Tôi giải thích cho ông cái điều mà tôi đã phải lặp đi lặp lại
nhiều lần. Tôi đã giao hẹn với Căn rằng, dù có bị hỏi bao nhiêu lần một
câu hỏi và phải trả lời bao nhiêu lần một câu trả lời, chúng tôi cũng sẽ
không tỏ ra ngán ngẩm.

- Ồ, vậy sao? Cô có con à? Điều đó thật tốt.

Lần nào cũng vậy, hễ cứ chuyển sang chủ đề về Căn là gương mặt ông lại rạng lên.

- Trẻ con đến hè thì phải đi cắm trại. Thật tuyệt vời. Đó là biểu tượng của sức khỏe và hòa bình.

Giáo sư tựa lưng vào đệm ghế, vươn vai ngáp. Hơi thở của ông vẫn còn mùi dưa hấu.

Một
tia chớp lóe lên, tiếng sấm rõ ràng đã lớn hơn trước. Ánh sáng của nó
là thứ duy nhất chạy ngang bầu trời bất chấp mưa và bóng tối. Một thứ
ánh chớp mà dù đã tắt đi rồi, người ta vẫn phải bần thần nhìn theo.

- Trận sấm vừa rồi chắc là ở trên núi, giáo sư có nghĩ thế không?

Tôi
nói. Nhưng giáo sư chỉ ậm ừ, chứ chẳng trả lời. Mưa bắn cả vào sàn nhà.
Tôi xắn gấu quần ông lên cho khỏi ướt. Ông rụt chân lại vì buồn.

- Sấm thường đánh xuống những chỗ cao, vì vậy trên núi nguy hiểm hơn đồng bằng, phải thế không ạ?

Tôi
tin rằng toán học cũng là môn khoa học tự nhiên nên kiến thức về sấm
sét của ông chắc chắn phải hơn tôi, nhưng phỏng đoán của tôi trật khấc.

- Những ngày sao Hôm mờ như hôm nay thời tiết thường hay thay đổi.

Câu trả lời của giáo sư khác xa với sự chính xác của toán học.

Trong
lúc ấy, mưa mỗi lúc một nặng hạt hơn, những tia chớp nổ ra liên tiếp
không cách gì ngăn được, tiếng sấm làm những ô kính rung lên.

- Tôi lo cho Căn.

- Có ai đó đã viết trong một cuốn sách rằng, lo lắng cho con là thử thách lớn nhất đối với người mẹ.

- Không biết chừng cháu đang hoang mang vì đồ đạc mang theo đã ướt hết. Trong khi chuyến cắm trại còn những bốn ngày nữa.

- Mưa rào ấy mà. Ngày mai, khi nắng lên, mọi thứ sẽ lại khô ráo thôi.

- Ngộ nhỡ Căn bị sét đánh trúng thì sao?

- Xác suất đó rất thấp.

-
Nếu chẳng may sét đánh thẳng vào chiếc mũ Tigers… Vì, giáo sư biết đấy,
thằng bé có một cái đầu rất đặc biệt mà. Nó giống hệt ký hiệu căn bậc
hai. Đó là cái đầu dành riêng cho thằng bé mà không ai có thể bắt chước
được. Nên nếu sấm sét có phải lòng nó thì cũng không có gì là lạ.

- Ồ không, một cái đầu nhọn hoắt sẽ nguy hiểm hơn nhiều. Vì nó dễ bị nhầm với cột thu lôi.

Giáo
sư vốn lo lắng cho Căn là thế, song lần này đã trở thành người an ủi
tôi. Một trận gió mạnh thổi tới, cây cối vặn mình. Cơn dông càng dữ dội
căn nhà ngang càng chìm trong yên ắng. Một trong những căn phòng tầng
hai trên nhà chính sáng đèn.

- Không có Căn, tôi cảm thấy lòng mình trống rỗng.

Tôi nói.

- Trống rỗng có nghĩa là bằng 0?

Giáo sư lẩm bẩm một mình, chứ không hẳn là đang hỏi tôi.

- Nghĩa là lúc này, trong cô đang tồn tại số 0.

- Vâng, có lẽ là thế.

Tôi gật đầu không thật quả quyết lắm.

- Cô không thấy người đã phát hiện ra số 0 thật vĩ đại sao?

- Chẳng phải số 0 đã có từ ngày xưa rồi sao?

- Ngày xưa là bao giờ?

- Chà, có lẽ chúng đã có ở khắp nơi từ khi con người sinh ra. Số 0 chứ có gì đâu.

-
Vậy cô cho rằng số 0 đã ở ngay trước mắt con người lúc họ sinh ra giống
như những bông hoa và các vì sao ư? Cô nghĩ rằng người ta có thể sở hữu
vẻ đẹp ấy mà không phải vất vả gì sao? Ồ, thật là lầm lẫn. Cô phải biết
ơn sự tiến bộ vĩ đại của nhân loại. Biết ơn bao nhiêu cũng không thừa.
Thượng đế chẳng bắt tội cô về chuyện đó.

Giáo sư ngồi thẳng dậy
trên chiếc ghế bành, vò đầu. Có vẻ như giáo sư vô cùng buồn bã. Tôi sợ
gàu rơi vào đĩa dưa hấu nên cất vội nó xuống gầm ghế.

- Vậy ai đã phát hiện ra số 0?

-
Những nhà toán học vô danh Ấn Độ. Điều đó đã cứu sống nền toán học Hy
Lạp cổ đại vốn đang bị sự lộng hành của lũ dị giáo ném vào lò nấu nước
của nhà tắm tập thể, làm hồi sinh những định lý đã mất và hơn nữa cho ra
đời những chân lý mới. Mọi nhà toán học Hy Lạp thời cổ đại đều cho rằng
không cần phải đếm cái chẳng có gì. Và vì không có gì nên cũng không
thể biểu diễn được bằng con số. Đã có những người lật lại cái logic hiển
nhiên đó. Họ biểu diễn cái không có bằng con số. Họ khiến cái không tồn
tại trở thành tồn tại. Điều đó chẳng phải tuyệt vời sao?

- Vâng, tôi cũng nghĩ vậy.

Tôi
đồng ý, tuy không hiểu bằng cách nào nhà toán học người Ấn kia đã thế
cho nỗi lo lắng về Căn. Từ kinh nghiệm của mình tôi học được rằng, phàm
là những điều giáo sư nhiệt tình giảng giải thì thảy đều tuyệt vời.

-
Nghĩa là nhờ nhà toán học vĩ đại người Ấn Độ đã phát hiện ra số 0 được
ghi trong cuốn sổ của Thượng đế mà rất nhiều bí ẩn còn khép kín đã đồng
loạt mở ra, phải vậy không ạ?

- Đúng như vậy. Hoàn toàn đúng như
vậy. Cô rất am hiểu. Tuy thiếu lòng biết ơn song có đủ lòng quả cảm để
khám phá mọi ngóc ngách của toán học. Còn bây giờ, cô hãy xem cái này.

Giáo
sư lấy từ trong túi ngực ra bút chì và giấy nhớ. Cử chỉ ấy tôi đã bắt
gặp nhiều lần. Đó cũng là khoảnh khắc trông ông bảnh nhất.

- Ta có thể phân biệt được hai con số sau là nhờ số 0.

Giáo sư kê giấy lên tay ghế viết số 38 và 308, rồi gạch hai đường dưới chân số 0.

-
38 là ba lần 10 và tám lần 1. 308 là ba lần 100, không lần 10 và tám
lần 1. Thiếu hàng chục. Và số 0 là ký hiệu biểu diễn giùm ta sự thiếu
vắng đó. Cô hiểu chứ?

- Vâng.

- Tốt. Vậy ta giả sử ta có một
cây thước kẻ. Một cây thước kẻ dài ba mươi phân, làm bằng gỗ và được
chia đến milimet. Cứ mỗi centimet và năm centimet lại được đánh dấu bằng
một vạch đậm. Vậy thì theo cô, tận cùng bên trái của chiếc thước sẽ là
gì?

- Là 0.

- Đúng thế. Cô bắt đầu nắm được vấn đề rồi đó.
Vạch ngoài cùng bên trái là 0. Chiếc thước bắt đầu từ số 0. Khi dóng 0
vào điểm đầu tiên của vật muốn đo, ta sẽ lập tức biết được độ dài. Còn
nếu thước bắt đầu từ số 1, mọi chuyện sẽ rất rắc rối. Thành thử, chính
nhờ số 0 mà ta có thể sử dụng được thước đo dễ dàng như ngày nay.

Mưa vẫn tiếp tục rơi. Tiếng còi hiệu từ đâu vọng tới, rồi chẳng mấy chốc đã lẫn vào tiếng sấm.

-
Tuy nhiên, sự phi thường của số 0 không chỉ được tạo nên bởi ký hiệu
hay vai trò là chuẩn mực thước đo của nó, mà ở chỗ đó là một con số thực
thụ. Một con số nhỏ hơn 1 – số tự nhiên nhỏ nhất – chỉ vỏn vẹn một đơn
vị. Sự xuất hiện của số 0 chẳng những không làm đảo lộn sự thống nhất
trong quy tắc tính toán mà ngày càng khẳng định tính không mâu thuẫn và
củng cố các trật tự của toán học. Bây giờ cô hãy tưởng tượng. Có một con
chim nhỏ đang đậu trên ngọn cây cao. Giọng hót của nó cất lên trong
trẻo. Cái mỏ đáng yêu và bộ lông vũ có những hình thù tuyệt đẹp. Thế
rồi, một tiếng thở bất chợt cất lên của cô trong lúc mê mẩn ngắm nhìn
khiến nó bay đi mất. Chẳng để lại một bóng hình trên ngọn cây. Chỉ có
những chiếc lá khô lay động.

Giáo sư chỉ tay ra màn đêm ngoài khoảng sân tựa như có một con chim nhỏ vừa bay đi thật. Bóng tối mỗi lúc một dày đặc vì mưa.

- 1 – 1 = 0, cô không thấy đẹp sao?

Giáo
sư ngoảnh lại phía tôi. Một tiếng sấm lớn hơn nhiều vọng đến, mặt đất
rung chuyển. Ánh đèn ở nhà trên giật giật, rồi chẳng thấy gì trong chốc
lát. Tôi nắm chặt cổ tay áo com lê của ông.

- Không sao. Cô cứ yên tâm. Căn là một ký hiệu vững chãi. Nó che chở cho mọi con số.

Nói rồi giáo sư vuốt nhẹ tay tôi.

Căn
trở về đúng hẹn. Quà tặng cho giáo sư là một chú thỏ ngủ gật làm bằng
nhành cây và hạt dẻ. Giáo sư bày nó trên bàn làm việc cùng với một mẩu
giấy nhớ dán dưới chân:

“Quà tặng của Căn (con trai cô giúp việc).”

Tôi
hỏi Căn về cơn dông trong ngày đầu tiên song thằng bé bảo chẳng thấy có
một hạt mưa nào. Nhưng nghe đâu đã có một cây bạch quả ở ngôi đền gần
đó bị sét đánh trúng. Cái nóng và tiếng ve trở lại với ngôi nhà ngang,
những tấm rèm và sàn nhà bị ướt đều đã khô ráo.

Mối quan tâm lớn
nhất của Căn là Tigers. Thằng bé hy vọng Tigers sẽ vươn lên ngôi đầu
trong lúc nó vắng nhà nhưng mọi chuyện lại không may mắn như thế, Tigers
tiếp tục thua đội dẫn đầu Yakutt-Swallows và tụt xuống vị trí thứ tư.

- Trong lúc cháu đi vắng, giáo sư vẫn cổ vũ cho Tigers đấy chứ?

- Tất nhiên rồi.

Giáo sư đáp. Căn nghi ngờ rằng chính vì giáo sư sao nhãng việc cổ vũ nên Tigers giảm sút phong độ.

- Nhưng giáo sư có biết bật đài đâu.

- Mẹ cháu dạy bác.

- Thật không ạ?

- Thật chứ. Bác nhờ mẹ cháu vặn cái nút thế là bác nghe rõ cả trận đấu.

- Nhưng chỉ nghe không thôi thì làm sao thắng được.

- Bác biết. Bác đã ra sức cổ vũ đấy chứ. Bác còn chắp tay trước máy thu thanh cầu xin cho Enatsu giành cú ăn ba nữa cơ.

Giáo sư bịa chuyện quanh co nhằm giải tỏa nỗi nghi ngờ của Căn.

Cứ như thế, cuộc sống cùng với tiếng máy thu thanh trong phòng ăn mỗi khi chiều về đã quay trở lại.

Chiếc
đài được đặt trên nóc tủ bếp trong phòng ăn. Nó vẫn kêu tốt kể từ dạo
được đem đi sửa để làm phần thưởng cho Căn. Mặc dù đôi lúc có những
nhiễu âm khá tệ, nhưng tôi cho rằng không phải tại máy mà chắc hẳn là vì
địa hình của ngôi nhà ngang không thuận lợi cho việc bắt sóng.

Cho
tới lúc buổi tường thuật trận đấu đêm bắt đầu, âm lượng được để ở mức
nhỏ. Âm thanh ấy lẫn vào giữa những tiếng động trong bếp khi tôi chuẩn
bị bữa cơm chiều, tiếng động cơ xe máy chạy qua trước cửa nhà, tiếng lẩm
bẩm của giáo sư hoặc tiếng hắt hơi của Căn, tới mức không thể xác định
được là nó đang bật hay tắt. Chỉ những khoảnh khắc ngắn ngủi khi mọi vật
chìm vào yên lặng, tiếng nhạc mới vang lên. Rất nhiều ca khúc được phát
nhưng sao tôi không thể nhớ ra tên, chỉ mang máng trong cái ký ức từ xa
xưa rằng mình đã từng nghe chúng ở đâu đó.

Giáo sư đang đọc sách
trên ghế bành – chỗ ngồi quy định của ông bên cửa sổ. Còn Căn mở vở trên
bàn ăn và sột soạt làm gì đó. Dòng chữ Tam thức hệ số nguyên số 11
ngoài bìa bị gạch ngang bởi hai đường kẻ, thay vào đó là dòng chữ do Căn
viết ở bên dưới: Sổ tay Tigers. Giáo sư đã nhường lại cho thằng bé cuốn
vở không dùng đến để nó tổng hợp thông tin về Tigers theo cách riêng
của mình. Thành ra, ba trang đầu tiên toàn là những công thức toán khó
hiểu, còn các trang tiếp theo thì dày đặc số liệu về hiệu suất phòng ngự
của Nakada và tỷ lệ vụt trúng bóng của Shinjo.

Tôi đang nhào bột
bánh mì. Sau khi bàn bạc, chúng tôi thống nhất bữa tối sẽ là món bánh mì
mà lâu rồi chúng tôi chưa ăn. Chúng tôi sẽ quết phô mai, kẹp giò, rau
và những thứ mình thích vào chiếc bánh mì nóng hổi.

Mặt trời sắp
lặn vậy mà cái nóng vẫn chưa diu bớt. Thổi vào qua ô cửa sổ mở toang
không phải là gió mà chỉ toàn hơi nóng, chắc tại những tán lá đã hấp thụ
ánh mặt trời lúc ban ngày đang tỏa nhiệt. Chậu bìm bìm Căn mang từ
trường về đã khép chặt cánh hoa để chuẩn bị đi ngủ. Ngoài sân, dưới bóng
lá của thân cây ngô đồng cao nhất, có mấy con ve sầu đang nghỉ cánh.

Chỗ
bột mì vừa kết thúc quá trình lên men thật mềm. Tôi cứ muốn nhúng mãi
những ngón tay mình trong đó. Bột mì khiến cả bàn bếp lẫn sàn nhà đều
trắng xóa. Mỗi lần đưa tay quệt mồ hôi trán, bột lại bám đầy mặt tôi.

- Giáo sư ơi!

Căn
cất tiếng gọi trong khi tay vẫn nắm cây bút chì và mắt không rời quyển
vở. Không chịu được cái nóng thành ra thằng bé chỉ đánh mỗi một chiếc áo
may ô với quần soóc. Vừa từ bể bơi về nên tóc vẫn còn ẩm.

- Gì vậy cháu?

Giáo sư ngẩng lên. Kính lão tuột xuống tận cánh mũi.

- Ăn chốt là gì ạ?

- Nghĩa là số chốt giành được sau khi đánh trúng bóng. Single-hit là 1, ăn chốt hai là 2, ăn chốt ba là 3, home-run là…

- Là 4.

- Chính xác.

Giáo sư vui sướng ra mặt.

- Con không được quấy rầy khi giáo sư đang làm việc.

Tôi véo bột mì rồi nặn thành những hình tròn bằng nhau.

- Con biết rồi.

Căn đáp.

Bầu
trời không một bóng mây, cây cối sáng lóa, dưới mặt đất, những chùm
nắng lọt qua tán lá rung rinh. Căn đang bấm ngón tay đếm số chốt giành
được. Tôi bật lò nướng. Tiếng nhạc phát ra từ máy thu thanh gián đoạn
trong chốc lát vì tạp âm rồi lại trở về như cũ.

- Này, này.

Căn lại mở miệng.

- Gì thế?

Tôi hỏi.

- Con có gọi mẹ đâu.

Nó bảo.

- Làm thế nào để tính số lần ra sân tối thiểu để được tính điểm xếp hạng của cầu thủ đánh bóng?

- Chỉ cần nhân số trận đấu của đội đầu quân với 3,1 là được. Sau đó, bỏ đi hàng đơn vị đằng sau dấu phẩy.

- Thế không cần làm tròn ạ?

- Ừ nhỉ. Đâu, cho bác xem nào…

Giáo
sư gấp sách, đặt xuống ghế rồi đến bên Căn. Đám giấy nhớ xôn xao. Giáo
sư chống một tay lên bàn ăn, tay còn lại đặt trên vai Căn. Bóng hai
người lẫn vào nhau. Căn đung đưa chân dưới ghế. Tôi đút bánh mì vào lò.

Chẳng mấy chốc tiếng nhạc hiệu thông báo bắt đầu buổi tường thuật trực tiếp vang lên. Căn đưa tay vặn lớn âm lượng.

- Hôm nay nhất định không thể thua được.

Ngày nào Căn cũng nói vậy.

- Chà, người ném đầu tiên có phải là Enatsu không đây?

Giáo sư gỡ kính, nói.

Chúng tôi hình dung ra mặt sân mới tinh chưa ai giẫm lên. Nền đất ẩm đen nhẫy được cào cẩn thận, chắc là mát lạnh.

- Cầu thủ ném bóng của Hanshin, đội chơi phòng ngự, là…

Tiếng
thông báo trên sân và tiếng reo hò của khán giả bị những tạp âm át mất.
Chúng tôi tưởng tượng ra vết giày đinh của cầu thủ ném bóng đầu tiên
đang hướng ra sân. Mùi bánh mì nướng đầy ắp phòng ăn.