Chương 188

Acxinhia đến Vosenskaia ở nhà một
bà cô ruột, bên lề thị trấn, gần nhà thờ mới. Ngay hôm đầu nàng đã sục đi tìm
Grigori, nhưng chàng còn chưa có mặt ở Vosenskaia. Hôm sau thì đạn réo, nổ ầm
ầm khắp các phố và các ngõ mãi đến đêm khuya, vì thế nàng không dám ra khỏi
nhà.

"Gọi người ta đến
Vosenskaia, hứa hẹn cùng sống với nhau, thế mà chính anh chàng lại không biết
đã cút đi chỗ quỷ nào rồi!" - Nàng nằm trên chiếc rương ở nhà trong, cắn
chặt cặp môi còn tươi tắn nhưng không còn thắm nữa, bực tức nghĩ thầm. Bà cô
già ngồi bên cửa sổ đan bít tất, cứ sau mỗi phát đạn pháo nổ lại làm dấu phép.

- Chao ôi, Giêsuma lạy Chúa tôi!
Thật khủng khiếp? Sao chúng nó lại đánh nhau thế hử? Làm gì mà chúng nó cứ bắn
giết nhau như thế?

Chợt ngoài phố có quả đạn pháo nổ
cách ngôi nhà chừng mười lăm xa-gien. Những khung cửa kính trong nhà rung lên
rền rĩ và rơi vỡ loảng xoảng.

- Cô ơi cô! Cô tránh cái cửa sổ
ấy đi, họ bắn có thể trúng phải cô đấy! - Acxinhia van bà cụ.

Bà cụ nhìn nàng qua cái kính bằng
cặp mắt giễu cợt, rồi trả lời bực bội:

- Ồ Acxinhia! Tao thấy mày thật
là một con ngốc. Chẳng nhẽ tao là kẻ thù của chúng nó hay sao? Chúng nó bắn tao
để làm gì cơ chứ?

- Họ sẽ vô ý bắn phải thôi! Vì
đạn bay đi đâu, họ có trông thấy đâu?

- Mặc cho chúng nó giết! Mặc cho
chúng nó không trông thấy! Chúng nó bắn bọn Cô-dắc vì bọn Cô-dắc là kẻ thù của
chúng nó, của bọn Đỏ ấy. Còn một mụ già, một kẻ goá bụa như tao thì liên can gì
đến chúng nó? Có lẽ khi bắn một phát súng hay nổ một phát đại bác chúng nó cũng
phải biết rằng chúng nó nhằm vào ai chứ?

Đến giữa trưa thì Grigori phi
ngựa qua phố về hướng khuỷu sông phía xuôi, người cúi rạp trên cỗ ngựa.
Acxinhia đứng trong cửa sổ trông thấy chàng, bèn chạy bổ ra chỗ thềm nhà có
những dây nho dại cuốn nhằng nhịt. Nàng gào lên: "Anh Griska?", nhưng
Grigori đã khuất sau chỗ rẽ, chỉ còn đám bụi bị vó ngựa hất tung lên từ từ rơi
xuống mặt đường. Chạy theo cũng hoài công vô ích. Acxinhia đứng trên bậc thềm
tức quá, khóc nức nở.

- Thằng Stepan nó phi ngựa qua
đấy à? Mày làm gì mà nhảy xổ ra như con mẹ ngộ thế? - Bà cô hỏi.

- Không ạ… Đấy là một người trong
thôn chúng cháu… - Acxinhia trả lời qua hai hàng nước mắt.

- Thế thì can gì mà phải khóc? Bà
cô tò mò hỏi vặn.

- Cô yêu quý cô cần biết làm gì?
Đâu phải chuyện cô hiểu được!

- Không phải là chuyện tao hiểu
được. Hừ, như thế tức là thằng nhân tình của mày nó vừa phi ngựa qua. Nếu không
thì còn đứa nào nữa? Đâu phải vô duyên cớ mà mày gào lên như thế… Chính tao
cũng đã sống đủ cuộc đời, tao cũng biết lắm chứ!

Lúc trời sắp hoàng hôn Prokho
Zykov bước vào trong nhà.

- Xin chào cả nhà! Bà cụ chủ ơi,
nhà ta có ai ở thôn Tatarsky đến đây không cụ?

- Anh Prokho! - Acxinhia sung
sướng ái chà một tiếng chạy từ trong nhà ra.

- Đây rồi, cô nàng, thật là cô đã
làm tôi chạy long tóc gáy! Chỉ vì tìm cô mà tôi rã rời cả hai chân đây nầy! Cô
cũng đã biết hắn là một thằng như thế nào rồi chứ gì? Thật cha nào con nấy,
nóng cứ như lửa. Đạn bắn đầy trời, người cũng như vật đều phải chui rúc lẩn
trốn, thế mà hắn cứ khăng khăng: "Phải kiếm cho ra, nếu không tôi sẽ cho
cậu vào cái sáu tấm!"

Acxinhia nắm tay áo Prokho, kéo
ra phòng ngoài.

- Thế anh ấy đâu rồi, đồ khốn
kiếp!

- Hừm… Hắn thì còn có thể ở chỗ
nào được nữa? Hắn đã đi bộ mò từ mặt trận về. Hôm nay con ngựa hắn đang cưỡi bị
bắn chết. Hắn về hung hãn, như con chó xích. Hắn hỏi tôi: "Đã tìm thấy
chưa?" Tôi bảo: "Tìm đâu ra bây giờ? Tôi có đẻ ra cô ấy đâu?"
Còn hắn thì cứ "Con người không phải là cái kim! " Rồi hắn quay lại
quạt cho tôi một trận… Đúng là một con chó sói đội lốt người?

- Thế anh ấy bảo thế nào?

- Cô thu vén rồi đi ngay, ngoài
ra không còn gì khác nữa!

Chỉ loáng một cái Acxinhia đã
buộc xong khăn gói. Nàng vội vã từ biệt bà cô:

- Thằng Stepan cho người lại phải
không?

- Vâng, Stepan đấy cô ạ!

- Được bảo tao có lời hỏi thăm
nó. Nhưng tại sao tự nó không đến? Đến đây có phải được uống sữa không, nhà lại
còn có mằn thắn nhân phó mát…

Acxinhia chưa nghe hết câu đã
chạy ra khỏi nhà.

Trên đường tới chỗ Grigori ở,
nàng thở hổn hển, mặt tái nhợt, nàng đi nhanh quá, làm Prokho cuối cùng cũng phải
van:

- Cô hãy nghe tôi nói đã! Trong
những năm trai trẻ tôi cũng đã có chạy theo bọn con gái, nhưng thật quả tôi
chưa cuống cuồng lên thế nầy như cô bao giờ. Hay là không nhịn được nữa rồi?
Làm gì mà như lửa thế? Cả cô lẫn hắn thật không còn là con người nữa…

Nhưng trong khi đó hắn nghĩ thầm:
"Chúng nó lại dính keo với nhau rồi… Hừ, bây giờ quỷ dữ cũng không thể nào
chia rẽ được chúng nó nữa! Chúng nó chỉ lo cho bản thân chúng nó, còn mình thì
phải xông phá dưới lửa đạn đi kiếm nó, con chó cái nầy… Lạy Chúa tôi, xin Người
đừng để cho con Natalia biết chuyện, nếu không nó sẽ xé xác tôi ra… Cái dòng
giống nhà Korsunov mình cũng đã biết lắm rồi? Không, nếu như tao không đam mê
quá chén để mất ngựa mất súng thì tao cũng không đến nỗi phải lê xác đi khắp
trấn tìm mày đâu! Tự chúng mày đã gây ra chuyện thì cứ để cho tự chúng mày giải
quyết lấy!"

Các cửa chớp ở nhà trong đều đóng
kín mít, cây nến mỡ bò bốc khói mù mịt, Grigori đang ngồi bên cạnh một cái bàn.
Chàng vừa lau xong khẩu súng trường và còn chưa thông cái nòng của khẩu Mauser
thì có tiếng cánh cửa cọt kẹt. Acxinhia đã đứng ở ngưỡng cửa. Vầng trán hẹp
trắng trắng của nàng đầm đìa mồ hôi. Trên khuôn mặt nhợt nhạt, trong hai con
mắt hung dữ mở trừng trừng cháy lên một ngọn lửa tình cuồng dại đến nỗi Grigori
vừa nhìn thấy nàng thì trái tim chàng run lên sung sướng.

- Anh nói dối em… rồi chính anh…
biến đi đâu mất hút. -Nàng thở hổn hển nói.

Đối với nàng trong lúc nầy cũng
như trước kia, cũng như ngày xửa ngày xưa, hồi hai người mới bắt đầu yêu nhau,
ngoài Grigori, trên đời nầy chẳng còn có gì nữa. Cũng như xưa kia, mỗi khi
Grigori vắng mặt thì đối với nàng toàn thế giới đều đã chết hết, và khi chàng ở
bên cạnh nàng thì tất cả đều sống lại. Prokho đang ở trong phòng, nàng cũng
chẳng thẹn, cứ chạy bổ đến ôm chặt lấy Grigori như một dây hốt bố dại, rồi vừa
khóc vừa hôn cái má đầy râu rễ tre của người yêu. Giữa những cái hôn chùn chụt
rất nhanh lên mũi, lên trán, lên mắt, lên môi chàng, nàng nức nở nói líu nhíu:

- Cực em quá anh ơi! Khắp người
em đau đớn ê ẩm! Anh Griska yêu quý! Anh yêu quý của em!

- Kìa, thôi đí nào… Em hãy xem…
Nhưng hượm đã! Acxinhia, thôi đi nào… - Grigori ngượng nghịu nói lắp bắp, chàng
quay mặt đi chỗ khác, tránh không nhìn Prokho.

Chàng đưa nàng đến ngồi xuống
chiếc ghế dài, tháo cho nàng cái khăn bịt đầu trật ra sau gáy, vuốt làn tóc rối
tung của nàng.

- Em thật thế nào ấy…

- Em thì bao giờ cũng thế nầy
thôi? Còn như anh…

- Không, thật đấy, em điên mất
rồi!

Acxinhia đặt hai tay lên vai
Grigori, cười qua hai hàng nước mắt, khẽ nói liến thoắng:

- Hừ, sao lại có thể như thế được
nhỉ? Anh cho gọi em… em phải đi bộ đến, phải vứt bỏ hết… nhưng chẳng thấy anh
đâu cả… Anh phi ngựa qua, em chạy bổ ra gọi rầm rầm lên, nhưng anh đã mất hút
sau chỗ ngoặt… Nếu chúng nó giết mất anh, thì em chẳng được nhìn thấy anh lần
cuối cùng nữa.

Nàng còn nói thêm nhiều lời rất
âu yếm, rất đáng yêu, rất đàn bà, rất ngớ ngẩn. Trong khi đó tay nàng cứ luôn
luôn vuốt ve hai cái vai gù gù của Grigori, cứ nhìn vào mắt chàng bằng hai con
mắt vô cùng ngoan ngoãn.

Trong ánh mắt của nàng nung nấu
một cái gì rất đáng thương, nhưng đồng thời cũng vô cùng tàn nhẫn, hệt như mắt
của một con thú bị vây bắt, làm cho trong khi nhìn nàng Grigori bỗng cảm thấy
ngượng ngùng đau khổ.

Chàng hạ hai hàng mi bị nắng thui
cháy, dim mắt gắng gượng mỉm cười, không nói gì cả. Trong khi đó má nàng cứ mỗi
lúc một đỏ rực vì ngọn lửa bừng bừng trong lòng và hai tròng con mắt như phủ
một lớp mù xanh.

Prokho bỏ ra ngoài, không chào từ
biệt. Ra đến ngoài hắn nhổ toẹt một bãi rồi đưa chân di bãi nước bọt.

- Chỉ thêm phiền, chẳng được gì
hơn đâu? - Hắn từ trên thềm bước xuống, nói một cách hung dữ, rồi đóng cánh cửa
hàng rào đánh sầm như để ra oai.

Chương 189

Hai người sống hai ngày hai đêm
như trong một giấc mộng, không phân biệt ngày hay đêm, cũng không biết chung
quanh mình có gì xảy ra. Đôi khi Grigori tỉnh dậy sau một giấc ngủ ngắn ngủi và
mê mệt, thấy Acxinhia nhìn mình chằm chằm trong căn phòng nhá nhem tối chăm chú
như nghiên cứu điều gì. Nàng thường chống khuỷu tay, nằm tì má lên lòng bàn
tay, nhìn chàng hầu như không chớp.

- Em nhìn gì thế? - Grigori hỏi.

- Em muốn nhìn cho đã con mắt…
Chúng nó sẽ giết mất anh, trái tim em nó thấy trước như thế.

- Thôi được đã thấy trước như thế
thì cứ nhìn đi, - Grigori mỉm cười.

Đến ngày thứ ba chàng ra phố lần
dầu. Từ sáng Kudinov đã năm lần bảy lượt sai liên lạc đến mời chàng tới họp hội
nghị. "Tôi không đến đâu. Mặc họ bàn với nhau, không có mặt tôi cũng
được", - Grigori trả lời những tên liên lạc.

Prokho dắt về cho chàng một con
ngựa mới, lấy được ở bộ tư lệnh, rồi đến đêm hắn lần tới khu vực của đại đội
thôn Gromoc, khiêng về cái yên còn để đấy. Acxinhia thấy Grigori sửa soạn ra
đi, bèn hoảng lên hỏi rằng:

- Anh đi đâu thế?

- Anh muốn tạt về thôn Tatarsky
xem quân ta phòng thủ thôn xóm ra sao, nhân tiện hỏi xem gia đình ở đâu?

- Anh nhớ con à? - Acxinhia thấy
lạnh, vội quàng chiếc khăn san lên hai cái vai xuôi ngăm ngăm - Cũng nhớ đấy.

- Anh không đi có được không?

- Không, phải đi mới được.

- Anh chớ có đi! - Acxinhia van
chàng, mắt nàng bắt đầu sáng rực lên trong hai cái hố con mắt thâm quầng. - Như
thế là anh quý gia đình hơn em à? Quý hơn có phải không? Cả ở đây lẫn ở đó đều
không dứt ra được à? Thế thì anh đưa em về nhà anh đi. Đại khái em và Natalia
sẽ có cách hoà hợp với nhau… Thôi được, anh cứ đi đi! Nhưng đừng vác mặt về đây
với em nữa! Em sẽ không tiếp đâu. Em không muốn như thế nầy! Em không muốn…

Grigori lặng lẽ ra sân, lên ngựa.

***

Đại đội bộ binh của thôn Tatarsky
ngại không muốn đào chiến hào.

- Chúng nó lại nghĩ ra cái trò
quỷ quái nầy, - Khristonhia nói với cái giọng ồm ồm của hắn. - Làm như chúng ta
đang ở mặt trận đánh nhau với quân Đức không bằng? Anh em ạ, cứ đào cái loại
chiến hào phổ thông, sâu đến đầu gối là được rồi. Đào bới tới hai ác-sin trong
thứ đất rắn đanh nầy mà coi là một việc thông minh hay sao? Đến thuốn cũng
chẳng chọc được xuống nữa là xẻng.

Tất cả những tên khác đều lắng
nghe hắn, vì thế chúng chỉ đào những đoạn chiến hào nằm bắn trong chất đất rất
xốp trên cái vách đứng bên hữu ngạn và làm thêm vài cái hầm trong rừng.

- Chà thế là chúng ta đã chuyển
sang sống cuộc đời chuột đồng! - Anikey nói đùa, hắn vốn dĩ chẳng biết phiền
muộn là gì. - Chúng ta sẽ chui rúc trong hang trong lỗ, sẽ đi kiếm cỏ mà ăn,
nếu không các cậu sẽ chỉ thích chén bánh tráng với phó mát, thịt, mì sợi với cá
chiến… Còn cỏ sông Đông thì các cậu không thích à?

Hồng quân cũng ít quấy nhiễu bọn
lính thôn Tatarsky. Phía trước thôn không có những đại đội pháo. Từ bên kia,
hoạ hoằn mới có khẩu súng máy lên tiếng, nã vài loạt đạn ngắn vào tên quan sát
ló đầu ra ngoài chiến hào, rồi tất cả lặng đi rất lâu.

Các chiến hào của Hồng quân được
đào ở trên núi. Trên đó năm thì mười hoạ cũng nghe thấy đì đẹt vài tiếng súng,
nhưng các chiến sĩ Hồng quân chỉ tạt xuống thôn ban đêm, mà ở lại cũng không
lâu.

Grigori về tới bãi cỏ hoang ven
sông trước mặt thôn nhà lúc hoàng hôn sắp xuống.

Ở đây tất cả đối với chàng đều
quen thuộc, mỗi cái cây nhỏ đều gợi lại một hồi ức… Con đường chạy qua cánh
đồng Cô Gái. Trên cánh đồng nầy, hàng năm cứ đến ngày Pêtơrốp^[290] bọn
Cô-dắc lại ra uống vodka sau khi chia nhau cánh đồng cỏ. Khu rừng Aliuskin mọc
đâm ra bãi cỏ hoang như một mũi đất đâm ra biển. Ngày xưa, hồi cánh rừng nầy
còn chưa có tên, ở đấy có bầy sói ăn thịt con bò cái của anh chàng Aleksey nào
đó, là người thôn Tatarsky. Anh chàng Aleksey nầy đã qua đời, những điều người
ta nhớ được về anh ta đã phai nhoà như những hàng chữ trên tấm bia muộn, ngay
đến họ của anh ta là gì, hàng xóm láng giềng cùng bà con đồng hương cũng không
còn nhớ nữa, song cánh rừng mang tên anh ta vẫn còn sống, vẫn cứ vươn lén trời
những cái tán xanh sẫm của những cây sồi và bách tán. Dân thôn Tatarsky tới
chặt cây về làm đồ dùng trong công việc làm ăn hàng ngày, nhưng đến mùa xuân,
từ những gốc cây vạm vỡ lại nhú lên những chồi non đầy sức sống, một hai năm
sau lớn lên lúc nào không biết, rồi sang mùa hè, cánh rừng Aliuskin lại vươn
lên những cái cành xanh mướt như đá khổng tước, và mùa thu lại khoác cho nó một
bộ giáp trụ bằng vàng ròng với những lớp lá sồi bị sương muối ban mai đốt cháy
rực.

^[290]  Lễ
Petrov vào ngày 21 tháng Sáu theo lịch cũ của Nga. (N.D)

Mùa hè, những bụi hắc mai tua tủa
những gai lại mọc đầy mặt đất ẩm ướt trong rừng Aliuskin. Những con phật pháp
tăng và những con ác là lông lá diêm dúa làm tổ trên ngọn những cây bách tán cổ
kính.

Mùa thu, khi không khí nặng mùi
quả sồi và lá sồi rụng, hắc hắc nhưng rất sảng khoái, lại có những con dẽ giun
di cư qua ở lại trong rừng một thời gian ngắn. Nhưng đến mùa đông thì chỉ có
những vết chân cáo tròn tròn rắc những chuỗi ngọc trai trên khắp tấm thảm tuyết
trắng ioá. Hồi còn niên thiếu, Grigori đã nhiều lần đi đánh bẫy cáo trong cánh
rừng Aliuskin.

Chàng cho ngựa đi dưới những cành
cây in bóng mát rượi, trên con đường cũ đầy những vết bánh xe. Chàng qua cánh
đồng Cô gái, lần đến vách núi Đen, và những hồi ức cứ bốc lên đầu chàng như men
rượu. Gần chỗ ba cây tiêu huyền, hồi còn nhỏ, đã có lần chàng đuổi theo một lứa
vịt trời chưa biết bay trên cái đầm nhỏ và bắt cá hanh từ sáng đến tối ở hồ
Tròn… Ngay gần đấy có một cây tuyết cầu nhỏ nom như một cái lều trại. Cái cây
già cỗi, mọc đơn độc, tách rời hẳn ra.

Đứng trong sân gia súc của nhà
Melekhov cũng có thể trộng thấy nó, và mùa thu nào Grigori cũng thường ra thềm
nhà ngắm cây tuyết cầu nhìn từ xa cứ như bọc trong những cái lưỡi đỏ lòm của
một đám lửa Mồ ma Petro rất thích ăn bánh rán làm với thứ hoa tuyết cầu đắng
đắng chát chát nầy…

Grigori âu sầu lặng lẽ nhìn quanh
những chỗ thân thuộc từ thời thơ ấu Con ngựa vừa đi vừa lười nhác vẫy đuôi xua
những con muỗi nhắt và muỗi nâu rất hung hãn bay nhung nhúc trong không khí. Cỏ
nga quan và thê mục thảo xanh rờn nhẹ nhàng cúi rạp đầu trước gió. Bãi cỏ nằm
dưới một lớp sóng lăn tăn xanh rờn.

Grigori cho ngựa đi tới dãy chiến
hào của bộ binh thôn Tatarsky rồi bảo chúng đi gọi bố. Khristonhia đứng ở một
chỗ rất xa đầu cánh bên trái gầm lên:

- Ông Prokofievich? Lại nhanh
lên, Grigori đến đấy!

Grigori xuống ngựa, thấy Anikey
chạy đến bèn trao dây cương cho hắn, và từ xa chàng đã nhìn thấy ông bố vội vã
khập khiễng đi tới.

- Thế nào, có khoẻ không, thủ
trưởng?

- Chào cha.

- Mày mới tới đấy à?

- Chật vật lắm mới thu xếp xong
để đi được! Thế nào, ở nhà thế nào? Mẹ và Natalia đâu?

Ông Panteley Prokofievich khoát
tay, cau mày. Một giọt nước mắt lăn tăn trên cái má đen xạm của ông.

- Thế nào, có chuyện gì thế? Ở
nhà xảy ra việc gì thế? Grigori lo lắng hỏi giật giọng.

- Không sang sông được!

- Sao lại thế?

- Con Natalia bị liệt giường hai
ngày liền. Đúng là bị thương hàn. Thế là bà già không muốn bỏ nó lại. Nhưng con
ạ, mày đừng sợ, ở nhà mọi chuyện đã ổn cả rồi.

- Thế còn hai đứa nhỏ? Thằng
Misátca? Con Poliuska?

- Cũng ở đấy cả. Nhưng con
Dunhiaska sang sông rồi. Nó sợ không dám ở lại… Cái chuyện con gái con đứa, mày
có hiểu không? Hiện nay nó đi Volokhov cùng với vợ thằng Anikey. Tao có về qua
nhà hai lần. Giữa đêm khẽ bơi thuyền qua sông rồi tạt vào nhà một cái. Con
Natalia yếu lắm, nhưng hai đứa bé vẫn khá, thật ơn Chúa… Con Natalia mê man bất
tỉnh, người nóng như lửa, môi nứt chảy máu ra.

- Thế sao cha không đưa cả sang
đây? - Grigori tức giận quát lên.

Ông già cũng phát khùng, giọng
nói run run đầy vẻ bực bộỉ và trách móc:

- Còn mày thì làm gì hử? Mày
không thở về sớm để đưa mẹ mày và vợ con mày sang sông hay sao?

- Tôi còn có sư đoàn? Tôi còn
phải chỉ huy sư đoàn vượt sông? - Grigori cãi lại giọng nóng nảy.

- Chúng tao đã nghe nói mày làm
những việc gì ở Vosenskaia rồi… Hay là mày không còn thiết gì với gia đình nữa?
Chao ôi, Grigori ạ! Nếu mày không nghĩ tới con người nữa thì cũng phải nghĩ tới
Chúa chứ… Tao qua sông không phải ở chỗ nầy, nếu không chẳng nhẽ tao lại không
đưa cả đi hay sao? Trước kia trung đội tao ở Elan, về tới đây thì bọn Đỏ đã
chiếm mất thôn rồi.

- Chuyện tôi ở Vosenskaia ấy à?
Việc ấy không can gì đến cha… Mà cha hãy… - Giọng Grigori khàn khàn, trầm hẳn
xuống.

- Nhưng cũng chẳng hề chi đến
tao! - Ông già hoảng sợ, bực mình đưa mắt nhìn bọn Cô-dắc đang xúm đông gần
đấy. - Tao không nói chuyện đó… Còn mày thì khẽ mồm chứ, kẻo chúng nó nghe thấy
kia kìa… - Nói đến đây ông chuyển sang thầm thì. - Bản thân mày cũng chẳng còn
bé bỏng gì nữa, tự mày đã phải biết rồi. Còn chuyện gia đình thì không cần phải
lo lắng lắm. Con Natalia, ơn Chúa, đã có đỡ mà bọn Đỏ cũng không hà hiếp gì nó.
Kể ra chúng nó cũng có giết mất con dê một tuổi, nhưng chuyện ấy không có gi
đáng kể. Bụng dạ chúng nó cũng không tốt, không làm lung tung.: Chúng nó lấy
mất chừng bốn mươi mera thóc. Chà, nhưng trong chiến tranh thì tránh sao được
những sự mất mát!

- Bây giờ cũng có thể đưa nhà ta
sang được chứ?

- Theo ý tao thì chẳng đưa sang
làm gì. Con bé nó đang ốm như thế thì đưa đi đâu? Mà làm việc ấy thì mạo hiểm.
Nhà ta ở bên ấy thì cũng chẳng sao. Có bà lão trông nom việc nhà, thành thử tao
cũng yên tâm hơn, nếu trong thôn không có những đám cháy như thế.

- Đứa nào đốt?

Các nhà cửa quanh bãi họp đều
cháy sạch. Phần lớn là nhà của bọn lái buôn. Nhà Korsunov thông gia của nhà ta
bị đốt không còn chút gì. Bà thông gia Lukinhitna hiện giờ ở Andronov, còn cụ
Grisaka thì vẫn ở lại coi nhà. Mẹ mày kể rằng cụ Grisaka bảo: "Tôi sẽ
không rời khỏi sân nhà tôi đi đâu cả. Cái bọn phản Chúa ấy chúng nó sợ dấu phép
không dám lại gần tôi đâu". Cuối cùng đầu óc ông cụ đã hoàn toàn lẫn cẫn
mất rồi. Nhưng rõ ràng là bọn Đỏ khốn kiếp ấy chúng nó cũng chẳng sợ gì cây
thánh giá của ông cụ, nhà trên nhà dưới đều làm mồi cho lửa, còn về ông cụ thì
chưa có phong thanh gì cả… Nhưng kể ra ông cụ cũng đã đến lúc về chầu Chúa rồi.
Cụ đã đóng sẵn cho mình chiếc quan tài hai mươi năm nay, nhưng vẫn cứ sống… Còn
thằng đốt thôn chính là thằng bạn thổ tả của mày đấy, cái thằng chết tử chết
tiệt!

- Đứa nào thế?

- Thằng Miska Kosevoi, nó thật
đáng nguyền rủa ba lần.

- Đúng nó ư?

- Đảng nó đấy, có Chúa chứng
giám! Nó có đến nhà ta, dò hỏi về mày và bảo mẹ mày thế nầy: "Hễ chúng tôi
sang đến bờ bên kia là sẽ treo cổ ngay thằng Grigori nhà bà lên trước tiên. Sẽ
treo nó lên cây sồi nào cao nhất". Nó lại bảo: "Tôi sẽ không chém nó
cho bẩn gươm". Còn tao thì nó hỏi về tao xong bèn phát khùng nhe răng nhe
lợi ra. Nó hỏi: "Còn lão thọt ấy, quỷ dữ đã đem lão đi đâu rồi?" Nó
lại bảo: "Cứ ngồi rú trên lò, ở nhà có hơn không? Nhưng nếu tôi tóm cổ
được lão thì sẽ không giết lão ngay, mà sẽ dùng roi quật cho đến lúc hồn lão
lìa khỏi xác mới thôi!" Mày xem nó đã trở thành một con quỷ dữ như thế rồi
đấy? Nó đã đi khắp thôn, phóng hoả đốt nhà của bọn lái buôn và cố đạo rồi nói:
"Tao sẽ đốt trụi trấn Vosenskaia để trả thù cho Kotliarov và
Stokman?" Mày bảo nó nói thật hay bỡn đấy?

Grigori chuyện trò thêm với bố
nửa giờ nữa rồi ra lấy ngựa. Trong khi nói chuyện, ông già không đả động thêm
một câu nào về Acxinhia, nhưng Grigori vẫn canh cánh không yên tâm: "Cha
mà đã biết thì tất nhiên mọi người cũng biết hết. Còn đứa nào có thể bép xép
được nữa? Ngoài Prokho ra, có ai thấy Acxinhia đang ở với mình đâu? Chẳng nhẽ
cả Stepan cũng biết rồi hay sao?" Chàng thậm chí nghiến răng ken két vì
xấu hổ, vì bực bội với chính mình…

Chàng cũng chuyện trò qua loa với
bọn Cô-dắc. Anikey cứ luôn miệng pha trò. Hắn xin chàng gửi cho vài thùng rượu
nặng.

- Chỉ cần được một thùng vodka là
ngay đến đạn chúng tôi cũng không cần nữa! - Hắn vừa nói vừa nháy mắt cười khà
khà và bật móng tay một cách đầy ý nghĩa vào cái cổ áo sơ-mi bẩn thỉu.

Grigori đem hết số thuốc lá mang
theo ra thết Khristonhia và tất cả các anh em khác cùng thôn. Mãi đến lúc sắp
sửa lên ngựa ra đi, chàng mới trông thấy Stepan Astakhov. Stepan bước tới, chào
hỏi một cách từ tốn, nhưng không chìa tay cho chàng.

Từ ngày cuộc nổi loạn bùng nổ đến
nay, đây là lần đầu tiên Grigori gặp Stepan. Chàng nhìn anh ta vẻ thăm dò và lo
lẳng:

"Không biết nó có biết hay
không?" Nhưng khuôn mặt xương xương rất đẹp trai của Stepan vẫn bình thản,
thậm chí còn vui vẻ, vì thế Grigori thở dài nhẹ nhõm: "Không, nó chưa biết
đâu!"