Người
đàn ông đưa tôi lên một ngọn đồi. Trên đó mở ra một khoảng trời rất
rộng, đã không còn ẩm ướt. Đi về phía Nam, nắng có vẻ nhiều hơn. Mặt
trời đâu đó dưới đám mây lùa ra những tia nắng mỏng, trải khắp đồng cỏ
hoa muộn, gió tưng bừng làm cỏ rối bời. Tóc tôi thì bay tứ tung, chắc
nhìn như bờm ngựa, nên anh cứ ngó tôi mà cười cười. Nhà thờ trên đồi sơn
màu trắng, nằm hiền lành bên một quần thể đá hoa cương to đẹp, khắc tên
những chiến sĩ đã ngã xuống trong chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Một bản
sơ đồ mặt trận chạy dọc bức tường thành. Một vài bóng ngựa lững thững
trên triền dốc.

- Chạy theo anh, ra chỗ cái vòi nước…

- Cái vòi nước?

Tôi
chưa kịp hiểu thì anh đã co chân chạy ngược lên đồi. Tôi chạy theo anh.
Gió thổi từ rặng tử đinh hương rậm rì, hoa tàn mà cành lá vẫn xanh
tươi, khẽ đẩy chúng tôi chậm lại. Theo mỗi bước chạy, tôi thấy gió chịu
thua, thấy người mình như nhẹ bỗng đi. Lên đến đồi thì không còn trọng
lượng, bay lên

-
Em ấn cái này xuống đi… Em còn nhớ không, đây là cái vòi nước cổ. Em
vẫn chẳng thích nó mãi là gì! Hôm ấy em bị bọn chó canh nhà này đuổi khi
mắm môi mắm lợi lấy nước… Nước mát quá, nhỉ? Sao gần 20 năm rồi mà vẫn
thế, cứ như hôm qua… Vẫn rặng quả đỏ này, hôm đó anh nhảy lên hái cho em
tí nữa thì trẹo chân… Ồ vẫn căn nhà có chái gỗ nuôi gà kìa. Có thể vẫn
con gà mái đấy đang ấp trứng được không nhỉ? Hì…

Anh
như rơi vào một cơn phấn khích, nói luôn miệng, âu yếm kéo tay tôi, chỉ
cho tôi thấy những điều xinh xắn trong ký ức của anh mà không hề có dấu
vết thời gian vùi dập.

“Tanhia…”

Anh
gọi tôi. Tự nhiên như tên tôi vốn thế. Tự nhiên như đã quen biết từ lâu
rồi. Và còn tự nhiên hơn nữa, anh nhấc bổng tôi lên bờ hè đá, để tôi
đối mặt với anh, và, anh vuốt tóc tôi, nước mắt chảy dài … “Tanhia, anh
yêu em!”

Lần
đầu tiên tôi thấy nước mắt đàn ông. Tim tôi thắt lại. Tôi nhìn thấy anh
đang đi trên đồi cùng một người con gái Nga. Gió lạnh làm má cô ấy hơi
ửng hồng. Họ đi, tay trong tay, say đắm. Mùa thu ẩm ướt quanh họ cũng ấm
lên. Những bụi cỏ lau đã nở hoa nhòe đi thành từng vệt trắng bên sông.
Nắng chiếu vào đỉnh đồng của nhà thờ lấp lánh.

Chiều
tối, chúng tôi tìm vào khu nhà nghỉ của thợ mỏ, thuê hai phòng đơn. Khi
ấy tôi mới biết tên anh. Là Phong. Bạch Phong. Tên anh lạ thế? Ừ, gió
trắng. Giống như gió thổi qua đồng có lau ấy anh nhỉ, cũng thành gió
trắng. - Tôi bỗng nhiên ví von rồi lại phải im bặt vì Phong chợt đăm
chiêu khác thường. Lát sau anh bảo: Em nói đúng đấy, gió từ đồng cỏ lau
màu trắng. Gió từ quá khứ cũng màu trắng. Tưởng không màu sắc mà muốn
quên cũng không quên được…

Phong
bảo tôi ở lại với anh ba ngày. Tôi hiểu anh cần tôi như một người đồng
hành trong cuộc hành trình của trái tim này. Nhưng tôi không hiểu được
vì sao tôi không thấy sợ mà đồng ý ngay lập tức. Đương nhiên không thể
chỉ vì tiền. Một phần thôi. Anh trả một khoản tiền khá đủ để cho tôi
liều mạng đi khỏi ốp của mình từng ấy ngày mà không báo lại với ai, kể
cả Dương.

Anh
cần một tuần. Và cũng chỉ có một tuần thôi. Để làm gì ạ? Để sám hối. Để
sống lại. Ngày trước anh đã bỏ Tanhia lại đây. Bọn anh đã yêu, đã có
những tháng ngày không quên được. Cô ấy cũng từng dùng má sưởi ấm bàn
tay anh, cả cánh tay anh, vào mùa Thu như thế này… Má cô ấy luôn đỏ ửng,
ấm và thơm… Vậy mà anh về nước và đã quên cô ấy, quên rất nhanh... Nơi
này này, dưới rặng tử đinh hương, anh đã hôn Tanhia. Robko… Robko? Ừ,
nghĩa là rụt rè. Nghĩa là ngập ngừng. Không phải vì anh cả thẹn đâu. Vì
anh sợ. Sợ gì ạ? Sợ vi phạm kỷ luật lưu học sinh, sợ bị đuổi học. A, em
hiểu. Thế thì… thế thì đã có gì quá nặng tình đâu mà anh day dứt vậy?

Phong
lắc đầu nhìn lên bầu trời xám. Gió từ phía sông thổi lên ộng. Những bụi
lau trắng ngả nghiêng. Có tiếng cười lan dài trên cánh đồng. Anh giật
mình nhìn quanh. Em nghĩ thế nào mới là nặng tình? Sống thử, rồi có con
với nhau, như lũ trẻ bọn em bây giờ ấy ư? Có con, chắc gì đã nặng tình!

Thực
ra thì, anh đã định tiến xa hơn với Tanhia. Nhưng ông cậu anh viết thư
nhắc nhở, rằng có thể về nhà không được phân việc. Thời ấy không có việc
làm là chết, chứ không chạy loanh quanh làm tự do như bây giờ được. Anh
đã về, đã bỏ Tanhia, không kèn không trống. Bây giờ anh về tìm chị ấy?
Không, anh tìm mảnh hồn anh để lại nơi này. Phong dụi mắt đứng lên. Ba
buổi chiều ở cạnh anh, tôi phát hiện ra, dường như anh rất sợ bóng chiều
sập xuống. Những lúc ấy anh đi đứng loạng choạng, không còn tự tin hoạt
bát như ban ngày. Anh yếu đuối như trẻ con, bám chặt lấy tay tôi. Và
lại gọi nhỏ: “Tanhia…”. Tôi bảo, anh hét to lên đi, thì thào làm gì… Nhỡ
đâu cô ấy nghe được. Ừ nhỉ, em nói đúng. Anh run rẩy nắn thẳng lưng,
hít một hơi dài và kêu bằng chất giọng trầm trầm của mình: “Tanhia…”. Từ
phía bến nước, nơi có cái đập chắn nước đang ào ào tung bọt dậy sóng và
đám cá mình bạc thi thoảng lại vật mình bay lên, nơi mặt trời chiếu
thành một tia dài như muốn chạm đến chỗ chúng tôi, có tiếng đáp mơ hồ:
“Đa….a….a….”. Phong phấn khích kêu to: “Cô ấy, cô ấy đấy!”

Tanhia
có gương mặt bầu bĩnh hiền hậu, tóc tết đuôi sam dài đến thắt lưng. Cô
học cùng anh ở Matxcơva, nhưng gia đình ở thành phố này. Kỳ nghỉ, anh
lại cùng cô về quê. Cả nhà quý anh lắm, lần nào cũng làm cơm thết đãi
linh đình. Bánh blin nhân thịt, gà bỏ lò, rượu vodka ngâm táo, những bữa
trà dùng cùng với mứt dâu tây và phúc bồn tử, bánh nướng nhân táo nhà
trồng… Nhưng anh thích nhất những buổi cùng Tanhia đốt lửa bên bến sông
này… Đây này, vẫn còn tàn than đây, cái ghế băng dài này, cái gốc cây
cụt, là nơi bọn anh ngồi nướng thịt. Anh vừa trở thịt nướng vừa kể. Một
giọt nước rơi xuống khúc gỗ cây táo đang đượm lửa, kêu xèo một cái. Góc
đằng kia có cái gorka bằng gỗ, cái cầu trượt trẻ con ấy mà. Anh từng bị
dập mông ở đó. Tanhia thách anh trượt. Anh dại dột độn cái túi paket
dưới mông… Anh cười to, có vẻ như đã lẫn lộn thời gian. Quá khứ, hiện
tại và tương lai của anh, tất cả đang ở đây, bên dòng sông có bờ lau
trắng…

Anh
kể chuyện không ngừng. Tôi ngập trong những hình dung về Tanhia, cô gái
Nga biết hát tiếng Việt của anh. Tanhia hát tiếng Việt rất hay. Phát âm
hơi cứng một chút, nhưng giọng rất uyển chuyển. Cô ấy hát bài Làng tôi…
Điệu vanlse. Bọn anh nhảy vanlse xoay với nhau ở trong rừng kia. Chung
quanh lá rơi đều đều, như mưa… Sau này anh còn vẽ được một bức tranh,
không, mới là phác thảo thôi, đặt tên là “Rừng say”… Ha ha ha… Anh cũng
đang say đây này… Phong lại cười to. Anh kéo tôi đứng dậy, chọn khoảng
đất trống… Và chúng tôi xoay. Phong nhắm mắt. Anh như không nhìn được
nữa. Hoặc là nhìn bằng bộ phận nào đó trên cơ thể mà không phải bằng
mắt. Tôi nghe thấy tiếng nhạc dìu dặt. Tôi xoay đến chóng mặt, vẫn cố
bước khớp nhịp với điệu nhạc ấy. Rồi cả hai chúng tôi đứng dựa vào nhau,
cảm thấy dưới chân mặt đất đang trôi chầm chậm. Muỗi mắt bay ra thành
đám cung quăng, va cả vào chân rồi bật ra. Những ngọn cây tùng phía xa
trở nên đen thẫm. Ở đây tuyệt diệu quá! Ừ, em có nhớ bài hát “Chiều
ngoại ô Matxcơva không”?

Dòng sông vẫn cuộn trôi hay dừng bước lững lờ

Bàng bạc trăng suông chiếu sáng đôi bờ

Vẳng trong gió mơ hồ

Bài tình ca tha thiết

Tiếng ngân xa đêm hè lặng như tờ.

Này em gái người Nga sao lặng lẽ mơ màng

Nhìn nghiêng nghiêng mái tóc óng tơ vàng

Làm anh xốn xang lòng

Ngập ngừng không lời nói

Nói chi đây khi lòng chứa chan tình(1)

1. Lời bài hát do nhà giáo ưu tú, dịch giả Vũ Thế Khôi dịch, chưa từng công bố.

Anh
khẽ hát. Trời, em biết bài này quá chứ. Nhưng lời Việt lạ thế, em chưa
nghe bao giờ! Anh tự dịch đấy. Không có những buổi đi bên Tanhia, làm
sao dịch được như thế. Đúng rồi, nghe có hồn lắm anh ạ… Cảm ơn em đã đi
cùng anh. Phải cảm ơn trái tim anh chứ, nó đưa anh đến đây mà… Mà sao
anh không đi tìm lại Tanhia thật? Anh không nhớ đường vào nhà cô ấy à?
Nhớ chứ, phía sau nhà thờ kia kìa… Tính từ đầu làng đi vào đúng năm mươi
bước chân. Bọn anh từng đếm rồi… Năm mươi bước chân và một nụ hôn…
Robko? Ừ, robko… Anh không tìm cô ấy, vì cô ấy chết rồi. Sao? - Tôi thấy
nghẹt thở. Buông anh ra, tôi ngã ngồi xuống nền đất lạnh. Khí lạnh xông
lên nhức nhối cả lưng. Tiếng dế kêu ri ri trong cỏ khiến tôi rởn gai
ốc.

Một
lần bọn anh đi lễ nhà thờ. Cô ấy đội chiếc khăn có bông hoa đỏ rất to.
Hoa Pion. Hoa ấy cô rất thích. Nó nở to thơm thảo, như tấm lòng cô ấy
đối với anh vậy. Tanhia thắp nến cầu nguyện, rồi hỏi anh: “Anh có biết
em cầu gì không?” “Có.”. Anh biết thật. Anh biết cô ấy muốn yêu anh,
muốn có anh. Nhìn vào mắt cô ấy thì biết. Nhìn cả thân thể cô ấy thì
biết. Tình yêu của một cô gái, của người phụ nữ, khó giấu lắm. Từ chiếc
móng tay, từ sợi tóc, từ cả dáng đi… không điều gì không nói lên tình
yêu cả. “Nếu anh không yêu em thì thôi. Nếu anh yêu em mà vẫn sẽ bỏ đi,
thì chắc chắn em sẽ chết.” Tanhia nói như vậy khi bọn anh bước ra cổng
nhà thờ, quay mặt hướng về gác chuông làm dấu thánh. Cô nói thêm: “Chết
bằng thể xác hay chết tâm hồn cũng giống nhau thôi.”

Buổi
chiều tà, tiếng chuông, cánh đồng cỏ lau bạt ngàn… và những lời ấy… Em
không biết chúng vang lên mới sắc nét và ghê gớm thế nào đâu…

Trước khi về nhà nghỉ, tôi mới hỏi điều tôi băn khoăn suốt mấy hôm:

- Anh bảo anh ở đây hơn 20 năm, là sao ạ, không hiểu? Anh về nước từ năm tám mấy cơ mà?

-
Tám tư…. Nhưng anh vẫn ở đây suốt hơn hai mươi năm qua. Đúng thế đấy.
Bây giờ thì anh sẽ về hẳn. Để sống cuộc sống thực của mình, không nợ nần
gì ai…

* * *

Mấy
năm sau, tôi về phép. Tự dưng muốn gặp lại người bạn đồng hành dạo ấy,
tôi lần theo địa chỉ anh đưa thì đến được một căn nhà rất xinh trên khu
phố vắng. Hà Nội bây giờ tìm được một nơi vắng vẻ như thế thật là hiếm.
Tôi giật thót khi nhìn thấy những bông lau trắng rất to trồng sát hàng
rào, trong đầu thoáng qua hình ảnh bờ lau xoay tròn trong điệu vanlse
xoay ngày nào… Đúng là nhà anh Phong rồi… Bấm chuông. Một bác đứng tuổi
thập thò ngó ra, dáng như người làm. Bác cho biết ông bà chủ đi chùa,
đến chiều mới về.

Tôi
đứng thẫn thờ một lúc rồi không hiểu sao lại qua quán chè chén gần đó
ngồi. Bà quán hỏi tôi gặp ai, có việc gì, chắc lại nhờ vả gì ông Phong
hả? Ông ấy làm to ở bộ X, nhưng mà có dạo bị điên đấy. Bị điên? Ừ, bị
điên. A hay là thần kinh… gì nhỉ, thần kinh phân biệt gì đó. Thần kinh
phân liệt? Ơ đúng rồi, sao cô biết? Mà thần kinh với điên thì khác gì
nhau. Có khi quát tháo vợ con ầm ĩ cả phố. Có bận ghé vào đây uống nước
mãi rồi mới về nhà, nói chuyện hay đáo để, thơ phú vui lắm nhé! Có hôm
ông ấy còn ra bãi sông Hồng nằm ịch ra cát, cứ nằm thế cho đến khi nước
lên ngập gần mũi mà không chết. Cao số thế! Còn bị quáng gà nữa cơ. Một
dạo nghe nói sang Nga chữa bệnh… Thế là khỏi à bác? Ừ, khỏi. Bác sĩ Liên
Xô thánh thật, chữa bách bệnh. Không khỏi thì có mà… có mà ăn cám.
Trượt cái ghế sếp ngay. Nhưng mà phải cúng bái suốt thôi. Thôi thì có
thờ có thiêng… Người ta bảo hồi trẻ ông này buôn bán làm ăn kinh lắm bên
kia, thế mới tậu được nhà được vợ chứ. Vợ đẹp lắm!... Ông ấy cũng đẹp
mà! Ừ, đẹp, nhưng không có tiền thì đẹp cái tép kho tương, kho đi kho
lại nó trương phềnh phềnh! Sao bác biết ông ấy buôn bán? Thời ông ấy đi
học làm gì có buôn với bán gì được! Là nghe mấy ông đến đây không gặp,
ngồi hàng tôi buôn lại thế, tôi biết đâu. Một lần bị Maphia Liên Xô nó
rượt, không có cô Tây nào ấy đỡ cho thì có mà chết đời tám hoánh! Cô Tây
nào? Nào biết! Nghe bảo cô ấy lao vào bọn phia, xù lông như gà mái che
con, bị bọn chúng đâm chết. Ông ấy chỉ bị thương và chết ngất vài ngày,
tỉnh dậy ngớ ngẩn mất cả tháng.

Tôi
nhấm trà từ chiếc chén sứ men vàng, thấy đắng ngắt đầu lưỡi. Đợi mãi
không có vị ngọt dội về. Đi ăn trưa gần đó rồi lại trở về ngồi quán
nước, không hiểu sao tôi cứ quyết đợi Phong. Để làm gì, tôi cũng không
biết nữa. Chỉ thấy chân tay rã rượi, không đứng lên mà đi nổi.

Ông
bà ấy về kìa. Bà quán lay tôi. Hóa ra, tôi dựa vào vách quán mà ngủ từ
bao giờ. Tôi choàng dậy nhìn về bên kia đường, phía mặt trời đang chiếu
một vài tia cuối cùng dài xuyên qua những bụi lau trắng, hắt vào cửa nhà
đối diện, sáng lóa lên. Tôi đứng bật dậy chạy theo chiếc xe màu đen
đang từ từ vào cổng. Người đàn ông có gương mặt đã trở nên quen thuộc
với tôi, dù mới chỉ vài ngày gần gũi, hạ kính xe, ngó tôi qua tấm gương.
Một vài giây. Tôi đứng bất động, hồi hộp. Người ấy nhíu mày. Một vài
giây nữa. Rồi chiếc xe chui hẳn vào sân. Cửa sập lại. Tôi không biết ở
trong đó, hay ở ngoài này, không gian nào chật chội và tù túng hơn. Có
lẽ là ở ngoài này, vì tôi lại lên một cơn nghẹt thở.

Bụi lau trồng sát hàng rào bỗng rạp mình nghiêng ngả. Trong lòng tôi, hình như gió trắng tràn về…