19. Hàng hoá

Vừa khéo thời gian đó Diệp
Ly không được làm công việc gia sư đầu tiên của mình, nguyên nhân là vì gia
đình người ta đã tìm được một sinh viên của một trường khác tốt hơn.

 Tôi hỏi cô còn muốn
tìm việc gia sư nữa không? Cô ấy nói: "Không tìm nữa thì sinh hoạt phí
phải làm thế nào."

 Tôi lấy hết dũng khí
nói với cô ấy: "Tớ và cậu cùng đi tìm nhé!".

 Cô ấy nhìn tôi hồi
lâu với vẻ ngạc nhiên. Mặt tôi nóng bừng lên. Tôi cố gắng mỉm cười với cô ấy.

 Từ trước đến nay tôi
vốn là đứa rất nhạy cảm và tự tôn, việc tôi làm gia sư và đi làm thêm không một
ai biết. Tôi không cho các bạn cùng phòng biết vì sợ họ khinh thường tôi. Bởi
lẽ, trong lớp và khoa chúng tôi, con gái đều rất được chiều chuộng, trừ khi
điều kiện gia đình đặc biệt khó khăn, nếu không sẽ không phải ra ngoài làm việc
gì cả. Tuy nhiên, tôi cũng hiểu bầu không khí kiểu như vậy, sự hư vinh như vậy
của một tập thể quả thật là không bình thường. Tôi thừa nhận tôi chịu ảnh hưởng
rất lớn của môi trường xung quanh. Bản thân tôi vốn rất thích hư vinh và lười
biếng. Trong môi trường như thế, những phẩm chất của bản thân tôi như sự hư
vinh cố làm ra vẻ được nuông chiều từ nhỏ đều có điều kiện phát triển nhanh
chóng. Tôi trở thành một con bé bất trị.

 Việc làm gia sư và
đi làm thêm tôi cũng không nói cho cha mẹ biết. Tôi không cho cha mẹ biết vì sợ
cha mẹ đau lòng.

 Tôi đã bế tắc, tôi
không muốn "đứt gánh giữa đường" không muốn làm một kẻ làm việc gì
cũng không thành, không bỏ công sức một cách vô ích. Cho nên tôi quyết định đi
tìm việc gia sư cùng Diệp Ly. Bất luận thế nào, nhất định phải tìm cho kỳ được,
nhất định phải kiếm được đồng tiền đầu tiên của chính mình.

 Lại là một buổi
chiều thứ Sáu. Chúng tôi đến trước cửa hàng sách Tân Hoa Tư Môn Khẩu.

Ở đó đã có rất nhiều sinh
viên rồi, một đám hai ba người, cũng có người đứng đó một mình, có người đang
tán gẫu với bạn đi cùng, có người đang cầm một cuốn sách dày cộp để đọc. Trước
mặt họ đều đặt một tờ giấy rộng nửa mét vuông, bên trên viết hai chữ rất to
bằng bút lông "Gia sư", bên dưới chú thích Văn, Toán, Anh hoặc Lí,
Hoá các loại. Nếu là Đại học Vũ Hán hay Đại học Công nghiệp và Thương mại Hoa
Nam còn có thể viết tên trường khá to trên tờ giấy.

 Tôi và Diệp Ly cũng
rút từ cặp sách ra tờ giấy trắng viết hai chữ "Gia sư" đã được chúng
tôi chuẩn bị trước rồi đứng đó.

 Chúng tôi đã trở
thành một loại hàng hoá như thế đấy, một loại hàng hoá rẻ tiền bên đường, để
mặc cho người ta lựa chọn, họ mua hay không mua chúng tôi đều không thể oán
trách được lời nào. Lại còn phải chịu đựng sự kì thị của những "nhãn hiệu
hàng hoá" khác nữa.

 Tôi tự nói với mình
rằng nhất định không thể lúc nào cũng mẫn cảm như thế. Tôi không ngừng nói với
bản thân rằng đây không phải là việc gì đáng xấu hổ, chẳng qua là tôi muốn tự
mình làm tự mình hưởng mà thôi, tôi không muốn tăng thêm gánh nặng cho cha mẹ
nữa, họ chu cấp cho tôi học đại học đã không dễ dàng gì. Tôi không ngừng nói
với mình rằng không được tự ti, hãy nhìn xem, còn có biết bao sinh viên giống
như mình, ch ẳng phải bọn họ đều vẫn rất tốt sao? Có người còn cười nói rất vui
vẻ nữa cơ. Tôi tự nói với mình rằng, dùng những kiến thức mình đã được học để
kiếm tiền nuôi thân là việc vẻ vang, cha mẹ có biết nhất định cũng sẽ rất vui.

 Nhưng mặt tôi vẫn đỏ
bừng lên. Tôi có cảm giác nhiệt độ của đôi tai mình đã vượt quá 100 độ. Tôi
không dám ngẩng đầu nhìn ai. Tôi sợ gặp người quen. Tôi lớn lên ở thành phố
này, tôi đã biến mình thành thứ hàng hoá để bày bán ở chốn phồn hoa của thành
phố, tôi căng thẳng gấp trăm vạn lần Diệp Ly. Qua lại trên những con phố này,
lúc nào tôi cũng có thể đụng phải người quen. Họ có thể là bạn học tiểu học,
bạn học trung học, bạn học đại học, họ hàng, người thân, đồng nghiệp của cha mẹ
tôi. Chưa có ngày nào như ngày hôm đó, chưa bao giờ tôi cảm thấy cuộc sống của
mình lại liên can đến nhiều người như thế, lại phải hạn chế mối "nhân
duyên" với nhiều người đến thế. Nếu họ trông thấy tôi ở đây, chỉ cần một
ánh mắt khinh thường của họ cũng đủ để giết chết lòng tự tôn của tôi, hay cái
ánh mắt trịnh thượng của họ cũng có thể khiến tâm hồn nhạy cảm của tôi tan nát.
Cho dù tôi có tự khuyên nhủ mình rằng đây không phải là việc gì đáng xấu hổ,
nhưng trong lòng tôi vẫn cảm thấy bao năm qua chưa bao giờ mình bị mất mặt như
vậy. Bạn có thể phê bình nhân sinh quan của tôi không đúng, bạn có thể cười
nhạo tính hư vinh nực cười của tôi, bao nhiêu năm sống trong trường học, sự
thông minh và xinh đẹp đã khiến tôi lúc nào cũng "rạng ngời". Nhưng
ngày hôm đó tôi không thể không vứt bỏ tất cả sự tôn nghiêm và hư vinh, tôi đã
biến mình thành một thứ hàng hoá vô nghĩa, lặng lẽ trưng bày ra đó để mặc người
ta lựa chọn mua bán, tôi đã phải dẹp bỏ tất cả sự tự tôn... Tôi mang máng nhớ
lại những cảm giác của mình lúc đó: hơi thở nhọc nhằn, toàn thân khô héo, khó
chịu như là bị sốt cao vậy, cảm giác như có thể ngất đi ngay lập tức. Tâm hồn
mỏng manh của tôi đã bị chọc thủng, chỉ còn sót lại một lớp vỏ bọc tinh thần.
Trong những lúc như thế tôi muốn mình là một kẻ không có linh hồn, nếu có, chắc
nó nhảy ra khỏi thân xác tôi rồi ôm hận mà tự sát mất.

 Ở cửa hàng sách Tân
Hoa Tư Môn Khẩu có rất nhiều bậc phụ huynh đưa con đi mua sách tham khảo dịp
cuối tuần, ai ai cũng mong con cái thành đạt. Thật đáng thương cho nỗi lòng cha
mẹ trong thiên hạ.

 Có phụ huynh vừa dắt
đứa con đi qua vừa cúi thấp đàu nhìn từng chữ một viết trên những tờ giấy ở
dưới đất. Khi bắt gặp sinh viên của Đại học Vũ Hán hay Đại học Công nghiệp và
Thương mại Hoa Nam thì sẽ dừng lại bắt chuyện.

 Tôi nhìn vào tờ giấy
của mình, trên đó viết hai chữ "Gia sư" sít vào nhau trông thật tội
nghiệp. Tôi cảm thấy mình thật vô liêm sỉ. Một trường học chẳng ra sao như thế
thì liệu có người đến mời chúng tôi làm gia sư không?

Cuối cùng cũng có một
người đàn ông khoảng 40 tuổi dắt theo một đứa trẻ 10 tuổi đi qua đi lại rồi
dừng trước mặt chúng tôi. Ngay lập tức tôi lấy lại tinh thần, gượng đôi chân
đang mệt mỏi rã rời đứng thẳng dậy.

Ông ấy nhìn một lát rồi
hỏi: "Các cháu có thể dạy Toán, Lí, Hoá không?" Tôi và Diệp Ly nhìn nhau
trong chốc lát, tôi không có kinh nghiệm, thế là Diệp Ly nói: "Chú ạ, cháu
phải nói với chú thế này, chúng cháu là sinh viên ngành khoa học xã hội, phải
xem con chú học lớp mấy, nếu là học sinh trung học thì chúng cháu dạy Toán, Lí,
Hoá cho cậu ấy e rằng sẽ có vấn đề".

 Người đàn ông đó
nhìn chúng tôi lắc đầu không đáp rồi đi mất.

 Tờ giấy trắng chữ
đen im lìm nằm trước mặt chúng tôi dường như cũng đang nhìn chúng tôi một cách
châm biếm.

 Buổi chiều hôm đó
tôi và Diệp Ly đã đứng đúng năm tiếng đồng hồ, chỉ có hai người đến hỏi chúng
tôi nhưng vừa nghe chúng tôi là sinh viên ngành khoa học xã hội liền lắc đầu
rồi đi mất. Tôi và Diệp Ly mỗi người đều suy nghĩ chuyện của riêng mình nên rất
ít nói chuyện với nhau. Đứng mệt rồi tôi liền ngồi ngẩn ra trên bậc thang của
cửa hàng sách, ngắm nghía đôi chân mọi người đi qua đi lại, người đi giày da,
người đi dép, người đi giày cao gót, người xỏ giày lười, nam có, nữ có, người
lớn có, trẻ em có, bao nhiêu những đôi chân như vậy, không ai giống ai, cứ đi
đi lại lại như dòng nước chảy mãi không ngừng, nhìn rồi lại ngắm, trong lòng
bỗng dần thấy thanh thản lại. Trên con phố đầy người qua lại, những người đi bộ
bước đi vội vàng đã cho tôi thấy rõ sự nhỏ bé của bản thân mình. Có ai thèm để
ý đến tôi cơ chứ? Mọi người chẳng qua chỉ là khách qua đường mà thôi. Tôi là
khách qua đường của bạn, bạn là khách qua đường của tôi, chúng ta đều là khách
qua đường của số mệnh. Số mệnh giống như trần ai, là khách qua đường của thời
gian và không gian, hàng ngàn hàng vạn năm như dòng nước chảy mãi không ngừng.

 Có cái gì mà không
lớn lên được. Có cái gì mà không phải là thoảng qua như mây khói.

 Cuối cùng nhìn ngắm
tới mức buồn ngủ díu mắt, tôi chỉ muốn nhanh chóng rời khỏi chỗ này.

 Khi trời bắt đầu tối
dần, học sinh của các trường khác cũng lần lượt thu dọn ra về. Tôi nói với Diệp
Ly: "Về thôi, chúng ta về thôi." Diệp Ly nói: "Từ từ đã, còn có
một vài phụ huynh và con của họ vẫn chưa ra mà, những người như vậy luôn có sự
kì vọng vào con cái cao hơn hết."

 Tôi đành đứng lại
đó. Tôi cảm thấy mình giống như một con ngốc bán khoai vậy.

 Khi trời đã tối hẳn,
Diệp Ly mới chịu thu dọn đồ đạc ra về.

 Không thu hoạch được
gì. Tôi uể oải nói: "Lần trước làm thế nào cậu tìm được công việc gia
sư?"

"Cũng tìm như thế này
thôi. Chắc cậu vẫn chưa quen? Những đứa trẻ thành phố đều như vậy cả. Không
sao."

 Tôi sợ cô ấy sẽ
tiêếp tục nói, tôi không muốn người khác đề cập đến những chuyện này rồi an ủi
hay tỏ ra thông cảm với tôi nên nói: "Nói linh tinh. Tớ biết rồi".
Sau đó tôi nhìn ra chỗ khác, tỏ ý không muốn cô ấy nói nhiều thêm nữa.

Chiếc xe buýt chạy nhanh
như bay trên nhưng con đường của Vũ Hán, tôi mơ hồ không hiểu gì, một thành phố
lớn như vậy, trống trải như vậy, ham muốn thì nhiều mà dường như trong lòng lại
không hề hay biết.

 Về đến kí túc xá,
không biết phải làm thế nào đây, mọi người trong phòng đều đã biết tôi và Diệp
Ly đến chỗ đó tìm việc gia sư. Đó cũng là cái tài trời phú cho con gái.

 Vừa bước vào cửa
phòng, La Nghệ Lâm đã liến thoắng lên: "Ồ đã về rồi đấy à, thế nào, có tìm
được việc làm gia sư nào không? Tìm được rồi thì khao đi chứ".

Tôi chẳng thèm để ý đến cô
ta, chỉ cảm thấy trong câu nói của cô ta có ý châm biếm. Mặt tôi lại nóng bừng
lên. Thực ra cho dù trong lòng tôi có tự an ủi mình như thế nào chăng nữa thì tôi
vẫn cảm thấy đứng trên phố rồi chờ người ta đến "mua" như thế là một
việc rất mất thể diện. Tôi không mang nổi bộ mặt như vậy. Từ xưa tới nay, nghèo
khổ vốn không phải là việc gì vẻ vang. Ít nhất thì trong lòng tôi cho là như
vậy.

 Diệp Ly lạnh lùng nói
một câu: "Không tìm được". La Nghệ Lâm xấu hổ, ngượng ngùng chạy sang
phòng các nữ sinh khác.

Tôi nằm trên giường, thở
dài nặng nề, nghĩ rằng có lẽ con người đã trưởng thành và kiên cường lên như
thế chăng. Tôi lại cảm thấy, thực ra những đứa con trong những gia đình thiếu
thốn ở thành phố thường lúng túng hơn nhiều so với những đứa con từ nông thôn
ra. Bởi vì tuy rằng hoàn cảnh gia đình chúng không tốt nhưng thông thường từ
nhỏ chúng đã không phải chịu khổ quá nhiều, mà thành phố lại ban cho chúng tôi lòng
tự tôn rất nhạy cảm và tính hư vinh rất lớn. Chúng tôi muốn trốn tránh nhưng
lại phát hiện ra rằng không thể nào trốn được, dù sao thì cũng không thể đối
mặt một cách thản nhiên như những người con gái phải chịu khổ từ nhỏ.

 Trước khi ngủ Diệp
Ly hỏi tôi: "Ngày mai đi nữa không?"

 Tôi do dự không biết
phải trả lời thế nào, đành nói: "Ngày mai hẵng hay".

 Sáng hôm sau, khi
Diệp Ly thức dậy thì tôi đã tỉnh rồi, tôi vẫn để mắt đến cô ấy. Tôi nói:
"Tớ cũng dậy rồi, hôm nay tớ vẫn sẽ đi cùng cậu."

 Diệp Ly mỉm cười
nói: "Được thôi".

Ngày hôm đó có lẽ vì chúng
tôi đến khá sớm nên vào lúc mười giờ sáng tôi đã tìm được một chỗ làm gia sư.

 Một phụ nữ dắt theo
một cậu bé khoảng 10 tuổi đến nói muốn tìm một gia sư tiếng Anh. Bà ta hỏi về
trường học, về chuyên ngành và hỏi chúng tôi học năm thứ mấy, thậm chí còn hỏi
điểm thi đại học môn tiếng Anh của chúng tôi, Diệp Ly nsoi được 138 điểm, tôi
138 điểm, thực ra cả hai chúng tôi đều nói dối bà ta, tôi chỉ được có 119 điểm
mà thôi. Cuối cùng bà ta đòi xem thẻ sinh viên của chúng tôi. Sau khi đã vừa ý
bà ta lại làm khó chúng tôi: "Vậy ai trong hai cháu sẽ dậy đây?".

Tôi bỗng phấn chấn hẳn
lên. Khi đó tôi rất hi vọng bà ta sẽ chọn tôi, bởi vì tìm được công việc sớm
chừng nào tôi cũng yên tâm sớm chừng ấy, nếu không cứ đứng đây cả ngày trời lại
không tìm được việc, cái cảm giác khó chịu trong lòng đó thật không thể biểu
đạt ra bằng ngôn ngữ.

 Tôi nhìn Diệp Ly, cô
ấy cười với vẻ rất khó xử, cười một cách miễn cưỡng. Tôi biết, cách nghĩ của cô
ấy cũng giống tôi. Chúng tôi đều không nói gì, đợi chờ người phụ nữ đó đưa ra
quyết định cuối cùng. Không biết bao nhiêu lần tôi nghĩ tới những hàng hoá bày
trong tủ kính trên thị trường, cho dù hai thứ giống hệt nhau cũng luôn có những
vị khách hay soi mói sẽ cầm chúng trên tay để so đi sánh lại.

 Người phụ nữ nói với
con trai: "Con thích chị nào?"

 Đứa bé nhìn tôi, tôi
vội vàng mỉm cười với nó. Tôi cảm thấy đau đớn thấu xương, máu trong người cũng
lạnh toát, trong ngày hè vô cùng nóng nực mà hơi lạnh cứ tuôn ra ào ạt. Vì sự
sinh tồn mà ngay đến một đứa bé cũng phải ra sức lấy lòng. Không có tiền khiến
lòng tự tôn của con người thật rẻ mạt.

 Đứa bé lại nhìn Diệp
Ly, Diệp Ly cũng mỉm cười với nó. Cuối cùng nó chỉ tay vào tôi và nói:
"Chị này".

 Tôi cười, lần này là
nụ cười vui mừng nhẹ nhõm như trút được một gánh nặng chứ không phải để lấy
lòng ai cả. Tôi quay đầu nhìn Diệp Ly, cô ấy vẫn cười nhưng rõ ràng nụ cười của
cô ấy đã đanh lại. Bỗng nhiên tôi cảm thấy hơi áy náy.

 Bắt đầu nói đến một
vấn đề nhạy cảm là giá cả. Người phụ nữ nói: "Bình thường các cháu dạy ở
ngoài bao nhiêu tiền một giờ?" Tôi nghĩ một lát rồi nói:"25 tệ hai
tiếng ạ".

 Bà ta nói: "Đó
là ở bên Hàn Khẩu, còn ở Vũ Xương này thông thường đều là 20 tệ thôi chứ? Hơn
nữa nhà chúng tôi cũng gần trường các cháu".

 Bà ta vừa dứt lời,
tôi đã nhanh chóng nhẩm tính, ngoài tiền xe đi đi về về mất 2,4 tệ, tôi dạy hai
tiếng đồng hồ mà chỉ kiếm được có 17,6 tệ, đi trên đường ít nhất cũng mất một
tiếng. Tôi hơi do dự, cảm thấy tiền dạy thấp quá nhưng không biết phải làm sao
để thương lượng giá cả với bà ta.

 Tôi lắp ba lắp bắp
nói: "Điều này, điều này..."

 Diệp Ly nói chen vào
một câu: "Mình thấy 20 tệ được đó."

 Ánh mắt của người
phụ nữ đó ngay lập tức hướng về cô ấy. Tôi hiểu rằng mình phải đưa ra quyết
sách ngay lập tức. Thế là tôi nói: "Được, 20 tệ cũng được ạ".

 Diệp Ly không nói gì
thêm nữa, chỉ nhìn tôi. Người phụ nữ đó ghi lại địa chỉ liên lạc, hẹn giờ học.
Và cuối cùng là tạm biệt.

 Nhìn bóng dáng người
phụ nữ đó cứ đi xa dần, tận đáy lòng tôi lại trào dâng một kiểu tâm trạng không
hiểu ra sao nữa. Nghĩ tới sau này mỗi tháng đều có thu nhập 200 tệ, như vậy có
thể giảm bớt một nửa gánh nặng cho cha mẹ, trong lòng cũng dần thấy vui lên.

Lại một lần nữa tôi đối
đầu với Diệp Ly một cách thầm lặng. Tôi cùng cô ấy chờ người tiếp theo đến. Hôm
đó thật may mắn, khoảng hơn mười một giờ có một người đàn ông dắt theo một cô
bé đến nhờ Diệp Ly làm gia sư.

 Tôi thầm cảm thấy
mình đã bị thiệt, đáng nhẽ không nên nghe lời Diệp Ly, 20 tệ mà đã vội vàng
đồng ý rồi.