Chương 1

Ba tặng vật của ông D'
Artagnan bố

Ngày thứ hai đầu tiên của tháng tư năm 1625, thị xã
Măng (1) nơi sinh tác giả của cuốn Tiểu thuyết Hoa hồng dường như
trong một cơn cách mạng như thể người theo giáo phái Canvanh(2) lần thứ hai lại
tới vây hãm Pháo thành La Rochelle(3). Nhiều thị dân thấy đàn bà ở phố lớn chạy
trốn, trẻ con kêu khóc nơi ngưỡng cửa, liền vội vã khoác chiến bào, và bằng một
khẩu hỏa mai hoặc ngọn giáo để củng cố lòng dũng cảm, hướng về phía lữ quán Chủ
cối xay. Trước lữ quán, một nhóm người chen chúc, mỗi lúc một đông thêm, nhốn
nháo, ồn ào và đầy vẻ tò mò.

(1)
Măng: Thị
trấn thuộc lưu vực sông Loa nước Pháp. (Le Mans)

(2)
Giáo phái Canvanh: Giáo phái do Han Canvanh làm Giáo chủ, một giáo phái Tin
lành cải cách - phát triển mạnh ở Pháp và Thụy Sĩ, đã từng tổ chức một nưởc
Cộng hòa Tin lành ở Giơnevơ (1509-1564)

(3)
Pháo thành La Rochelle: Thủ phủ của quận Chafente. Maritime, bên bờ Đại
dương cách Paris về phía Tây Nam 470 km.

Thời
buổi ấy, những cơn hoảng loạn luôn xảy ra, không mấy khi lại không có thành phố
này, thị trấn nọ ghi ký vào sổ lưu trữ của mình một sự kiện nào đó thuộc loại
ấy. Các lãnh chúa chinh phạt lẫn nhau. Quốc vương khai chiến với Giáo chủ. Tây
Ban Nha khai chiến với Quốc vương. Rồi thì, ngoài những cuộc chiến thầm lặng
hoặc công khai, bí mật hoặc đường hoàng, lại còn bọn trộm cắp, lũ ăn mày, bọn
giáo phái Canvanh, lũ sói, bọn lính hầu khai chiến với tất cả mọi người. Thị
dân luôn vũ trang chống bọn trộm cướp, chống lại lũ sói, chống lũ lính hầu,
cũng thường chống lại các lãnh chúa và bọn giáo phái Canvanh, đôi khi chống cả
nhà Vua, nhưng không bao giờ chống lại Giáo chủ và nước Tây Ban Nha. Do đã quen
như vậy nên ngày thứ hai tháng tư năm 1625 nói trên, nghe thấy tiếng náo động
nhưng không thấy màu cờ vàng và đỏ(4) eũng chẳng thấy bóng dáng đồng phục gia
binh của Quận công Richelieu, đám thị dân liền đâm bổ về phía lữ
quán Chu cối xay. Đến đó rồi, ai cũng thấy và nhận ra nguyên nhân sự
náo động. Một chàng trai trẻ, hãy phác chân dung chàng bằng một nét bút thôi:
Các bạn hãy hình dung một Đông Kihôtê(5) mười tám tuổi, Đông Kihôtê bị lột vỏ,
không áo giáp, không xà cạp, chỉ mặc áo chẽn ngắn bằng len màu xanh lơ đã biến
thành một màu nâu, tả giữa cặn rượu vang và da trời. Mặt dài sạm nâu, gò má
cao, dấu hiệu của sự giảo hoạt, quai hàm bành rộng, nhân dạng không lẫn được
của người Gátxcong ngay cả khi không có mũ nồi, mà chàng trai trẻ của ta lại
đội mũ nồi gắn lông chim, mắt mở to và thông minh, mũi khoằm, nhưng thanh tú,
có vóc người quá to đối với chàng trai sắp thành niên, mà một con mắt ít từng
trải hẳn đã cho đó là con trai một chủ trại đi du hành, nếu không có thanh gươm
dài treo lơ lửng trên dải đeo bằng da, đập vào bắp chân người chủ khi đi bộ và
đập vào lớp lông dựng đứng của con vật cưỡi.

(4) Màu cờ vàng và đỏ: Màu
cờ Tây Ban Nha.

(5) Đông Kihôtê: Nhân vật
chính đồng thời cũng là tên cuốn tiểu thuyết nổi tiếng của Cervatès nhà văn
người Tây Ban Nha.

Do
chàng trai trẻ có một con ngựa và con vật đó rất chi đặc biệt khiến người ta
phải chú ý: đó là một con nghèo nhỏ vàng Bearn khoảng mười hai hoặc mười bốn
tuổi, màu vàng áo, không bờm đuôi, nhưng không phải không có chai ở các vó và
khi đi, đầu thõng xuống quá dưới gối, khiến cho việc thắng cương đai trở nên vô
ích mà vẫn đi nổi tám dặm một ngày. Không may thay, những phẩm chất của con
nghẽo lại bị che giấu hết dưới bộ lông kỳ dị và dáng đi khiếm nhã của nó, khiến
cho trong cái thời mà mọi người đều sành ngựa, thì việc một con nghẽo nhỏ con
của xứ Măng nói trên, mười lăm phút trước đây, qua cửa ô Bôgiăngxi, lọt vào
xuất hiện ở đây đã tạo nên một cảm giác thiếu thiện cảm lan sang cả tới chủ
nhân của nó.

Và
cái cảm giác ấy lại còn nặng nề hơn đối với chàng D' artagnan trẻ tuổi (được
mệnh danh là chàng Đông Kihôtê của con ngựa Rốtxirăngtê khác là vì như thế đến
nỗi chàng chẳng hề giấu mình cái khía cạnh lố lăng đem đến cho chúng, dù chàng
có là một kỵ sĩ cừ khôi đến mấy với con nghẽo như thế, cũng như chàng đã thườn
thượt thở dài khi nhận món quà mà ông D' artagnan bố đã ban tặng. Chàng không
phải không biết một con vật như thế ít ra cũng đáng giá hai mươi đồng vàng, còn
những lời lẽ kèm theo món quà thì là vô giá.

-
Này con!

Vị
quý tộc xứ Gascogne nói bằng thứ tiếng thuần Bearn mà Vua Henri IV
chẳng bao giờ có thể nói khác nổi:

"Con
ngựa này sinh ra trong ngôi của cha con, đã sống ở đây từ bấy đến nay, sắp tròn
mười ba tuổi, sẽ khiến con phải yêu quý nó. Đừng bao giờ bán nó, hãy để nó được
chết già trong danh dự và lặng lẽ. Nếu con đi đường cùng nó, hãy đối xử với nó
như với một lão bộc. Tới triều đình - Ông D' Artagnan bố nói tiếp - nếu có vinh
dự đến đó, thật ra vinh dự thì dòng dõi quý tộc lâu đời của con đã cho con
quyền đó rồi, hãy bảo vệ xứng đáng danh hiệu quý tộc của con, danh hiệu mà tổ
tiên đã giữ nó một cách xứng đáng hơn năm trăm năm nay, hãy bảo vệ nó vì con và
vì những người thân của con, ý cha muốn nói đấy là cha và bạn bè con. Đừng bao
giờ ủng hộ ai mà chỉ với Giáo chủ và nhà Vua. Hãy nghe cho rõ, thời buổi bây
giờ, một người quý tộc chỉ lập nghiệp bằng lòng dũng cảm, chỉ riêng lòng dũng
cảm của mình thôi. Kẻ nào run sợ trong giây phút có thể để tuột mất cơ may mà
chỉ đúng trong giây phút đó vận may mới chìa tay với họ. Con còn trẻ, con phải
can trường bởi hai lẽ: thứ nhất, chính vì con là dân Gátxcông và thứ hai, con
là con bố. Đừng sợ những cơ hội và hãy tìm kiếm những cuộc phiêu lưu. Bố đã cho
con học múa gươm. Con có khoeo chân sắt, cổ tay thép, hãy chiến đấu vào mọi
lúc, các cuộc quyết đấu càng bị cấm đoán, do đó càng phải chiến đấu bằng gấp
đôi lòng dũng cảm. Con trai ạ, ta chỉ có mười lăm đồng vàng, con ngựa của ta và
những lời khuyên như con vừa nghe để cho con. Mẹ con sẽ thêm vào đó cách chế
một món thuốc cao học được của một bà Bôhêmiêng, có một công năng kỳ lạ chữa
khỏi mọi vết thương không chạm vào tim. Hãy tận dụng mọi cái, và hãy sống hạnh
phúc và trường thọ, ta chỉ còn một điều nữa để nói thêm, đó chính là tấm gương
ta nêu với con, không phải của ta, bởi ta chưa bao giờ có mặt ở triều đình, mà
ta chỉ tình nguyện tham gia chiến tranh tôn giáo, mà ta muốn nói đến ông
Treville xưa từng là láng giềng của ta, người đã có vinh dự khi còn tấm bé đã
chơi với Vua Louis XIII của chúng ta. Đôi khi trò chơi của họ chuyển thành các
trận choảng nhau, và trong những trận chiến ấy nhà Vua không phải lúc nào cũng
là kẻ mạnh hơn.

Những
miếng đòn nhà Vua nhận được khiến Ngài càng thêm khâm phục, và thân thiết nhiều
hơn với ông Treville. Sau này lần đầu tiên trong chuyến đến Paris, ông
Treville đã chiến đấu chống lại những kẻ khác năm lần. Từ eái chết của nhà Vua
quá cố đến khi nhà Vua trẻ trưởng thành, không kể các cuộc chiến tranh và các
cuộc vây thành, ông chiến đấu bảy lần, và từ khi nhà Vua trưởng thành đến nay,
có lẽ tới trăm lần. Vì vậy, mặc dầu những pháp lệnh, những chỉ dụ, những sắc
lệnh(6) thế mà thấy không, ông vẫn cứ là đại úy ngự lâm quân, có nghĩa là chỉ
huy binh đội Céda mà nhà Vua chủ yếu dựa vào đó, còn Giáo chủ thì kiêng nể, vị
Giáo chủ như mọi người đều biết, có kiêng nể điều gì đâu.

(6) Cấm những cuộc quyết
đấu: nhưng không có ý này trong nguyên bản cũng như bản tiếng Anh.

Hơn
nữa, ông Treville kiếm mười nghìn đồng tiền vàng mỗi năm, vậy là cỡ một đại
lãnh chúa mạnh rồi. Ông ta cũng khởi đầu như con. Hãy đến gặp ông cùng với bức
thư này, và hãy noi gương ông để làm sao được như ông".

Tới
đây, ông D' Artagnan bố đeo thanh kiếm của mình, cho con trai, trìu mến ôm hôn
chàng lên hai bên má và cầu phúc cho chàng.

Rời
khỏi phòng cha, chàng trai thấy mẹ mình đang đợi mình với phương thuốc trứ
danh, theo lời dặn dò của ông bố sẽ luôn luôn cần đến cho chàng. Cuộc giã biệt
ở đây lâu la hơn và trìu mến hơn "cuộc giã biệt" vừa rồi, chẳng phải
vì ông D' Artagnan bố không yêu con trai, kẻ nối dõi độc nhất của mình, nhưng
ông ta là một người đàn ông và sẽ bị xem là không xứng đáng khi phó mặc mình
cho cảm xúc, còn như bà D' Artagnan, bà là đàn bà, hơn nữa là mẹ. Bà khóc sướt
mướt, và phải khen chàng D' Artagnan con, đã cố gắng để tỏ ra cứng rắn như một
ngự lâm quân tương lai cần phải thế, nhưng bản năng cuốn chàng theo khiến nước
mắt chàng lã chã tuôn rơi, khó khăn lắm mởi giấu đi được một nửa.

Cùng
ngày hôm ấy, chàng trai trẻ lên đường mang theo ba tặng vật của cha như đã nói,
gồm mười lăm đồng vàng, con ngựa và bức thư cho ông Treville, hơn nữa có cả
những lời khuyên nữa.

[Chúc
bạn đọc sách vui vẻ tại www.gacsach.com -
gác nhỏ cho người yêu sách.]

Với
một hành trang như vậy, D' Artagnan thấy mình về tinh thần cũng như thể xác,
như một bản sao chính xác nhân vật của Xécvăngtéc mà ta đã đem ra so sánh một
cách rất chi thích đáng, khi mà nhiệm vụ của một sử gia buộc chúng tôi cần
thiết phải phác họa chân dung chàng. Đông Kihôtê coi những cối xay gió như
những gã khổng lồ và lũ cừu là nhứng đoàn quân, còn D' artagnan lại coi mỗi nụ
cười là một sự lăng mạ và mỗi cái nhìn là một sự khiêu khích. Vì vậy, dọc đường
từ Tarbes (7) đến Măng, chàng luôn giữ chặt nắm đấm, và tay kia vì lý
do này khác đặt lên đốc gươm đến mươi lần trong ngày, tuy nhiên nắm đấm chưa hề
quai xuống hàm ai và gươm cũng không hề tuốt ra khỏi vỏ. Không phải con nghẽo
con màu vàng hãm tài kia không gây cười trên khuôn mặt khách qua đường, mà
chính vì bên sườn con ngựa còi ấy còn lạch phạch một thanh gươm dài đáng nể, và
bên trên long lanh con mắt nom có vẻ dữ tợn hơn là kiêu hãnh, khách qua đường
vì vầy thường cố nén để không rũ ra cười, hoặc dù cẩn tắc cũng không nén nổi,
cũng phải cố chỉ cười nửa miệng giống như nhửng vai hề cổ. Cho nên D' Artagnan
vẫn đường đường oai phong, không sao trước cái tính nóng nảy cố hữu cho tới khi
đến cái thị trấn Măng khốn khổ này.

(7) Tarbe - Thị trấn thuộc
tỉnh Gascogne, quê hương của dòng họ D' Artagnan - thuộc vùng Thượng
Pyrenée.

Nhưng
nơi đây khi chàng vừa xuống ngựa trước cửa lữ quán Chủ cối xay, chẳng
người nào, từ chủ quán, hầu bàn, người coi ngựa, tới giữ bàn đạp ngựa cho chàng
ở bậc lên xuống ngựa.

D'
artagnan trông thấy ở khuôn cửa sổ hé mở của tầng trệt một nhà quý tộc, vóc
dáng đẹp, vẻ kiêu kỳ, tuy nét mặt hơi cau có đang nói gì đó với hai người đang
nghe một cách kính nể. Theo thói quen, D' Artagnan hoàn toàn tự nhiên tin rằng
mình là đối tượng của câu chuyện và lắng nghe. Lần này chàng chỉ nhầm có một
nửa: vấn đề không phải là chàng mà là con nghẽo của chàng. Gã quý tộc như đang
liệt kê cho đám người nghe tất cả các thuộc tính của con nghẽo và như vì đã
nói, người nghe xem ra rất kính nể người kể chuyện, mỗi lúc họ lại phá lên
cười. Mà chỉ một nửa nụ cười cũng đủ khơi dậy cái tính dễ nổi cáu của chàng
trai trẻ, sẽ hiểu ngay những chuỗi cười ầm ĩ như thế sẽ tạo nên hiệu quả thế
nào đối với chàng.

Thế
nhưng D' artagnan trước hết muốn thấy rõ được bộ mặt của kẻ hỗn xược đang nhạo
mình. Chàng găm cái nhìn kiêu hãnh vào kẻ lạ mặt và nhận ra một người đàn ông
khoảng bốn mươi, bốn nhăm tuồi, đôi mắt đen và sắc nhọn nước da xanh tái, mũi
rất cao, ria mép đen, tỉa xén hoàn hảo. Hắn ta mặc áo chẽn ngắn và quần ống túm
màu tím có tua cùng màu, không có bất kỳ trang sức nào ngoài những rãnh xẻ quen
thuộc để luồn áo lót qua đó. Quần ống túm và áo chẽn màu dù còn mới, lại có vẻ
dầu dãi như những trang phục du hành xếp kín lâu trong valy lớn.

D'
artagnan tiếp nhận tất cả những đặc điểm đó với sự mau lẹ của một quan sát viên
tỉ mỉ nhất và chắc chắn bởi một linh tính mách bảo chàng rằng con người xa lạ
kia ắt có một ảnh hưởng lớn đến đời chàng sau này.

Đúng
lúc D' Artagnan chăm chăm nhìn vào nhà quý tộc mặc áo chẽn tím, hắn ta đưa ra
một nhận xét hóm hỉnh nhất và sâu sắc nhất về xứ sở của con nghẽo còi vùng
Bearn, hai thính giả của hắn phá lên cười, còn bản thân hắn, trái với thói quen
thường lệ, cũng để lộ cho mọi người thấy, lướt qua một nụ cười nhợt nhạt trên
bộ mặt hắn. Lần này thì không còn nghi ngờ gì nữa, D' artagnan đã thực sự bị
lăng nhục. Vì thế, tin chắc như vậy, kéo mũ xuống tận mắt, và cố bắt chước một
số điệu bộ trong chốn triều đình mà chàng bất ngờ bắt gặp ở những bậc vương
công du hành qua vùng Gátxcông, chàng tiến lên, một tay đặt vào chuôi gươm và
tay kia chống háng. Khốn nỗi, càng tiến lên, cơn giận mỗi lúc càng làm chàng
thêm mù quáng, đáng lẽ phải có một khẩu khí trang trọng và kiêu hãnh mà chàng
đã chuẩn bị để phô diễn sự thách thức của mình, chàng chỉ còn thấy nơi đầu lưỡi
ngôn từ của một nhân cách thô lỗ kèm theo cách hành xử cuồng dại.

-
Này, ông kia! - Chàng hét lên - Cái ông nấp sau cánh cửa sổ kia! Phải, chính
ông, hãy nói ta nghe xem ông cười cái gì nào, rồi chúng ta sẽ cùng cười.

Nhà
quý tộc chậm rãi đưa mắt nhìn từ con ngựa lên chàng kỵ sỹ, như thể cần phải có
thời gian ấy để hiểu rằng những lời trách móc lạ lùng đến thế chính là dành cho
mình, rồi không thể nghi ngờ gì nữa, đôi lông mày hơi cau lại, và sau khoảng
lâu dừng lại, hắn ta trả lời D' artagnan bằng một giọng mỉa mai và xấc xược
không thể tả được:

-
Tôi không nói với ông, thưa ông.

-
Nhưng ta, ta nói với ông!

Chàng
trai trẻ giận sôi lên và hét to, trước thái độ vừa xấc xược vừa nhã nhặn, vừa
lịch thiệp vừa khinh thị pha lẫn với nhau.

Kẻ
xa lạ còn nhìn chàng một lát rồi với nụ cười thoáng qua rồi ra khỏi cửa sổ, từ
từ ra khỏi lữ quán đi về phía D' Artagnan cách hai bước chân rồi đứng thẳng đối
mặt với con nghẽo. Thái độ bình tĩnh và vẻ mặt châm biếm của hắn càng khiến cho
bọn người vừa chuyện trò với hắn, vẫn ở nơi cửa sổ cười to gấp đôi.

D'
Artagnan thấy hắn tiến đến, liền rút gươm nhích ra khỏi vỏ hơn một gang tay.

-
Con ngựa này chắc chắn, hay đúng hơn lúc trẻ từng có màu vàng cúc áo.

Kẻ
xa lạ tiếp tục lặp lại những soi mói đã từng bắt đầu với bọn người nghe của y ở
cửa sổ, tựa như không thèm để ý đến cơn điên giận sôi lên của D' Artagnan lúc
đó đã đứng ở giữa y và họ.

Đó
là một màu rất quen thuộc của thực vật học, nhưng đến nay rất hiếm thấy ở loài
ngựa.

Đệ
tử của ông Treville giận giữ thét lên:

-
Kẻ cười giễu con ngựa là kẻ không dám cười chủ nó!

-
Tôi thường không hay cười, thưa ông. - Kẻ lạ mặt tiếp - Tự ông, ông cũng có thể
thấy như thế trên vẻ mặt của tôi, song tôi vẫn bảo lưu đặc quyền được cười khi
tôi thích.

-
Còn ta - D' Artagnan - ta không muốn người ta cười khi nó làm ta khó chịu.

-
Thật thế ư, thưa ngài? - Kẻ lạ mặt tiếp tục với vẻ càng bình tĩnh hơn bao giờ
hết - Thế thì, chí lí quá đi rồi?

Rồi
quay gót, hắn đang định trở vào lữ quán theo lối cửa lớn mà dưới cửa, khi D'
Artagnan đến đây đã thấy một con ngựa đóng sẵn yên cương.

Nhưng
D' Artagnan không phải loại dễ bỏ qua như thế với một kẻ đã hỗn xược chế nhạo
mình.

-
Quay lại! Quay lại nào, ông hay châm biếm, ta không muốn đánh ông phía sau lưng
đâu.

-
Đánh tôi, tôi ấy à? - Người kia vừa nói vưa quay gót lại nhìn chàng trai trẻ
hết sức ngạc nhiên cũng như khinh bỉ - Chà, thế kia đấy. Ông bạn quý, anh điên
rồi.

Rồi
hạ giọng như thể nói với chính mình:

-
Phiền thật. - Y tiếp tục - thế mà Hoàng Thượng cứ phải đi tìm những kẻ can
trường ở những đâu đâu để trưng tuyển vào ngự lâm quân của ngài!

Người
lạ vừa nói dứt, D' Artagnan đã vươn tay xỉa tới một mũi gươm thịnh nộ đến nỗi
nếu không nhanh chân nhảy lùi lại, có lẽ đây sẽ ìà lần cuối cùng hắn được bông
đùa. Người lạ mặt lúc đó thấy sự thể đã vượt qua trò nhạo báng, liền rút gươm
ra chào địch thủ và nghiêm trang thư thế. Nhưng cũng đúng lúc ấy, hai thính giả
của y, kèm theo chủ quán nhảy bổ vào D'

artagnan
phang chàng bằng những đòn gậy, xẻng, và que gắp than. Điều đó làm chệch hướng
thật nhanh chóng, thật hoàn hảo cuộc tấn công, khiến cho trong khi D' artagnan
quay lại đối mặt với trận mưa đòn, đối thủ của chàng cũng tra gươm vào vỏ với
cùng độ chính xác, và đang suýt là một diễn viên nay lại trở thành khán giả của
trận chiến, một vai mà hắn rất thạo với vẻ bình thản thường tình của mình, tuy
vẫn không ngớt làu bàu:

-
Cái giống Gascogne ôn dịch! Bê hắn lên con ngựa vàng cam của hắn và để hắn xéo
đi.

-
Không trước khi ta giết mi đâu, đồ hèn! - D' Artagnan vừa hét vừa đem hết sức
đối địch, không lùi một bước trước ba kẻ thù, đang phang chàng túi bụi.

-
Lại một thói Gascogne! - Nhà quý tộc lẩm bẩm - Ta thề đấy, lũ Gascogne này đều
là lũ bất trị! Nó đã muốn vậy, cứ để nó tiếp tục múa may. Khi nào nó mệt nó sẽ
nói nó múa thế đủ rồi.

Nhưng
người lạ mặt còn chưa hiểu mình đang phải đương đầu với một kẻ ương bướng đến
mức nào, D' Artagnan không bao giờ là người chịu xin thua. Cuộc đấu tiếp tục
thêm mấy giây nữa, cuối cùng D' artagnan kiệt sức để tuột gươm, một nhát gậy
đánh gãy gươm làm đôi. Một đòn khác nện chàng vào trán gần như cùng một lúc làm
chàng lộn nhào. Máu chảy đầm đìa, gần như bất tỉnh.