Chương 121

Mấy ngày nay, Buntruc cứ như sống
trong cơn mê của một người mắc bệnh thương hàn. Anh đi lại, làm việc nầy việc
nọ, ăn, ngủ, nhưng lúc nào cũng như trong một trạng thái nửa tỉnh nửa mê ngây
ngất, say sưa. Hai con mắt anh sưng lên, đầy vẻ điên dại, cứ nhìn cái thế giới
trải rộng chung quanh mình nhưng chẳng hiểu gì cả. Gặp những người quen biết,
anh không nhận ra họ nữa. Nom anh như một người đang say bí tỉ hoặc vừa thoát
khỏi một trận ốm liệt giường và đã hoàn toàn kiệt sức. Sau khi Anna qua đời,
các giác quan của Bôntrúc bị mất tác dụng một thời gian: anh chẳng mong muốn gì
mà cũng chẳng nghĩ tới điều gì nữa.

- Ăn đi, Buntruc! - Các đồng chí
khác bảo anh ăn, thế là ngồi vào ăn, quai hàm thẫn thờ đưa đi đưa lại một cách
mệt mỏi, hai con mắt nhìn đăm đăm vào một điểm.

Mọi người theo dõi Buntruc, bàn
nên đưa anh vào bệnh viện.

- Anh ốm đấy à? - Hôm sau có một
chiến sĩ súng máy hỏi anh.

- Không.

- Thế thì anh làm sao vậy? Nhớ
Anna à?

- Không.

- Thôi được, chúng ta cùng hút
điếu thuốc nhé. Người anh em ạ, bây giờ Anna không còn sống lại được nữa đâu.
Thương nhớ chỉ hoài công.

- Đến giờ đi ngủ người ta bảo
anh:

- Cậu đi ngủ đi. Đến giờ rồi đấy.

Thế là Buntruc nằm vào giường.

Anh đã sống bốn ngày liền trong
cái trạng thái nhất thời chơi vơi ngoài thực tế như thế. Đến ngày thứ năm thì
Krivoslykov bắt gặp anh ở ngoài phố, bèn nắm lấy tay áo anh và bảo:

- Chà tóm được cậu đây rồi, mình
đi tìm cậu mãi. - Krivoslykov chưa được biết về những chuyện xảy ra với
Buntruc. Anh mỉm cười lo lắng, thân mật vỗ vai Buntruc. - Cậu làm sao thế nầy?
Vừa có tí tửu phải không? Cậu đã được nghe nói về chuyện một đại đội viễn chinh
sắp được phái lên các quân khu miền Bắc chưa? Còn sao nữa, một Uỷ ban năm người
vừa được bầu ra. Fedor sẽ lãnh đạo. Chỉ còn hy vọng vào bà con Cô-dắc miền Bắc
nữa thôi. Nếu không tất cả sẽ hỏng bét. Tình hình đang gay go lắm! Cậu sẽ đi
chứ? Bọn mình đang cần một số đồng chí làm công tác cổ động. Cậu sẽ đi chứ?

- Đi - Buntruc trả lời gọn lỏn.

- Thế thì tốt lắm. Ngày mai chúng
mình sẽ lên đường. Cậu cứ tới chỗ cụ Orlov, ông cụ sẽ dẫn đường cho chúng mình
đấy.

Vẫn trong trạng thái hồn vía lên
chín từng mây, Buntruc làm các việc chuẩn bị lên đường, và hôm sau, tức là ngày
mồng một tháng Năm, anh ra đi cùng với đội viễn chinh.

Dạo nầy, chính quyền Xô viết vùng
sông Đông đang lâm vào tình thế rõ ràng bị đe doạ nghiêm trọng. Các đơn vị
chiếm đóng của quân Đức tiến từ Ukraina sang, các trấn và các khu miền dưới
hoàn toàn bị tràn ngập dưới làn sóng bạo động phản cách mạng Popop lượn đi lượn
lại trong khu vực qua mùa đông và từ đấy uy hiếp Novocherkask. Đại đội đại biểu
Xô viết quân khu họp ở Rostov từ mồng mười đến mười ba tháng Tư đã bị gián đoạn
đến mấy lần, vì dân Cherkask dấy loạn đang tiến về phía Rostov và đã chiếm được
vùng ngoại ô. Chỉ ở miền Bắc, trong hai quân khu Khopesky và Ust-Medvedisky là
còn vài căn cứ cách mạng tương đối có tinh thần, và chính các căn cứ ấy đã tự
nhiên thu hút Pochenkov cùng những người đã mất niềm tin vào sự ủng hộ của dân
Cô-dắc vùng dưới. Công tác động viên vào quân đội đã thất bại, vì thế theo sáng
kiến của Laguchin, Pochenkov vừa được bầu làm chủ tịch Xô viết các uỷ viên nhân
dân sông Đông, đã quyết định tiến về phía bắc, để động viên trên đó ba bốn
trung đoàn gồm các binh sĩ Cô-dắc mới ở mặt trận về, và đưa các trung đoàn ấy
đi đánh quân Đức cùng lực lượng phản cách mạng ở vùng dưới.

Một Uỷ ban động viên đặc biệt gồm
năm người do Pochenkov lãnh đạo đã được bầu ra. Ngày hai mươi chín tháng Tư đã
trích công quỹ lấy mười triệu đồng vừa tiền rúp, vừa vàng, vừa giấy bạc Nicolai
để dùng cho các nhu cầu của việc động viên. Một đội vũ trang đã được tổ chức
vội vã để bảo vệ các hòm tiền, đội nầy chủ yếu gồm những anh em Cô-dắc trước
kia thuộc đội cảnh bị địa phương Kamenskaia. Ngoài ra còn lấy thêm vài cán bộ
cổ động người Cô-dắc. Ngày mồng một tháng Năm, ngay dưới làn đạn máy bay Đức,
đội viễn chinh lên đường về hướng Kamenskaia.

Các con đường đều bị tắc vì những
đoàn xe chở các chi đội Xích vệ rút lui khỏi Ukraina. Quân phiến loạn Cô-dắc
phá cầu cống, gây ra những vụ đổ tầu. Sáng nào trên con đường Novocherkask –
Kamenskaia cũng thấy máy bay Đức xuất hiện. Những chiếc máy bay lượn vòng như
những đàn diều hâu, rồi là xuống, nã vài tràng súng máy ngắn ngủi. Các chiến sĩ
Xích vệ chạy tản ra khỏi các đoàn xe, nổ súng loạn lên từng hồi. Ở bất cứ ga
nào, mùi than xỉ cũng hoà lẫn với cái mùi khe khé của chiến tranh và chết chóc.
Những chiếc máy bay đã ngóc cổ lao lên những độ cao khó tưởng tượng, nhưng các
xạ thủ vẫn ra sức bắn cho vơi các hòm kẽm đựng đạn. Nếu đi qua các đoàn tầu nhà
binh thì ủng sẽ thụt đến mắt cá trong vỏ đạn. Cát bị lớp vỏ đạn phủ kín như
những khe núi trong tháng Mười một dưới lớp lá sồi vàng óng. Mọi vật đều ghi
dấu một sự phá hoại không còn mức độ nào nữa: Trên các sườn đồi ngổn ngang
những toa xe bị đốt, bị phá vỡ đen như than. Trên các cột điện tín, dây thép
đứt cuốn loằng ngoằng quanh những chiếc bình bằng sứ trắng như đường. Nhiều
ngôi nhà đã bị phá huỷ, các bảng tín hiệu dọc các tuyến đường sắt đều biến đi
đâu mất như sau một trận bão lớn…

Đội viễn chinh đã len lỏi tiến
theo hướng Minlerovo được năm ngày. Đến sáng ngày thứ sau, Pochenkov triệu tập
các uỷ viên đến toa của anh.

- Không còn có thể đi như thế nầy
được nữa đâu! Phải bỏ tất cả đồ đạc của chúng ta lại để xuống xe hành quân
thôi.

- Cậu nói gì thế? - Laguchin ngạc
nhiên kêu lên - Hành quân trên đường thì trước khi mò được tới Ust-Medvedskaia,
quân Trắng đã dẫm qua xác chúng ta rồi.

- Còn khá xa đấy, - Mrykhin ngập
ngừng.

Krivoslykov vừa đuổi kịp đội viễn
chinh chưa được bao lâu. Anh chẳng nói chẳng rằng, cứ ngồi thu lu trong chiếc
áo ca-pôt đính những chiếc quân hiệu bạc màu. Anh đang lên cơn sốt rét, uống ký
ninh đến ù cả tai, đầu nóng bừng bừng, cứ gù gù cái lưng ngồi trên một túi
đường, mắt mờ đi dưới lớp màng của bệnh sốt rét.

- Krivoslykov? - Pochenkov gọi
nhưng mắt vẫn không rời tấm bản đồ.

- Cậu cần gì thế?

- Cậu không nghe thấy chúng mình
đang nói về chuyện gì à? Phải xuống tầu đi bộ thôi, nếu không bị chúng nó đuổi
kịp thì sẽ mất mạng. Cậu thấy thế nào hử? Cậu được học hành nhiều hơn bọn mình,
bây giờ cậu hãy nói đi.

- Kể ra đi bộ cũng được -
Krivoslykov nói thủng thẳng từng tiếng, nhưng bỗng nhiên hai hàm răng anh đập
vào nhau lách cách, cứ như răng chó sói, toàn thân run bần bật trong cơn sốt
rét đang phát lên đến cực độ. - Cũng được đấy nếu đồ đạc mang theo ít hơn.

Pochenkov mở rộng tấm bản đồ bên
cạnh cửa sổ. Mrykhin giữ hai góc. Dưới ngọn gió thổi từ phía trời tây u ám, tấm
bản đồ đập lạch phạch rồi bay đánh soạt khỏi tay hai người.

- Chúng ta sẽ đi như thế nào, cậu
xem nhé! - Ngón tay vàng khè vì khói thuốc của Pochenkov đưa tréo qua tấm bản
đồ. - Cậu có thấy tỉ lệ không? Chừng trăm rưởi vec-xta quá lắm hai trăm là
cùng. Thế đấy!

- Giải quyết như thế mà đúng đấy,
mẹ khỉ! - Laguchin đồng ý.

- Cậu thấy thế nào, Mikhail?

Krivoslykov nhún vai có vẻ bực
bội.

- Mình không phản đối.

- Mình sẽ ra bảo ngay anh em
Cô-dắc xuống tầu. Không nên để mất thì giờ làm gì.

Mrykhin đưa mắt nhìn mọi người
một lượt có vẻ chờ đợi. Anh chàng thấy không có ai phản đối, bèn nhảy ra khỏi
toa xe.

Trong buổi sáng âm u mưa dầm rả
rích đó, đoàn xe nhà binh chở đội quân viễn chinh của Pochenkov dừng lại ở một
nơi cách Belaya Katliva không xa mấy. Buntruc nằm trọng toa xe của anh, áo
ca-pôt trùm kín đầu. Anh em Cô-dắc nấu nước trà ngay trong toa, người nọ đem
người kia ra pha trò và cùng cười khà khà.

Vanca Bondyrov, anh chàng vua cù
hay chế giễu người khác, dân trấn Migulinskaia, đang trêu bạn, một chàng súng
máy.

- Íchnát nầy, cậu là dân tỉnh nào
thế nhỉ? - Vanca hỏi, giọng vốn đã khàn lại càng khê đặc vì khói thuốc lá.

- Tambobskaia, - Ichnát vốn tính
hiền lành, hắn trả lời bằng một giọng trầm rất dịu dàng.

- Có lẽ cậu ở thôn Morsansky phải
không?

- Không, thôn Satsky.

- À -à-à cái dân Sátsky nhà cậu
toàn là những tay gan dạ ra phết: đánh nhau thì bảy mình chọi một địch cũng
chẳng sợ. Có phải hồi vua Nga lên ngôi thôn cậu đã dùng dưa chuột chọc tiết bò,
phải không?

- Thôi, cậu hãy bỏ cái chuyện ấy
đi!

- À phải, mình quên khuấy đi mất,
cái chuyện ấy không phải đã xảy ra ở thôn cậu đâu. Hình như ở thôn cậu bà con
đã đem những cái bánh tráng xếp thành một toà nhà thờ rồi đặt lên những hạt đậu
Hà Lan để đẩy cho lăn xuống dốc phải không? Có cái chuyện như thế không nhỉ?

Vừa lúc ấy ấm trà bắt đầu sôi, vì
thế Ichnat tạm thời thoát được những lời bông phèn của Bondyrev. Nhưng mọi
người vừa ngồi vào ăn sáng, Vanca đã lại giở trò:

- Ichnát nầy, hình như cậu ít ăn
thịt lợn thì phải. Cậu không thích thịt lợn có phải không?

- Không, ăn cũng chẳng sao.

- Thế thì cho cậu cái b…
lợn nầy. Ngon tuyệt đấy!

Mọi người cười rộ. Có anh chàng
bị nghẹn ho sặc sụa. Trong toa xe náo lên một lát, đế ủng đập xuống sàn tầu ầm
ầm. Một phút sau mới nghe thấy cái giọng hổn hển và tức tối của Ichnát:

- Của cậu, cậu ăn đi, đồ quỷ? Sao
cậu lại đem cái con b... của cậu ra đây?

- B… mình
đâu, b… lợn đấy.

- Cũng chỉ là của bẩn thỉu cả
thôi?

Mặt Bondyrev vẫn phớt lạnh, hắn kéo
dài cái giọng khàn đặc:

- Bẩn thỉu ấy à? Đầu óc cậu để ở
đâu thế? Ngày lễ Phục sinh người ta đem nó ra phong chức thánh đấy. Nhưng cậu
cứ nói thật đi, cậu sợ phạm kiêng kỵ ngày ăn chay à?

Bondyrev có một người bạn đồng
hương là một chàng Cô-dắc đẹp trai râu tóc màu hạt dẻ nhạt, đã từng được thưởng
cả bốn hạng huân chương thánh Gioóc. Anh ta thấy thế bèn khuyên:

- Thôi bỏ chuyện ấy đi, Ivan! Cậu
làm như thế thì lúc choảng nhau với bọn mu-gích sẽ xúi quẩy đấy. Nó ăn b…
lợn vào rồi đầu óc sẽ chỉ còn nghĩ tới chuyện đi mò như con lợn đực
thôi. Nhưng cái của nầy cậu rước ở đâu về thế hử?

Buntruc vẫn nằm, hai con mắt nhắm
nghiền. Câu chuyện trao đổi giữa mọi người không lọt vào tai anh, vì anh đang
sống với nỗi đau khổ vừa đổ lên đầu anh trong thời gian gần đây, nó không hề
nguôi đi mà thậm chí như ngày một tăng thêm. Tuy nhắm mắt, nhưng anh vẫn thấy
mung lung hiện ra một cánh đồng cỏ đầy tuyết quay lộn, với những cánh rừng nhấp
nhô nâu nâu trên chân trời đằng xa. Anh cảm thấy như có luồng gió lạnh và nhìn
thấy Anna bên cạnh mình với cặp mắt đen nhánh, những nét kiên định nhưng dịu
dàng của cái miệng đáng yêu, những điểm tàn hương nhỏ li ti ở chỗ tinh mũi, một
vết nhăn tư lự ngang trán… Buntruc không nghe thấy những lời thót ra từ miệng
Anna, những lời đó rất khó nghe, khó hiểu vì bị át bởi những tiếng nói tiếng
cười của những người nào đó, nhưng nhìn những cái ánh long lanh trong cặp đồng
tử, nhìn hai hàng mi cong rung rung, anh đoán rằng Anna đang nói… Nhưng đây là
một Anna khác hẳn mọi khi: da mặt xanh xanh vàng vàng, những dòng nước mắt đọng
lại trên má, cái mũi nhọn hoắt ra và cặp môi méo đi vì đau khổ nom thật đáng
sợ. Buntruc cúi xuống hôn hai con mắt đờ đẫn sâu hoắm, đen ngòm… Anh rên lên
một tiếng nhưng đưa ngay tay trái lên bị chặt miệng mình để khỏi oà lên khóc.
Những ngày qua không hề làm cho hình ảnh Anna phai nhoà hay mờ đục. Khuôn mặt
Anna, thân hình, dáng đi cử chỉ, những sự thay đổi trong đường môi, ánh mắt và
nét lông mày phóng khoáng của Anna, tất cả vẫn họp lại thành một Anna trọn vẹn
và sống động. Buntruc nhớ lại những lời nói đầy tình cảm lãng mạn của Anna, nhớ
lại tất cả những gì mình đã trải qua cùng với Anna.

Thấy có lệnh xuống tàu, anh em
bèn gọi Buntruc. Anh đứng dậy, thẫn thờ thu dọn đồ đạc rồi rời khỏi toa xe. Sau
đó anh giúp việc dỡ hàng và vẫn thẫn thờ như thế ngồi lên chiếc xe ngựa để lại
lên đường.

Mưa lâm râm. Những đám cỏ cằn cỗi
hai bên đường đều ướt đẫm. Đồng cỏ. Gió tự do hoành hành trên các đường sống
đồi cũng như dưới những cái khe. Các thôn trại liên tiếp hiện ra, cái xa, cái gần.

Những đám khói trên các đầu máy
xe lửa và các khối kiến trúc chữ nhật đỏ đỏ của nhà ga đã bị để lại phía sau.
Hơn bốn chục chiếc xe ngựa thuê ở Belaya Kalitva nối đuôi nhau chạy trên đường
cái.

Những con ngựa không chạy nhanh
được. Lòng đường vừa đất sét vừa đất đen bị thấm nước mưa rất khó đi. Bùn bám
vào các bánh xe từng đám nom như những túm bông đen. Từng đoàn thợ mỏ của khu
Belokalitvensky đi phía trước và phía sau đội viễn chinh. Họ chạy về phía đông
để trốn tránh bạo quyền của dân Cô-dắc, đem thêm bầu đoàn thê tử và chút đồ đạc
nghèo nàn.

Khi đội viễn chinh tiến đến gần
nhà ga tránh xe Gratri, hai chi đội Xích vệ của Romanovsky và Sadelko đuổi theo
kịp. Cả hai đều bị đánh thất điên bát đảo. Mặt các chiến sĩ đều đen xạm, tiều
tụy vì những trận chiến đấu, những đêm không ngủ và những sự thiếu thốn.
Sadelko lại gần Pochenkov. Khuôn mặt đẹp trai của anh với hàng ria tỉa theo
kiểu ănglê. Cái mũi thanh thanh, nom hốc hác hẳn đi Buntruc đi qua, thấy
Sadelko cau mày nói bằng một giọng vừa bực bội vừa mệt mỏi:

- Anh nói gì với tôi vậy? Chẳng
nhẽ tôi không hiểu rõ những anh em dưới quyền tôi hay sao? Tình hình nguy khốn
lắm, lại còn quân Đức nữa chứ, mẹ cái bọn khốn kiếp! Thế nầy thì bao giờ mới mộ
đủ quân?

Sau câu chuyện trao đổi với
Sadelko, Pochenkov trở nên nhăn nhó khổ sở và tựa như có phần hoang mang. Anh
đuổi theo chiếc xe của anh, xao xuyến nói không biết những gì với Krivoslykov.

Buntruc nhìn theo hai người thấy
Krivoslykov chống khuỷu tay nhổm lên, nói liến thoắng một tràng, vừa nói vừa
đưa bàn tay chém lia lịa trong không khí. Pochenkov lại vui hẳn lên, anh nhảy
lên xe ngựa, khung xe kêu răng rắc dưới cái thân hình chàng pháo thủ nặng tới
sáu pút. Người đánh xe ra roi quất hai con ngựa, bùn bắn vung từng nắm sang hai
bên.

- Cứ quất đi!

Pochenkov nheo mắt kêu lên, tà áo
da mở phanh đón gió.