HIẾN TẶNG THỂ XÁC CÓ TỐT KHÔNG ?

Hỏi : Ở phương Tây, hiến tặng những bộ phận trong cơ thể
người vừa chết là việc bình thường, như hiến tặng cặp mắt, quả thận để cho
người khác, việc làm này có ảnh hưởng hay làm trở ngại gì cho thần thức của
người chết không ?

- Dilgo Khyentse Rinpoche : Việc hiến tặng thi thể ấy là một
điều tốt, bởi vì nó phát khởi từ động cơ làm lợi lạc cho người khác với lòng bi
mẫn chân thật. Và một khi nó là ước nguyện cuối cùng của người chết thì tuyệt
nhiên không có ảnh hưởng hoặc có hại gì cho thần thức của họ khi họ rời bỏ thể
xác. Trái lại, việc làm tích cực này sẽ góp phần tạo thiện nghiệp cho người ấy
trong đời sống vị lai.

- Garje Khamtul Rinpoche : Nếu một người muốn hiến tặng thi
thể của họ thì nên lấy những bộ phận cần thiết ấy sau khi người đó chết. Điều
này không có gì ảnh hưởng đến tiến trình thần thức thoát xác và tái sinh của
họ.

Hỏi : Có nhiều trường hợp nếu các bộ phận của thi thể được
lấy đi mà thần thức của họ chưa rời khỏi thể xác thì sao ?

- Dilgo Khyentse Rinpoche : Điều này tùy thuộc vào lòng bi
mẫn và ước nguyện của người chết. Nếu người ấy đã từng bày tỏ nguyện vọng bố
thí lớn lao đó một cách chân thành, thì có thể lấy đi những bộ phận cần thiết
ngay cả trước khi tim ngừng đập, cũng không có hại gì cho thần thức.

- Garje Khamtul Rinpoche : Như tôi đã nói trên, thần thức sẽ
rời khỏi thể xác khi ta đụng chạm đến thi hài của họ, chẳng hạn như ta kích
thích vào vùng đỉnh đầu để chỉ dẫn cho thần thức thoát ra. Một khi thần thức đã
ra rồi thì bạn có thể lấy đi những thân phần cần thiết. Do đó, nên lưu ý giúp
người chết làm phép chuyển di thần thức trước khi lấy những thân phần của họ.

Hỏi : Còn phương pháp đông lạnh (Cryonics) thi hài sau khi
chết thì sao ?

- Dilgo Khyentse Rinpoche : Việc ấy hoàn toàn vô nghĩa,
không đem lại một lợi ích nào. Thần thức người ấy không thể quay lại thi thể
một khi người ấy đã chết thật sự.

LÀM GÌ ĐỂ CHUẨN BỊ CHO CÁI CHẾT ?

Hỏi : Có phương pháp nào tốt nhất để chuẩn bị cho cái chết
của mình không?

- Dilgo Khyentse Rinpoche : Phương pháp tốt nhất để chuẩn bị
cho cái chết của mỗi người là nên tu tập tâm linh trong suốt cuộc đời mình.

- Kirti Tsenshab Rinpoche : Một lần nữa tôi phải đề cập đến
hai hạng người, thứ nhất là tín đồ theo đạo Phật, thứ hai là những người không
có đạo.

Đối với hạng người thứ nhất đã từng quy y và tu học theo
Chánh pháp, khi họ biết rằng cái chết đang đến với họ thì đó là thời gian giúp
họ tinh tấn hơn trong việc tu tập của mình.

Đối với hạng người thứ hai, chưa hề nghĩ gì về con đường đạo
trong cuộc đời họ, nên khuyên họ cố gắng phát khởi tâm đạo, tâm đạo ở đây nghĩa
là suy nghĩ về điều tốt, nghĩ và cầu mong điều tốt đến với người khác. Đây là
cách tốt nhất dành cho những người không có đạo chuẩn bị cái chết.

- Garje Khamtul Rinpoche : Giống như ta đi đến một nha sĩ,
đó là điều không ai tránh khỏi, việc cuối cùng cũng phải xảy ra, chết cũng thế,
vì vậy có gì tốt đẹp bằng nếu ta bắt đầu suy nghĩ về nó ngay bây giờ. Để biết
rõ về cái chết ta nên hỏi các bậc thầy của mình, những người có kiến thức về
cái chết, các ngài sẽ cho chúng ta biết con người sẽ chết như thế nào. Nếu ta
có những hiểu biết như thế, ta thật sự không sợ chết và nó sẽ giúp đỡ ta rất
nhiều.

- Geshe Lamrimpa : Nếu một người đang chuẩn bị một nơi tái
sinh hạnh phúc thì sẽ loại bỏ tham sân si và tịnh hóa mười ác nghiệp nếu đã
phạm phải trong quá khứ, bày tỏ sự hối tiếc và lập nguyện không vi phạm giới
pháp trong tương lai. Đây là lời dạy chung cho tất cả mọi chúng sinh. Đối với
một người đã thọ giới để tu hay một hành giả Mật giáo, họ phải sám hối và tịnh
hóa tất cả giới luật và lời phát nguyện mà họ đã phá bỏ.

Mặt khác, nếu muốn đời sau giàu sang thì phải thực hành pháp
bố thí, muốn được hạnh phúc thì phải giữ giới hạnh, muốn được trường thọ nên
tránh sát sinh, muốn được ngưỡng mộ và tôn kính phải tu pháp nhẫn nhục. Muốn
giải thoát thì tu tập sáu hạnh của Bồ Tát, v.v... Nói chung, nếu chúng ta loại
bỏ hết ác nghiệp, tịnh hóa hết tất cả nghiệp chướng và hướng đến hành vi công
đức, tạo cho ta có một sức mạnh hỷ lạc về nội tâm. Khi cái chết đến với ta,
chính năng lực công đức và giới hạnh ấy sẽ tiếp sức cho ta đi tới một đời sống
khác an toàn và hạnh phúc. Đó là cách tốt nhất để chuẩn bị cho cái chết của mọi
người.

Hỏi : Ở trong Phật giáo có một vài phương pháp thiền quán
niệm về cái chết và kể lại tiến trình chết. Loại thiền này có lợi ích gì không
?

Theo triết học của Phật giáo, phương pháp thiền quán tưởng
về cái chết là nhắm vào mục đích để ta ý thức được cuộc đời là vô thường và ta
sẽ trở nên quen thuộc với những diễn biến khác nhau về cái chết mà con người sẽ
phải đi qua. Điều đó rất có ích. Trong pháp tu này, hành giả biết rõ những dấu
hiệu xảy ra trong tiến trình đưa đến cái chết như sự suy yếu của sáu giác quan,
và sự tan rã dần của thân tứ đại... Rồi tiếp đó, ta cũng nhận ra rằng khi ta
tái sinh vì sự hỗn hợp giữa tinh cha, huyết mẹ và thần thức của ta ; một lần
nữa, ta lại thấy cái chết đến với ba thứ này, tiến trình sinh tử này không dứt
cho đến khi ta giác ngộ. Theo triết học Phật giáo Tây Tạng thì luyện tập quán
tưởng về cái chết là một pháp tu rất quan trọng.

CHỦ NGHĨA VỊ THA LÀ TRÁI TIM CỦA PHẬT GIÁO

Hỏi : Ở phương Tây, nhờ Phật giáo mà trong những năm gần đây
có sự phát triển rất nhanh về phong trào thiết lập những Tiếp Dẫn Đường để chăm
sóc cho những người sắp lâm chung. Các ngài có nghĩ rằng chúng ta có thể đem
lại lợi lạc cho người chết không ?

- Garje Khamtul Rinpoche : Tôi cho rằng phong trào này rất
tốt bởi vì người phục vụ và người được chăm sóc đều biết rõ mình cuối cùng cũng
đi đến cái chết, do đó khi còn sống trên đời này họ cố gắng làm mọi điều tốt
đẹp và nhất là giúp đỡ những người sắp lâm chung. Giống như khi bạn đi máy bay,
biết rằng bạn đang ở trên không trung và có cảm giác sợ hãi. Nhưng khi bạn thấy
xung quanh có đủ tất cả những tiện nghi để giúp đỡ bạn thì bạn cảm thấy như
mình đang ở nhà, bạn cảm thấy hạnh phúc về điều đó. Tóm lại, tôi thấy rằng các
Tiếp Dẫn Đường ở phương Tây rất tốt, vì nó giúp cho người sắp lâm chung cảm
thấy an toàn, tự tin và không sợ hãi nữa.

- Kirti Tsenshab Rinpoche : Ý tưởng thành lập các dưỡng
Đường Tiếp Dẫn cho người sắp lâm chung là biểu trưng cho lòng bi mẫn vô biên
của chúng ta đối với người sắp chết. Đây là một phong trào rất tốt mà tôi cho
rằng phát triển nhiều Trung tâm thêm chừng nào tốt chừng ấy. Ở phương Tây xưa
nay không quan tâm đến vấn đề tu tập tâm linh, nên người sắp chết rất cần sự
nâng đỡ về tinh thần ở cuối đời, điều này giúp cho họ có một sức mạnh nội tâm
để vượt qua nỗi hãi hùng của cái chết.

Cuối cùng, trái tim của Phật giáo là lòng vị tha, nghĩ đến
người khác và giúp đỡ cho họ. Chúng ta phải nỗ lực nhiều hơn nữa để có thể đem
lại sự an ủi, nâng đỡ tinh thần cho họ mà xã hội đã một thời bỏ rơi và thiếu
quan tâm.

Từ đáy lòng mình, tôi muốn nói lời cảm ơn Thầy (người thực
hiện cuộc phỏng vấn này là sáng lập viên một Tiếp Dẫn Đường ở Úc Đại Lợi) rất
nhiều và tôi phải nói rằng Thầy đừng nghĩ rằng mình đang cô đơn với việc làm
này. Vì tất cả những gì mà Thầy đang làm hiện nay là đại diện cho một đường
hướng hoạt động của Phật giáo trong thời hiện đại. Chư Phật, Bồ tát và các vị
Thiên thần Hộ pháp luôn ủng hộ và luôn ở phía Thầy.

DƯỚI ÁNH SÁNG CỦA CÁI CHẾT

Rich Fields, một nhà thơ, nhà văn, đệ tử của Hòa thượng
Chogyạm Trungpa Rinpoche và nhiều bậc thầy nổi tiếng người Tây Tạng, ông được
ghi nhận là mắc bệnh ung thư phổi từ năm 1995. Hiện nay ông đang giữ chức Tổng
biên tập tạp chí Yoga và Phó tổng biên tập nguyệt san Phật giáo Tricyle (xuất
bản tại Hoa Kỳ). Ông đang cư ngụ tại Fairfax,
bang California
với người săn sóc là bà Marcia Cohen. Ông là tác giả của nhiều quyển sách Phật
giáo có giá trị như "Làm sao những con thiên nga đến được cái hồ, Lịch sử
Phật giáo nước Mỹ...". Cuộc phỏng vấn này do đạo hữu Helen Tworkov (Tổng
biên tập tờ Tricyle) thực hiện vào tháng 5 năm 1997 để tìm hiểu quan điểm về
cái chết của ông.

Tricycle : Lần đầu tiên khi biết mình ung thư, ông đã làm gì
?

Fields : Vào tối hôm ấy, một vị Lama cho tôi một lời dạy của
đức Phật Dược Sư (Medicine Buddha) và tôi cảm thấy an ủi. Tôi xem căn bệnh nan
y này là một cơ hội tốt để tôi trả nghiệp. Đó là một trong những Bồ tát hạnh mà
bạn phải thực hành. Quan điểm này rất khác biệt so với quan điểm của phương
Tây. Quan điểm của Bồ tát làm đảo lộn hết mọi thứ xung quanh nó. Đây là một
pháp môn luyện tập của Kim Cương thừa, chấp nhận bất cứ mọi hoàn cảnh khó khăn
nào và phải đưa nó vào con đường tu tập, không cứ là hoàn cảnh tốt mà bất cứ
một tình huống nào cũng biến nó trở thành phương tiện để tu luyện. Bạn có thể
mong rằng "chứng bệnh này giúp tôi mang lấy hết bệnh của tất cả chúng
sinh, nhận lấy hết đau đớn của chúng sinh, để cho họ khỏi bệnh và đau đớn".
Bằng cách này, bạn tấn công vào "bạn ngã tự thương xót lấy mình" và
nhiều vấn đề cơ bản khác phát sinh khi chúng ta mắc bệnh, chẳng hạn như chúng
ta tự hỏi "tại sao tôi... ?".

Tricycle : Các bậc thầy của ông đã nói gì ?

Fields : Câu nói đầu tiên của họ luôn luôn là : "Mọi
người đều phải chết. Chết là một sự thật". Hoặc "Chúng ta có thể điều
trị bệnh này và con sẽ khỏi thôi". Hay "Ổ, con chờ đợi cái gì nào ?
Có sanh ắt phải có tử". Rồi một ý kiến khác "Con may mắn vì nó là một
cơ hội tốt cho việc tu luyện của con".

Tricycle : May mắn, bởi vì ông là một hành giả tu luyện ?

Fields : May mắn là vì có thời gian để chuẩn bị mọi thứ, dù
bạn là một hành giả hoặc không. Quan điểm thông thường ở phương Tây là "Ổ,
may mắn là vì họ đã chết trong lúc ngủ hay chết vì cơn đau tim hoặc chết đột
ngột". Tuy nhiên, bệnh ung thư là đặc biệt tốt cho bạn, bởi vì bạn có đủ
thời gian để tiên liệu mọi việc và giải quyết nó. Về việc tu tập thì theo lời
dạy của thầy Trungpa Rinpoche rằng : "Chết là sự thật, nó đến mà không báo
trước. Thân này sẽ trở thành một xác chết". Chết chỉ là một phần trong đời
sống của chúng ta. Nền văn hóa của phương Tây giúp đỡ chúng ta phớt lờ với cái
chết, nhưng phương Đông thì phải nhìn thẳng vào cái chết, từ một quan điểm ấy,
một căn bệnh ở vào giai đoạn chót rất có thể hữu ích cho việc tu tập tâm linh.

Tricycle : Những ý kiến "nó tốt cho việc tu tập của
bạn" có quấy rầy ông không?

Fields : Ở những trung tâm tu học điều đó thường được xem là
chuyện đùa. Đối với một người chưa có kinh nghiệm thì điều đó thật phiền hà, họ
lập tức phản kháng, đầu hàng hay chấp nhận. Còn đối với tôi thì không.

Tricycle : Ông quan tâm đến việc tiên đoán sự phát triển của
căn bệnh không ?

Fields : Không, quan điểm của tôi là "Tôi sẽ sống cho
đến lúc chết", một việc mà tất cả mọi người đều có thể làm. Tôi không hiểu
hết giá trị của những câu nói mà mọi người thường nói rằng : "Anh còn bốn
tháng nữa để sống". Và tôi không muốn tạo ra bất cứ một gánh nặng nào cho
ai. Tôi không bao giờ quan tâm đến những lời nói may mắn.

Tricycle : Ông sẽ chọn giải pháp nào giữa việc chấp nhận cái
chết và cố gắng điều trị căn bệnh ở đoạn cuối ?

Fields : Chúng ta có quyền chọn lựa sao ? Cuối cùng tất cả
chúng ta đều phải chết. Chết là sự thật, nó đến mà không cần báo trước, và thân
này sẽ trở thành cái xác. Phật giáo luôn luôn kiên định về vấn đề này. Những
bác sĩ đầu tiên nói với tôi rằng số lượng thống kê bệnh ung thư phổi giống như
tôi đều không có cơ may chữa khỏi. Tôi đã từng nói với các bác sĩ, tôi không
quan tâm đến việc nghe họ. Tôi sẽ sống cho đến khi tôi chết dù bốn tháng hay
năm năm. Các bái sĩ cũng như thế, họ cũng sống cho đến lúc chết. Ông ta biết
khi nào tôi chết nhưng ông ta thì không biết khi nào đến lượt mình. Nếu tôi
chống lại cái chết, có thể tôi sẽ chết sớm hơn.

Tricycle : Khi ông chống lại bệnh ung thư, nó có trở nên là
một cái gì đó phân ly giữa nó và ông không ?

Fields : Trước hết, tôi cảm thấy nó giống như một cái gì đó
đã tấn công tôi. Dĩ nhiên, các tế bào tôi đã bảo vệ tôi. Những phản ứng đầu
tiên của tôi là xác định mình là một chiến binh đầy sức mạnh. Tôi phải chiến
đấu. Sau đó, có một lần chữa bằng hóa trị, tôi dùng Mật Chú và quán niệm thần
Phẫn nộ để tiêu diệt các tế bào ung thư trong thời gian hóa trị.

Tricycle : Việc công phu tu tập của ông có thay đổi khi ông
được chẩn đoán không ?

Fields : Công việc tu tập của tôi càng trở nên tích cực. Tôi
thấy có kết quả rõ ràng hơn trong một thời gian ngắn so với những thành tựu
thiền định mà tôi phải bỏ ra trong một thời gian dài như trước đây.

Tricycle : Ông có bắt đầu dành nhiều thời gian cho công phu
buổi sáng không ?

Fields : Có, tôi vẫn công phu như mỗi ngày. Tôi cảm thấy
không có vấn đề là tôi ngồi bao lâu hoặc có liên hệ đến chỗ ngồi. Việc hành trì
của tôi vẫn không thay đổi.

Tricycle : Nó có ảnh hưởng đến cách cư xử của ông không ?

Fields : Có thể. Tuy nhiên tôi vẫn có những thói quen thông
thường. Tôi vẫn làm việc như mọi ngày, vẫn giữ các mối quan hệ, vẫn viết bài và
tôi vẫn sống. Đôi khi tôi nghĩ mình nên gia nhập vào một trại tu dưỡng và tôi
nỗ lực tu tập để đắc đạo trước khi chết (cười lớn). Nhưng đồng thời tôi thích
chờ đợi từng phút giây, bình an và chiến đấu để sống một cách trọn vẹn, và đó
là những gì mà tôi chọn.

Tricycle : Ông có tự thương hại mình không ?

Fields : Tôi nghĩ tự thương hại mình là đi cùng với bản ngã.
Khi điều này xảy ra lần đầu tiên, nó mong muốn tất cả những nghiệp của tôi đến
đậu đúng trên chóp mũi của tôi, nhìn thẳng vào mắt tôi, liếc nhìn tôi và tôi
bắt đầu liếc nó trở lại. Đó là bộ mặt của một chiến binh. Sau đó, tôi được chẩn
đoán. Allen Ginsberg gọi điện và nhắc cho tôi nhớ lời của thầy Trungpa Rinpoche
đã nói với Billy Burroughs, một người sống nhờ ghép bộ phận gan mới. Rinpoche
nói rằng : "Con sẽ sống hoặc sẽ chết, cả hai cái đều tốt cả". Tôi
không muốn cái chết của tôi là một kẻ đối đầu. Chết không phải là một kẻ thù.
Chết là một phần trong đời sống của chúng ta. Ung thư có thể xem nhu là kẻ thù.
Nhưng chính cái chết tự nó đến và đến bất cứ lúc nào, nó không phải là một kẻ
thù. Đó là cái đã được chấp nhận và đó là thế đứng của một chiến binh. Đối với
một chiến binh, chết không phải là kẻ thù. Khi các sĩ quan đội quân cảm tử của
Nhật Bản ra chiến trận, họ thường được lãnh tiền thưởng cảm tử. Nếu bạn bước
vào chiến trận với sự can đảm không sợ hãi và biết rằng cái chết có khả năng
xảy ra, thì bạn sẽ chiến đấu giỏi hơn và bạn sẽ chiến thắng ! Nhiều pháp môn tu
tập của Phật giáo nói chung là nhắm vào việc loại bỏ sự sợ hãi về cái chết, một
loại sợ hãi về cái sinh hay sợ hãi về cuộc sống của chúng ta.

Tricycle : Ông đã chẩn đoán biết mình đang bệnh ung thư còn tôi
thì không. Có sự khác biệt nào giữa chúng ta ? Có phải ông hấp hối trước tôi ?
Có phải tình cảnh của ông có thức tỉnh về cái chết trong khi tôi vẫn ở trong
vòng ảo tưởng là tôi sẽ sống mãi ?

Fields : Không phải là bạn sẽ sống mãi mãi. Những sự tính
toán thời gian có hơi khác biệt. Tôi được nói rằng tôi đang ở trong cơn nguy
cấp. Sự lựa chọn thời gian chính xác là một vấn đề. Nhưng tôi nói với một bác
sĩ ở Stanford về ý kiến thứ hai, tôi nói "Mọi người đều nói đây là bệnh
không thể cứu chữa được", và ông ta nói "Có phải ai đó nói với anh là
"không thể chữa được" ở giai đoạn cuối phải không ?". Và tôi trả
lời : "Không có ai đề cập đến việc đó cả". Có nhiều căn bệnh không
thể chữa được hoặc mãn tính, nhưng có thể xoay xở và cứu vãn được ở giai đoạn
chót. Tôi đang sống với thời kỳ thay đổi thường xuyên. Hiện nay tôi đang ở
trong tình trạng thuyên giảm. Bệnh ung thư giống như một con tê giác
(Rhi-noceros) bề ngoài của nó trông rất xấu xí, đôi mắt nhỏ, làn da sần sùi,
ruồi bu xung quanh, trông giống như một con kỳ lân hung dữ ; và đó là con tê
giác hiền lành, đang nhai cỏ trong đầm lầy, không chú ý đến bạn, bạn cảm thấy
thuyên giảm và khỏe mạnh. Nhưng vào lúc nào đó, con tê giác nhìn quanh quẩn,
chạy như điên đến chỗ bạn... Sự khác biệt ở đây là tôi luôn có một con tê giác
ở xung quanh.

Tricycle : Ông tin điều gì sẽ xảy ra sau khi chết ?

Fields : Tôi không biết. Tôi nghĩ tôi cảm thấy thoải mái với
một người theo thuyết bất khả tri, có xảy ra hoặc không xảy ra cũng vậy thôi.
Và tôi nghĩ là tôi đồng ý với những gì mà cư sĩ Stephen Batchelor nói với mọi
người có lý khi tu tập để có một nơi tái sinh tốt, đó không phải là kinh nghiệm
của tôi. Tôi tu luyện tâm linh để có đời sống hiện tại tốt hơn, an vui hơn...
Và nếu kết quả tu tập giúp tôi trong đời sống này thì tôi chắc rằng nó cũng
giúp tôi lúc tôi chết, vì chết là một phần của đời sống.

Tricycle : Ông muốn an táng thi thể của mình như thế nào ?

Fields : Tôi muốn nghe ý kiến của bạn trước.

Tricycle : Tôi muốn theo phương pháp "không táng"
(sky burial) ở Nova Scotia.
Đặt thi hài trên vùng St. Lawrence để làm thức ăn cho chim đại bàng, quạ, chó
sói và côn trùng. Dĩ nhiên điều này bất hợp pháp, nhưng đó là sở thích của tôi.

Fields : Tôi cũng thích kiểu "không táng" này, tuy
nhiên hỏa táng (cremation) thì dường như là một sự lựa chọn tốt hơn. Nhưng phải
là hỏa táng theo kiểu của người Ấn Độ, đặt thi thể lên đống củi để thiêu. Ý
kiến của tôi bị ảnh hưởng bởi lời dạy của thầy Trungpa Rinpoche là không di
chuyển thể xác chỗ khác trong 3 ngày đầu, bởi vì cần có đủ thời gian để cho
thần thức rời khỏi xác thân hoàn toàn. Lý tưởng nhất là đặt thể xác trong chánh
điện rồi đắp chiếc mền lên, để cho mọi người nhìn thấy, chiêm nghiệm hoặc để
quán tưởng tử thi, và rồi có một buổi lễ đặc biệt được thực hiện. Nếu có một
người nào đó đến làm phép chuyển đi tâm thức thì thật là tuyệt vời. Tôi nghĩ
thật là tốt biết bao cho mọi người có một buổi tiệc vào ngày ấy. Nói chung, một
lần nữa, tôi thích hỏa táng ngoài trời theo kiểu của người Ấn.

Tricycle : Ông có thể khuyên điều gì cho những người có hoàn
cảnh tương tự như ông ?

Fields : Tôi là nhân vật trung tâm của cuộc nói chuyện này,
mọi người có thể tìm thấy những điều hữu ích cho bản thân mình về sự lựa chọn
phương pháp điều trị theo y học truyền thống. Trong một số truyền thống tâm
linh, có một quan điểm cho rằng mọi việc đều xuất phát từ tâm, cho nên mọi căn
bệnh cũng phải được chữa trị từ tâm hay bằng cách luyện tập tâm linh, tư duy
tích cực hoặc có niềm tin. Có người nói rằng cả thân và tâm đều có sự ảnh hưởng
lẫn nhau. Nhưng một số người khác thì cho rằng chỉ quan tâm đến việc điều trị
bằng y khoa, kinh nghiệm của tôi là chữa trị bằng thuốc Tây, bằng phương pháp
xạ và hóa trị, nếu điều trị đúng cách đúng lúc thì sẽ có kết quả tốt, thậm chí
có một số người chữa trị bằng độc dược nữa. Nói chung, theo tôi người bệnh phải
theo dõi và kiểm tra thường xuyên căn bệnh của mình rồi chọn lựa phương pháp
điều trị. Tôi thấy một số người đã chết vì bị hỗn loạn giữa các lối điều trị.

Tricycle : Vai trò của người chăm sóc bệnh như thế nào ?

Fields : Tôi thấy người săn sóc gặp khó khăn nhiều hơn người
bị ung thư. Sức chịu đựng của họ còn nhiều hơn người bệnh. Tôi may mắn có được
Marcia săn sóc. Cô ấy phát nguyện giúp đỡ tôi trong thời gian điều trị này. Cô
ấy cùng tôi đi bác sĩ, ghi chép, hỏi han và chuẩn bị mọi thứ cho cuộc giải phẫu
phức tạp. Giúp đỡ một người chống lại ung thư thật sự là một điều khó khăn thử
thách.

Tricycle : Ông có quan tâm đến việc chẩn đoán bệnh không ?

Fields : Lại đề cập đến vấn đề này một lần nữa. Thừa là
không tốt. Một trăm phần trăm là tôi sẽ chết. Nhưng tôi sẽ sống cho đến khi tôi
chết. Có một điều tôi muốn nói ở đây là giáo pháp của đạo Phật rất tuyệt vời ở
phần đầu, phần giữa và phần cuối, mọi người nên cầu học và tu tập trước khi quá
trễ.