27

Levin,
tuy sống một mình, vẫn ở cả ngôi nhà cổ rộng thênh thang và đốt lò sưởi khắp
các buồng. Chàng biết thế là vô lý, đáng chê trách và hoàn toàn trái với dự
định mới của mình, nhưng ngôi nhà này đối với Levin là cả một thế giới. Thế
giới này là nơi cha mẹ chàng đã sống và qua đời. Các cụ đã sống cuộc đời mà
Levin cho là lý tưởng của mọi sự hoàn mỹ và chàng mơ ước sẽ được tiếp tục sống
như thế với một người vợ, một gia đình. Levin chỉ còn nhớ loáng thoáng về mẹ.
Kỉ niệm về mẹ là kỉ niệm thiêng liêng, và theo cách chàng nhìn thì người vợ
tương lai phải là sự tái hiện vẻ kiều diễm và đức độ của mẹ. Với chàng, tình
yêu không thể có ngoài hôn nhân; hơn nữa, trước hết chàng nghĩ đến gia đình rồi
mới đến người đàn bà sẽ tạo cái gia đình ấy. Quan niệm của chàng về hôn nhân có
khác với số đông bạn bè, họ cho hôn nhân chỉ là một sự kiện trong cuộc sống;
với Levin, đó là việc chủ yếu của đời người, hạnh phúc hoàn toàn phụ thuộc vào
việc đó. Thế mà bây giờ phải gạt chuyện đó sang bên!

Khi
chàng bước vào phòng khách nhỏ, nơi vẫn uống trà, và, tay cầm một cuốn sách,
ngồi xuống ghế bành, trong lúc bà vú già Agafia Mikhailovna bưng trà đến rồi
ngồi xuống cái ghế tựa kê trước cửa sổ với câu nói thường lệ: “Xin phép cậu
chủ”, lạ thay, chàng vẫn cảm thấy mình chưa dứt bỏ được những ước mơ và sẽ
không thể sống thiếu chúng được. Thế nào rồi việc đó cũng sẽ đến thôi, với
Kitti hay với một cô gái khác. Chàng đọc sách, suy nghĩ về những điều trong
sách, và dừng lại để nghe Agafia Mikhailovna huyên thiên hết chuyện này sang chuyện khác. Cùng lúc
ấy, những cảnh chàng hoạt động ở nông thôn và cảnh gia đình tương lai cứ hiện
lên, không dính dáng gì với nhau, trong trí tưởng tượng. Chàng cảm thấy trong
thâm tâm, có cái gì đến chiếm cứ, tự điều hòa và lưu lại ở đấy. Chàng lắng nghe
Agafia Mikhailovna kể lể: bà vú nói Prôkhor đã quên mất Chúa, uống rượu liên
miên bằng số tiền Levin cho để mua ngựa, rồi đánh vợ đến chết ngất. Chàng nghe
chuyện, đọc sách, và lại suy nghĩ tiếp theo dòng tư tưởng được khơi dậy trong
khi đọc. Đây là cuốn sách của Tindan bàn về nhiệt lượng. Chàng nhớ từng chê
trách Tindan ở chỗ ông đã tự mãn với những thí nghiệm thành công mà thiếu hẳn
quan điểm triết học. Bỗng nhiên, một ý vui lóe lên trong đầu: “Hai năm nữa,
mình sẽ có hai bò Hà Lan;
con Pava có thể vẫn còn sống; khi cả ba con này nhập vào cái đàn mười hai bò
cái, dòng dõi con Bexkut, thì thật là một cảnh đẹp mắt!” Chàng quay lại cuốn
sách. “Phải, điện lực và nhiệt lượng chỉ là một; nhưng có thể thay thế lẫn nhau
những đơn vị đại lượng tương tự trong phương trình để giải quyết vấn đề này
không? Không được. Thế thì sao? Vả lại, chỉ cần dựa vào bản năng là đủ nắm được
mối liên hệ giữa các lực lượng trong thiên nhiên... Khi con của con Pava trở
thành một con bò cái lốm đốm đỏ, trắng và cả ba đều nhập vào đàn thì thật là
đẹp quá! Mình sẽ cùng vợ và khách khứa đứng xem đàn gia súc về chuồng... Vợ
mình sẽ nói: “Coxtia⁽³¹⁾ và tôi sẽ nuôi con này như một
đứa trẻ.” - “Làm sao mà anh chị có thể thích thú việc đó đến như vậy được!?”,
một vị khách sẽ hỏi. - “Tất cả những gì anh ấy thích đều làm tôi thích.” Nhưng
người đó sẽ là ai? - Vả chăng nhớ lại chuyện đã xảy ra ở Moxcva... “Làm thế nào
đây?... Có phải lỗi tại mình đâu. Bây giờ mọi sự sắp thay đổi rồi. Không thừa nhận
cuộc sống, không chịu gạt bỏ quá khứ thì quả là ngu xuẩn. Phải đấu tranh để
sống tốt hơn, tốt hơn nhiều nữa...” Chàng ngẩng đầu lên và triền miên suy nghĩ.
Con chó già Laxca chưa tiêu hóa hết nỗi vui mừng gặp lại chủ, vừa chạy đi sủa
rông, bây giờ ve vẩy đuôi quay vào, đem theo cái mùi thoáng đãng ngoài trời: nó
đến gần Levin, dụi đầu vào tay chàng, gừ gừ rầu rĩ đòi được vuốt ve.

(31) Tên thân mật của Conxtantin Levin.

- Nó
chỉ thiếu nỗi không biết nói thôi, - Agafia Mikhailovna nói. - Nó chỉ là con vật
mà biết chủ đã về và đang buồn.

- Tôi
buồn ấy à? Tại sao?

- Cậu
tưởng tôi không thấy ư? Có phải tôi mới biết các ông chủ từ hôm qua đâu. Từ nhỏ
tôi đã làm với chủ rồi. Đừng bận tâm quá, cậu ạ. Chừng nào còn khỏe mạnh, lương
tâm còn thanh thản...

Levin
chăm chú nhìn Mikhailôpna, ngạc nhiên vì vú đọc rõ ý nghĩ của mình.

- Cậu
uống chén trà nữa nhé? - Vú nói và cầm ấm trà đi ra. Con Laxca vẫn cố rúc đầu
vào tay chủ. Chàng vuốt ve: nó nằm cuộn tròn ngay xuống chân chàng, đầu đặt lên
một chân sau co lại. Ra cái điều là mọi sự đã êm đẹp, nó he hé mõm, hai mép đầy
rãi tớp một cái, rồi khép lại che kín hàm răng già nua, và nằm yên với một vẻ
bình thản khoái trá. Levin chăm chú ngắm bộ dạng cuối cùng này.

“Thế
đấy, mình cũng vậy, chàng nghĩ. Hệt như cảnh ngộ mình! Không sao... Mọi sự
đều tốt đẹp!”

28

Sau đêm
khiêu vũ, từ sáng sớm, Anna Arcadievna đánh điện cho chồng báo tin là ngay hôm
đó, nàng sẽ rời Moxcva.

-
Không, em phải về, em cần phải về, - nàng nói với chị dâu để phân trần sự thay
đổi ý kiến này, như nhớ ra nhiều việc bận bịu. - Em cần đi ngay hôm nay.

Xtepan
Arcaditr không ăn ở nhà nhưng hẹn đến bảy giờ sẽ quay về tiễn em gái.

Kitti
cũng không đến: cô gửi thư tới nói mình nhức đầu. Chỉ có Doli và Anna cùng ăn
với bọn trẻ và cô gia sư người Anh. Phải chăng vì tính tình bất nhất, hay vì
chúng cảm thấy Anna không còn như cái hôm mà chúng rất yêu quý nàng, và vì hiện
nay nàng đang mải nghĩ đến chuyện khác? Bọn trẻ bỗng thôi đùa với cô, chấm dứt
những cử chỉ yêu mến vồ vập, và dường như chẳng bận tâm gì mấy đến việc nàng
sắp đi. Cả buổi sáng, Anna bận chuẩn bị lên đường. Nàng viết mấy lá thư gửi cho
bạn bè ở Moxcva, tính các khoản tiền nong và thu xếp hành lý. Doli cũng cảm
thấy nàng đang lo lắng và xao xuyến bồn chồn, một tâm trạng bà biết rất rõ vì
đã từng trải qua, nó không phải là vô cớ, và trong nhiều trường hợp, chỉ là tấm
màn che phủ sự không bằng lòng mình. Sau bữa ăn, Anna lui vào phòng riêng thay
quần áo và Doli theo vào.

- Hôm
nay cô kỳ lạ quá! - Doli nói.

- Em ấy
à? Chị thấy thế ư? Em không có gì kỳ lạ đâu, em đang bực mình đấy. Thỉnh thoảng
em lại thế. Lúc nào em cũng muốn khóc. Thật ngu xuẩn, nhưng rồi sẽ qua đi thôi,
- Anna hấp tấp nói và cúi khuôn mặt đỏ nhừ xuống cái túi nhỏ đi đường, trong
đựng mũ đội đêm và khăn tay phin nõn. Mắt nàng long lanh kỳ lạ, và nàng cố cầm
nước mắt. - Trước thì em không muốn rời Peterburg, bây giờ em lại tiếc phải đi
khỏi nơi này.

- Cô đã
đến đây làm một việc tốt. - Doli nói, chăm chú nhìn nàng.

Anna
nhìn chị, rơm rớm nước mắt.

- Chị
đừng nói thế, chị Doli. Em chả làm gì cả và cũng chả có thể làm được gì cả. Em
thường tự hỏi tại sao người ta lại hay về hùa với nhau để làm hư em. Em đã làm
gì và em có thể làm được cái gì? Chị đã tìm thấy trong lòng đủ tình yêu để tha
thứ...

- Không
có cô thì có mà trời biết được sự thể sẽ ra sao! Cô sung sướng thật, Anna ạ! -
Doli nói. - Trong lòng cô, cái gì cũng trong sáng và đôn hậu.

- Trong
tâm mỗi người đều có những bộ xương⁽³²⁾, người Anh thường nói
thế.

(32) Skeleton (Tiếng Anh trong
nguyên bản). Trong tiếng Anh có thành ngữ Skeleton in the cupboard (bộ xương
trong tủ đựng bát đĩa, đồ ăn) hay familis keleton (bộ xương gia đình) để chỉ những chuyện riêng tư
đáng xấu hổ. Đây có nghĩa là: tâm tình sâu kín.

- Cô
thì làm gì có những bộ xương như thế? ở cô mọi cái đều trong sáng cả.

- Có
đấy chị ạ! - Anna bỗng nói thế, và một nụ cười ranh mãnh, giễu cợt hiện trên
môi, nụ cười thật bất ngờ vì nàng vừa khóc xong.

- Nếu
vậy thì đó là bộ xương vui, không phải bộ xương rầu rĩ, - Doli mỉm cười nói.

-
Không, buồn đấy. Chị có biết tại sao em đi ngay hôm nay mà không đợi đến mai
không? Đây là một lời thú tội đè trĩu trong lòng, em muốn nói ra với chị, -
Anna nói, ngửa người tựa lưng vào ghế bành, vẻ quả quyết rồi nhìn thẳng vào mắt
Doli.

Doli
rất kinh ngạc thấy Anna đỏ nhừ cả mặt, đỏ đến tận long trắng con ngươi, đến tận
những mớ tóc đen loăn xoăn sau gáy.

- Đúng
thế, - Anna nói tiếp. - Chị có biết tại sao Kitti không đến ăn bữa chiều không?
Cô ấy ghen với em đấy. Em đã làm hỏng cả... em là nguyên nhân khiến cho đêm
khiêu vũ, đáng lẽ là niềm vui thì lại trở thành nỗi khổ tâm cho cô ấy. Nhưng
quả thực, quả thực em không có tội, hoặc nếu có thì rất nhẹ thôi, - nàng nói
nhỏ, những tiếng cuối cùng kéo dài ra.

- Chao!
Sao mà cô giống Xtiva đến thế khi cô nói những lời ấy! - Doli vừa cười vừa nhận
xét. Anna tỏ vẻ giận dỗi.

- Không
đâu! Không đâu! Em nói thế với chị vì em không cho phép mình tự nghi ngờ một
phút nào. - Anna nói.

Nhưng,
ngay khi thốt ra câu đó, nàng đã cảm thấy giả dối: không những nàng tự nghi ngờ
mình, mà ý nghĩ về Vronxki còn làm nàng bối rối, và sở dĩ nàng ra đi sớm hơn dự
định, điều duy nhất là để khỏi phải gặp chàng mà thôi.

- Phải,
Xtiva nói với tôi là cô đã nhảy điệu mazuyêchka với anh ta, và anh ta...

- Chị
không thể tưởng tượng được câu chuyện lại đâm ra kỳ cục đến mức nào đâu. Em
muốn thu xếp cho đám cưới này, thế rồi bỗng nhiên mọi việc đều thay đổi hết. Có
lẽ, ngoài ý muốn của em...

Nàng đỏ
mặt và ngừng lại.

- Ồ!
Những chuyện như thế thường rõ ra ngay đấy mà! - Doli nói.

- Nhưng
em sẽ thất vọng vô cùng nếu về phía anh ta thực sự đã có một ý định gì, - Anna
ngắt lời chị. - Em tin chắc mọi chuyện sẽ quên đi và Kitti thôi không giận em
nữa.

- Với
lại, cô Anna ạ, phải nói thật với cô là tôi cũng chẳng mong gì Kitti lấy anh
chàng ấy. Tốt hơn là cứ chấm dứt nếu chỉ trong vòng một ngày mà Vronxki đã có
thể mê được cô.

- Chao,
lạy Chúa tôi, thế thì vớ vẩn quá! - Anna nói, vẻ mặt đỏ bừng vui thích khi nghe
thấy những ý nghĩ đang làm nàng bận tâm được nói lên thành lời. - Như thế là em
ra đi sau khi trở thành thù địch của Kitti, người mà em rất mến! Chao! Cô ấy
mới đáng yêu làm sao! Nhưng Doli, chị sẽ thu xếp câu chuyện này nhé. Phải không
chị?

Suýt
nữa Doli mỉm cười. Bà rất mến Anna, nhưng cũng thấy khoan khoái khi nhận ra
những nhược điểm của nàng.

- Một
thù địch kia à? Sao lại thế được?

- Em
rất muốn chị và Kitti cũng yêu em như em yêu chị và cô ấy; và bây giờ, em lại
càng thấy yêu chị và Kitti hơn, - Anna nói, nước mắt chạy quanh. - Chao! Hôm
nay sao em ngốc thế! - Nàng lau nước mắt và bắt đầu thay áo. Vừa vặn trước khi
nàng lên đường, Xtepan Arcaditr trở về, chậm một chút, mặt mày vui vẻ và hớn
hở, sặc mùi rượu và thuốc lá.

Sự cảm
kích của Anna đã truyền sang Doli, và khi ôm hôn cô em chồng lần chót, bà thì
thầm:

- Nhớ
lấy điều này, Anna nhé: không bao giờ chị quên những việc cô đã giúp chị. Và cô
hãy nhớ thêm là chị yêu cô và sẽ yêu cô mãi như người bạn thân nhất.

- Thật
em cũng không hiểu vì sao nữa, - Anna vừa nói, vừa ôm hôn chị và nuốt nước
mắt.

- Cô
trước đây đã hiểu chị và hiện nay cũng đang hiểu chị. Tạm biệt, nàng tiên của
chị.

29

“Thôi,
đội ơn Chúa, thế là xong hết mọi chuyện!” Đó là ý nghĩ đầu tiên khi Anna chào
từ biệt anh trai lần cuối. Ông cứ đứng án ngữ ở cửa toa xe mãi đến lúc chuông
rung lần thứ ba. Nàng ngồi xuống ghế dài, bên cạnh Annusca, và nhìn chung quanh
trong khoảng tranh sáng tranh tối. “Đội ơn Chúa, mai mình sẽ gặp Xerioja và
Alecxei Alecxandrovitr, và cuộc đời tốt đẹp quen thuộc sẽ lại trôi như cũ.” Vẫn
với cái tâm trạng cần được bận rộn không buông tha nàng suốt ngày hôm ấy, Anna
tỉ mỉ soạn sửa chỗ ngồi: với đôi bàn tay nhỏ nhắn và khéo léo, nàng mở cái túi
nhỏ màu đỏ lấy ra chiếc gối rồi khóa túi lại, đặt gối lên đầu gối; và sau khi
bọc chân cẩn thận, nàng ngồi xuống thoải mái. Có một bà ốm đã chuẩn bị đi ngủ.
Hai bà khác bắt chuyện với Anna, và một bà già to béo vừa lấy chăn quấn đùi vừa
nhận xét về vấn đề sưởi ấm trên tàu. Anna đáp lại vài câu, nhưng thấy trước câu
chuyện sẽ chẳng có gì thú vị, bèn bảo Annusca lấy cái đèn túi móc vào tay ghế
bành và lấy trong ví tay ra con dao rọc giấy và một cuốn tiểu thuyết Anh. Mới
đầu, nàng không sao đọc nổi. Kẻ đi người lại tấp nập quá; rồi khi tàu bắt đầu
chạy, thì lại không tránh khỏi tiếng động; sau hết, tuyết đập vào cửa sổ bên
trái và bám vào mặt kính, rồi người soát vé đi qua, mình trùm kín mít và tuyết
phủ đầy một bên người, những câu chuyện về trận bão đang gào thét bên ngoài
khiến nàng không thể tập trung tư tưởng được. Cuối cùng, tất cả đều chìm vào
đơn điệu: lúc nào cũng lắc lư trong tiếng tàu chạy ầm ầm, vẫn mưa tuyết đập vào
cửa kính, vẫn luồng hơi nước từ nóng bỏng chuyển sang lạnh, rồi lại từ lạnh
chuyển sang nóng, vẫn những khuôn mặt ấy xuất hiện trong bóng tối chập chờn,
vẫn những tiếng nói ấy, và Anna bắt đầu đọc được và hiểu nổi những điều trong
sách. Annusca ngủ gà ngủ gật, hai bàn tay thô đeo găng, một chiếc đã rách, giữ
chiếc xắc nhỏ màu đỏ đặt trên đầu gối. Anna Arcadievna đọc và hiểu, nhưng không
hứng thú gì theo dõi
câu chuyện người khác. Nàng khát khao được sống như thế. Nữ nhân vật trong tiểu
thuyết săn sóc người bệnh ư...
nàng nảy ra ý muốn được đi rón rén trong căn buồng có bệnh nhân: một nghị sĩ
đọc diễn văn ư... nàng cũng muốn đọc bài diễn văn ấy; tiểu thư Mêri cưỡi ngựa
theo sau bầy chó săn, trêu ghẹo chị dâu, và sự táo bạo của cô khiến mọi người
kinh ngạc ư, nàng cũng muốn chính mình làm tất cả những điều ấy. Nhưng không có
gì để làm hết, và nàng phải cố đọc, đôi tay nhỏ nhắn cứ mân mê cái cán nhẵn con
dao rọc giấy. Nhân vật chính của tiểu thuyết đã tới tuyệt đỉnh cái hạnh phúc
kiểu Anh: nhận chức nam tước cùng đất đai, và Anna đang muốn cùng anh ta đi
vòng quanh trại ấp thì đột nhiên, nàng cảm thấy hình như anh ta hổ thẹn, và cả
nàng nữa, nàng cũng thấy hổ thẹn. Nhưng vì sao? “Mình hổ thẹn vì cái gì chứ?”,
nàng tự hỏi, ngỡ ngàng bực dọc. Nàng bèn bỏ sách đấy và tựa vào lưng ghế bành,
hai tay nắm chặt con dao rọc giấy. Không có gì khiến nàng phải hổ thẹn hết.
Nàng ôn lại tất cả những kỉ niệm khi ở Moxcva. Ai nấy đều sung sướng, dễ chịu.
Nàng nhớ lại đêm khiêu vũ, Vronxki cùng bộ mặt quỵ lụy và mê mệt, mối quan hệ của nàng với chàng:
không có gì đáng hổ thẹn trong chuyện ấy cả. Vậy mà, đúng lúc nhớ lại quãng
này, cái cảm giác hổ thẹn lại càng tăng lên, và nàng thấy như một tiếng nói
trong lòng, giữa lúc đang nghĩ đến Vronxki, bảo nàng: “Nóng, nóng quá, nóng bỏng.”
“Như thế nghĩa là gì chứ? Nàng đổi chỗ ngồi, quả quyết tự hỏi. Như thế là nghĩa
lý gì? Mình sợ nhìn thẳng vào chuyện đó chăng? Lạ chưa! Giữa mình và anh chàng
sĩ quan trẻ ranh đó, không hề và không thể có mối quan hệ nào khác với mọi
người!” Nàng khẽ bật cười khinh bỉ và lại cặm cụi đọc sách. Nhưng, lần này, rõ
ràng nàng không hiểu nổi điều đang đọc. Nàng đặt con dao rọc giấy lên cửa kính,
áp mặt dao nhẵn và lạnh lên má, và suýt bật cười to vì nỗi mừng vui bỗng nhiên
tràn ngập trong lòng. Nàng cảm thấy gân não mỗi lúc một căng ra, như sợi dây
đàn vĩ cầm vừa lên. Nàng thấy như mắt mình mở to lắm, ngón chân và ngón tay
đang co lại, một sức nặng đè gí
nàng xuống và những hình ảnh cùng âm thanh đập vào nàng với sức mạnh kì lạ
trong cảnh tối chập chờn này. Mỗi lúc, nàng lại tự hỏi xem con tàu đang chạy
tới hay chạy lui, hoặc dừng lại rồi. Có phải Annusca vẫn ở cạnh hay một người
đàn bà không quen nào khác? Có cái gì trên tay ghế bành kia? Cái áo choàng lông
hay một con vật? Và chính mình nữa, mình có thật là mình hay là người khác
đấy?” Nàng bỗng sợ sẽ đắm mình trong trạng thái mất tri giác này. Có cái gì lôi
cuốn nàng vào đấy, nhưng nàng vẫn có thể dứt ra khỏi và cưỡng lại theo ý muốn.
Nàng đứng lên để định thần, vứt mền phủ chân và cởi áo choàng ra. Một phút sau,
nàng trấn tĩnh lại và hiểu ra rằng cái người gầy gò vừa bước vào, mặc áo bành
tô dài màu vàng đứt cúc là bác tài xế, rằng bác ta vừa đến để xem hàn thử biểu,
rằng gió và tuyết theo bác ùa vào qua cửa ra vào; nhưng tiếp đấy, mọi thứ lại
nhòa đi... Anh nông dân cao lớn bắt đầu gặm nhấm bức tường; bà lão duỗi thẳng
hai chân dọc suốt toa tàu và nhả ra một đám mây đen phủ đầy toa; tiếp đó, có
tiếng ken két, theo sau là tiếng đập như ta vừa xé ai ra làm hai mảnh; một tia
lửa đỏ làm nàng lóa cả mắt, rồi biến mất sau tường. Anna có cảm giác như rơi
xuống vực thẳm. Nhưng tất cả những chuyện đó đáng lẽ phải ghê sợ lắm thì lại
hóa ra trò vui. Cái người quần áo trùm kín và phủ đầy tuyết thét vào tai nàng
một cái tên nào đó. Nàng đứng dậy và cố định thần; nàng hiểu ra tàu sắp đến ga
và đó là người soát vé. Nàng bảo Annusca đưa áo và khăn; nàng mặc vào người rồi
ra cửa.

- Bà
muốn ra ngoài ạ? - Annusca hỏi.

- Phải,
tôi muốn thở một chút, trong này ngột ngạt lắm. - Nàng kéo cánh cửa. Tuyết và
gió ùa vào, và đẩy sập cửa lại. Nàng thấy thật ngộ nghĩnh. Nàng mở cửa và bước
ra. Cơn gió như vẫn đợi nàng. Nó bắt đầu rít lên khoái trá, muốn cuốn lấy và
lôi nàng đi, nhưng nàng bíu chắc một tay vào lan can giá lạnh, còn tay kia giữ
khăn, nàng bước xuống sân ga và đứng núp sau toa. Gió thổi mạnh nhưng trên sân
ga, sau các toa xe, có một khoảng lặng gió. Nàng khoan khoái thở đầy lồng ngực
không khí lạnh giá, và nhìn quanh sân “ke” và căn nhà ga sáng đèn.