Họa sĩ lề đường

Ðều đặn năm nào cũng vậy, ngay từ những ngày
giáp Tết chàng đã có mặt ở vị trí quen thuộc trên vỉa hè con đường người ta
đang tất bật trang hoàng chẳng mấy chốc sẽ tràn ngập hoa và người của cả thành
phố đổ về.

Lại Tết. Quay qua quay lại đã đến Tết…

Chàng gọt nhọn đầu bút
chì, căng giấy lên tấm bảng vẽ theo mình từ năm nhất đại học đã bong tróc cũ
sờn nhiều chỗ, rồi gôm, than, màu, đủ thứ linh tinh lỉnh kỉnh khác… tất cả đều
trong trạng thái sẵn sàng chờ khách đến.

Không quên chuyện “tiếp thị”, chàng dán lên
tấm bảng lớn dựng kế bên những bức chân dung đủ mọi độ tuổi già trẻ lớn bé mình
từng vẽ mà chàng cảm thấy ưng ý nhất. Có thể là chân dung bạn bè thân thuộc hay
của cô bác nào đó chàng có dịp ký họa khi đi thực tế những năm học trước, cũng
có thể là khuôn dạng một người nổi tiếng mà mọi người nhìn vào đều có thể nhận
ra ngay.

Hai mươi tám Tết, chàng ngồi từ sáng cho đến
trưa. Nắng chang chang chiếu thẳng đứng xuống đỉnh đầu. Bóng râm dần biến đi
đâu hết. May mà chàng luôn sùm sụp cái nón trên đầu.

Người người tới tới lui lui, có khi dừng lại
ngắm nghía mấy bức chân dung một lúc rồi lại đi. Tất nhiên – chàng nghĩ – giờ
này không nhiều người kiên nhẫn cố gắng ngồi yên như tượng những mười phút cho
chàng hí hoáy một bức chân dung chỉ để đem về nhà làm kỷ niệm. Nhưng chàng vẫn
ngồi đây, lặng lẽ quan sát dòng người kéo về càng lúc càng đông.

Ðúng vậy, càng lúc càng đông, dù có là giữa
trưa nóng nực đi chăng nữa. Ðường hoa mỗi năm chỉ có một lần thôi mà, người ta
đều phải tranh thủ.

Họ đều là dân thành phố. Bản thân chàng cũng
sinh ra ở thành phố này. Những ngày này bạn bè đồng môn của chàng gần như đã về
quê hết, chỉ còn số ít nhà cũng ở đây giống chàng, hoặc ra một quyết định khá
khó khăn là Tết này mình sẽ không về quê. Cho nên, ăn Tết xong nhiều bạn ở quê
lên vẫn thường hỏi han chàng đường hoa giờ này ra sao, không khí thế nào…

Mùng Bốn Tết là người ta dọn dẹp xong xuôi, ở
quê ăn Tết xong muốn lên xem cũng không kịp. Ngược lại, người ở thành phố, Tết
nhất đều kéo nhau đến đây vì ngoài ra thì phố xá đều vắng vẻ, hàng quán nào
cũng đóng cửa im ỉm hết.

“Kiếm gì ăn thôi Nam!”.

Chàng quay sang anh bạn “đồng nghiệp”, gật
đầu:

“Vâng, để em đi mua”.

Ðứng dậy vươn vai cho đỡ mỏi, chàng chạy lại
chỗ quán cơm bình dân quen thuộc gần đó mua hai hộp cơm rồi lại chạy về.

“Của anh đây ạ!”.

“Ừ, anh cảm ơn, ăn đi em, đói bụng ghê!”.

Hai anh em mở hộp cơm nóng hổi, vừa ăn vừa
trò chuyện – dù cả hai vốn đều thuộc tuýp kiệm lời.

Anh Hải lớn hơn chàng hai tuổi nhưng học
chung lớp đại học. Anh nằm trong số những người quyết định năm nay sẽ không về
quê ăn Tết. Thật ra thì mọi năm, anh đều quyết định như vậy. Anh chính là người
đầu tiên rủ rê chàng cùng ra đây ngồi vẽ chân dung cho người ta.

“Cứ thử xem sao Nam, vừa rèn luyện tay nghề
vừa kiếm thêm ít thu nhập…”.

Chàng lưỡng lự đôi chút rồi gật đầu. Vậy là
anh em triển khai ngay, từ năm nhất. Chỉ mới đó thôi thế mà thấm thoát cả hai
đã sắp ra trường tới nơi.

“Nhanh thật, Nam nhỉ, đã năm năm rồi!”.

“Dạ, đúng là nhanh thật!”.

Chàng vừa nhai cơm lại vừa quan sát dòng
người qua lại tấp nập bên trong đường hoa kia. Ai cũng đẹp đẽ, xúng xính với
váy áo tươi xinh bên gia đình người thân và bạn bè. Người nào người nấy đều
tranh thủ tạo dáng, lia lịa chộp lại những “pô” hình lung linh nhất làm kỷ niệm
cho bõ công đội nắng chang chang.

“Hình như từ khi có máy ảnh, dần dần chỉ còn
ít người quan tâm đến chuyện lưu lại chân dung mình bằng cách khác…”.

Anh Hải luôn như thế, hay nói những câu bâng
quơ, vậy mà thường đọng lại trong chàng rất nhiều suy nghĩ – lắm khi ngổn ngang
xen lẫn ngậm ngùi.

Ăn xong, chàng với lấy hai chai nước suối
chuẩn bị từ lúc sáng, một chai tu ừng ực cho đã khát rồi đưa chai còn lại cho
anh Hải.

Mồ hôi ướt đẫm lưng áo chàng từ lâu.

Dòng người càng lúc càng đông.

Dù vậy, vẫn chưa thấy một vị khách nào hỏi
thăm.

***

Ánh đèn đường vàng vọt trùm lên hai bóng
người đang cặm cụi hí hoáy với cây bút chì và tờ giấy. Trước mặt chàng là cậu
nhóc năm tuổi xếp tay ngay ngắn trên đùi, cố gắng ngồi thật yên với gương mặt
nghiêm trang. Ba nó đứng xem, hết nhìn vào chân dung chàng đang phác họa lại
nhìn thằng con trai.

“Giống lắm Bin ơi, ráng ngồi yên nghen con!”.

“Dạ!”, giọng nó dõng dạc.

Kế bên chàng, anh Hải đang vẽ chân dung cho
một bác gái đã ngoài ngũ tuần. Cô con gái đứng phía sau bác.

“Xong chưa má, lâu quá đi!”, cô gái sốt ruột.

Vừa nói nàng vừa giơ điện thoại lên trước
mặt, tự chụp cho mình vài kiểu hình theo phong cách giới trẻ gọi tên là “tự
sướng”. Tất nhiên, hình ảnh làm nền cho nàng chính là anh Hải và bác gái kia.
Có lẽ nàng sắp cập nhật vài dòng trên “facebook”, đại loại:

“Ðang đợi ma mi vẽ chân dung ở đường hoa!”.

Chàng đoán được vì em gái chàng ở nhà vẫn
thường xuyên như thế. Cả bạn bè học cùng chàng nữa. Ði đâu cũng thấy người ta
cầm điện thoại “check in”, lướt “facebook” mọi lúc mọi nơi.

“Lâu quá!”, nàng bực bội nhòm vào tờ giấy anh
Hải đang vẽ dở.

Anh Hải im lặng. Chàng cũng im lặng. Trong
đầu chàng lại vang lên lời của anh Hải ban chiều.

“Thời đại này dường như cái gì cũng trở nên
vội vã gấp gáp, ai cũng thế…?”.

“Nhanh đi má ơi, chưa chụp được tấm nào trong
đường hoa để “up” “facebook” hết nè!”.

Nói xong, nàng quẹt tay lên màn hình điện
thoại, đọc được gì đó rồi tủm tỉm cười một mình.

Cuối cùng chàng cũng
hoàn tất chân dung cho thằng bé.

Ba nó xem tranh, gật gù.

“Giống lắm! Bin cảm ơn chú đi con!”.

Nó cầm lấy bức tranh ba đưa cho, reo lên sung
sướng.

“Ðẹp quá à! Con… cảm ơn chú!”.

Cảm thấy vui hơn hẳn, chàng mỉm cười.

“Không có gì đâu con…”.

Nhận tờ năm mươi nghìn từ ba, nó đưa lại cho
chàng.

“Cháu… gửi chú”.

“Cảm ơn con…”.

Chàng nhìn theo bóng cha con họ khuất dần cho
đến khi lẫn vào đám đông nhộn nhịp bên trong. Quay sang anh Hải, bức chân dung
cũng sắp sửa hoàn thành. Gương mặt người phụ nữ trong tranh toát lên vẻ hiền
lành phúc hậu, rất giống với người thật. Anh Hải thực sự là người có tài. Chàng
nhớ lần đầu tiên gặp anh là ở lớp luyện thi vào trường. Lúc đó chàng đã ấn
tượng trước khả năng của anh lắm rồi. Và quả thật, kỳ thi năm đó anh Hải trở
thành thủ khoa đầu vào. Chàng nể anh không chỉ vì tài vẽ mà bởi cả tính tình.
Tuy giỏi nhưng anh không bao giờ tỏ ra tự mãn, lúc nào cũng bình dị, suy nghĩ
chuyện gì đều sâu sắc thấu đáo. Chơi với anh, chàng học hỏi được rất nhiều.

“Của cô đây ạ!”, anh Hải cuộn bức tranh lại
đưa cho bác gái.

“Cô cảm ơn, con vẽ đẹp lắm!”.

Giọng cô con gái bác ngúng nguẩy đằng sau.

“Ði thôi má, tự nhiên mất thời gian vô mấy
cái…”.

Ánh mắt ái ngại của bác gái dừng lại một chốc
nơi Hải rồi vội vã hướng về đám đông trong kia. Chàng không thể nghe hai mẹ con
dùng dằng to nhỏ điều gì trước khi mất hút trong dòng người. Cõi lòng chàng chỉ
còn ngập trong hoang mang, buồn tênh như nụ cười thoáng hiện trên môi Hải.

Phải rồi. Thời của công nghệ. Thời của hiện
đại. Thời của tiện lợi và nhanh chóng. Thời của iPhone, facebook… Người
ta luôn cảm thấy thiếu thời gian…

Những khuôn mặt cứ hiển hiện, chập chờn trước
mắt chàng. Từ lúc nào chàng thấy mình dần biến thành một cỗ máy, vẽ vẽ gôm gôm
bất kì ai ngồi xuống. Chàng vẽ, nhận tiền, đưa tranh cho khách, rồi lại vẽ. Âm
thanh hỗn độn của người và xe dần trở nên xa xăm khi chàng rơi tõm vào một chốn
tĩnh mịch, cả hai tai chỉ còn lại mớ bít bùng.

Nơi đó chàng được vẽ. Không phải để kiếm
tiền. Không phải để mưu sinh. Chỉ là nơi chàng được vẽ bằng tất cả đam mê.

“Nam, tốt nghiệp rồi em sẽ làm gì?”.

Câu nói của anh Hải xuyên qua tai, kéo phăng
chàng trở lại thực tại. Chàng toát mồ hôi hột khi phía trước mặt trắng xóa như
tờ giấy vẽ trên tay.

Người ta ngoài kia được sum vầy với gia đình,
quây quần bên bạn bè dạo đường hoa, tận hưởng cái Tết mỗi năm chỉ có một lần.
Còn chàng và anh Hải ngồi đây, nơi góc đường này, đã năm năm trôi qua rồi…

Chợt, một giọng nói khác từ đâu đó vang lên.

“Ðẹp quá à! Con… cảm ơn chú!”.

Trong một cơn xúc động
không kìm nén được, chàng đáp.

“Em sẽ vẽ! Dù có thế nào đi nữa em vẫn sẽ vẽ,
anh Hải ạ!”.

2/2014