Khi
nó xảy ra, cuộc hỗn loạn bắt đầu bên ngoài trường Trung học Chung Cheng trên
đường Goodman, nơi một đám đông ba bốn trăm người va chạm với cảnh sát và tấn
công Trụ sở Bưu điện Tanjong Katong và đồn Cảnh sát Geylang. Rồi đám đông trên
4.000 người nhốn nháo bên ngoài trường Cao trung của người Hoa trở nên quá
khích, lật đổ ba xe cảnh sát và đốt cháy hai chiếc khác. Khi cảnh sát tấn công
và giải tán họ bằng hơi cay, họ chạy tán loạn, nhưng cuộc hỗn loạn lan rộng tới
đường Rochor và những vùng khác ở Singapore. Lúc nửa đêm, chính phủ ban hành
lệnh giới nghiêm.

Rạng
sáng hôm sau, cảnh sát cho học sinh 10 phút để rời khỏi trường cùng bố mẹ; khi
lệnh đó không được chấp hành cảnh sát ùa vào, dẹp bỏ những vật chướng ngại và
bắn hơi cay vào những vị trí chốt giữ. Ở trường Trung học Chung Cheng, các phụ
huynh nối tay nhau để bảo vệ con cái họ, nhưng hiện họ đã hoảng sợ, vài người
nhảy xuống ao trong trường và một số khác bỏ chạy. Khi các học sinh cố diễu
hành tiến vào thành phố, chúng bị các rào chắn chặn lại. Cuộc hỗn loạn tiếp tục
suốt ngày và đêm hôm đó, xe buýt của Middle Road và công nhân các nhà máy tiến
hành đình công. Tuy nhiên, với sự kiểm soát chặt chẽ của cảnh sát và quân đội
tại các ngã tư đường quan trọng và máy bay trực thăng trên đầu phối hợp với các
loa phóng thanh đe dọa đám đông, tình hình không quá náo loạn.

Cảnh
sát và quân đội đã được chuẩn bị đầy đủ và có một sự phối hợp chặt chẽ giữa họ.
Trực thăng và xe bọc thép chiếm cứ các vị trí trước khi rạng đông. Những rào
chắn được đặt vào chỗ và những nhóm chống bạo loạn cơ động luôn trong tư thế
sẵn sàng. Không có đe dọa thực sự đối với vấn đề an ninh. Nhưng việc nổi loạn,
đốt phá và đổ máu đã khiến chính phủ có lý do để bắt giữ và câu lưu tất cả
những mục tiêu chính của họ trong 24 giờ kế tiếp, tổng cộng 219 người bao gồm
các lãnh tụ nhóm Middle Road – Lim Chin Siong và Fong, và trong số những người
Anh học có Nair, Woodhull và Puthucheary.

Cuộc
nổi loạn làm 13 người chết, 123 người bị thương, 70 xe bị
đốt phá, 2 ngôi trường bị tan hoang và 2 đồn cảnh sát bị hư hại. Cảnh sát bắt
giữ 1.000 người, trong đó có 256 tên xã hội đen. Tối hôm sau, Lim Yew Hock
tuyên bố trên đài phát thanh: “Chúng tôi đang giải phóng những thành viên
nghiệp đoàn, nông dân, giáo viên và những tổ chức của người Hoa khỏi một hình
thức bóc lột chính trị.” Tờ Straits Times đăng tải bài diễn
văn này dưới tiêu đề “Chiến dịch giải phóng”.

Ông
tân Tổng ủy viên đã tự đặt mình vào một vị thế không thắng được gì cả. Từ lúc
bắt đầu tôi đã tin rằng chính phủ đã phạm sai lầm khi tập trung hành động vào
các trường trung học, đặc biệt là trường Cao trung của người Hoa và trường
Trung học Chung Cheng. Hai ngôi trường này là Eton và Harrow^[17]của
giới nói tiếng Hoa ở Singapore và Malaysia, và các bậc phụ huynh khắp Đông Nam
Á đều mong muốn gởi con em họ vào học nội trú ở đó nếu họ có đủ khả năng. Tại
sao Sở đặc vụ lại hành động như vậy? Bằng việc tập trung những hành động bước
đầu của họ và qua đó tập trung chú ý vào tầng lớp học sinh, họ đã khiến người
dân đi đến chỗ tin rằng Lim Yew Hock đang tấn công vào toàn bộ hệ thống giáo
dục của người Hoa. Nhận thức đó thật tai hại cho ông ta.

[17]
Eton và Harrow: hai trường nam trung học nổi tiếng ở London.

Hiến
pháp Rendel không để ông ta nắm quyền an ninh nội chính. Quyền đó nằm trong tay
viên tổng thư ký và thống đốc. Nhưng vì những lý do chính trị, viên tổng thư ký
không chọn hành động chống lại những người cộng sản. Thay vào đó, Lim Yew Hock
đã để cho những nhân viên an ninh dưới quyền thuyết phục ông ta lãnh trách
nhiệm tiến hành cuộc thanh trừng này. Do vậy, không khó cho những người cộng
sản khi mô tả ông ta như một công cụ của “chủ nghĩa đế quốc thực dân”. Người
Anh và người Mỹ còn làm ông dễ bị công kích hơn qua việc tán dương sự can đảm
và tính táo bạo của ông ta. Người đầu tiên làm điều đó là Lennox–Boyd: “Lực
lượng cộng sản đã bị thương nhưng chưa chết… ở Singapore, những ủy viên chính
phủ can đảm và đầy năng lực đang đương đầu với những vấn đề của họ tại mặt trận
then chốt này của thế giới tự do”.

Người
kế tiếp chúc mừng ông ta bằng giọng điệu tán dương là Bộ ngoại giao Mỹ, và tiếp
liền sau đó là người Úc. Không nhận ra sự thiệt hại thanh danh của mình đối với
khối quần chúng nói tiếng Hoa, Lim Yew Hock phạm thêm một sai lầm nữa qua việc
cố rập theo những chiến thuật của cộng sản. Ông ta dựng nên một đoàn đại biểu
gồm 50 người đại diện cho 150 tổ chức tự tuyên bố là có 150.000 thành viên cam
kết ủng hộ ông ta. Nhưng những tổ chức địa phương tham dự vào đó – được coi như
bộ phận đối trọng với CUF – thì quá yếu kém chẳng thuyết phục được ai, và khi
những người Anh nổi tiếng như viên chủ tịch Hội Cựu chiến binh, vị giám mục
người Anh của Singapore và viên chủ tịch Phòng Thương mại người Anh gia nhập,
thì nó chỉ càng làm tăng thêm ấn tượng rằng ông ta đang hành động vì lợi ích
của các nước phương Tây.

Tôi
quyết tâm rằng nếu một chính phủ của PAP phải đối mặt với vấn đề này, tôi sẽ
không bao giờ phạm vào những sai lầm tương tự. Tôi sẽ nghĩ đến cách yêu cầu các
vị phụ huynh sốt sắng lôi con em họ ra khỏi trường và đưa chúng về nhà. Sở đặc
vụ có thể bắt các thủ lĩnh sau khi học sinh đã giải tán. Sẽ ít thiệt hại hơn
nếu trước tiên Lim Yew Hock bắt giữ những kẻ cầm đầu chủ chốt của mặt trận liên
kết trong các nghiệp đoàn và các hiệp hội văn hóa. Riêng các nghiệp đoàn sau đó
có thể được cho phép tiếp tục hoạt động. Những lãnh tụ còn tự do sẽ muốn tỏ vẻ
sẵn sàng chiến đấu và không bị khuất phục, và ngay sau đó họ sẽ rơi vào hoạt động
bất hợp pháp, nhân đó chính phủ có thể xóa sổ các nghiệp đoàn của họ.

Marshall
đã dạy tôi cách để không trở nên ôn hòa và yếu đuối khi đối phó với phái quá
khích. Lim Yew Hock dạy tôi cách không trở nên quá cứng rắn và vụng về. Sử dụng
quyền lực pháp lý và hành chính để giới hạn và cô lập họ thì cũng chưa đủ. Lim
không hiểu rằng chiến thuật của đối phương là làm ông ta mất đi sự ủng hộ của
quần chúng, cộng đồng người nói tiếng Hoa, hủy hoại uy tín của ông ta trong tư
cách là một lãnh đạo biết hành động vì lợi ích của họ. Vì vậy họ có thể mô tả
ông ta như một kẻ cơ hội và một tên bù nhìn hành động theo chỉ thị của “bọn đế
quốc thực dân”. Trong hai bài học này thì bài học của Lim Yew Hock có giá trị
hơn – làm thế nào không để cho đảng cộng sản đòi được một giá cao khi ta đàn áp
họ.

Chỉ
sau khi mọi việc lắng xuống từ cuộc thanh trừng của chính phủ, những lãnh tụ
đối lập hạng hai mà Sở đặc vụ không bắt bớ mới từ chỗ nấp hé ra. Họ đánh bạo ra
ngoài dò xét thử xem liệu có thể bị bắt giữ không. Không hề. Vài người đều gặp
tôi tại văn phòng trên đường Malacca, và tôi yêu cầu Dennis đi cùng họ đến các
trụ sở chi nhánh để kiểm kê những thiệt hại, thu nhặt những tài sản nào còn sót
lại, và cử người trông nom. Dennis đi xuống tới Bukit Timah và Bukit Panjang, ở
đó Dennis báo cáo lại tài sản đã bị thiêu rụi,
mùi hơi cay vẫn còn nồng nặc giữa đám đồ đạc và văn phòng phẩm bị lục soát rối
tung, cùng những giày dép rơi lại sau những vụ giằng co bắt bớ.

Một
lãnh tụ thú nhận với nỗi lo lắng tột cùng – khoảng 120.000 đôla tiền quỹ của
nghiệp đoàn nằm trong két sắt khóa kỹ đặt ở phòng sau tại tổng hành dinh Middle
Road đã biến mất. Số tiền này vừa được rút khỏi ngân hàng trước đó. Tôi cho là
nó được rút ra để ngăn khỏi rơi vào tay Ủy viên đăng bạ các đoàn thể một khi
SFSWU bị xóa sổ. Điều đó đã không xảy ra, nhưng việc Sở đặc vụ xem xét sổ sách
của nghiệp đoàn và phát giác số tiền mất tích thì cũng chỉ trong nay mai. Với
tư cách là cố vấn pháp lý, tôi quyết định báo cáo ngay vụ mất tiền này.

Lim
Chin Siong đã phạm tội khi rút hầu như toàn bộ số tiền cho những mục đích không
theo đúng luật lệ của nghiệp đoàn, và không thể giải thích được chuyện đó.
Nhưng khi tôi đến gặp ông ta ở Tổng nha cảnh sát, nơi anh ta bị giữ để thẩm
vấn, thì anh ta giả vờ không biết gì cả. Anh ta nói tiền mặt vẫn còn trong căn
phòng phía sau đó ba giờ trước khi trụ sở bị khám xét vào rạng sáng ngày 27/10.
Người duy nhất nữa biết nó ở đó là viên thủ quỹ nghiệp đoàn. Tôi đã đến gặp
viên thủ quỹ này ở nhà tù Changi trước khi đến gặp Lim. Ông ta nói chỉ có hai
chìa để mở căn phòng đó, một do ông ta giữ, một do Lim. Theo ông ta biết, số
tiền vẫn còn trong phòng khi cảnh sát ập đến.

Tất
cả các cuộc gặp riêng với những người bị bắt giữ theo quy định trong tình trạng
khẩn cấp đều diễn ra dưới sự chứng kiến của một sỹ quan Sở đặc vụ. Vì thế tôi
không hiểu tại sao Sở đặc vụ không gửi những biên bản cho văn phòng viên chưởng
lý để các bị cáo có thể bị khởi tố vì tội vi phạm tín nhiệm. Họ đã rút ra
120.000 đôla, tiêu xài 20.000 đôla vào những khoản mà họ hoàn toàn không thể giải
thích, và “mất” phần còn lại. Chính quyền đã có thể coi Lim Chin Siong, tay thủ
quỹ và vị chủ tịch của anh ta như những tên ăn cắp, chứ không phải là những kẻ
hy sinh vì sự nghiệp cách mạng một khi bị bắt vì nguyên nhân chính trị.

Thay
vào đó, Ủy viên đăng bạ các nghiệp đoàn yêu cầu họ vào ngày 21/11 trình bày
nguyên nhân tại sao SFSWU không bị xóa sổ không chỉ vì số tiền đó đã “được sử
dụng vì những mục đích trái ngược với mục tiêu và điều lệ của nó” mà còn vì
“tiền quỹ của nghiệp đoàn đã không được chỉ dùng vào những mục đích mà điều lệ
cho phép”. Trong lời tường trình với Ủy viên đăng bạ, Lim nói ông ta đã quyết
định rằng tiền quỹ của nghiệp đoàn, khi đó lên đến 150.000 đôla, cần phải được
giữ không cho rơi vào tay chính quyền và phải được giữ kỹ để sau này sử dụng vì
những lợi ích của công nhân. Câu chuyện mà ông ta nói đó hoàn toàn khác câu
chuyện ông ta kể cho tôi trước mặt viên sỹ quan Sở đặc vụ, nhưng thực chất phần
kết luận lại giống nhau: “Chúng tôi giữ tiền trong một va-li kim loại đặt trong
văn phòng phía sau của trụ sở nghiệp đoàn trên đường Middle Road. Đó là lần
cuối cùng tôi biết mớ tiền đó ở đâu. Ai đó đã đánh cắp số tiền trong phòng đó
ngay khi tôi bị bắt lúc 2 giờ sáng.” Điều này sẽ không trở thành lời biện hộ
nếu như ông ta bị buộc tội vi phạm tín nhiệm. Nhưng chính quyền chọn cách bắt
giữ anh ta theo các quy định về tình trạng khẩn cấp.

Tôi
ít quan tâm đến những thiệt hại gần đây của CUF mà chú ý đến việc nó tái tập
hợp và tái tổ chức nhanh đến mức nào trong tương lai. MCP cần đưa ra ngay một
đội ngũ thứ hai những lãnh tụ mặt trận công khai dám hy sinh nếu như họ vẫn
muốn duy trì số người ủng hộ mà đội ngũ đầu tiên đã tạo ra. Nếu trong số những
người hoạt động trong mặt trận công khai họ không tìm được người có thể đảm
trách, thì bắt buộc họ phải hy sinh một số cán bộ bí mật. Tôi chờ xem họ sẽ làm
việc này như thế nào. Họ thực hiện trôi chảy. Họ quyết định đưa em trai của Lim
Chin Siong, Lim Chin Joo, làm người thay thế để mang lá cờ mà ông anh đã bỏ lại
ở Middle Road. Lim Chin Joo cũng đã từng học trường Cao trung của người Hoa,
nhưng anh ta không có vẻ mặt trẻ con như người anh. Anh ta là người thô tục,
khó gần, nhưng cứng rắn và thông minh hơn. Anh ta cũng không miệng lưỡi như Lim
Chin Siong. Nhưng anh ta là một sự lựa chọn hợp lý. Anh ta tiêu biểu cho Lim
Chin Siong, người mà MCP muốn ghi nhớ như một lãnh tụ vĩ đại bị chính quyền bù
nhìn bất công giam cầm tạm thời.

Đoán
trước được việc SFSWU sẽ bị xóa sổ, ngày 14/2/1957, những lãnh tụ mới điều đình
một hình thức liên kết với một nghiệp đoàn, và các bộ phận của nó, đã tồn tại
sẵn nhưng không hoạt động, sử dụng nó theo kiểu các tổng công ty sử dụng các
công ty con. Nghiệp đoàn người làm thuê ở Singapore có danh sách đoàn viên
2.000 người. Lim Chin Joo tiếp quản tổ chức này, những tay thân cộng chiếm 18
trên 21 ghế trong một ủy ban hỗn hợp trung ương, và chuyển nó đến trụ sở cũ tại
Middle Road. Trong vòng vài tháng, số đoàn viên tăng lên đến trên 20.000.

Các
chi nhánh cũng hoạt động trở lại, nhưng không tích cực dữ dội như trước. Một số
cán bộ mới không rành nghề, một số khác đã từng làm
việc với những lãnh tụ đã bị bắt thì sợ hãi và không muốn dính dáng nhiều hơn
nữa, vì không biết liệu có vụ thanh trừng nào nữa không. Vì vậy các nghiệp đoàn
không phục hồi sức đẩy mạnh mẽ như chúng đã phát triển được từ giữa năm 1954
đến cuối năm 1956. Nhưng tôi không chút nghi ngờ rằng chừng nào mà các trường
trung học của người Hoa còn đào tạo hàng loạt những học sinh tốt nghiệp đầy
tham vọng và thông minh nhưng bị hệ thống chính trị này từ chối những công việc
tốt trong những khu vực công và tư, thì MCP sẽ còn có hàng loạt những hội viên
mới. Đây là mấu chốt của vấn đề – tâm trạng thất vọng của những kẻ đầy tài năng
trong những người Hán học, những kẻ không có lối thoát cho nghị lực và lý tưởng
của họ, và những người đồng thời bị tác động bởi tấm gương của những đảng viên
cộng sản trẻ tuổi ở Trung Quốc. Chỉ sau khi những tin tức về cuộc Cách mạng Văn
hóa được truyền ra thế giới bên ngoài trong những năm 1970 thì sức lôi cuốn của
chủ nghĩa cộng sản đối với họ mới giảm đi.

Trong
khi đó, sự phô bày lòng sự hy sinh quên mình ở các cán bộ lãnh đạo càng làm
tăng thêm huyền thoại. Sau việc suốt ngày bận rộn với các bài diễn văn và tranh
đấu với các tay chủ độc ác, Lim Chin Siong và Fong sẽ gục ngủ tại bàn làm việc
ở trụ sở trung ương của nghiệp đoàn. Kiểu sống khắc khổ quên mình của họ tác
động dữ dội vào những người theo họ, những kẻ tích cực noi gương của họ, truyền
cho nhau tinh thần hy sinh ấy. Ngay cả những học sinh con nhà giàu, những kẻ
không phải là lực lượng nòng cốt cũng muốn đồng hóa mình với Lim và Fong. Con
trai của một ông chủ công ty xe buýt đã dành hầu hết thời gian làm việc như một
tài xế không lương cho họ, bằng chiếc xe của gia đình cậu ta. Đó là phần đóng
góp cho lý tưởng của cậu ta. Cậu ta tự hào vì được đi cùng những cán bộ cách
mạng, những người quần áo giản dị, ăn uống lề đường, nhận mức lương rất ít cho
bản thân bởi vì bất cứ cái gì thu được từ bọn chủ đều dành cho công nhân. Họ đã
bỏ túi bao nhiêu để nuôi dưỡng thêm những phần tử cách mạng thì tôi không hề
biết, nhưng tôi không hề thấy họ nhận bất cứ cái gì cho bản thân – chắc chắn họ
không sống như họ đã sống.

Có
một sự thi đua về lòng quên mình lan tràn trong cả thế hệ ấy,
bạn càng quên mình thì càng gây ấn tượng với quần chúng, và càng có nhiều khả
năng bạn sẽ được thăng tiến trong tổ chức, từ Hội Bài Anh đến MCP, một đảng
cộng sản giữa một cuộc cách mạng. Với những kẻ ủng hộ như thế, đảng cộng sản có
thể tiến hành những kỳ tranh cử mà không cần nhiều tiền lắm – không hề thiếu
công nhân hay người vận động bỏ phiếu, và vải làm biểu ngữ thì do những người
ủng hộ nhiệt tình biếu không. Tôi đoán là các ông chủ nhà in cũng in những tài
liệu tranh cử giùm họ, hoặc chỉ tính giá thành vào tài khoản của nghiệp đoàn.
Trái lại, khi chúng tôi cần tìm những công nhân, thì đó là cả một vấn đề. Chúng
tôi tuyển mộ những người tình nguyện từ các nghiệp đoàn và trong số bè bạn,
nhưng tất cả bọn họ đều muốn về nhà đúng giờ để ăn cơm, để làm công việc khác,
hoặc đến một cuộc hẹn riêng nào đó. Hoàn toàn không hề có sự tận tụy, sự cống
hiến trọn vẹn như phía bên kia – một người nhiệt tình của họ sẽ làm
công việc bằng ba bốn người tình nguyện của chúng tôi. Tôi vẫn thường bị hoàn
toàn nản chí trước ý nghĩa lâu dài của tất cả những chuyện này. Tôi đã không nhận
ra rằng họ không thể duy trì lâu được. Nhiệt tình cách mạng chỉ có thể đưa họ
đến đó là cùng. Sau rốt, họ cũng còn phải sống và nuôi gia đình, và gia đình
cần có tiền bạc, nhà cửa, chăm sóc sức khỏe, giải trí và những thứ tốt đẹp khác
của cuộc sống.