Đồng tiền có luân hồi...

Thời gian gần đây, đi đâu tôi cũng nghe người ta than thở:
tiền làm không đủ tiêu và đồng tiền ngày càng mất giá; người thì bị chủ nợ
thúc, người thì đòi nợ mãi không được. Dường như ai cũng có vấn đề về tiền!

Khi tôi còn bé, gia đình tôi có năm người cùng chung sống
trong một ngôi nhà nhỏ chật hẹp. Lúc đó tôi không ghét ngôi nhà nhỏ, tôi chỉ
nghĩ đơn giản là có sao thì sống vậy, có những người còn không có lấy một ngôi
nhà. Đến khi lớn hơn một chút, tôi thấy quá nửa những cuộc cãi vã của cha mẹ là
vì tiền. Tiền đi chợ, tiền học của ba chị em, tiền điện, tiền nước, tiền ám ảnh
ba mẹ tôi từng ngày, vì trên vai họ có quá nhiều thứ phải gánh vác và lo toan.
Tôi mơ hồ nghĩ rằng, có lẽ tiền sẽ mang lại hạnh phúc cho mọi người, theo một
cách nào đó!

Khi bạn trả thêm một chút tiền thưởng cho người tài xế taxi
để bày tỏ sự hài lòng về cách phục vụ tận tình của anh ấy.

Khi bạn chi trả một khoản tiền lớn để có được món quà mình
mơ ước sau một thời gian làm việc rất chăm chỉ.

Khi bạn bỏ một khoản tiền ra giúp đỡ người bạn của mình vượt
qua khó khăn.

Khi bạn gửi cho mẹ món tiền chợ, như một phần phụ giúp gia
đình.

Hoặc thậm chí là chi trả cho người mình yêu thương nhất một
khoản tiền nhất định, khi họ không đủ khả năng trang trải cho cuộc sống.

Tiền mang lại hạnh phúc theo cách riêng của nó, và chúng ta
dù vẫn nói những câu kinh điển như: “Tiền không mua được hạnh phúc.” hay “Tiền
không mua được tình yêu.” nhưng thực ra trong lòng mỗi người vẫn thầm công nhận
rằng đồng tiền có một quyền lực ngoài tầm kiểm soát của chúng ta.

Tôi từng lâm vào cảnh không có một xu dính túi, có lẽ bạn
cũng từng rơi vào trạng thái như vậy. Đó là lúc bạn cảm thấy mình không còn kiểm
soát được bất cứ điều gì, ngay cả chính bản thân mình. Cuộc sống trở nên quá ngột
ngạt. Lúc ấy bạn như con thú hoang, trốn tránh điên cuồng những nhu cầu thiết yếu
của cuộc sống và cả những cái nhìn của người xung quanh.

Tôi ca ngợi đồng tiền thì tôi cũng cần đưa ra một góc nhìn
khác của vấn đề, đó là cách tiêu tiền.

Có một câu chuyện vừa vui vừa buồn về tờ tiền mệnh giá năm
trăm ngàn gặp tờ tiền một ngàn đồng, chúng buôn chuyện với nhau. Tờ một ngàn
ngúng nguẩy hỏi rằng thời gian qua anh đã đi được những đâu, tờ năm trăm ngàn tỏ
vẻ kiêu căng, nó bảo với thân phận polymer cao cấp nhất trong các mệnh giá tiền
giấy của Việt Nam hiện nay thì cuộc đời nó sẽ chỉ lên xe xuống ngựa ở những
sòng bạc cao cấp, hoặc những trung tâm thương mại lớn bán các sản phẩm hàng hiệu.
Rồi tờ năm trăm ngàn hỏi ngược lại, lúc này tờ một ngàn đồng mới thấy bẽ bàng,
cười buồn: “Phận tôi chỉ đến được với những người nghèo!”

Câu chuyện đó làm tôi nhớ đến những điều mà mình từng nhìn
thấy. Tôi thấy có những bà mẹ vào các trung tâm mua sắm lớn, mua những món đồ
chơi đắt tiền cho con, một món đồ có khi trị giá bằng một tháng thu nhập của những
người lao động bình thường, mà có khi một tháng sau thì món đồ chơi đó cũng bị
vứt đi hoặc thay thế. (Tự nhiên tôi nghĩ, những đứa trẻ quê tôi ngày xưa, chúng
nó chơi cái gì nhỉ? Chúng cũng lớn lên bình thường và khỏe mạnh đấy thôi!) Tôi
sững sờ khi biết giá cái bật lửa của một người bạn lên tới một ngàn đô. Tôi từng
đi cùng những người bạn mà họ mua một chiếc nhẫn giá có giá hai trăm triệu đồng,
và tôi cũng vài lần tình cờ ở trong những cuộc hội thoại xoay quanh chuyện họ
mua cái ví này ngàn đô, cái váy kia hàng trăm triệu.

Bạn khoan hãy nghĩ sai vấn đề, tôi không cho rằng người ta
có tiền nhiều hơn mình thì đồng nghĩa với việc họ có tội với mình. Bởi nếu họ
làm việc đủ để hưởng thụ cuộc sống như thế thì đó là quyền của họ. Tôi chợt
nghĩ sao mà sự phân hóa giàu nghèo trong xã hội hiện nay chênh lệch nhau nhiều
quá!

Cô giáo tôi kể chuyện vui trên lớp trong giờ học môn Luật
thương mại. Cô bảo kinh nghiệm cuộc đời và sự trải nghiệm của cô cho thấy, những
người giàu thật sự, vẻ bề ngoài của họ rất giản dị. Còn những người cố tỏ ra
sang trọng thì có khi họ còn đang phải che giấu vài món nợ khổng lồ ngang bằng
số tài sản họ đang có. Như vụ đám cưới rình rang ở tỉnh nọ, có ai mà ngờ được
bà mẹ đó giờ ra tòa với món nợ hàng triệu đô la. Cô giáo nói đến đó, tôi bật cười,
vì tôi từng biết trong một cuộc điều tra với sáu trăm người giàu nhất nước Mĩ từng
đề cập trong một cuốn sách của Adam Khoo, cũng đã cho biết điểm chung mà những
triệu phú đó thường có chính là họ biết cách trân trọng đồng tiền và không bao
giờ sử dụng đồng tiền để làm những trò lố cả! Không những thế, con cái họ cũng
chỉ được đi những chiếc xe bình thường, có một cuộc sống giản dị như bao người
và tôn trọng với những giá trị vật chất do chính mình làm ra.

Cuốn sách đó còn khuyên chúng ta nên tập theo lối sống này,
không chỉ để trở thành một tỷ phú tương lai mà còn để trở thành một con người
bình dị. Tôi làm việc trong giới showbiz, những tranh cãi và đổ vỡ trong giới
này đều liên quan đến tiền bạc. Tôi nghĩ mọi người nên thay đổi cách nhìn về
nghệ sĩ, vì không phải ai trong giới này cũng giàu có và sang trọng. Số người
thực sự giàu có nhờ nghề hát rất ít, nghệ sĩ đa số đều có nghề tay trái như
kinh doanh, đầu tư vào một lĩnh vực nào đó. Cũng có người làm mãi chẳng có tiền,
có người mắc nợ ngập đầu mà cố xài sang vì trót mang danh ca sĩ, một số người
đi hát mua được nhà, và cũng có nhiều người phải bán nhà để có tiền... đi hát!

Tiền - bây giờ và mãi mãi - sẽ là vấn đề nhức nhối nhất của
cuộc sống nếu bản thân chúng ta không thể tìm ra cách cân bằng và sử dụng nó một
cách hợp lý. Tôi chợt nhớ một câu rất hay của người Do Thái: “Thà cả đời ăn
rau, còn hơn ăn một bữa thịnh soạn rồi chết đói.” Câu này chỉ ra một bí quyết
quan trọng trong cách tiêu tiền, đó là bên cạnh việc kiếm tiền, chúng ta còn phải
học cách cân đối để đồng tiền không trở thành một gánh nặng. Sếp tôi cũng từng
nói với tôi một câu thật hay dạo tôi mới đi làm mà tôi không bao giờ quên: “Đừng
bao giờ làm gì vượt quá khả năng của bạn!”

Tức là bạn có năm đồng, đừng dại với tới những món đồ trị
giá mười đồng, mà hãy chọn những món hàng từ một đến hai đồng thôi. Đến khi bạn
kiếm ra nhiều tiền hơn, mức sống sẽ nâng lên tỷ lệ thuận với thu nhập của bạn.

Hôm trước, tôi nhìn thấy ở giữa khu chợ sầm uất, một người
bán vé số tàn tật đặt đồng tiền kiếm được nhờ lao động khó nhọc vào tay một nhà
sư già đi khất thực, hình ảnh đẹp đó tôi nhớ đến bây giờ. Tôi nghĩ rằng khi
chúng ta có thể bằng lòng với khả năng tài chính hiện tại của mình, nỗ lực
trong cuộc sống, trân trọng đồng tiền đúng cách thì đồng tiền sẽ thực sự có ý
nghĩa với chúng ta...