Chương VIII

Y VIỆN

Làn
sương nước mắt và mệt mỏi che phủ trước mắt Merry khi họ tới gần Đại Môn đổ nát
của Minas Tirith. Cậu không mấy quan tâm tới đống hoang tàn và cảnh chém giết khắp
xung quanh. Lửa khói và mùi hôi thối tràn ngập không trung; vì nhiều cỗ máy chiến
tranh đã bị đốt hoặc ném xuống các hố lửa, và nhiều người chết trận cũng vậy, trong
khi đây đó rải rác nhiều xác lũ quái vật khổng lồ của miền Nam, nửa cháy thiêu,
hoặc bị đá ném quỵ, hoặc bị những cung thủ Morthond anh dũng bắn vào mắt. Cơn mưa
bụi đã ngớt được một lúc, và mặt trời sáng chói trên cao; nhưng toàn bộ nửa dưới
thành phố vẫn bao phủ trong làn khói âm ỉ hôi thối.

Người
ta đã bắt đầu làm việc để dọn đường qua tàn dư trận chiến, và giờ một vài người
mang cáng ra khỏi Đại Môn. Nhẹ nhàng họ đặt Éowyn lên gối mềm; nhưng thi thể nhà
vua họ phủ tấm chăn vàng lớn, và mang đuốc đi quanh ông, lửa đuốc nhợt nhạt dưới
ánh mặt trời, rung rinh trong gió.

Vậy
là Théoden và Éowyn đã vào kinh thành Gondor, và tất cả những người thấy họ đều
để đầu trần và cúi đầu; qua tro và khói của vòng thành bị đốt phá, họ đi tiếp lên
những con phố đá. Với Merry, chuyến đi lên tưởng chừng dài cả thế kỉ, một chuyến
đi vô nghĩa trong giấc mơ đáng ghét, đi mãi đi mãi tới cái đích nhạt nhòa nào đó
mà trí nhớ không thể nắm bắt.

Dần
dần những ánh đuốc đằng trước lập lòe rồi tắt hẳn, cậu đi trong bóng tối; và cậu
nghĩ: “Đây là đường hầm dẫn tới lăng mộ; chúng ta sẽ ở lại đó mãi mãi.” Nhưng đột
nhiên giữa giấc mơ màng một giọng nói sống động vang lên.

“Chà,
Merry! Cảm ơn trời là em đã tìm thấy anh!”

Cậu
ngước lên và màn sương trước mắt tan đi đôi chút. Đó là Pippin! Họ đứng đối diện
nhau trên ngách đường hẹp, ngoài họ ra thì chẳng có ai hết. Cậu dụi mắt.

“Đức
vua đâu rồi?” cậu hỏi. “Còn Éowyn?” Và cậu loạng choạng rồi ngồi xuống thềm cửa
và lại bắt đầu khóc.

“Họ
đã lên hoàng thành rồi,” Pippin nói. “Em nghĩ chắc là anh vừa đi vừa ngủ gật và
rẽ nhầm đường đấy. Khi chúng em thấy anh không đi cùng họ, Gandalf cử em đi tìm
anh. Ông anh Merry tội nghiệp! Gặp lại anh em mới vui chứ! Nhưng anh kiệt sức rồi,
và em sẽ không nói huyên thuyên làm phiền anh nữa. Nhưng nói cho em biết, anh có
bị đau, hay bị thương không?”

“Không,”
Merry nói. “Chà, không, anh nghĩ là không. Nhưng anh không thể dùng tay phải nữa,
Pippin ạ, kề từ khi đâm hắn. Còn kiếm của anh thì cháy trụi như mẩu gỗ.”

Gương
mặt Pippin tràn ngập lo lắng. “Chậc, anh nên đi cùng em càng nhanh càng tốt,” cậu
nói. “Em ước mình cõng nổi anh đi. Anh không đủ sức tiếp tục đi nữa. Lẽ ra họ không
nên để anh đi bộ, nhưng anh phải tha thứ cho họ thôi. Có quá nhiều điều tồi tệ đã
xảy ra ở kinh thành, Merry ạ, khiến một người Hobbit tội nghiệp từ trận chiến đi
vào rất dễ không được để ý.”

“Không
phải lúc nào không được để ý cũng là xui xẻo,” Merry nói. “Anh vừa không bị để ý
khi - không, không, anh không thể nói chuyện đó được. Giúp anh với, Pippin! Tất
cả lại tối sầm, và tay anh lạnh quá.”

“Dựa
vào em, anh Merry quý hóa!” Pippin nói. “Đi nào! Từng bước một. Không xa đâu.”

“Em
đem anh đi chôn à?” Merry hỏi.

“Không,
làm gì có!” Pippin nói, cố gắng tỏ ra vui vẻ, dù trái tim cậu muốn quặn thắt vì
sợ hãi và thương cảm. “Không, chúng ta đi đến Y Viện.”

Họ
rời khỏi ngách đường chạy giữa những ngôi nhà cao và tường ngoài vòng thành thứ
tư, lại vào phố chính và đi lên hoàng thành. Họ đi từng bước một, trong khi Merry
lảo đảo và thì thầm như thể đang nói mơ.

“Mình
sẽ không bao giờ đưa được anh ấy tới nơi,” Pippin nghĩ. “Không ai đến giúp mình
sao? Mình không thể để anh ấy lại đây.” Đúng lúc đó cậu ngạc nhiên thấy một cậu
bé chạy tới phía sau, và lúc cậu bé chạy qua, cậu nhận ra Bergil con trai Beregond.

“Chào
nhóc, Bergil!” cậu gọi. “Nhóc đang đi đâu thế? Rất vui được gặp lại nhóc vẫn còn
sống!”

“Cháu
đang chạy việc cho các Y Sư,” Bergil nói. “Cháu không ở lại được.”

“Đừng
ở lại!” Pippin nói. “Nhưng bảo mấy người trên đó là tôi có một người Hobbit ốm bệnh
ở đây, một perian đó, tới từ chiến trường. Tôi không nghĩ anh ấy có thể đi
bộ xa thế. Nếu Mithrandir ở đây, ông ấy sẽ hài lòng khi nhận được tin này.” Bergil
chạy tiếp.

“Mình
tốt nhất nên đợi ở đây,” Pippin nghĩ. Thế nên cậu để Merry nhẹ nhàng nằm xuống trên
vỉa hè dưới một khoảng nắng trời, và cậu ngồi xuống cạnh bạn mình, để đầu Merry
gối lên lòng. Cậu nhẹ nhàng sờ nắn cơ thể và tay chân cậu ta, và nắm lấy cả hai
tay bạn. Tay phải Merry lạnh như băng.

Không
lâu sau chính Gandalf xuống tìm họ. Ông cúi xuống Merry vuốt ve trán cậu; rồi ông
cẩn thận bế cậu lên. “Cậu ấy lẽ ra phải được đưa vào thành phố trong vinh dự,” ông
nói. “Cậu ấy đã đáp trả xứng đáng lòng tin tưởng của ta; vì nếu Elrond không nhượng
bộ ta, cả hai cậu đều đã không đi; và rồi những tai ương ngày hôm nay sẽ còn trầm
trọng hơn nhiều.” Ông thở dài. “Và đây lại thêm một bệnh nhân trên tay ta, trong
khi lúc này trận chiến đang lửng lơ ở thế cân bằng.”

Vậy
là cuối cùng Faramir và Éowyn và Meriadoc được đặt nằm trên giường trong Y Viện;
và họ được chăm sóc cẩn thận. Vì cho dù tất cả những tri thức của thời mạt kì này
không còn trọn vẹn như xưa, y thuật của người Gondor vẫn uyên thâm, lão luyện trong
việc trị thương cùng chỗ đau, và tất cả những chủng bệnh tật mà người phàm phía
Đông Đại Dương có thể mắc phải. Chỉ trừ tuổi già. Với nó, họ không có phương thuốc
nào; và thực tế là tuổi thọ của họ giờ đã suy giảm chỉ còn hơn những giống người
khác một chút, và trong số họ, những người sống qua cái mốc năm lần hai mươi năm
mà vẫn còn cường tráng ngày càng ít, trừ trong một vài gia tộc thuần huyết. Nhưng
giờ tri thức và kĩ năng của họ lại bất lực; vì nhiều người mắc phải thứ bệnh không
ai chữa được; và họ gọi là Bóng Ma Đen, vì nó đến từ bọn Nazgûl. Và những người
mắc phải chứng này từ từ chìm vào một giấc mơ ngày càng sâu, tới khi rơi vào im
lặng và cơn lạnh chết chóc, và rồi ra đi. Và những người chăm sóc thấy căn bệnh
này trầm trọng ở chàng Tí Hon và Công chúa Rohan. Dù vậy thảng hoặc, trong khi buổi
sáng dần trôi qua, họ lại lên tiếng, thì thầm trong giấc mơ; và những người quan
sát lắng nghe tất cả mọi điều họ nói, có lẽ hi vọng biết được điều gì họa chăng
giúp họ hiểu được sự đau đớn của bệnh nhân. Nhưng rồi chẳng mấy chốc họ lại rơi
vào bóng tối, và khi mặt trời di chuyển về Tây, cái bóng xám đã bò lan trên mặt
họ. Còn Faramir thì cháy rực trong cơn sốt không chịu hạ.

Gandalf
đi từ người này tới người kia đầy lo lắng, và ông được nghe kể lại mọi điều những
người chăm sóc nghe được. Và cứ thế ngày hôm ấy trôi qua, trong khi cuộc chiến vĩ
đại bên ngoài tiếp tục với hi vọng trồi sụt và những biến chuyển lạ lùng; Gandalf
vẫn chờ đợi và quan sát, không đi ra ngoài, cho tới khi cuối cùng hoàng hôn đỏ thẫm
bao phủ toàn bộ bầu trời, ánh sáng chiếu qua cửa sổ rơi lên gương mặt sạm đen của
người bệnh. Thế rồi những người đứng cạnh thấy mặt họ lại ửng hồng thì ngỡ sức khỏe
họ đã trở lại, nhưng đó chỉ là chút hi vọng dối lừa.

Rồi
một bà già, Ioreth, già nhất trong đám đàn bà hộ lí ở ngôi viện ấy, nhìn gương mặt
thanh tú của Faramir và khóc, bởi dân chúng thảy đều yêu quý chàng. Và bà nói: “Não
lòng thay nếu ngài phải chết! Giá như ở Gondor vẫn còn vua, như đã từng có từ ngày
xửa ngày xưa, người ta bảo vậy! Vì những tích truyện xưa vẫn kể: bàn tay nhà
vua là bàn tay y sư. Và đó là cách người ta nhận ra vì vua đích thực.”

Và
Gandalf đứng cạnh lên tiếng: “Cầu cho con người ghi nhớ lời bà dài lâu, Ioreth!
Vì những lời ấy mang hi vọng. Có thể một vị vua thưc sự đã trở về Gondor; chẳng
lẽ bà không nghe những tin tức lạ lùng đã tới kinh thành?”

“Tôi
bận trăm thứ việc, chả lưu tâm nổi tất cả những tiếng kêu khóc la hét,” bà trả lời.
“Chỉ hi vọng có một điều là đám ác quỷ sát nhân kia không tới Viện này làm phiền
người bệnh.”

Rồi
Gandalf vội vã đi ra, khi lửa trên trời đang dần tắt, những ngọn đồi bốc khói đang
mờ dần, trong khi buổi đêm màu tro xám trườn qua những cánh đồng.

Giờ
khi mặt trời đang lặn, Aragorn cùng Éomer và Imrahil lại gần kinh thành dẫn theo
các chỉ huy và kị sĩ; và khi họ tới trước Đại Môn, Aragorn nói:

“Kìa
hãy nhìn mặt trời lặn xuống trong lửa cháy! Đó là dấu hiệu nhiều điều đang kết thúc
và sụp đổ, và những đợt triều thế giới đang đổi thay. Nhưng kinh thành và vương
quốc này đã nằm yên dưới sự cai trị của dòng Quốc Quản trong nhiều năm dài, và tôi
sợ nếu mình cứ thế mà tiến vào thì nghi ngờ và tranh luận sẽ nổi lên, điều không
nên có khi cuộc chiến vẫn còn tiếp diễn. Tôi sẽ không vào, cũng không xưng thân
phận, cho tới khi xác định được chúng ta hay Mordor thắng thế. Hãy sai quân sĩ dựng
trại trên đồng, và tôi sẽ chờ đợi lời chào của Chúa Thành ở đây.”

Nhưng
Éomer nói: “Anh đã giương cờ của Các Vua và trưng bày tín vật của Gia tộc Elendil
rồi. Chẳng lẽ anh chấp nhận để chúng bị ngờ vực ư?”

“Không,”
Aragorn đáp. “Nhưng tôi thấy thời điểm chưa chín muồi; vì chẳng có bụng tranh đoạt
trừ với Kẻ Thù và đám bầy tôi.”

Hoàng
thân Imrahil bèn nói: “Lời của người thực là sáng suốt, thưa vương tử, nếu một người
bà con của Chúa Denethor được phép khuyên người trong chuyện này. Ngài ấy cứng cỏi
và kiêu hãnh, nhưng già nua; và tâm trạng ngài ấy đã biến đổi lạ lùng từ khi con
trai ngài ngã xuống. Nhưng tôi không chịu để người ở lại đây như tên ăn mày trước
cửa đâu.”

“Không
phải tên ăn mày,” Aragorn nói. “Mà là một chỉ huy dân Tuần Du, kẻ không quen với
đô thành và những ngôi nhà đá.” Nói đoạn chàng ra lệnh cuộn cờ hiệu lại; và chàng
tháo Ngôi Sao của Vương Quốc Bắc xuống đưa cho các con trai Elrond cất giữ.

Rồi
Hoàng thân Imrahil và Éomer đất Rohan từ giã chàng mà đi qua kinh thành và đám đông
ồn ã, lên tới tận hoàng thành; rồi họ tới Đại Sảnh Tháp tìm Quốc Quản. Nhưng họ
thấy ghế ông ta trống không, và trước bệ ngai, Théoden Vua đất Mark nằm trên chiếc
giường long trọng; có mười hai ngọn đuốc cắm quanh, và mười hai lính gác, những
kị sĩ của cả Rohan và Gondor. Và vải phủ giường mang màu xanh trắng, nhưng đắp lên
tận ngực nhà vua là tấm chăn vàng lớn, đặt trên là thanh kiếm tuốt trần, dưới chân
ông dựa tấm khiên. Ánh đuốc lấp lánh trên mái đầu bạc như mặt trời chiếu lên bụi
nước đài phun, nhưng gương mặt ông đẹp đẽ và trẻ trung, chỉ trừ trên khuôn mặt mang
vẻ thanh thản mà tuổi trẻ không sao đạt tới; và trông ông như đang ngủ.

Khi
họ đã đứng yên lặng cạnh nhà vua một lúc. Imrahil nói: “Quốc Quản đâu? Và Mithrardir
cũng ở đâu rồi?”

Một
người lính gác trả lời: “Quốc Quản Gondor đang ở trong Y Viện.”

Éomer
bèn hỏi: “Công chúa Éowyn, em gái ta đâu; hiển nhiên nó nên nằm đây bên cạnh đức
vua, không kém phần vinh dự chứ? Người ta đặt nó ở đâu?”

Và
Imrahil nói: “Nhưng Công chúa Éowyn vẫn còn sống khi người ta đưa nàng tới đây.
Ngài không biết sao?”

Rồi
hi vọng không mong đợi ùa đến trái tim của Éomer mới đột ngột làm sao, cùng với
nó lo âu và sợ hãi nhói lên trở lại, đến nỗi chàng không nói gì nữa, liền quay lưng
vội vã rời khỏi sảnh đường; Hoàng thân đi theo chàng. Khi họ ra ngoài phố, buổi
tối đã đến và vô vàn sao lấp lánh trên trời. Và Gandalf đang đi tới, cùng một người
khoác áo choàng xám, họ gặp nhau trước cửa Y Viện. Họ chào Gandalf mà nói: “Chúng
tôi tìm Quốc Quản, người ta nói ngài đang ở Viện này. Ngài bị thương gì ư? Còn Công
chúa Éowyn, nàng đâu?”

Gandalf
bèn trả lời: “Nàng nằm trong đó và chưa chết, nhưng đang hấp hối. Còn Chúa Faramir
bị thương bởi một mũi tên hiểm độc, như các anh đã được nghe, và giờ ngài là Quốc
Quản; bởi Denethor đã từ trần, cung của ngài ấy chỉ còn là đống tro tàn.” Và họ
tràn ngập đau buồn lẫn kinh ngạc trước câu chuyện mà ông kể.

Imrahil
buồn rầu nói: “Vậy là chiến thắng bị tước mất niềm vui, và cái giá phải trả quả
là quá đắt, nếu cả Gondor và Rohan đều mất người đứng đầu cùng trong một ngày. Éomer
sẽ trị vì người Rohirrim. Ai sẽ cai trị kinh thành trong lúc đó? Chúng ta có nên
đi gọi Vương tử Aragorn không?”

Bấy
giờ người khoác áo choàng lên tiếng: “Anh ta đến đây rồi.” Và khi người đó bước
vào ánh sáng ngọn đèn treo trên cửa, họ thấy đó là Aragorn, trùm áo choàng xám Lórien
bên ngoài áo giáp, không mang chứng vật gì ngoài viên ngọc xanh của Galadriel. “Tôi
tới đây vì Gandalf nài nỉ tôi làm vậy,” chàng nói. “Nhưng lúc này tôi chỉ là thủ
lĩnh dân Dúnedain nước Arnor; và Lãnh chúa Dol Amroth sẽ cai trị kinh thành cho
tới khi Faramir tỉnh dậy. Nhưng lời khuyên của tôi là Gandalf nên lãnh đạo tất cả
chúng ta những ngày tới trong kế hoạch đối phó với Kẻ Thù.” Và họ đều đồng thuận.

Đến
đây Gandalf nói: “Chúng ta đừng nấn ná ở cửa nữa, vì thời gian khẩn cấp lắm rồi.
Đi vào thôi! Vì chỉ khi Aragorn tới hi vọng mới tồn tại cho những người ốm nằm trong
Viện này. Đấy là lời Ioreth, nhà nữ thông thái Gondor đã nói: bàn tay nhà vua
là bàn tay y sư, và đó là cách người ta nhìn ra vì vua đích thực.”

Rồi
Aragorn vào đầu tiên và những người khác đi theo. Ở cửa có hai người gác mặc chế
phục hoàng thành: một người cao, nhưng người còn lại chỉ vừa vặn bằng một cậu bé;
và khi thấy họ, cậu kêu to lên ngạc nhiên sung sướng.

“Sải
Chân Dài! Tuyệt quá! Anh biết không, em đã đoán chính là anh đi trên đoàn tàu đen.
Nhưng ai cũng hét hải tặc và chẳng chịu nghe em. Anh làm thế nào mà được
vậy?”

Aragorn
phá lên cười và nắm lấy tay cậu Hobbit. “Đúng thật là khéo gặp!” chàng nói. “Nhưng
giờ chưa phải lúc cho những câu chuyện của kẻ lãng du.”

Imrahil
thì nói với Éomer: “Thế chúng ta sẽ thưa bẩm với đấng quân vương như vậy à? Mà hẳn
là ngài sẽ đội vương miện dưới một cái tên khác!”

Aragorn
nghe thấy lời ông bèn quay lại nói: “Đúng đó, vì trong ngôn ngữ cao quý xa xưa,
tôi là Elessar, hay Ngọc Tiên, và Envinyatar, Người Khôi Phục”: đoạn
chàng nâng viên ngọc xanh trước ngực lên. “Nhưng Sải Chân Dài sẽ là tên gia tộc
tôi, nếu có bao giờ nó được thiết lập. Trong ngôn ngữ cao quý nó không nghe xấu
xí đến vậy đâu, và tôi sẽ mang tên Telcontar cũng như tất cả những hậu duệ
trực hệ của tôi.”

Và
nói đến đó, họ đi vào Y Viện; và khi họ tới căn phòng nơi những người bệnh được
chăm sóc, Gandalf kể về chiến công của Éowyn và Meriadoc. “Bởi,” ông nói, “tôi đã
đứng rất lâu bên họ và lúc đầu họ nói nhiều trong cơn mê sảng, trước khi chìm vào
bóng tối chết chóc. Cũng bởi vì tôi được trao khả năng nhìn xa nhiều chuyện.”

Aragorn
tới bên Faramir đầu tiên, rồi tới Công chúa Éowyn, và cuối cùng tới Merry. Khi đã
nhìn gương mặt các người bệnh và thấy bệnh trạng cả ba, chàng thở dài. “Tôi sẽ phải
sử dụng tất cả quyền năng và tài nghệ được trao cho tôi vào việc này,” chàng nói.
“Giá mà Elrond ở đây, vì ngài là người lớn tuổi nhất trong tất cả chủng tộc chúng
tôi, nên có quyền năng lớn hơn nhiều.”

Éomer
thấy chàng vừa buồn bã vừa mệt mỏi, liền lên tiếng: “Chắc hẳn đầu tiên anh phải
nghỉ ngơi, và ít nhất hãy ăn một chút gì đã chứ?”

Nhưng
Aragorn đáp: “Không, với ba người này, nhất là với Faramir, thời gian đang cạn dần.
Cần phải thật khẩn trương.”

Rồi
chàng gọi Ioreth và nói: “Bà có trữ thảo dược trị thương trong Viện này không?”

“Có,
thưa ngài,” bà trả lời: “nhưng không đủ, tôi nghĩ vậy, cho tất cả những người cần
đến. Mà tôi chắc là tôi không biết ta có thể tìm thêm ở đâu, vì cái gì cũng sai
trái trong những ngày khủng khiếp này, nào là lửa cháy và đốt phá, và có ít cậu
nhóc chạy việc quá, mà đường nào cũng bị ngăn trở. Sao chứ, vô số ngày đã trôi qua
mà chẳng có xe chở hàng từ Lossarnach đến chợ! Dù sao chúng tôi cũng gắng hết sức
ở Viện này với những gì mình có, một điều tôi chắc ngài cũng hiểu.”

“Ta
sẽ đánh giá khi ta thấy,” Aragorn nói. “Cũng còn một thứ không đủ nữa: thời gian
nói chuyện. Bà có lá athelas không?”

“Tôi
không biết, tôi chắc đấy, thưa ngài,” bà trả lời, “ít nhất thì tôi cũng không biết
cái tên đó. Tôi sẽ đi hỏi thầy thảo dược; ông ấy biết tất cả những tên cổ.”

“Nó
còn được gọi là lá vua,” Aragorn nói; “và có lẽ bà biết nó dưới cái tên đó,
vì người nhà quê vẫn gọi nó như vậy về sau này.”

“Ồ
loại đó!” Ioreth nói. “Chà, nếu ngài gọi tên đó ngay từ đầu thì tôi đã cho ngài
biết luôn rồi. Không, chúng tôi không có. Tôi chắc đấy. Hử, tôi chưa bao giờ nghe
nói nó có công hiệu gì sất; và thực tình là tôi vẫn thường nói với chị em khi đi
ngang thấy nó mọc trong rừng: ‘lá vua à,’ tôi nói, ‘đúng là tên lạ tên lùng, tôi
chẳng hiểu tại sao nó lại được gọi như vậy; vì nếu tôi là vua ấy à, tôi sẽ trồng
trong vườn những loại cây sáng sủa hơn’. Dù sao thì nó cũng có mùi thơm khi bị vò
nát, đúng không? Nếu thơm là từ đúng: lành có lẽ sẽ chính xác hơn.”

“Rất
lành,” Aragorn nói. “Và giờ, thưa đại phu nhân, nếu bà yêu mến Chúa Faramir, hãy
chạy nhanh như cái lưỡi của bà và lấy lá vua về đây cho ta, nếu có lá nào trong
kinh thành.”

“Còn
nếu không,” Gandalf nói. “ta sẽ phi ngựa tới Lossarnach chở theo Ioreth, và bà sẽ
chỉ cho ta tới khu rừng, chứ không phải tới chỗ chị em của bà. Và Scadufax sẽ dạy
cho bà biết thế nào là khẩn.”

Khi
Ioreth đã đi khỏi, Aragorn sai những người đàn bà khác đun nước nóng. Rồi chàng
cầm lấy tay Faramir trong tay mình, đặt tay kia lên trán người bệnh. Trán ướt đẫm
mồ hôi; nhưng Faramir không cử động hay có dấu hiệu nào, và gần như không thở.

“Anh
ấy gần kiệt quệ rồi.” Aragorn nói với Gandalf. “Nhưng điều này không phải vì vết
thương. Thấy không! nó đang lành. Nếu anh ấy trúng mũi tên nào đó của bọn Nazgûl,
như ông nghĩ, anh ấy hẳn đã chết đêm đó. Tôi đoán vết thương này do tên của quân
miền Nam tạo nên. Ai nhổ nó ra? Có còn giữ không?”

“Tôi
nhổ nó ra,” Imrahil nói, “và cầm máu vết thương. Nhưng tôi không giữ mũi tên, vì
chúng tôi còn nhiều việc phải làm. Tôi nhớ đó chỉ là loại tên lũ miền Nam vẫn thường
dùng. Nhưng tôi cũng tin rằng nó đến từ Bóng Ma trên không, vì nếu không phải hiểu
cơn sốt của ngài thế nào đây; vì vết thương không sâu hay trí mạng. Thế người giải
nghĩa chuyện này như thế nào?”

“Kiệt
sức, đau buồn vì thái độ của cha mình, một vết thương, và trên hết là Hơi Thở Hắc
Ám,” Aragorn nói. “Anh ấy là người có ý chí kiên cường, vì anh ấy đã đến gần Bóng
Ma ngay từ trước khi lao vào trận chiến trên vòng tường ngoại. Bóng tối hẳn đã chầm
chậm trườn đến, ngay trong khi anh ấy chiến đấu và vật lộn giữ lấy tiền đồn. Giá
mà tôi có thể đến đây sớm hơn!”

Ngay
sau đó thầy thảo dược trở lại. “Đức ngài yêu cầu lá vua, như những kẻ quê
mùa vẫn gọi,” ông ta nói; “hay athelas theo ngôn ngữ cao quý, hoặc như những
người biết đôi chút về tiếng Valinor gọi...”