29

Một
trong những mục đích đã định của Anna khi trở về Nga là thăm con trai. Kể từ
hôm rời khỏi Ý, ý
định gặp gỡ đó không ngừng khuấy động lòng nàng. Và càng về đến gần Peterburg,
niềm vui và tầm quan trọng của việc đó càng tăng lên trước mắt nàng. Nàng thấy
việc đến thăm con là rất giản dị và tự nhiên, một khi ở cùng thành phố với nó;
nhưng sau khi đến Peterburg, nàng đột nhiên nhìn thấy rõ cương vị hiện tại của
mình trong xã hội và nàng hiểu việc bố trí gặp gỡ sẽ khó khăn. Nàng đến
Peterburg đã được hai ngày. Lòng thương nhớ con không lúc nào nguôi nhưng nàng
vẫn chưa gặp được nó. Nàng cảm thấy mình không có quyền về thẳng nhà, nhỡ ra
chạm trán với Alecxei Alecxandrovitr ở đó. Người ta có thể cự tuyệt không tiếp
nàng, làm nhục nàng. Viết thư cho chồng, bắt liên lạc với ông ta, chỉ nghĩ vậy
nàng đã không chịu nổi: nàng chỉ bình tĩnh khi nào không nghĩ tới chồng. Gặp
con lúc dạo mát, sau khi hỏi dò được giờ giấc đi chơi của nó, nàng thấy chẳng
thấm tháp gì: nàng đã bao lâu chờ đón cuộc gặp gỡ này, có bao nhiêu chuyện cần
nói với nó, vô cùng thèm khát ghì nó trong tay, hôn nó. Bà vú già của Xerioja
có thể giúp đỡ và mách nước cho nàng. Nhưng bà ta không còn ở nhà Alecxei
Alecxandrovitr nữa. Nàng mất đứt hai ngày loay hoay và tìm kiếm bà vú già. Được
biết quan hệ khăng khít giữa Alecxei Alecxandrovitr và nữ bá tước Lidia
Ivanovna, sang ngày thứ ba, Anna quyết định viết thư cho bà ta, việc này đòi
hỏi nàng hết sức cố gắng; trong thư, nàng chủ tâm nói việc cho phép đến thăm
con trai tùy thuộc
vào lòng cao thượng của chồng. Nàng biết nếu chồng xem thư, ông ta sẽ không từ
chối nàng để tiếp tục đóng cho trọn vai trò cao thượng của mình. Người mang thư
đem về cho nàng câu trả lời độc ác và bất ngờ nhất, khi hắn nói người ta không
phúc đáp thư nàng. Nàng chưa bao giờ cảm thấy nhục nhã bằng lúc gọi người đưa
thư lên phòng, nghe hắn kể lại tỉ mỉ việc người ta bắt hắn chờ đợi ra sao để
rồi bảo là không có thư trả lời. Anna cảm thấy bị sỉ nhục, nhưng hiểu rằng,
đứng về quan điểm bà ta, nữ bá tước Lidia Ivanovna đã làm đúng. Nỗi đau buồn
càng khốc liệt vì nàng phải chịu đựng một mình. Nàng không thể và cũng không
muốn chia sẻ với
Vronxki. Nàng biết mặc dầu là nguyên nhân chủ yếu của đau khổ này, chàng vẫn có
thể coi nhẹ cuộc gặp gỡ của nàng với con trai. Nàng biết không bao giờ chàng có
thể hiểu nổi tất cả tầm sâu sắc nỗi đau của nàng: biết đâu, khi nhắc đến chuyện
đó, chàng lại chẳng dùng một giọng hờ hững khiến nàng có thể đâm ghét chàng. Đó
là điều nàng sợ nhất trên đời, cho nên nàng giấu chàng tất cả những gì dính
dáng đến con trai. Nàng ở nhà suốt ngày, nghĩ cách gặp con và cuối cùng quyết
định viết thư cho chồng. Nàng bắt đầu viết thì có người đem thư của Lidia
Ivanovna đến. Sự im lặng của nữ bá tước đã làm nàng nguôi đi, cam chịu, nhưng
bức thư của bà ta, với tất cả ẩn ý trong đó, khiến nàng tức giận đến cực độ,
nàng thấy sự tàn nhẫn đó đối với lòng thương yêu con tha thiết và chính đáng
của mình thật đáng phẫn nộ đến nỗi nàng đâm bất bình với mọi người khác và thôi
không tự kết tội mình nữa. “Thật là vô tình và đạo đức giả! Nàng thầm nghĩ. Họ
chỉ muốn làm nhục mình, làm khổ con mình, thế mà mình lại chịu khuất phục ư!
Không đời nào! Mụ ta còn xấu xa hơn mình. Mình đây, ít nhất, mình cũng không
nói dối.” Và nàng lập tức quyết định ngay hôm sau, sinh nhật Xerioja, nàng sẽ
đến gặp kì được con trai và chấm dứt sự dối trá kinh tởm mà họ đang vây quanh
đứa bé tội nghiệp. Nàng đến cửa hàng đồ chơi, mua rất nhiều thứ và bố trí cả
một kế hoạch hành động. Sáng mai, nàng sẽ đến vào hồi tám giờ: Alecxei Alecxandrovitr
chắc chắn vẫn chưa dậy. Nàng sẽ sắp sẵn tiền giúi cho lão gác cổng và gã hầu
phòng để họ cho nàng vào nhà, và không nhấc mạng che mặt, nàng sẽ nói bố đỡ đầu
Xerioja phái nàng đến chúc mừng chú và ông ta dặn nàng phải đặt đồ chơi ngay
cạnh giường chú bé. Nhưng nàng không chuẩn bị trước những lời sẽ nói với con.
Nàng suy nghĩ mãi, nhưng không tìm được câu nào. Hôm sau, hồi tám giờ sáng,
Anna một mình trên xe ngựa thuê bước xuống và giật chuông trước bậc thầm chính
ngôi nhà cũ của nàng.

- Ra
xem người ta hỏi gì. Có một phu nhân đấy, - Capitonitr, mặc áo bành tô, đi ủng
cao su nói vậy sau khi ghé nhìn qua cửa sổ thấy một bà mặt che mạng đứng trước
cửa ra vào. Người giúp việc lão, một gã thanh niên Anna không quen, vừa mở cửa
thì nàng đã bước luôn vào và rút trong bao tay ra tờ giấy bạc ba rúp, nhét vội
vào tay gã.

-
Xerioja... Xergei Alecxeiêvich, - nàng nói và định đi xộc vào nhà trong. Nhưng
sau khi liếc nhìn tờ giấy bạc, gã trai trẻ liền ngăn nàng lại trước cửa kính
thứ hai.

- Bà
hỏi ai ạ? - nó hỏi. Nàng không nghe gã hỏi và không trả lời gì. Thấy vẻ bối rối
của bà khách lạ, Capitonitr đích thân ra khỏi buồng cánh cửa, mời khách vào và
hỏi bà muốn gì.

-
Hoàng thân Xcorodumov phái tôi đến thăm Xergei Alecxeievitr, - nàng nói.

- Cậu
ấy chưa dậy, - lão gác cổng trả lời và chăm chú nhìn nàng.

Anna
không ngờ gian phòng chờ vẫn y nguyên của căn nhà này, nơi nàng đã sống chín
năm, lại tác động tới nàng đến thế. Từng kỉ niệm vui sướng hoặc đau buồn lần
lượt nổi dậy trong tâm hồn và trong giây lát, nàng quên bẵng tại sao mình đến
đây.

- Xin
bà chờ cho một lát, - Capitonitr nói và cởi áo khoác cho nàng.

Ngay
lúc đó, lão nhận ra nàng và lẳng lặng không nói gì, cúi rạp xuống chào.

- Xin
mời bà lớn vào, - lão nói.

Nàng
muốn nói gì đó, nhưng nghẹn lời không thốt ra được tiếng nào; sau khi liếc nhìn
ông già với một vẻ phạm lỗi và van lơn, nàng thoăn thoắt nhẹ nhàng bước lên
thang gác. Capitonitr cúi gập người, đôi ủng cao su vấp vào bậc thang, chạy
theo sau, gắng đuổi kịp nàng.

- Ông
giáo có lẽ vẫn chưa mặc quần áo. Tôi xin đi báo trước.

Anna
vẫn tiếp tục leo lên chiếc cầu thang thân thuộc, không hiểu ông già bảo gì
mình.

- Xin
mời bà đi về phía này, bên trái kia ạ. Xin bà tha lỗi cho nhà cửa bừa bộn. Cậu
hiện nay ở phòng khách nhỏ cũ, - lão gác cổng thở hổn hển nói. - Thưa bà lớn,
xin bà chờ cho một lát, để tôi đi ngó qua một cái, - lão vượt lên trước, mở
chiếc cửa lớn và đi khuất. Anna dừng bước và đứng chờ.

- Cậu
vừa dậy xong, - lão gác cổng lại hiện ra ở cửa và nói.

Ngay
khi lão gác cổng nói câu đó, Anna nghe thấy tiếng trẻ con ngáp. Nàng nhận ra
tiếng con trai và hình dung rõ ràng như nó đứng ngay trước mặt.

- Để
tôi vào, để tôi vào, nào! - nàng nói và bước vào phòng. Bên phải cánh cửa, kê
một chiếc giường và ngồi trên đó là một đứa trẻ mặc sơ mi không cài khuy, cái
thân hình bé nhỏ cúi về đằng trước, vừa vươn vai ngáp xong. Đôi môi vừa mím lại
thoáng mỉm cười ngái ngủ và nó lại uể oải, khoan khoái gieo mình xuống gối.

-
Xerioja! - nàng khẽ gọi, bước lại gần êm như ru.

Suốt
thời gian hai mẹ con xa nhau và những ngày gần đây, khi lòng yêu thương con
trào lên dào dạt, nàng vẫn hình dung nó như hồi lên bốn, cái tuổi nàng yêu nó
nhất. Giờ đây, nó không còn như hồi nàng bỏ đi; nó lớn thêm và gầy đi. Trời!
Sao mặt nó gầy thế! Sao tóc nó ngắn thế! Sao hai cánh tay nó dài thế! Nhưng dù
sao, vẫn là nó, hình dáng cái đầu, đôi môi, cái cổ mảnh dẻ và đôi vai rộng của
nó.

-
Xerioja! - nàng nhắc lại bên tai đứa bé.

Nó
chống khuỷu tay nhỏm dậy, quay cái đầu rối bù sang trái như tìm ai và mở mắt.
Trong một vài giây, nó nhìn mẹ đứng trước mặt, vẻ dò hỏi, rồi mỉm cười ngây
ngất, và lại khép đôi mi mắt dính vào nhau, gieo mình vào cánh tay mẹ.

-
Xerioja! Con trai bé bỏng yêu quý của mẹ! - nàng hổn hển nói, ôm tấm thân bé
nhỏ mũm mĩm.

- Mẹ
ơi! - nó vừa gọi, vừa cựa quậy trong tay mẹ để mọi bộ phận thân thể đều cảm
thấy sức ghì vòng tay đó.

Vẫn
mỉm cười và ngái ngủ, mắt nhắm nghiền, nó buông thành giường và vòng hai cánh
tay tròn trĩnh ôm lấy vai mẹ, nép vào người mẹ, phả ra cái mùi thơm âm ấm, dìu
dịu của trẻ con đang ngủ bao bọc lấy nàng rồi dụi mặt vào vai và cổ nàng.

- Con
biết ngay mà, - nó nói và mở mắt ra. - Hôm nay là sinh nhật con. Con biết thể
nào mẹ cũng đến. Con dậy ngay bây giờ đây. - Và vừa nói xong, nó lại ngủ luôn.
Anna đắm đuối nhìn con; nàng thấy nó đã lớn và thay đổi rất nhiều trong thời
gian nàng vắng mặt. Nàng nửa nhận ra nửa bỡ ngỡ với đôi cẳng chân để trần giờ
đây dài ngoẵng; đôi má gầy gò, mái tóc cắt ngắn xoắn lại ở gáy, chỗ nàng hay
hôn trước đây. Nàng sờ nắn tất cả thân hình con và không nói nên lời: nàng nghẹn
ngào nước mắt.

- Tại
sao mẹ lại khóc, mẹ? - nó tỉnh hẳn và nói. - Mẹ ơi, sao mẹ lại khóc? - nó hỏi,
giọng ảo não.

- Mẹ
không khóc nữa đâu... mẹ khóc vì vui sướng đấy thôi. Bao nhiêu lâu mẹ không
được trông thấy con! Mẹ không khóc nữa, không khóc nữa, - nàng nói, nuốt nước
mắt và quay mặt đi. - Bây giờ, đến lúc con mặc quần áo rồi đấy, - nàng nói thêm
khi trấn tĩnh lại sau một phút im lặng, và vẫn nắm tay nó, nàng ngồi xuống
chiếc ghế tựa xếp sẵn quần áo, kê cạnh giường.

-
Vắng mẹ, con mặc lấy quần áo như thế nào hả? Làm thế nào... - Nàng muốn chuyện
trò vui vẻ, bình thường, nhưng không được và một lần nữa, lại quay mặt
đi.

- Bây
giờ, con không tắm nước lạnh nữa đâu, ba cấm con không được tắm thế. Mẹ chưa
gặp Vaxili Lukic à? Thầy ấy sắp đến đấy. Mẹ ngồi lên quần áo của con rồi!

Và
Xerioja cười khanh khách. Nàng nhìn nó mỉm cười.

- Mẹ
ơi, mẹ yêu quý ơi! - nó kêu lên và lại lăn vào trong tay mẹ. Dường như mãi đến
lúc này, nhìn thấy mẹ cười, nó mới hiểu rõ sự việc xảy ra. - Mẹ cất cái này đi,
- nó nói và bỏ mũ nàng ra. Và như đã hoàn toàn nhận ra mẹ với cái đầu để trần,
nó lại hôn nàng.

- Con
đã nghĩ như thế nào về mẹ hả? Con không tin là mẹ chết chứ?

-
Không đời nào.

- Có
thật không, con yêu quý của mẹ?

- Con
biết lắm chứ, con biết lắm chứ! - nó nói, nhắc lại câu nói ưa thích. Và cầm bàn
tay đang vuốt ve tóc mình, nó úp lòng bàn tay vào miệng và hôn khắp lên đó.

30

Trong
khi đó, Vaxili Lukic thoạt đầu không hiểu vị phu nhân đó là ai, nhưng rồi qua
lời trò chuyện của gia nhân, mới biết đó chính là người mẹ trẻ đã bỏ chồng, ông
vào làm ở đây sau khi nàng đi nên không biết, ông bối rối không biết nên vào
phòng hay nên đi báo cho Alecxei Alecxandrovitr. Sau khi suy nghĩ, ông quyết
định cứ triệt để thi hành đúng bổn phận là đến giờ quy định thì vào đánh thức
Xergei dậy, không cần biết người ngồi trong phòng đứa bé là mẹ nó hay người nào
khác, và ông mặc quần áo bước đến mở cửa phòng. Nhưng thấy hai mẹ con âu yếm
vuốt ve nhau, nghe giọng họ và những lời nói với nhau, ông bèn thay đổi ý định.
Ông lắc đầu và khép cửa lại. “Ta hãy chờ thêm mươi phút nữa”, ông tự nhủ, vừa
đằng hắng vừa lau mắt. Cùng lúc đó, đám gia nhân xôn xao cả lên. Tất cả đều
biết bà chủ đã đến, Capitonitr để bà vào nhà, và bà hiện đang ở trong buồng
Xergei; ông chủ bao giờ cũng đến đó hồi chín giờ và tất cả đều hiểu phải tránh
đừng để cho hai vợ chồng gặp nhau. Cornei, gã hầu phòng, chạy xuống buồng canh
cửa và khi biết chính Capitonitr đã tiếp đón và đưa Anna vào nhà, hắn liền mắng
ông lão tàn tệ. Lão gác cửa vẫn giữ vẻ lặng thinh ương bướng, nhưng khi Cornei
bảo lão thật đáng tống cổ đi, Kapitônnich bèn chồm lên và vung hai tay trước
mặt Cornei nói rằng:

- Thế
còn mày, dễ mày không để bà ấy vào chắc? Sau mười năm hầu hạ người ta, lĩnh
lương cao bổng hậu bỏ túi, bây giờ mày lại đi nói: “Xin bà ra cho tôi nhờ!”.
Mày là thằng mật thám chính trị xảo quyệt, thế đấy! Nhưng mày vẫn không quên ăn
cắp của ông lớn và đánh thó cả áo khoác ngoài của ông ấy!

- Đồ
tốt đen! - Cornei khinh bỉ nói và quay lại phía bà vú đang đi vào. - Maria
Efimovna, bà cứ thử nghĩ xem. Lão ta để bà ấy vào, chẳng bảo ai cả. Alecxei
Alecxandrovitr sắp sửa bất chợt đi sang phòng chú bé.

-
Chao ôi! Cơ sự đến là rắc rối! - bà vú nói. - Cornei Vaxilievitr, anh hãy tìm
cách nào giữ ông lớn lại, còn tôi, trong lúc đó, tôi sẽ chạy lại dẫn bà ra.
Chao ôi! Cơ sự rắc rối quá! - Khi bà vú bước vào buồng, Xerioja đang kể cho mẹ
nghe nó và Nadenca, hai đứa đã ngã khí trượt trên núi ngã xuống và vấp lộn ba
lần liền như thế nào. Anna nghe giọng con, nhìn khuôn mặt và những sắc thái
thay đổi, sờ nắn bàn tay nó, mà không hiểu nó nói gì. Nàng phải đi, phải rời nó
bây giờ. Nàng chỉ còn nghĩ đến điều đó. Nàng đã nghe thấy tiếng chân Vaxili
Lukic vừa ho vừa lại gần cửa ra vào, rồi tiếng chân bà vú già, nhưng nàng vẫn
ngồi lì ra đó, như đã hóa thành tượng đá, không đủ sức nói năng hoặc đứng dậy
nữa.

- Bà
lớn thân yêu! - bà vú nói, bước đến gần Anna và hôn vai, hôn tay nàng. - Đây là
niềm vui Chúa gửi đến cho cậu bé nhà ta. Bà vẫn thế, không thay đổi chút nào.

- Ồ!
Vú già thân yêu, tôi không biết vú vẫn ở đây, - Anna nói, sau một lát trấn tĩnh
lại.

- Tôi
hiện không ở đây nữa, tôi ở với con gái tôi, nhưng tôi đến để chúc mừng cậu
Xerioja. Anna Arcadievna, bà lớn hiền hậu của tôi! - Bà lão đột nhiên òa lên
khóc và hôn tay Anna. Xerioja tươi cười, cặp mắt long lanh, một tay nắm lấy mẹ,
tay kia nắm lấy vú già, đôi chân trần nhỏ bé giậm giậm lên thảm. Thái độ trìu
mến của vú già với mẹ làm chú vui thích.

- Mẹ
ơi! Vú già vẫn đến thăm con luôn và khi vú tới... - chú nói, nhưng dừng lại khi
thấy bà vú ghé vào tai mẹ nói thầm và thấy mặt mẹ tỏ ra sợ hãi cùng một vẻ gần
như xấu hổ không hợp với mẹ chút nào. Nàng bước lại gần con.

- Con
yêu quý của mẹ! - nàng nói. Nàng không thể nói từ biệt được, nhưng nhìn vẻ mặt
mẹ, nó hiểu thế.

- Con
thân yêu của mẹ, Kutich bé bỏng thân yêu của mẹ! - nàng nói, gọi nó bằng cái
tên hồi nhỏ, - con sẽ không quên mẹ chứ? Con... - nàng không nói nổi hết câu.
Về sau, nàng nghĩ ra biết bao lời đáng lẽ có thể nói với nó! Nhưng lúc này,
nàng không thể thốt ra được tiếng nào. Nhưng Xerioja hiểu tất cả những điều mẹ
muốn nói. Nó hiểu mẹ đau khổ và mẹ yêu nó. Nó hiểu tất cả những điều vú già đã
nói thầm. Nó nghe thấy: “Bao giờ cũng vào hồi chín giờ”, nó đoán là nói ba nó,
và ba mẹ nó không nên giáp mặt nhau. Có một điều nó không hiểu nổi. Đó là vẻ sợ
hãi và xấu hổ nó thấy hiện trên nét mặt mẹ, mẹ không có tội, tuy nhiên mẹ vẫn
sợ ba, mẹ xấu hổ. Nó muốn hỏi mẹ một câu có thể xua tan mọi nghi ngờ, nhưng
không dám. Nó thấy mẹ đang đau khổ và nó thương mẹ. Nó im lặng ghì chặt lấy mẹ
rồi khẽ nói:

- Mẹ
đừng đi vội! Ba chưa đến ngay đâu.

Mẹ
kéo nó nhích ra xem nó có nghĩ đúng như nó nói không, và thấy vẻ mặt nó hoảng
sợ, nàng biết không những nó nhắc đến bố mà hình như còn muốn hỏi nàng xem nó
nên nghĩ thế nào về bố.

-
Xerioja, con của mẹ, con hãy yêu ba, ba tốt hơn mẹ và mẹ có tội với ba. Lớn
lên, con sẽ nhận xét lấy.

-
Không ai tốt hơn mẹ được,
- đứa trẻ tuyệt vọng kêu lên qua hàng nước mắt và nó nắm lấy vai mẹ, ráng hết
sức ghì chặt vào người đến nỗi đôi cánh tay run lên.

- Con
bé bỏng xinh đẹp của mẹ! - Anna nói và òa lên khóc như nó, như một đứa con nít.
Trong lúc đó, cánh cửa mở ra, Vaxili Lukic bước vào. Có tiếng chân ở gần cánh
cửa đằng kia. Bà vú nuôi thì thầm, vẻ sợ hãi: “Ông đến đấy”, và đưa mũ cho
Anna. Xerioja nằm lăn ra giường khóc nức nở, hai tay ôm lấy mặt. Anna gỡ tay nó
ra để hôn lần nữa lên đôi má đẫm nước mắt và thoăn thoắt bước ra cửa. Alecxei
đang đi tới. Thoáng thấy nàng ông dừng lại và cúi đầu chào. Mặc dầu vừa nói là
ông tốt hơn nàng, nhưng khi đảo mắt nhìn khắp người ông ta, đến tận những nét
nhỏ nhất, lòng nàng bỗng tràn đầy một cảm giác ghê tởm, căm thù và ghen tức vì
con trai. Nàng vội kéo mạng che mặt xuống và rảo bước gần như chạy ra khỏi
phòng. Trong lúc hấp tấp, nàng đã để quên trong xe những đồ chơi mà hôm qua
nàng chọn với biết bao thương yêu, sầu tủi! Nàng đành mang về khách sạn.

31

Mặc
dù khao khát sôi nổi và từ lâu chờ đón cuộc gặp gỡ đó. Anna vẫn không ngờ nó
lại gây cho nàng những xúc động mãnh liệt như vậy. Về tới căn buồng cô độc của
mình, trong một lát, nàng vẫn chưa hiểu nổi tại sao mình ở đây? “Phải, thế là
hết và ta lại chỉ còn một mình ở đây”, nàng thầm nhủ, và không bỏ mũ, ngồi
xuống ghế bành gần lò sưởi. Đôi mắt đăm đăm nhìn chiếc đồng hồ bằng đồng đặt
trên chiếc bàn kê giữa hai cửa sổ, nàng suy nghĩ.

Cô
hầu phòng người Pháp đưa từ nước ngoài về bước vào và hỏi nàng có thay quần áo
không. Anna ngỡ ngàng nhìn cô ta và nói:

- Lát
nữa. -Một gã bồi khách sạn đến mời nàng đi ăn sáng, nàng nhắc lại. - Lát
nữa.

Chị
vú nuôi người ý bế đứa con gái nhỏ vừa mặc quần áo xong vào cho nàng. Cũng như
mọi khi, trông thấy mẹ, đứa bé hé cái miệng chưa mọc răng mỉm cười, úp sấp hai
bàn tay xinh xắn và bắt đầu vẫy vẫy như con cá quẫy vây, vỗ vào những nếp hồ
cứng trên chiếc váy thêu. Không thể không mỉm cười, không thể không hôn con gái,
không thể không chìa ngón tay cho nó níu lấy, vừa la hét vừa nhảy cỡn lên,
không thể không chìa môi để cái miệng nó đớp lấy như hôn vậy. Anna làm mọi cái
đó: nàng bế con trong tay cho nó nhún nhảy, hôn đôi má tươi mát và cánh tay
trần nhỏ bé; nhưng vừa nhìn thấy đứa con này, nàng càng thấy rõ tình cảm đối
với nó không thể so với lòng nàng yêu thương Xerioja. Con bé xinh đẹp mọi vẻ,
nhưng tất cả cái đó không hề làm lòng nàng rung động. Nàng đã trút tất cả sức
mạnh của mối tình chưa thỏa vào đứa con đầu lòng, dù không yêu bố nó; còn đứa
con gái đã sinh ra trong hoàn cảnh đau buồn nhất, lại không được hưởng tới một
phần trăm sự nâng niu săn sóc dành cho đứa đầu lòng. Vả lại con bé mới chỉ là
niềm hi vọng, trong khi Xerioja đã gần thành người lớn rồi; ở nó, tư tưởng và
tình cảm đã có xung đột, nó hiểu nàng, yêu nàng, nhận xét nàng, nàng thầm nghĩ
khi nhớ tới lời nói và cái nhìn của nó. Thế mà phải vĩnh viễn xa nó, không
những về thể xác mà cả về tinh thần, và không có cách nào cứu vãn cả! Nàng trao
trả con gái cho vú nuôi, bảo chị ta đi ra và mở chiếc huy hiệu hình trái tim,
trong có chân dung Xerioja hồi bằng đứa con gái hiện nay. Nàng đứng dậy và bỏ
mũ, cầm quyển an bum đặt trên bàn tròn, trong đó có dán ảnh con trai ở các thời
kì khác nhau. Nàng muốn so sánh những ảnh đó, và lấy tất cả ảnh ra khỏi an bum.
Chỉ còn lại một cái, đó là cái đẹp nhất: nó đang cưỡi lên ghế tựa, mặc áo
choàng, lông mày nhíu lại và miệng tươi cười. Đây là vẻ mặt có cá tính nhất của
nó. Bằng đôi bàn tay nhỏ nhắn và mềm mại với những ngón lóng ngóng, đặc biệt co
quắp lại lúc này, nàng định nạy những góc bức chân dung ra; nhưng ảnh bị rách
và không bóc ra được. Không sẵn dao rọc giấy trong tay, nàng bèn cầm bức ảnh
bên cạnh, (đó là bức chân dung Vronxki đội mũ vành mềm, tóc để dài chụp ở Rôm)
và dùng để gỡ ảnh con trai ra. “À! Đây!”, nàng nói, nhìn ảnh Vronxki và đột nhiên nhớ tới người
đã gây ra mọi đau khổ cho mình. Suốt buổi sáng nay, không lần nào nàng nhớ tới
chàng. Nhưng nhìn thấy bộ mặt thân yêu, quý phái, anh tuấn, xiết bao quen thuộc,
nàng bỗng cảm thấy dào dạt yêu thương chàng. “Chàng đang ở đâu nhỉ? Tại sao
chàng lại bỏ ta một mình với nỗi đau khổ thế này?”, nàng bỗng thầm nghĩ với ý
trách móc, quên bẵng là chính nàng đã giấu chàng mọi cái dính dáng đến con
trai. Nàng sai người mời chàng lên ngay; rồi ngồi chờ chàng, lòng thổn thức,
tưởng tượng tới những lời mình sẽ nói để thổ lộ mọi nỗi niềm cùng những lời âu
yếm chàng dùng để an ủi nàng. Người hầu trở lại báo là chàng đang tiếp khách,
và hỏi nàng có thể tiếp chàng cùng hoàng thân Yasvin vừa mới đến Peterburg
không? “Chàng không tới một mình; từ bữa ăn chiều qua đến giờ chàng chưa gặp
mình; và mình sẽ không thể nói hết với chàng, vì có cả Yasvin nữa”. Đột nhiên
nàng nảy ra một ý nghĩ kì lạ: “Nhỡ chàng không yêu mình nữa?”. Nghĩ lại những
việc trong mấy ngày gần đây, nàng có cảm tưởng tất cả đều chứng thực cho cái
giả định kì quái đó: hôm qua, chàng không ăn ở nhà, chàng đã khăng khăng đòi
thuê hai buồng riêng ở Peterburg, và bây giờ chàng lên buồng nàng lại có người
đi cùng như sợ phải đối diện tay đôi. “Nhưng chàng phải nói cho mình hay chứ!
Mình phải được biết điều đó. Nếu quả thực thế, mình sẽ biết phải làm nốt những
gì, nàng thầm nhủ, không dám hình dung tới hoàn cảnh sẽ lâm vào khi biết chắc
chàng đã nhạt tình. Đinh ninh là chàng không yêu mình nữa, nàng gần như tuyệt
vọng và xao xuyến lạ lùng. Nàng giật chuông gọi cô hầu phòng và sang phòng thay
quần áo. Nàng mặc hết sức chải chuốt, tưởng như Vronxki dù lạnh nhạt với nàng
cũng sẽ trở lại say mê khi trông thấy chiếc áo dài và mái tóc đặc biệt hợp với
nàng.

Nàng
chưa chuẩn bị xong thì chuông đã réo.

Khi
bước vào phòng khách, thoạt tiên nàng bắt gặp cái nhìn của Yasvin chứ không
phải của Vronxki. Vronxki đang xem những tấm ảnh con trai nàng để quên trên bàn
và chưa vội ngước mắt nhìn nàng.

-
Chúng ta đã quen biết nhau, - nàng nói và đặt bàn tay bé nhỏ vào bàn tay to lớn
của Yasvin đang rất lúng túng (dáng điệu này trái ngược kì lạ với vóc người đồ
sộ và khuôn mặt hơi thô của chàng). Năm ngoái chúng ta đã gặp nhau tại trường
đua. Lại đây anh, - nàng nói và nhanh nhẹn giằng lấy những ảnh Vronxki đang
xem, đôi mắt long lanh nhìn chàng đầy ý nghĩa. - Những cuộc đua năm nay có
thành công không? Còn tôi, tôi đã được xem những cuộc đua ở Rom, ở Coocx. Nhưng
hình như ông không ưa sống ở nước ngoài thì phải, - nàng nói với một nụ cười
thân mật. - Tôi biết ông và biết cả mọi sở thích của ông, mặc dù chúng ta ít
gặp nhau.

- Rất
tiếc là phần lớn thị hiếu của tôi đều quê kệch, - Yasvin nói và nhấm nhấm hàng
ria mép trái.

Trò
chuyện một lúc, thấy Vronxki xem đồng hồ, Yasvin hỏi Anna có định ở lại
Peterburg lâu không, và vươn cái thân hình đồ sộ đứng dậy, chàng cầm lấy mũ
lưỡi trai.

- Tôi
chắc cũng không ở lại đây lâu, - nàng nói và nhìn Vronxki bằng con mắt ngơ
ngác.

- Nếu
thế chúng ta sẽ không gặp nhau nữa? - Yasvin quay lại hỏi Vronxki: - Anh ăn ở
đâu?

- Mời
ông lại ăn với chúng tôi, - Anna nói, giọng quả quyết. Nàng hình như bực mình
vì đã tỏ ra lúng túng, đồng thời lại đỏ mặt xấu hổ như mỗi lần để lộ hoàn cảnh
mình trước người thứ ba. - Ăn ở đây không khá lắm đâu, nhưng ít nhất các ông
cũng được gặp nhau. Trong tất cả các bạn ở trung đoàn, ông là người Alecxei mến
nhất.

- Rất
hân hạnh, - Yasvin nói với một nụ cười tỏ cho Vronxki biết chàng rất hài lòng
về Anna. Yasvin cúi chào và đi ra, Vronxki nán lại sau.

- Anh
cũng đi chứ? - nàng hỏi.

- Anh
bị muộn giờ rồi đấy! - chàng trả lời. - Cứ xuống đi, tôi sẽ ra ngay bây giờ!
chàng nói to với Yasvin.

Nàng
cầm tay chàng và vẫn ngước mắt đăm đăm nhìn chàng.

Nàng
đang tìm cách nói thế nào để giữ chàng lại.

-
Khoan đã, em có việc này muốn nói với anh, - và nàng cầm bàn tay ngắn của
Vronxki áp lên má mình. - Em mời ông ta đến ăn như thế có được không?

- Em
làm như thế là phải lắm! - chàng nói với một nụ cười bình thản, để lộ hàm răng
đều đặn và hôn tay nàng.

-
Alecxei, anh không thay đổi gì đối với em chứ? - nàng nói, dùng cả hai tay bóp
chặt tay chàng. - Alecxei, ở đây em không chịu nổi nữa rồi. Bao giờ chúng mình
đi?

- Sắp
thôi, sắp thôi. Em không thể hình dung cuộc sống của chúng ta ở đây cũng làm anh
khó chịu đến mức nào, - chàng nói và chìa tay cho nàng.

-
Thôi được, anh đi đi! - nàng nói giọng dằn dỗi và vội vã bỏ đi.