Những rắc rối của
trẻ 12 tháng tuổi

• Chơi là việc lớn,
ăn là việc nhỏ. Khi biết đi là khi cân nặng của trẻ không còn tăng đều như trước,
thậm chí trẻ có thể còn giảm cân trong khi vẫn ăn uống bình thường. Thường thì đến
tháng thứ 7, cân nặng của trẻ sẽ chững lại bởi đây là khoảng thời gian trẻ biết
bò và không quan tâm tới việc ăn uống. Đến tháng thứ 12 này lại một lần nữa lượng
ca-lo trong cơ thể trẻ bị đốt cháy tối đa bởi bé con có nhiều hoạt động hơn. Các
bà mẹ hãy từ bỏ hy vọng trẻ sẽ ăn hết khẩu phần ở cả ba bữa, mà hãy hướng sự quan
tâm tới chất lượng bữa ăn sao cho có nhiều chất dinh dưỡng nhất. Trong thời gian
này, sữa vẫn là nguồn thức ăn quan trọng cung cấp đầy đủ protein và các vitamin
cho trẻ. Các mẹ nên cho trẻ uống thêm ít nhất khoảng 500 mililít sữa một ngày, đồng
thời cố gắng bổ sung sắt và các loại protein khác cho trẻ.

Ngoài ra, cha mẹ có
thể thử áp dụng phương pháp mà tiến sĩ Clara David đã nghiên cứu, đó là cho trẻ
1 tuổi có cơ hội tự chọn thức ăn từ các loại thức ăn mà mẹ chuẩn bị và mẹ cũng không
phải ép trẻ ăn. Kết quả là trẻ đã chọn loại đồ ăn mà bản thân thấy thích thú và
ăn rất tốt.

• Không muốn ngủ trưa.
Cha mẹ cảm thấy rất khó trong việc cho trẻ ngủ trưa bởi trẻ muốn sử dụng toàn bộ
thời gian có được cho việc tập đi. Khi trẻ đã biết được cách đi như thế nào rồi,
mẹ nên dành thời gian thích hợp để cho trẻ ngủ trưa và nghỉ ngơi. Người mẹ nên tập
cho trẻ ăn trưa và ngủ vào đầu giờ chiều. Bạn hãy thực hiện một cách từ từ, tránh
ép buộc trẻ và tạo không gian thích hợp cho
việc ngủ của trẻ như tắm cho trẻ trước khi đi ngủ, tạo không khí yên tĩnh, mở nhạc
nhẹ, kể truyện cổ tích hay hát ru trẻ ngủ…

• Bé con lại hay sợ
hãi nữa rồi. Vào thời điểm trẻ di chuyển được tốt hơn này là lần thứ ba trẻ bắt
đầu sợ người lạ và không gian mà trẻ chưa quen. Lần đầu tiên trẻ biết sợ là vào
tháng thứ 4 - 5, lần thứ hai là khi trẻ được 8 tháng. Những sự sợ hãi này làm cho
trẻ càng bám mẹ hơn, đặc biệt là khi ở bên ngoài, trẻ sẽ ôm chặt mẹ, không chịu
chơi với ai và nếu có ngày nào đó mẹ phải ngủ đêm nơi khác, trẻ sẽ cảm thấy rất
khổ sở.

Vì vậy mẹ nên rủ thêm
những người thân quen với trẻ như bà nội, bà ngoại đến trông cháu để trẻ thấy thoải
mái và có người chơi cùng. Việc được ở gần những người thân, người hiểu trẻ sẽ giúp
trẻ thích nghi được với môi trường mới và việc trông nom trẻ cũng vì thế mà dễ dàng
hơn. Việc trẻ bám mẹ có thể khiến một số mẹ cảm thấy có lỗi với trẻ khi phải xa
trẻ. Các mẹ đừng lo lắng quá vì tất cả trẻ em trên thế giới đều bám mẹ nếu được
mẹ tự tay nuôi nấng, chăm sóc. Những trẻ không cảm thấy gần gũi với mẹ thì sẽ không
bám mẹ. Các bạn nên tự hào khi con bám mình bởi điều này cho thấy trẻ rất gắn bó,
tin tưởng và thương yêu bạn.

Tình trạng trên sẽ dần
biến mất, bởi khi trẻ lớn hơn và biết cách thích nghi, trẻ sẽ tự chơi, tự tìm việc
khác để làm khi mẹ không ở gần. Cha mẹ có thể làm giảm dần sự lo lắng, sợ hãi của
trẻ thông qua việc tạo ra những điều kiện tốt để trẻ tự làm chủ được tình huống, tự làm chủ bản
thân. Dần dần trẻ sẽ học cách tự chăm sóc mình.

Dạy cho trẻ cách
tự kiểm soát bản thân

Trẻ có học được cách
tự kiểm soát bản thân hay không còn phụ thuộc vào cha mẹ. Trước những việc làm của
trẻ khiến cha mẹ không hài lòng, cha mẹ nên tỏ ra tức giận ở mức độ phù hợp cho
trẻ thấy bởi nếu bạn không thể hiện ra, trẻ sẽ không có cơ hội biết rằng hành động
của trẻ đúng hay sai, cha mẹ có hài lòng không, cha mẹ muốn trẻ trở thành như thế
nào. Bạn đừng nghĩ rằng trẻ sẽ không hiểu gì. Cha mẹ không nên quát mắng hay động
tay động chân với trẻ bởi đó là hành động giải tỏa bực bội một cách ích kỷ, và quan
trọng là làm như vậy bạn sẽ không giúp gì được cho trẻ. Giải pháp tốt nhất là:

• Bạn nên nói với trẻ
bằng giọng điệu nghiêm túc rằng bạn đang cảm thấy như thế nào và vì sao bạn lại
cảm thấy như vậy để trẻ thấy rằng mọi người ai cũng có thể tức giận nhưng cách thể
hiện sự tức giận ấy sẽ ra sao mà thôi.

• Nếu trẻ đang có thái
độ tức giận, bạn nên giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn bằng tình yêu và sự cảm thông.

• Trong khi chờ cho
trẻ bình tĩnh hơn, bạn hãy tự xem xét lại bản thân xem điều gì khiến bạn giận trẻ
và lần sau có thể tránh được tình trạng này được không.

BIỂU ÐỒ PHÁT TRIỂN
CỦA TRẺ TRONG THÁNG THỨ 12

Phát triển về thể
chất

Các phần cơ lớn

• Tự đứng lên và đứng
thẳng được;

• Đã đi được nhưng vẫn
thích bò hơn;

• Trong khi đi vẫn có
thể dùng tay làm việc khác;

• Bò lên bò xuống cầu
thang;

• Khi tắm thể hiện điệu
bộ như đang bơi ở trong chậu.

Dáng ngồi

• Hạ người ngồi xuống.

Các phần cơ nhỏ

• Biết mở nắp lọ, nắp
hộp;

• Thích dùng một tay,
khi một tay đang cầm đồ chơi, tay kia có thể làm được việc khác;

• Dùng ngón tay trỏ
chỉ vào đồ vật, có khi đẩy được đồ vật;

• Có thể tự cởi được
quần áo (với những quần áo dễ cởi).

Phát triển về ngôn
ngữ

• Phân biệt được các
tông giọng;

• Biết nói được nhiều
giọng và tập nói thường xuyên.

Phát triển về nhận
thức và khả năng của các giác quan

• Thích cầm, nắm đồ
vật; tách các đồ vật ra và bóc vỏ hộp đồ chơi;

• Học hỏi về sự thay
thế, việc quay, lộn ngược đồ vật;

• Tìm những đồ chơi
không nhìn thấy nhưng nhớ được rằng nó đã từng nằm ở chỗ đó;

• Nhớ được nhiều sự
việc hơn và lâu hơn;

• Bắt chước được tốt
hơn và thích bắt chước điệu bộ;

• Biết bản thân khác
với đồ vật;

• Dùng tay thuận;

• Khi làm sai điều gì
sẽ tìm cách giải quyết;

• Có thể phân biệt được
các hộp đồ chơi theo màu sắc và hình dáng;

• Nghĩ thầm các bước
hoặc toàn bộ quá trình hành động trước khi
thực hiện.

Phát triển về mặt
xã hội

• Bày tỏ tâm trạng và
hiểu được cảm xúc của người khác;

• Phân biệt được giữa
bản thân với người khác;

• Sợ người lạ mặt và
những địa điểm mới lạ;

• Có những phản ứng
mạnh khi bị tách khỏi mẹ;

• Biết đùa, bám người
và đồ vật;

• Đã biết từ chối nhiều
hơn;

• Hiểu các trò chơi
nhiều hơn, ai xin đồ chơi cũng cho.

Lịch trình hàng ngày

• Khẳng định việc tự
ăn;

• Ăn mỗi ngày 3 bữa, tự cầm thìa xúc ăn, tự cầm cốc uống nước;

• Có thể không chịu
đi ngủ;

• Hợp tác khi được thay
quần áo.

TUỔI CHẬP CHỮNG NGHỊCH
NGỢM (1 - 2 TUỔI)

Từ một đứa trẻ còn ẵm ngửa, dần
dần trẻ đã phát triển sang giai đoạn chập chững. Ðây là khoảng thời gian rất thú
vị. Trẻ độ tuổi này có thể làm được nhiều điều gần giống người lớn, chỉ là chưa
thật tốt mà thôi. Vì vậy, trẻ cần được tập luyện bằng cách tiếp tục bắt chước cả
điệu bộ và ngôn ngữ của người lớn để phát triển bản thân.

THÁNG THỨ 13

TUỔI CỦA SỰ HỌC HỎI
VÀ TỰ LẬP

Khi bắt đầu bước sang
tuổi thứ 2, trẻ đã có nhiều thay đổi rõ nét như: bắt đầu biết đi, bắt đầu học nói và bắt đầu tự
lập. Cả ba sự thay đổi này chỉ là một phần nhỏ trong quá trình phát triển của trẻ
mà thôi. Thực tế trẻ thay đổi qua từng ngày, từng tháng. Nếu để ý kỹ cha mẹ sẽ thấy
ở tuổi này, trẻ hiểu được lời nói nhiều hơn, và đây chính là thời điểm quan trọng
để bắt đầu dạy từ vựng cho trẻ.

Phát triển về thể
chất

• Thực sự biến đổi về
cơ thể.

Phần lớn trẻ ở độ tuổi
này sẽ chuyển từ bò sang đi. Nhưng trong thực tế có một số trẻ đã biết đi từ khi
được 10 - 11 tháng tuổi, và cũng có một số khác vẫn chưa có dấu hiệu của việc biết
đi mà vẫn thích bò lung tung hơn bởi trẻ cảm thấy việc bò giúp trẻ tới chỗ này,
chỗ kia nhanh hơn và thoải mái hơn.

Trẻ có thể phải cần 2 - 3 tháng để tập đứng và tập đi. Trong khoảng thời gian
này trẻ cũng cố gắng đứng lên bằng hai chân. Khi đã tự tin, trẻ sẽ bước lên phía
trước khoảng 2 - 3 bước rồi lại ngã xuống. Nhưng trẻ vẫn tiếp tục cố gắng, ngã rồi
lại đứng lên, đứng lên đi rồi lại ngã… để luyện giữ thăng bằng cơ thể.

Đôi khi trẻ có thể cảm
thấy sợ hãi, không dám đi tiếp vì sợ rằng bước đi sẽ bị ngã xuống sàn. Những lúc
như thế, cha mẹ phải cổ vũ, động viên và dẫn dắt để trẻ có cảm hứng muốn đi tiếp
bằng rất nhiều cách như vỗ tay động viên, ngợi khen hay tìm đồ chơi để dụ bé con
đang lười tập đi. Những đồ chơi được chọn nên là đồ chơi có thể kéo hoặc đẩy đi,
đồ chơi khi kéo sẽ phát ra âm thanh. Không chỉ vậy, việc đeo vòng ở cổ chân cho
trẻ cũng có thể phát huy tác dụng lúc này bởi trẻ sẽ nghĩ rằng bản thân có thể tạo
ra âm thanh và mọi người đang theo dõi mình một cách chăm chú.

Tay và mắt phối hợp
với nhau rất ăn ý. Trẻ đã có thể ghép hai miếng xếp hình chồng lên nhau, nhặt những
đồ vật nhỏ ra khỏi đồ đựng, cho đồ vật vào đồ đựng rồi nhặt ra… Quá trình vận động
này dựa vào việc ước lượng khoảng cách, sự phối hợp hoạt động của tay và mắt nhằm
đặt đồ vật vào trúng đích và thả tay ra mà không để đồ vật đó bị đổ hoặc rơi ra
ngoài. Đây cũng được coi là một thành công lớn của trẻ.

Cha và mẹ nên tạo điều
kiện cho trẻ sử dụng đôi tay càng nhiều càng tốt bằng cách tìm các dụng cụ để đựng
đồ, có thể là ca đựng nước, những chiếc lọ rộng miệng, chiếc nồi, chiếc âu, miếng
xếp hình hay đồ vật nhỏ (nhưng phải để ý cẩn thận bởi trẻ có thể cho vào miệng)
để trẻ được tập luyện việc nhặt đồ vật cho vào và cho ra; hoặc thử để cho trẻ tự
cầm thìa xúc thức ăn vào miệng.

Việc sử dụng đôi tay
để làm những việc tỉ mỉ của trẻ sẽ giúp phát triển khả năng học hỏi được tốt hơn.
Từ việc tiếp xúc và cầm, nắm đồ vật, trẻ sẽ hiểu về hình dáng, kích thước, sự nặng
nhẹ và cả sự khác biệt về bề mặt tiếp xúc của đồ vật.

Phát triển về ngôn
ngữ

Việc học và sử dụng
ngôn ngữ của trẻ thời kỳ này sẽ trải qua hai giai đoạn như sau:

Giai đoạn thứ nhất là
giai đoạn hiểu nhưng chưa thể nói thành từ được (lời nói thụ động). Trẻ có thể hiểu
được những câu bạn nói với trẻ như “Đi tắm nhé!”, “Đi ăn thôi!”, “Má thơm thích
quá!”, “Lấy búp bê mang ra đây cho mẹ nào!”, “Đừng!”, “Eo ôi, bẩn quá!”… nhưng chưa
thể nói ra được.

Giai đoạn thứ hai là
giai đoạn trẻ có thể nói được (Lời nói chủ động). Trẻ có thể sẽ nói được những từ
có nghĩa như “măm măm”, “đi”, “nước”, “bánh”… hay những từ không có nghĩa nhưng
là ngôn ngữ riêng của trẻ như “pa pa”, “ma ma”, “ca ca”… Ở giai đoạn này, trẻ thích
trao đổi nhiều hơn.

Khi bước sang tuổi thứ
2, việc sử dụng ngôn ngữ của trẻ chủ yếu thuộc giai đoạn đầu tiên nhiều hơn. Bước
sang tuổi thứ 3, việc sử dụng ngôn ngữ của trẻ mới thuộc giai đoạn hai nhiều hơn.

Vì vậy, bước sang tuổi
thứ 2, trẻ thường giao tiếp bằng cử chỉ, giọng điệu riêng chứ không dùng lời nói,
ví dụ như khi tức giận trẻ sẽ xị mặt, vung tay, đá chân, lăn lộn qua bên này, bên
kia…; khi vui trẻ sẽ cười, nhún nhảy, lăn lộn vui đùa…; nếu xấu hổ trẻ sẽ quay mặt
đi chỗ khác, hoặc cúi mặt xuống; nếu muốn điều gì trẻ sẽ kéo, lôi hoặc chỉ trỏ;
với những đồ vật không thích trẻ sẽ gạt ra.

Cha mẹ hãy thúc đẩy
sự phát triển ngôn ngữ cho trẻ bằng những cách như sau:

• Gọi tên đồ vật và
các hành động bằng những câu từ đơn giản và rõ ràng như “quả bóng”, “bóng bay”,
“Cẩn thận kẻo rơi!”, “Nhặt lên!”, “Lại đây ăn cơm!”, “Đói chưa con?”, “Ôi, rét quá!”
(kèm theo động tác run người), “Không được làm như thế!” (kèm theo động tác lắc
đầu), “Eo ôi, bẩn quá!”, “Khi cởi áo, con phải rút tay ra trước nhé!”…

• Nói đến những việc
sẽ làm, đang làm và đã làm xong như “Bây giờ mẹ sẽ đi tắm cho con nhé!”, “Này, múc
nước vào chậu”, “Nào, ra đây vào chậu tắm ùm ùm nào!”, “Tắm xong rồi chúng ta sẽ
mặc quần áo nhé!”…

• Chăm chỉ nói chuyện
với trẻ, hỗ trợ cho trẻ tập nói thường xuyên, nên có những hành động hoặc sự thể
hiện thái độ kèm theo để giúp trẻ hiểu những lời bạn nói tốt hơn.

• Bạn nên tập cho trẻ
nói đi kèm với việc nghe bằng cách dẫn dắt trẻ nghe những âm thanh xung quanh mình
hoặc từ đĩa CD như tiếng động vật, tiếng sấm… và bảo trẻ bắt chước.

Tìm hiểu về thế giới
xung quanh từ những trò chơi

Từ các nghiên cứu, các
nhà tâm lý học, nhà nghiên cứu về trẻ nhỏ hay nhà giáo dục học đều thống nhất quan
điểm rằng sự kích thích từ môi trường xung quanh có tác động rất lớn tới sự phát
triển của trẻ.

Đối với những trẻ thường
xuyên được cha mẹ chơi cùng, bế ẵm, vui đùa, bắt chước những điệu bộ của trẻ, cười
với trẻ, nói chuyện với trẻ, chuẩn bị đồ vật cho trẻ được nhìn ngắm, được chơi,
nghe trẻ nói, tạo cơ hội cho trẻ được khám phá sự vật bằng mắt, bằng tay, bằng miệng
sẽ giúp trẻ được chuẩn bị sẵn sàng để có thể phối hợp hoạt động giữa mắt và sự vận
động tốt hơn. Sự tiến bộ này sẽ theo trẻ tới khi lớn.

Những trò chơi đơn giản
nhưng luôn hiệu quả là ú òa, đuổi bắt và bắt chước. Đặc biệt, việc bạn bắt chước
những hành động của trẻ không những tạo tiếng cười thích thú cho trẻ mà còn giúp
trẻ có cảm giác giống như đang soi gương ngắm chính bóng của mình. Những trò này
sẽ làm trẻ rất hứng thú. Ngoài ra bạn cũng nên cho trẻ chơi những trò chơi nhằm
luyện các kỹ năng như học hát, nghe nhạc và minh họa bằng hành động, kể truyện cổ
tích, cho xem sách, hình ảnh và hướng dẫn trẻ biết cất đồ, nhặt đồ vật cất đi để
giúp trẻ thấy rằng việc cất dọn cũng là trò chơi thú vị.

Cha mẹ hãy thúc đẩy
việc chơi của trẻ bằng cách:

• Tạo một không gian
rộng rãi và an toàn, có chỗ cất đồ chơi, lựa chọn đồ chơi phù hợp.

• Đồ chơi của trẻ phải
bền vì trẻ thường lôi, kéo, ném, quăng rất mạnh; các góc cạnh của đồ chơi nên được
làm tròn; lớp sơn bên ngoài không được lẫn chì hoặc hóa chất độc hại; nếu là đồ
chơi bằng gỗ thì phải không bị xước, những đồ chơi bằng nhựa thì không được giòn,
dễ vỡ.

• Tránh những đồ chơi
bằng chất liệu lông thú bởi màu nhuộm thường không bền trong khi trẻ ở tuổi này
thích ngậm đồ chơi vào miệng nên có thể bị nhiễm độc từ các loại màu đó. Tránh những
đồ chơi có gắn các chi tiết nhỏ bởi trẻ có thể kéo đứt ra như nơ, cúc áo búp bê,
dây… Bạn nên tháo bỏ hoặc gắn thật chặt những chi tiết này trước khi cho trẻ chơi.

• Trẻ ở tuổi này thường
thích lấy vòng, nhẫn xếp vào chân đế, thích đào bới, nghịch đồ chơi trong chậu tắm
nhưng thích nhất vẫn là những đồ dùng vật dụng trong nhà bếp. Nếu không phải đồ
dễ vỡ, các mẹ nên cho trẻ mượn một số đồ để chơi.

• Thường xuyên đưa trẻ
đi chơi và tiếp xúc với người khác như đi chợ, đi công viên để trẻ quen dần với
người lạ nhằm chuẩn bị cho trẻ sẵn sàng tham gia trò chơi với các trẻ khác khi lớn
hơn.

Phát triển về mặt
xã hội

• Trẻ bắt đầu bước vào
các mối quan hệ với mọi người xung quanh nhiều hơn. Những trò chơi như trốn tìm,
đuổi bắt… là những trò chơi giúp trẻ biết cách xây dựng mối quan hệ với người khác.
Trẻ thường thích ném cái này, cái kia đi rồi đợi một ai đó ở gần nhặt giúp cho sau
đó lại ném tiếp để họ nhặt lên đưa cho. Trẻ cứ lặp đi lặp lại không biết chán và
thích đưa trả lại đồ vật cho người vừa đưa giúp trẻ.

• Trẻ thích hò hét.
Nếu thấy hài lòng, vui vẻ hay hồi hộp, trẻ sẽ hét thật to. Trẻ thích được người
khác ôm vào lòng, thích được khen, thích bắt chước những hành động của người lớn.
Trẻ đã biết cách lấy lòng bằng cách thơm vào má hoặc tạm biệt khi bạn đi làm.

• Trẻ có cách khiến người lớn làm giúp điều mà mình muốn như đi đến kéo gấu
váy mẹ để mẹ đi lấy quyển sách trên giá cao, chỉ tay về phía đồ vật mà trẻ muốn
lấy hoặc kéo mặt cha lại để nhìn bé, lấy tay bịt miệng mẹ lại khi mẹ chỉ nói chuyện
với người khác mà không nói chuyện với trẻ.

• Vẫn sợ hãi khi gặp
người lạ. Cha mẹ nên thường xuyên đưa trẻ ra ngoài như đưa trẻ đi chơi công viên,
đi dạo, đi chợ để trẻ quen dần với người lạ. Cho dù lúc này trẻ chưa sẵn sàng chơi
với những trẻ khác nhưng vẫn thích xem người khác chơi và khi lớn lên một chút trẻ
sẽ sẵn sàng tham gia vào các trò chơi cùng các trẻ khác.

• Sự quan tâm của trẻ
mở rộng tới những con vật nuôi. Trẻ nghĩ rằng con vật có thể di chuyển được cũng
giống như con người nên thích đến gần, nhưng một vấn đề phát sinh đó là trẻ vẫn
chưa biết cách chơi với vật nuôi. Nếu là con chó đã quen sẽ không sao, nhưng nếu
là chó mèo lạ sẽ có thể gây nguy hiểm cho trẻ. Vì vậy, cha mẹ nên chú ý khi trẻ
chơi với vật nuôi.

Phát triển về tâm
sinh lý

• Mặc dù tới tuổi này
trẻ đã bắt đầu độc lập với cha mẹ nhưng trẻ vẫn thích ở gần cha mẹ. Nếu mẹ mải mê
làm việc quá lâu, trẻ sẽ lại gần quẩn vào chân hoặc kéo gấu váy của mẹ để nhắc mẹ
phải dừng công việc lại, quan tâm tới trẻ một chút.

• Trẻ thích được chơi
với các bộ phận trên khuôn mặt mẹ: vỗ nhẹ vào miệng hoặc má, véo mũi hoặc véo cổ
hoặc cho ngón tay vào miệng, vào mũi mẹ… Chúng ta thường nghĩ rằng những hành động
này là niềm vui của trẻ nhưng có không ít nhà tâm lý học cho rằng đó là một quá
trình để trẻ độc lập dần với cha mẹ và thường xảy ra vào tuổi thứ 2 này.

• Thời điểm này trẻ
sẽ rất dễ cáu giận nếu không vừa lòng và thường biểu hiện bằng cách khóc lóc hoặc
mè nheo, đấm đá đồ vật. Những lúc như vậy, nếu có trẻ bé hơn lại gần, trẻ sẽ khó
chịu. Đôi khi bạn thấy trẻ tới ôm trẻ khác nhưng khi quay lại đã lại thấy trẻ cắn
hoặc lấy đồ chơi đập vào đầu bạn rồi. Nguyên nhân là bởi ở tuổi này, trẻ coi người
khác là đồ chơi nên không chịu chơi với bạn cùng lứa. Nếu trẻ nào có anh hay chị
sẽ rất thích chơi với anh chị mình nên bạn phải chú ý đến những trò chơi như trèo
cây hoặc chơi những trò mạo hiểm mà các anh chị của bé vẫn chơi.

Tự do di chuyển là một
điều rất quan trọng với trẻ. Do vậy, nếu cần thiết phải ngăn cản hoặc cấm trẻ tiếp
xúc với các đồ vật bị cấm, cha mẹ nên dùng cách chuyển hướng quan tâm của trẻ sang
đồ vật khác. Việc ngăn cản hoặc ra lời cấm đoán chỉ mang lại kết quả tiêu cực. Bé
con thường thể hiện tính bướng bỉnh bằng cách đạp chân đạp tay, dùng hết sức để
giãy giụa, đôi khi bạn không thể cưỡng lại được sức mạnh của bé nên có thể cả mẹ
lẫn con đều bị ngã.

• Sợ và e dè trước sự
vật quanh mình. Việc được thấy những điều mới mẻ cộng với khả năng tưởng tượng của
bản thân sẽ gây ra nhiều nỗi sợ cho trẻ như sợ tiếng quát mắng, sợ ngã bị va đập
vào thành bàn, ghế, sợ tắm, sợ ban đêm tối tăm yên tĩnh, sợ người lạ, sợ những con
vật to, sợ những âm thanh lạ của máy hút bụi… Do vậy, bạn hãy tìm hiểu lý do của
những sự sợ hãi đó của trẻ, nếu trẻ sợ tiếng nước chảy mạnh từ vòi, bạn nên nhẹ
nhàng bế trẻ lại gần để trẻ thử mở vòi nước thật nhẹ…

• Ăn ít hơn và chọn
đồ ăn là chuyện rất đỗi bình thường đối với trẻ ở độ tuổi này. Đến thời điểm này,
sự phát triển của trẻ sẽ chậm lại, trẻ có nhiều thứ để quan tâm hơn, các mẹ cũng
không nên so sánh nhu cầu ăn uống hiện tại của trẻ với những tháng trước đây. Nhìn
chung nhu cầu vào bữa sáng của trẻ sẽ giảm xuống. Trong năm đầu tiên trẻ sẽ tăng
khoảng 7,2 kilôgam trọng lượng cơ thể, tương đương với trọng lượng sẽ tăng trong
4 năm tiếp theo. Trẻ có thể ăn giảm xuống chỉ còn 1 bữa/ngày. Đôi khi việc mọc răng
có thể khiến nhu cầu ăn uống của trẻ giảm xuống và bé con của bạn chỉ ăn được một
nửa khẩu phần ở một số bữa, một số bữa sẽ không chịu ăn.

Tốt nhất các mẹ nên chuẩn bị những đồ ăn mà trẻ có thể tự cầm ăn và nhai được
như cà rốt luộc thái miếng mỏng, xoài, táo, nho đã được bỏ hạt hoặc đùi gà thái
nhỏ, những loại thức ăn này không chỉ phù hợp với những chiếc răng đang mọc của
trẻ mà còn giúp trẻ luyện tập cơ hàm dùng trong việc phát âm.

• Đã lớn và có thể tự
làm những việc làm đơn giản hàng ngày như lấy thìa tự xúc thức ăn, tự thay quần
áo… và cha mẹ nên tạo điều kiện để trẻ làm những việc này.

Trẻ cần nhất là tự
do

Tất cả trẻ em trên thế
giới ở độ tuổi này đều có điểm giống nhau là không thích bị ngăn cản. Tự do trong
việc di chuyển là điều rất quan trọng đối với trẻ.

Tháng thứ 13 trong cuộc
đời của trẻ là khoảng thời gian chuyển tiếp của việc thể hiện bản thân. Việc biết
đi khiến trẻ cảm thấy tự chủ. Trẻ không muốn tỏ ra là một đứa trẻ sơ sinh yếu ớt,
không thể tự giúp đỡ bản thân được hay tiếp tục phải chịu sự chỉ huy của bạn nữa,
biểu hiện là sự từ chối, lắc đầu hoặc đẩy đồ mà bạn cố gắng nhồi nhét cho bé, nếu
nói được sẽ thích nói từ “không ” nhất.

Trẻ muốn bạn phải tôn
trọng bản thân và suy nghĩ của trẻ giống như những người khác.

Giai đoạn này, trẻ thường
làm cho mọi người trong gia đình phải đau đầu. Trẻ có thể gào khóc đến điếc tai
người bên cạnh, nghịch nước trong bồn cầu; lấy dép, bánh xà phòng để cho vào bồn
cầu; cố gắng trèo ra khỏi cũi; cắn hoặc kéo khăn trải bàn. Dường như trẻ đang muốn
thử sức chịu đựng và khả năng thấu hiểu của cha mẹ. Nhưng thực tế trẻ đang thử nghiệm
với tay và chân của mình xem có thể làm được tới mức nào. Trẻ đang tiến hành kiểm
tra và khám phá thế giới xung quanh một cách tỉ mỉ và cố gắng chứng tỏ quyền lực
tối cao của mình. Quyền lực ở đây không phải dùng để làm hỏng hay phá phách mà là
sự học hỏi để trở thành một cá nhân có khả năng và tự chủ.

Trong cuốn sách Giúp trẻ học tập, Stephen Lehane đã nói rằng: “Trong
tuổi thứ hai này, điều đáng ghi nhớ là tất cả những gì mà trẻ cần làm để phát triển
và lớn lên đều là những điều khiến cha mẹ hầu như liên tục phải mệt mỏi hoặc phát
điên”.

Phần lớn mọi người đều
cho rằng ý thức về bản thân hay tính tự chủ, sự tự tin vào bản thân đều là do bẩm
sinh mà có. Thực tế điều này cũng không sai vì khi mới sinh ra có thể trẻ chưa hiểu
về bản thân nhưng sẽ dần dần phát triển cùng với việc tích lũy kinh nghiệm và sự
dạy dỗ.

Trong tuần đầu tiên
của trẻ, những ý thức về bản thân sẽ bắt đầu hình thành thông qua việc dùng các
bộ phận của cơ thể để nhận biết cảm giác, tiếp xúc với môi trường như cảm thấy hồi
hộp khi trông thấy đồ vật mới, biết lạnh, biết nóng… Cho đến khi biết cầm, nắm đồ
vật cũng là lúc trẻ bắt đầu hiểu hơn về bản thân.

Khi lớn hơn một chút,
trẻ bắt đầu ý thức được bản thân là một cá nhân có khả năng, có nhu cầu, tự chủ.

Tiến sĩ Kessel gọi giai
đoạn này là “Giai đoạn bản thân tôi và của tôi”.

Bởi vậy, trẻ ở độ tuổi này không hài lòng khi bị giam giữ trong một không gian
bó hẹp. Trẻ cần ra ngoài để khám phá cả thế giới, cần thử nghiệm hoặc thể hiện tính
độc lập, cần thể hiện quyền lực và khả năng trong việc kiểm soát các sự việc. Trẻ
có thể sẽ tự kéo bàn ghế nặng để thử sức lực của bản thân, ném đồ vật xuống bắt
bạn nhặt đi nhặt lại hay thích từ chối để thể hiện tính tự chủ. Nếu nhìn một cách
đơn thuần, chúng ta sẽ nghĩ rằng đó là một trẻ nóng nảy, chỉ biết đến bản thân.
Nhưng nếu hiểu được tâm sinh lý của trẻ cha mẹ sẽ biết rằng đây là giai đoạn bướng
bỉnh, một giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển về tâm sinh lý và trí
tuệ của trẻ.

Thay vì chống đối lại
trẻ hoặc ép buộc trẻ phải thay đổi như mong muốn của mình, chúng ta nên thay đổi
hoặc điều chỉnh lại môi trường sống cho phù hợp với trẻ, như vậy không tốt hơn sao?