thiếu tổ chức đảng của họ trong các khu vực bầu cử và đặc biệt là trong các cử
tri nói tiếng Hoa, chiếm tới 63 %… Nhưng bản thân Lee lại tỏ ra rất tin tưởng
qua điện thoại với tôi hồi chiều nay. Tuy nhiên ông ta rất giận Tunku vì đã đến
Singapore ngày hôm qua (19/9) và can thiệp vào chiến dịch tranh cử.

Riêng
tôi vẫn cho rằng PAP sẽ chiếm được đa số, nhưng hầu hết những người mà tôi tín
nhiệm về nhận định chính trị thì ít lạc quan và không cho là PAP sẽ chiếm nhiều
hơn 20 tới 24 ghế. Đảng Barisan Sosialis không thể thất bại hoàn toàn… Tuy
nhiên, cho dù Barisan Sosialis có theo đuổi những chính sách tương đối ôn
hòa ở Singapore, thì thật khó để thấy làm thế nào chính quyền trung ương có thể
chịu để họ nắm quyền ở Singapore trong một thời gian dài.”

Việc
Tunku xuất hiện trực tiếp để phát biểu tại các cuộc mít–tinh của Đảng Liên hiệp
Singapore là một biến chuyển quan trọng nhất. Cho dù ước muốn cá nhân của ông
ta là gì, thì ban lãnh đạo UMNO và các thế lực Malay ở địa phương đã
nhanhchóng đưa ông ta vào chính trường Singapore. Razak cũng đã nói chuyện với
Selkirk hồi mấy tháng trước về khả năng của “các cuộc bầu cử làm nảy sinh ra
một chính phủ khác để thay thế Lee”. Tất cả những điều này có nghĩa là
UMNO không có ý định cho phép tiểu bang này được tự quản như chúng tôi đã
thỏa thuận, và có lẽ chẳng mấy chốc nữa chúng tôi sẽ phải lao vào chính trường Malaysia
để bảo vệ quyền lợi của chúng tôi. Tôi hy vọng hoãn cuộc đấu tranh ấy
được ít nhất là một nhiệm kỳ nữa. Hiện giờ điều đó có vẻ như khó có thể đạt
được.

Người
ta kiểm phiếu vào ngày 21/9, và đó là một đêm đầy hồi hộp vì trong nhiều khu
vực bầu cử kết quả rất ngang ngửa. Chin Chye thắng tiến sĩ Lee Siew Choh 89
phiếu và Raja hơn đối thủ chưa tới 200 phiếu. Kenny thua S.T. Bani của Barisan
150 phiếu. David Marshall, bị Barisan bỏ rơi, đã mất chỗ đứng của ông ta ở
Anson. Những hy vọng của Lim Chin Siong, Fong Swee Suan và
những người bị bắt giữ khác nằm trong nhà tù Changi, đang theo dõi
mọi chuyện qua radio, đã nhanh chóng tiêu tan khi rõ ràng rằng PAP
không bị thất bại tơi tả, rằng những đám đông khổng lồ có mặt tại các cuộc
mít–tinh của Barisan đã không phản ánh đúng đắn sự ủng hộ của quần chúng. Chúng
tôi chiếm được 37 ghế, Barisan 13 và UPP của Ong Eng Guan 1. Như một người
trong số họ sau này đã thừa nhận, Barisan hoàn toàn bị bất ngờ.

Giấc
mơ của Tunku về một chính phủ Liên hiệp SPA – UMNO – MCA – MIC để nắm quyền ở
Singapore cũng tiêu tan. Tất cả 42 ứng viên của họ đều bị thất cử. Tôi đã làm
đúng khi không đồng ý một cuộc thanh trừng
hoàn toàn những lãnh tụ mặt trận công khai của những người cộng sản, nếu không
thì Đảng Liên hiệp có thể đã đạt được đủ số ghế để tiếp tục là một thế lực
mạnh. Nhưng cú sốc dữ dội nhất đối với Tunku là PAP đã đánh bại UMNO trong cả
ba khu vực bầu cử toàn những cử tri Malay mà chính ông ta đã đích thân đến để
diễn thuyết vào ngày hôm trước khi bầu cử. Đối mặt với việc chọn lựa giữa một
Đảng Liên hiệp yếu ớt, một Barisan mạnh mẽ và một PAP đáng tin cậy, những người
Malay ở các đảo phía Nam, Kampong Kembangan và Geylang Serai đã bỏ phiếu cho
PAP. Chúng tôi có những ứng viên người Malay đầy năng lực, giỏi nhất trong tất
cả là Yaacob bin Mohamed. Kết quả này rồi sẽ đưa đến hậu quả nghiêm trọng. Phải
đến khi kết thúc cuộc bầu cử ở Malaysia vào tháng 4/1964 chúng tôi mới biết
được UMNO đã xem chiến thắng bất ngờ này của PAP như một điềm gở như thế nào và
những phản ứng của họ sẽ tai hại ra sao.

Sau
khi tất cả các kết quả được công bố, và đã quá nửa đêm, tôi tổng kết trên đài
truyền thanh và truyền hình về bốn năm rưỡi đầy xung đột gay gắt và lo âu:
“Sáng nay chúng ta đã đạt tới một kết quả mà đối với người cộng sản, đó sẽ là
giây phút của sự thực – những sức mạnh quần chúng của họ chỉ là huyền thoại.”
Những khẩu hiệu, áp phích của họ dán khắp nơi nhằm làm lóa mắt mọi người và tạo
một ấn tượng về lực lượng và sự bất khả chiến bại của họ – “chính các cử tri đã
làm cho điều đó bị phơi bày”. Ngày hôm sau, 22/9, Moore báo cáo với London:

“Đây
là một chiến thắng vang dội và là thành tựu đầy vinh quang trong sự nghiệp của
Lee tính cho đến nay. Chiến thắng này mang tính quyết định hơn chiến thắng hồi
năm 1959, vì hồi đó ông ta có được sự ủng hộ của cộng sản, nhưng trong trường
hợp này ông ta công khai chiến đấu chống lại cộng sản và rõ ràng đã đánh bại họ…

Chúng
ta luôn nói ở Singapore rằng Lee Kuan Yew là người duy nhất có thể điều hành
thành phố này và rằng chính phủ Malaysia sẽ phải hoặc hợp tác với ông ta, hoặc
bỏ tù ông ta. Cách đối phó thứ hai hiện nay là không thể được và chúng ta nên
hy vọng rằng sự tiết chế cần thiết sẽ được thể hiện ở cả hai phía để đạt được
một sự hợp tác có hiệu quả. Sáng nay Lee có nói chuyện với tôi trên điện thoại
và tôi nhân cơ hội này đã nhấn mạnh với ông ta về tầm quan trọng của việc không
tỏ ra quá hào hứng trước thất bại của Đảng Liên hiệp và tập trung vào việc cải
thiện tình hữu nghị với Kuala Lumpur. Ông ta đã gây ra quá nhiều lỗi lầm trong
vấn đề này trước đây và ông ta có nhiệm vụ phải có một nỗ lực thực sự nhằm tạo
dựng một mối quan hệ mới."

Ba
người đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến đấu công khai
này. Raja thật tuyệt vời. Tinh thần chiến đấu của ông ta không bao giờ giảm
sút. Sau khi Barisan tấn công chúng tôi vào giữa năm 1961, khi mọi thứ có vẻ bi
quan và chúng tôi đang chìm sâu trong nỗi tuyệt vọng, thì Raja đã gầm lên như
một con sư tử. Khi họ phỉ báng PAP như những kẻ trở mặt và phản bội bán rẻ nhân
dân, Raja đã đáp lại bằng những lời lẽ cay độc, bác bỏ và vạch trần họ. Ông ta
đã tận dụng kỹ năng viết truyền đơn của mình, và sức mạnh của ông ta đã củng cố
tinh thần của mọi người, ông ta tin chắc rằng chúng tôi đúng, rằng chúng tôi
phải chiến đấu, và chúng tôi sẽ chiến thắng.

Kế
đến là Pang Boon – nói năng nhẹ nhàng và điềm đạm, trung thực và đáng tin cậy,
rất giỏi trong việc đánh giá ai trong các chi bộ và trung ương PAP là người
trung thành. Ông ta đoàn kết những người trung thành của chúng tôi lại với nhau
và giữ được thiện tâm, nên chúng tôi có được những đảng viên Hán học trở thành
hạt nhân của tổ chức bầu cử. Cùng với những thủ lĩnh quần chúng, lực lượng này
đã bù đắp cho những gì đã bị những kẻ ủng hộ Barisan phá hủy sau khi PAP phân hóa.

Nhưng
nhân vật hậu trường quan trọng nhất của tôi là Keng Swee, với ngòi bút sắc bén
và đầu óc sáng suốt của ông ta. Ông ta đã giúp tôi hoàn chỉnh những chiến thuật
để giành chiến thắng. Trước mỗi thủ thuật khôn khéo của đối phương, chúng tôi
đều vạch được một biện pháp đối phó. Suốt cuộc chiến đấu này và trong 21 năm
tiếp theo cho đến khi ông ta về hưu khỏi cương vị phó Thủ tướng vào năm 1984,
ông ta là một cái tôi thứ hai của tôi, luôn là người hay hoài
nghi, luôn suy tính thiệt hơn về từng kế hoạch đề xuất để tìm ra những thiếu
sót của nó hầu giúp tôi điều chỉnh lại. Ông ta là một trí thức phụ tá rất xuất
sắc của tôi và là một chiến sĩ dũng cảm. Vẫn còn có nhiều đảng viên trung kiên
khác nữa, nhưng đó là ba người nổi bật.