- 4 -

SỰ THIẾU HIỂU BIẾT VỀ CẢM XÚC

Nhiều người thường lẫn lộn giữa "cảm giác" với "cảm
xúc". Các cảm giác trên thực tế chỉ là một phần khởi nguồn của cảm xúc.

Các cảm giác là những cảm nhận tức thời, xuất hiện khi cơ thể bị những
nguyên nhân về lý tính và hóa tính từ môi trường bên ngoài tác động vào, còn
cảm xúc sẽ bao gồm các cảm giác các và cả những cảm nhận được tạo nên từ phản
ứng của chủ quan của chúng ta sau khi tiếp nhận hoặc bị tác động bởi các cảm
giác.

Như vậy, cảm giác chỉ là những cảm nhận của chúng ta qua các giác quan
trước mọi tác động từ môi trường bên ngoài như âm thanh, ánh sáng, nhiệt độ,
các tác động về lực và từ trường. Chúng ta có các cảm giác nóng - lạnh, sần sùi
- nhẵn mịn, ngọt - đắng, thơm tho - hôi thối, chói chang - tối tăm, ầm ĩ - du
dương,...

Cảm giác chỉ là một góc của cảm xúc. Một mặt, cảm xúc bao gồm phần cảm giác
và các phản ứng của não bộ khi có sự tác động của cảm giác đó. Ở khía cạnh
khác, cảm xúc còn bao gồm những trạng thái khác của não bộ không do sự tác động
từ bên ngoài - tức không có cảm giác - mà do sự kích hoạt của trí tưởng tượng
bên trong. Có thể ví dụ như các cảm xúc yêu, ghét, vui vẻ, lo lắng, đau khổ,...

Mặc dù luôn bị cảm xúc tác động và dẫn dắt, nhưng hầu như chúng ta chưa
quan tâm để hiểu về cảm xúc.

Giống như những đứa trẻ lên hai tuổi, không biết phải làm gì khác ngoài
việc khóc to lên khi chúng bị đói, bị đau, bị nóng quá hoặc lạnh quá, chúng ta
thường không biết phải làm gì để đối đầu với sự căng thẳng, sự lo lắng, sự đau
khổ,... Cách chúng ta phản ứng lại các vấn đề thường hết sức đơn giản và theo
bản năng. Làm gì để giải tỏa nỗi buồn, giải tỏa sự sợ hãi, sự giận dữ? Phải làm
gì để tạo ra được niềm vui, niềm hạnh phúc, sự hài lòng?

Ðể tồn tại, mọi người đang dựa vào kinh nghiệm của bản thân hoặc theo lời
khuyên của người khác nhằm giải tỏa các cảm xúc của mình. Trong rất nhiều
trường hợp, thay vì giải toả các cảm xúc xấu của mình thì chúng ta lại tạo ra
thêm những rắc rối, những vấn đề mới lớn hơn.

Hãy cùng xem ví dụ sau:

Khi Madona bị bạn trai xúc phạm và bị phản bội. Cô phải chịu đựng một cách
đau đớn và mất khả năng kiểm soát các cảm xúc của mình. Madona phản ứng theo
bản năng và tìm cách trả thù lại. Cô đau khổ và giận dữ với những ý nghĩ tồi tệ
về sự việc. Càng suy nghĩ, sự đau khổ và cơn giận của Madona càng tăng và lên
đến đỉnh điểm. Cô khóc lóc vò đầu bứt tóc và la lối với tất cả mọi người. Trong
đầu Madona lúc đó chỉ có một ý nghĩ duy nhất là tìm mọi cách để tên bạn trai đó
phải trả giá, phải đau khổ, hối hận vì những hành động của hắn. Hàng loạt những
thủ đoạn trả thù tàn nhẫn được vạch ra trong đầu cô.

Dù Madona có thực hiện thành công các hành động trả thù hay không thì các
hành vi đó cũng có tác động rất tiêu cực đối với bản thân cô và những người
xung quanh. Các phản ứng để trả đũa hay cố gắng chịu đựng đều tạo ra sự tổn
thương về tinh thần cho Madona.

Liệu có cách nào khác tốt hơn không?

Thay vì chịu đựng và phản ứng một cách tiêu cực, Madona có thể dùng một cơ
chế kiểm soát là biến đổi các cảm xúc xấu tiêu cực thành những hành vi tích cực
như: gặp trực tiếp đối tượng? Bày tỏ thái độ tội nghiệp cho sự tệ hại của họ?
Thông cảm với những hành động xấu của họ? Chia sẻ nỗi đau đớn của mình, sự chịu
đựng của mình?

Vì không ý thức được các nhu cầu tinh thần của mình, con người thường không
tự đáp ứng được các nhu cầu về cảm xúc tốt và thường xuyên rơi vào tình
trạng đói cảm xúc. Trong đa số trường hợp, các cá nhân sẽ hành
động theo kinh nghiệm, hoặc theo sự suy diễn của bản thân để tìm kiếm các cảm
xúc tốt và giải tỏa cảm xúc xấu.

Tương tự như một người mù chữ nghèo khó, luôn chật vật xoay sở trong cuộc
sống đói khổ, tình trạng "mù mờ về cảm xúc" khiến đa số mọi người
không tạo được sự giàu có về cảm xúc tốt và luôn rơi vào những tình huống tự
mình làm khổ mình. Thay vì phải góp ý, chúng ta lại chê bai, thay vì cần chia
vui, chúng ta lại tức tối, ghen tỵ.

Theo bản năng của mình, con người luôn vô tình tạo ra nhiều vấn đề nhức
đầu, những trục trặc, những đổ vỡ, thất bại trong các mối quan hệ. Kết cục là
chúng ta tự gây ra cho mình một cuộc sống ít hạnh phúc mà nhiều khổ đau.

Ðây cũng chính là nguyên nhân tạo ra các vấn đề của anh chàng H.Song, của
N.Huy và V.Thanh và cũng là nguyên nhân tạo ra tiền bạc cho những người như
K.Thu.

Ở những trường hợp tệ hơn, tình trạng không hiểu biết và không kiểm soát
được cảm xúc của bản thân dễ dẫn tới các hành động cực đoan như lừa đảo, bạo
lực hoặc các hành vi tệ hại khác.

Câu hỏi tiếp tục được đặt ra là:

Chúng ta đã biết được gì về cảm xúc?

Dưới góc độ khoa học, cảm xúc là kết quả của những luồng thần kinh tác động
lên các phần khác nhau của não bộ. Một số nhà nghiên cứu về hệ thần kinh
(nervous system) đã tiến hành thí nghiệm dùng các xung điện tác động vào não
qua các điện cực và tạo ra được những trạng thái cảm xúc khác nhau như cười,
buồn rầu, căng thẳng,...

Xét về bản chất, định nghĩa về cảm xúc có thể phát biểu như sau:

---

Về bản chất - Cảm xúc chính là một trạng thái hoá học của
não bộ.

---

Chuyện gì xảy ra khi anh chàng Kolia và một cô nàng Vera mười sáu tuổi lần
đầu tiên trong đời hôn nhau?

Sự chạm nhẹ giữa hai làn môi khi hôn, trên thực tế chỉ là một tác động cơ
học thuần túy, nhưng đây chính là mồi lửa cho sự bùng nổ về cảm xúc. Do cơ chế
tự kích thích, cơ thể sẽ tạo ra một luồng thần kinh rất mạnh, được dẫn truyền
theo các mạch thần kinh và tác động mạnh vào não bộ, tạo ra một cảm giác như bị
sốc điện, có lẽ cũng không khác cảm giác bị sét đánh là bao.

Dưới tác động của luồng thần kinh này, một số loại hoóc-môn và một lượng
rất lớn nội tiết tố endorphin sẽ được tạo ra và phóng thích vào não, tác động
lên hệ thần kinh cảm nhận để làm cho cá nhân có cảm giác sung sướng vượt bậc.

Theo quan niệm của y học phương đông, trong cơ thể con người luôn có những
luồng chân khí lưu thông. Khí sẽ tạo nên thần, tức thần thái, sắc mặt, thể hiện
trạng thái tâm lý của con người.

Dưới góc độ khoa học, các luồng chân khí này chính là những luồng thần kinh
liên tục luân chuyển trong cơ thể, còn các huyệt đạo là những nút giao lộ của
các đường dây thần kinh.

Các cảm xúc là nguyên nhân tác động trực tiếp của cơ chế dẫn truyền thần
kinh, là trạng thái khi các luồng thần kinh tác động lên não bộ mà hệ quả tạo
nên ảnh hưởng mạnh mẽ tới hoạt động của hệ thống hô hấp, hệ thống tuần hoàn và
đến các cơ quan khác của cơ thể.

Cảm xúc là yếu tố tạo nên các trạng thái tâm lý của con
người.

- 5 -

CẢM XÚC - MÓN ĂN TINH THẦN CHO TRÍ NÃO

Có được các cảm xúc là một nhu cầu không thể thiếu cho cơ thể của bạn, bởi
vì cảm xúc là tác nhân chính giúp duy trì, kích hoạt và tăng cường sự hoạt động
của cơ thể. Cảm xúc tốt làm tăng số lượng các tín hiệu thần kinh có lợi cho cơ
thể, còn cảm xúc xấu thì ngược lại.

Cũng giống như ích lợi từ vòng tuần hoàn của máu và dòng luân chuyển của
dưỡng khí (Oxy), cơ thể của chúng ta cũng cần duy trì đều đặn dòng luân chuyển
của các tín hiệu thần kinh. Các tín hiệu thần kinh - gồm những tín hiệu tác
động vào ý thức và cả những tín hiệu tác động vào vô thức - đây chính là những
thông tin mà hệ thần kinh trung ương cần có để kiểm soát được tình trạng hoạt
động của mọi cơ quan và các bộ phận trong cơ thể. Qua đó hệ thần kinh trung
ương sẽ gởi những mệnh lệnh cần thiết tới các cơ quan, để điều chỉnh hay duy
trì cho cơ thể luôn ở trong tình trạng hoạt động tối ưu.

Nếu không có được các cảm xúc thì cuộc sống của chúng ta sẽ trở thành một
dạng đời sống thực vật, tức chúng ta chỉ tồn tại chứ không phải là sống. Cảm
xúc chính là sự khác biệt lớn giữa con người với các loài vật khác bởi vì hầu
hết các loài vật chỉ có cảm giác.

Cảm xúc làm cho cuộc đời con người trở nên phong phú hơn, đẹp hơn và đáng
sống hơn.

Ngày nay, có rất nhiều thông tin giúp chúng ta biết rõ rằng, về mặt thể
chất, mỗi ngày bạn cần phải ăn bao nhiêu, uống bao nhiêu, cần những vitamin,
những khoáng chất gì, cần có bao nhiêu calori năng lượng để tồn tại.

Vậy nhưng hầu như không ai trong chúng ta ý thức được là mỗi ngày, chúng ta
cần phải "ăn" bao nhiêu các cảm xúc tốt - tức những món ăn tinh thần,
để cơ thể có thể hoạt động tốt.

Khi nhận thức được việc này, chúng ta sẽ phải dùng một số những hệ đo lường
cảm xúc (sẽ có dịp giới thiệu với bạn đọc trong tập sách Những Bí mật của Nền
Kinh Tế Cảm Xúc) để đo được cường độ, độ lớn của các giá trị tinh thần. Qua đó,
chúng ta sẽ xác định được nhu cầu hằng ngày của cơ thể về các loại cảm xúc - tức
thức ăn tinh thần cho não bộ.

Theo bạn thì bạn sẽ cần được mấy loại cảm xúc tốt trong một ngày để có một
cuộc sống hạnh phúc? Mỗi ngày bạn cần "ăn" bao nhiêu niềm vui? Bao
nhiêu hạnh phúc? Bao nhiêu sự hài lòng?

- 6 -

BA DẠNG CẢM XÚC CƠ BẢN

Tùy theo từng thời điểm, các nội tiết tố khác nhau, mà thực chất là các
chất hoá học được tiết ra, sẽ có tác dụng khác nhau lên não bộ, cụ thể là lên
hệ thần kinh cảm nhận, và sau đó làm ảnh hưởng tới các quá trình trao đổi chất
của cơ thể.

Các cảm xúc được tạo ra từ những thay đổi rất phức tạp của não bộ và hệ
thần kinh dưới tác động của các nội tiết tố và những loại hoá chất khác. Tuy
nhiên, có một yếu tố ảnh hưởng rất mạnh đến cách mà não bộ cảm nhận được cảm
xúc, đó là tốc độ dẫn truyền thông tin giữa các nơ-ron thần kinh (tức các tế
bào thần kinh).

Dựa vào tính chất của các nội tiết tố được tạo ra mà tốc độ dẫn truyền các
tín hiệu thần kinh sẽ nhanh hay chậm. Tùy vào tốc độ dẫn truyền các tín hiệu
thần kinh, não bộ sẽ cho ta các dạng cảm xúc khác nhau. Chúng ta có thể phân
các cảm xúc ra làm ba dạng cơ bản là cảm xúc tốt, cảm xúc
trung tính và cảm xúc xấu.

1/ Cảm xúc tốt - Thức ăn bổ dưỡng cho não bộ

Ðây chính là các cảm xúc mà mọi người đều khao khát để có được.

Cảm xúc tốt là những cảm xúc mà các loại nội tiết tố được tạo ra sẽ tác
động có ích cho cơ thể, giúp tăng nhanh tốc độ dẫn truyền tín hiệu thần kinh.
Cảm xúc tốt sẽ tăng cường và hoàn thiện các quá trình trao đổi chất, giúp cơ
thể hồi phục, đào thải các chất độc hại, trẻ hóa các tế bào, giúp các cơ quan
chức năng hoạt động hoàn hảo.

Các trạng thái cảm xúc tốt bao gồm: hào hứng, vui vẻ, tự hào, sung sướng,
hài lòng, yêu đương, hạnh phúc, và đặc biệt là các khoái cảm tình dục. Hoạt
động tình dục là cách nhanh chóng giúp cho con người đạt được cảm xúc tốt ở mức
cao nhất.

Các cảm xúc tốt giúp rút ngắn thời gian lành bệnh và kéo dài tuổi thọ. Các
nghiên cứu khoa học tại Canada, New Zealand và Australia cho thấy cho thấy ở
những người lớn tuổi nếu vẫn duy trì kéo dài được đời sống tình dục (khoảng 30%
trong số các cụ ông từ bảy mưới tới tám mươi tuổi được hỏi đã có sinh hoạt tình
dục trung bình năm lần trong một tháng - theo Psychology Today) thì tình trạng
sức khoẻ của nhóm những người này tốt hơn và họ sống hạnh phúc hơn nhóm người
không duy trì được đời sống tình dục.

Cảm xúc tốt chính là kim chỉ nam, là mục đích cho tất cả hoạt động, các nỗ
lực của cá nhân trong cuộc sống.

2/ Cảm xúc trung tính - Sự cân bằng của cơ thể

Trong những điều kiện bình thường, cơ thể của con người là một bộ máy sinh
học và có các hoạt động cần thiết để duy trì sự sống, sự tồn tại của bản thân.
Trong tình trạng cảm xúc này, tốc độ dẫn truyền các tín hiệu thần kinh được duy
trì ở mức đạt tiêu chuẩn theo nhu cầu của cơ thể.

Trạng thái cảm xúc bình thường này chiếm phần lớn thời gian trong cuộc sống
của bạn. Ðây chính là loại cảm giác trung tính. Trong trạng thái này, tất cả
các cơ quan đều hoạt động bình thường, tạo cho chúng ta cảm giác "mọi việc
đều ổn".

Cảm xúc trung tính giúp bạn nhận thức được sự hoạt động bình ổn của cơ thể
và đây là trạng thái cân bằng về tinh thần và năng lượng.

3/ Cảm xúc xấu - Những liều thuốc độc

Cảm xúc xấu sẽ tạo ra những chất độc hại, có tác dụng xấu đến quá trình
trao đổi chất của cơ thể, làm tắc nghẽn các dòng dẫn truyền tín hiệu thần kinh,
làm rối loạn vòng tuần hoàn máu và dưỡng khí. Cảm xúc xấu sẽ phá vỡ sự cân bằng
của quá trình trao đổi chất, dẫn đến tình trạng làm suy yếu các cơ quan chức
năng của cơ thể, hủy hoại các tế bào, làm suy yếu hệ thống miễn dịch, tạo ra
hàng loạt các loại vấn đề về sức khỏe và các loại bệnh tật.

Trừ một số trường hợp đặc biệt, các cảm xúc xấu luôn là mối hiểm nguy, ảnh
hưởng và đe doạ sự tồn tại của cá nhân. Do vậy cảm xúc xấu là loại cảm xúc mà
tất cả mọi người đều né tránh, phòng ngừa hay tìm cách triệt tiêu những ảnh
hưởng xấu của nó.

Ở một khía cạnh khác, cảm xúc xấu sẽ tạo ra tâm bệnh, mà đây lại là nguyên
nhân chính tạo ra hầu hết các loại bệnh tật của con người.

Trong cuộc sống, các loại cảm xúc của con người là những trạng thái tâm lý
rất phức tạp. Các nhà tâm lý học đã phát hiện ra rằng mỗi một cảm xúc đều được
tạo ra từ việc bắt nguồn hay pha trộn lẫn nhau giữa những trạng thái cảm xúc
khác nhau.

Có một số giả thuyết nêu ra rằng giống như việc hòa các màu sắc cơ bản với
nhau, tùy theo tỷ lệ, chúng ta sẽ có hàng triệu màu sắc khác nhau, cảm xúc cũng
sẽ có bốn loại căn bản: vui, buồn, yêu, ghét.

Tuy nhiên trong quá trình thử áp dụng để phân tích thì giả thuyết này không
thể lý giải được những trạng thái cảm xúc khác nhau như: tự hào, dũng cảm, tin
tưởng, tò mò,...

Dưới góc độ khoa học của lý thuyết về cảm xúc, các loại cảm xúc khác nhau
mà chúng ta có được là do những tỷ lệ khác nhau của một số hoóc-môn chính trong
não bộ mà endorphin và serotonin là hai loại đóng vai trò quan trọng nhất.

- 7 -

CÁC LOẠI NHU CẦU LÀ ÐIỀU KIỆN GIÚP TẠO RA CẢM XÚC

Theo bản năng tự nhiên mọi người sẽ cố gắng né tránh các tình huống tạo ra
những cảm xúc xấu và nỗ lực tối đa để có được các điều kiện giúp cho chúng ta
có những cảm xúc tốt.

Tất cả các điều kiện nhằm có cảm xúc tốt hoặc tránh được
cảm xúc xấu hình thành nên khái niệm được gọi là "nhu cầu" của con
người.

Theo công trình nghiên cứu nổi tiếng của giáo sư tâm lý học Abraham Maslow,
nhu cầu của con người có thể ra thành năm nhóm cơ bản như sau:

Theo lý thuyết Maslow, mỗi cá nhân sẽ cần được thỏa mãn những nhu cầu theo
các cấp độ từ một tới năm. Khi đã đạt được một nấc nhu cầu căn bản, cá nhân sẽ
mong muốn được thỏa mãn nấc nhu cầu cao hơn.

MỨC 1 - Nhu cầu sinh học căn bản

Ðây là các nhu cầu cơ bản nhất để con người có thể tồn tại được trong xã
hội như: ăn, uống, thở - hoạt động, đi lại - ngủ, nghỉ ngơi - suy nghĩ.

MỨC 2 - Nhu cầu về an toàn cá nhân

Ðây là nấc nhu cầu thứ hai của con người, là các điều kiện cần thiết để duy
trì sự an toàn của cá nhân trong xã hội như: nhà ở - giày dép, quần áo - phương
tiện đi lại - công việc (thu nhập) - các kiến thức nền tảng (đọc, viết).

MỨC 3 - Nhu cầu được chấp nhận và yêu thương

Hầu hết các xúc cảm tốt được tạo ra từ những mối quan hệ tương tác giữa
người với người, do vậy cá nhân luôn có nhu cầu được thuộc về một tập thể lớn
để được chia sẻ, được yêu thương, được đóng góp.

Mỗi cá nhân cùng lúc có thể tham gia vào nhiều tập thể khác nhau. Tùy theo
các đặc thù riêng về chủng tộc, giới tính, địa phương, ngành nghề, tôn giáo mà
cá nhân sẽ chọn cho mình những tập thể phù hợp.

MỨC 4 - Nhu cầu được tôn trọng

Khi cá nhân đã là thành viên trong tập thể, nấc nhu cầu kế tiếp là
"được tôn trọng" - nói cách khác là "Ðịa vị xã hội". Ðịa vị
xã hội cao sẽ cho phép cá nhân được tác động, sai khiến người khác làm công
việc thay cho họ, tuân phục họ, ca ngợi họ. Theo tư tưởng phong kiến của Châu Á
thì loại nhu cầu này được coi như nấc cuối cùng của xã hội.

MỨC 5 - Nhu cầu hiện thực hóa bản thân

Nhu cầu này chính là nấc nhu cầu cao nhất của con người - được làm
"những điều vĩ đại - có ý nghĩa lớn lao - tác động đến xã hội" - được
xã hội ghi nhận.

Trong xã hội Phương Tây, nhu cầu này đặc biệt được coi trọng và được khuyến
khích. Ðây cũng chính là lý do tuy ra đời chậm hơn nền văn minh Châu Á, nhưng
xã hội Phương Tây đã có những bước phát triển vượt bậc và vượt lên dẫn đầu
trong vòng chỉ vài thế kỷ.

Các loại nhu cầu trên thực tế chỉ là bề nổi, là mặt bên ngoài, thể hiện các
loại ham muốn của con người để có được các cảm xúc tốt. Trên thực tế, rất khó
để tính hết được các loại nhu cầu cụ thể của con người.

Năm nhóm nhu cầu theo phân loại của Maslow giúp chúng ta thấy được những
nhóm mục đích chính dẫn dắt các hành vi con người để hướng tới sự thoả mãn theo
các tiêu chí do xã hội đặt ra.

Tuy nhiên, có một số điểm bất hợp lý trong lý thuyết về nhu cầu của Maslow:

Trong rất nhiều trường hợp của cuộc sống, con người cần các loại nhu cầu
khác nhau, nhưng hoàn toàn không theo qui luật tháp nhu cầu, tức là phải đáp
ứng xong nấc nhu cầu mức một rồi con người mới cần đến nhu cầu mức hai, thỏa mãn
mức số hai xong mới có nhu cầu mức ba.

Ở từng tình huống cụ thể, các nhu cầu của mỗi cá nhân sẽ hoàn toàn khác
nhau và đưa tới các hành vi khác nhau. Vì vậy, chúng ta không thể đoán trước
hay giải thích được các hành vi theo ngẫu hứng của con người nếu chỉ dựa trên
cách phân nhóm nhu cầu của Maslow.

Phương pháp xác định nhu cầu chính xác nhất là phải phân tích trên nền tảng
các giá trị cảm xúc mà cá nhân có được trong những thời điểm cụ thể.

Tùy theo tình huống mà nhu cầu của các cá nhân sẽ khác nhau. Có những người
sẵn sàng hy sinh, chấp nhận chịu đựng sự đói khổ ở nấc nhu cầu một để tạo uy
tín cá nhân thuộc về nấc bốn, hoặc có khi cá nhân chỉ mới được thỏa mãn nấc
một, nhưng họ lại có các nhu cầu ở nấc số năm. Ngược lại có những người đang ở
mức số bốn lại muốn quay về được sống ở mức thứ hai trong (như trường hợp hy
sinh tất cả vì tình yêu theo kiểu một túp lều tranh hai quả tim vàng).

Một thiếu sót lớn của lý thuyết Maslow là chỉ dựa vào bản năng căn bản số
hai - tức bản năng duy trì sự tồn tại của chính cá nhân đó.

Trên thực tế bản năng lớn nhất, quan trọng nhất chính là bản năng số một -
tức là duy trì sự tồn tại của giống nòi. Lý thuyết của Maslow đã không lý giải
được những trường hợp mà cá nhân hành động theo bản năng này - ví dụ nhảy vào
lửa để cứu đứa con của mình, hay trường hợp những cá nhân rất nghèo khổ, nhưng
lại sẵn sàng cưu mang cho đứa trẻ bị bỏ rơi,...

Từ góc độ lý thuyết cảm xúc, mọi việc đều sẽ được giải thích một cách dễ
dàng và rất khoa học về nguyên nhân và nguồn gốc các loại nhu cầu của con
người.

- 8 -

QUI LUẬT NHU CẦU:

Ðể có các cảm xúc tốt, con người sẽ tự tạo ra cho mình những nhu cầu mới
dựa trên nhận thức và kinh nghiệm sống, với tiêu chí có thêm các cảm xúc tốt và
né tránh hay giảm bớt các cảm xúc xấu.

Nhu cầu sẽ biến mất một khi cảm xúc cần thiết đã được đáp ứng.

Do não bộ của con người đã phát triển ở mức rất cao nên các cảm xúc mà
chúng ta có được vô cùng đa dạng. Sự tác động rất mạnh của cảm xúc tạo ra vô số
các nhu cầu khác nhau cho mỗi cá nhân.

Ðiều kiện sống của con người ngày nay đã được xã hội bảo đảm ở mức cao nên
bản năng số một - duy trì nòi giống, qua hàng chục ngàn năm tiến hóa, đã bị bản
năng số hai - là duy trì sự tồn tại của bản thân - che lấp phần lớn.

Những đặc thù của xã hội hiện đại, tính ích kỷ và phong cách sống thực dụng
của cá nhân đã có điều kiện để bản năng số hai phát triển tới mức tối đa, đặc
biệt là trong các xã hội mà nền kinh tế thị trường phát triển mạnh, khi mà các
cá nhân thoả mãn được hầu hết các nhu cầu của mình.

Dựa trên việc phân nhóm, các nhu cầu cơ bản của con người hiện đại sẽ được
gom vào hai dạng sau:

1/ Nhu cầu căn bản để có được các cảm xúc trung tính:

Ðây là nhu cầu cần phải có các điều kiện vật chất tối thiểu để con người có
thể duy trì sự sống còn. Ðây chính các nhu cầu tương đương các nấc nhu cầu số
một và số hai của tháp nhu cầu Maslow.

2/ Những nhu cầu có các cảm xúc tốt để thỏa mãn đời sống
tinh thần:

Là tất cả các loại nhu cầu khác mà cá nhân có thể nghĩ ra nhằm đáp ứng cho
việc tạo ra các cảm xúc tốt - bao gồm các nấc ba, bốn, năm của tháp Maslow và
các loại nhu cầu khác,

- 9 -

NGUYÊN TẮC HY SINH CẢM XÚC

Con người luôn chấp nhận chịu đựng cảm xúc xấu hoặc hy
sinh những quyền lợi vật chất để xây dựng và bảo vệ các nguồn tạo cảm xúc tốt
cho bản thân.

Bạn có thể thấy điều này trong những trường hợp như: sẵn sàng nhịn đói để
nhường cơm cho con cái, sẵn sàng hy sinh quyền lợi vì người mình yêu, sẵn sàng
chịu cực khổ và tốn kém để có được một chút tình yêu từ người mình si mê, để có
thêm tiền, thêm quyền.

Dựa trên nguyên tắc này, các tổ chức như gia đình, tôn giáo, tổ chức kinh
tế, xã hội và các đảng phái đã đặt ra những tầm nhìn, sứ mệnh, những kinh kệ,
những lý tưởng để đáp ứng và thỏa mãn cho nhu cầu tinh thần của các thành viên,
bởi vì trên thực tế, khó có thể thỏa mãn các nhu cầu vật chất ngày càng tăng
của các cá nhân.

Mức độ trung thành và cống hiến của một thành viên sẽ lệ thuộc rất nhiều
vào niềm tin của thành viên đó đối với những tiêu chí mà tổ chức đặt ra. Vì
vậy, yêu cầu hàng đầu của các tổ chức là luôn đòi hỏi, bắt buộc các thành viên
là phải có lòng tin tuyệt đối vào các niềm tin vào các tư tưởng nền tảng của tổ
chức.

Trong các tổ chức và trong gia đình, nếu có tồn tại các giá trị tinh thần
mạnh mẽ thì các cá nhân sẽ dễ dàng có được sự thỏa mãn các nhu cầu về tinh thần
để có được cảm xúc tốt.