117. Hướng Cảo

(Hướng Cảo)

Hướng Cảo tự Sơ Đán người Thái Nguyên (tỉnh thành Sơn Tây), cùng anh là
Thạnh rất thương yêu nhau. Thạnh dan díu với một kỹ nữ tên Ba Tư, từng cắt máu
ăn thề nhưng bà chủ đòi tiền chuộc quá nặng nên ước nguyện không thành. Gặp lúc
bà ta định hoàn lương, muốn bán Ba Tư trước. Có công tử họ Trang vốn thích Ba
Tư, xin mua làm thiếp. Ba Tư nói với bà chủ: “Đã mong cùng nhau rời nơi nước
lửa là muốn ra khỏi địa ngục lên cõi thiên đường, nếu lại làm tỳ thiếp thì có
khác nhau bao nhiêu đâu. Nếu mẹ theo ý con thì Hướng lang cũng được mà”. Bà ta
bằng lòng, bắn tin cho Thạnh. Lúc ấy Thạnh góa vợ chưa tục huyền, được tin mừng
lắm, dốc hết của cải cưới Ba Tư về.

Trang nghe tin, giận Thạnh cướp người mình yêu, ngẫu nhiên gặp Thạnh
trên đường lớn tiếng chửi mắng. Thạnh cãi lại, Trang quát sai tùy tùng vác gậy
đánh chết rồi bỏ đi. Cảo nghe tin chạy tới xem thì anh đã chết, vô cùng đau xót
căm phẫn liền kiện lên quận. Trang hối lộ khắp nơi, quan xử Trang chôn cất
Thạnh rồi tha. Cảo ôm nỗi phẫn uất không sao phát tiết, nghĩ chỉ còn cách đón
đường giết Trang, hàng ngày cứ mang đao mác rình ở bụi rậm trên đường núi. Lâu
ngày việc tiết lộ, Trang biết mưu ấy nên ra khỏi nhà là phòng bị nghiêm ngặt,
nghe ở Phần Châu (tỉnh Sơn Tây) có Tiêu Đồng dũng mãnh thiện xạ liền đem nhiều
vàng tới đón về làm vệ sĩ. Cảo không sao thi hành được kế nhưng hàng ngày vẫn
đón rình.

Một hôm Cảo đang nằm rình bỗng mưa rào đổ xuống, cả người ướt đẫm lạnh
run cầm cập, kế gió mạnh nổi khắp bốn phía, tiếp theo là mưa đá, toàn thân đau
đớn tê dại. Trên núi vốn có miếu thờ Sơn thần, Cảo gượng lần lên, tới nơi thấy
vị đạo sĩ quen đang ở đó. Trước đạo sĩ thường vào thôn khuyến hóa, Cảo thường
cúng dường nên có biết Cảo. Thấy quần áo Cảo ướt sũng, đạo sĩ đưa cho chiếc áo
vải, nói: “Cứ tạm thay đi”. Cảo thay xong bỗng thấy người cứng đờ phải ngồi
chồm hổm, nhìn lại mình thấy mọc đầy lông lá, đã hóa thành cọp mà đạo sĩ thì
không còn ở đó nữa. Cảo vừa sợ vừa giận nhưng lại nghĩ nếu vồ được kẻ thù ăn
thịt thì cũng hay. Xuống tới chỗ rình lúc nãy thì thấy xác mình nằm trong bụi
rậm, mới sực hiểu ra rằng mình đã chết, nhưng vẫn sợ diều quạ rỉa xác nên cứ
quanh quẩn cạnh đó canh giữ.

Hôm sau thì gặp Trang đi ngang, cọp vọt ra tát y ngã ngựa, ngoạm đầu
nhai nát. Tiêu Đồng quay lại bắn trúng bụng cọp rồi khuỵu chân cũng bị vồ chết.
Cảo trong bụi rậm tan hoang chợt như tỉnh mộng, qua một đêm mới đi đứng được,
lê bước về nhà. Người nhà thấy Cảo mấy đêm liền không về đang ngờ sợ, thấy Cảo
mừng rỡ xúm lại hỏi han, nhưng Cảo chỉ nằm rũ rượi không nói được. Giây lát có
tin Trang bị cọp vồ, mọi người tranh nhau tới trước giường báo tin mừng. Cảo
bèn nói: “Con cọp ấy là ta đấy” rồi kể lại chuyện lạ lùng đã qua, từ đó tin đồn
rộng ra. Con Trang đau xót về cái chết của cha, nghe chuyện căm tức đầu đơn
kiện Cảo, quan thấy chuyện quái đản lại không có bằng cứ nên không xét tới.

Dị Sử thị nói: Tráng sĩ thề báo ơn ắt không sống mà về, đó là nỗi thương hận
của ngàn đời vậy. Giúp cho người ta giết người rồi sống lại, phép thuật nhà
tiên sao mà thần diệu vậy. Nhưng trong thiên hạ những chuyện khiến người ta
trợn mắt dựng tóc rất nhiều, khiến kẻ căm hận thường hờn không được hóa thành
cọp trong chốc lát.

118. Chuyện Lạ Chim Câu

(Cáp Dị)

Chim bồ câu rất nhiều giống, đất Tấn (tỉnh Sơn Tây) có Khôn tinh, đất Lỗ
(tỉnh Sơn Đông) có Hạch tú, đất Kiềm (vùng Quý Châu) có Dịch diệp, đất Lương
(tỉnh Hà Nam) có Phiên khiêu, đất Việt (tỉnh Chiết Giang) có Chư tiêm, đều là
những giống lạ. Lại có các loại Hài đầu, Điểm tử, Đại bạch, Hắc thạch, Phu phụ
tước, Hoa cẩu nhãn, bấm đốt ngón tay không thể kể hết, chỉ những kẻ ham thích
mới biết rõ. Công tử Trương Công Lượng ở huyện Trâu Bình (tỉnh Sơn Đông) nghiện
nuôi chim câu, cứ theo sách Cáp tử kinh mà tìm, muốn có đủ hết các giống. Nuôi
nấng chim câu thì như chăm chút trẻ thơ, chim lạnh thì chữa bằng cỏ phấn, chim
nóng thì cho ăn muối hạt. Chim câu thích ngủ nhưng ngủ nhiều quá thì bị tê bại
mà chết, Trương mua ở Quảng Lăng một con giá mười lượng vàng, thân rất nhỏ mà
hay chạy, nếu thả xuống đất cứ chạy loanh quanh không ngừng, đến chết mới thôi
nên phải có người bắt lại, ban đêm thả vào bầy cho các con khác kinh động để
khỏi mắc bệnh tê bại, có tên là Dạ du.

Những nhà nuôi chim câu ở vùng Tề Lỗ đều không sành bằng, công tử cũng
lấy việc nuôi chim để kiêu hãnh. Một đêm công tử đang ngồi trong thư phòng,
bỗng một thiếu niên áo trắng gõ cửa bước vào, nhìn ra thì chưa từng quen biết.
Công tử hỏi, khách đáp: “Kẻ phiêu bạt tên họ có gì đáng nói. Ở xa nghe đồn công
tư nuôi rất nhiều chim câu, bình sinh ta cũng ưa thích, xin được cho xem”.
Trương đem hết ra, đủ cả năm sắc, rực rỡ như mây như gấm. Thiếu niên cười nói:
“Lời đồn quả không ngoa, có thể nói công tử biết hết mọi sự trong nghề nuôi
chim câu. Ta cũng có đem theo một hai con, công tử có muốn xem không?”, Trương
mừng bèn đi theo thiếu niên.

Đêm trăng mờ mờ, đồng không mông quạnh, Trương đang thầm ngờ sợ thì
thiếu niên chỉ ra phía trước nói: “Xin cố đi thêm một đoạn, nơi ta ngụ không
còn xa đâu”. Đi thêm mấy chặng thì thấy một khu nhà chỉ có hai gian. Thiếu niên
dắt tay Trương vào, thấy trong nhà không có chút đèn lửa. Thiếu niên đứng giữa sân,
bắt chước tiếng chim câu gù, chợt có một đôi chim bay ra, vóc dáng như chim
thường nhưng lông tuyền màu trắng, bay cao ngang mái hiên, vừa gù vừa chọi,
đánh nhau rất hăng. Thiếu niên lấy tay xua, hai con nối cánh bay đi. Thiếu niên
lại chúm miệng kêu thành tiếng rất lạ, lại có hai con chim câu ra, con lớn to
bằng con le, con nhỏ to bằng nắm tay đỗ xuống thềm múa như chim hạc múa. Con
lớn vươn cổ đứng thẳng, xòe cánh làm bình phong, nhún nhảy vừa gù vừa bước như
dẫn dắt, con nhỏ vừa kêu vừa bay liệng lên xuống, có lúc đậu lên đầu con lớn,
cánh chấp chới như chim én đáp xuống bãi lau, tiếng kêu lắc cắc như tiếng trống
bỏi. Con lớn thì vươn cổ đứng yên không động đậy, tiếng kêu càng gấp rút, nghe
như tiếng khánh đá, hai giọng hòa vào nhau cũng có tiết tấu. Kế con nhỏ bay vọt
lên, con lớn lại lắc lư như chào gọi.

Trương tấm tắc khen ngợi không ngớt lời, tự biết mình kiến thức còn hẹp
hòi bèn vái lạy thiếu niên xin được chia sẻ điều ưa thích. Thiếu niên không chiều,
Trương nài nỉ mãi, thiếu niên bèn quát đuổi hai con chim câu đang múa đi gọi
hai con chim câu trắng ra, bắt lấy đưa Trương, nói: “Nếu không ghét bỏ, xin
biếu đôi này”. Trương nhận lấy ngắm nhìn, thấy mắt chim phản chiếu ánh trăng
lấp lánh như hổ phách như không có tròng mắt mà con ngươi tròn đen láy như hạt
tiêu kéo cánh lên thấy da thịt trong suốt có thể nhìn rõ tạng phủ. Trương càng
lấy làm lạ song vẫn chưa thỏa ý, lại nài xin nữa. Thiếu niên nói: “Còn có hai
giống nữa chưa đưa ra trình, nhưng giờ không dám mời ông xem nữa”. Đang phân
bua thì người nhà soi đuốc vào tìm chủ, Trương nhìn lại thì thiếu niên biến
thành con chim câu trắng to như con gà bay vút lên trời, còn nhà cửa trước mắt
cũng biến mất chỉ còn một ngôi mộ nhỏ trên trồng hai cây bách, bèn cùng gia
nhân ôm đôi chim than thở kinh sợ ra về.

Thử bảo bay, chim vẫn thuần lạ như trước, tuy không phải là loại quý
nhất nhưng cũng là giống hiếm có trên đời, vì vậy Trương càng yêu quý. Qua hai
năm, chim đẻ thêm được ba trống ba mái, dù là thân thích cầu xin Trương cũng
không cho. Có ông Mỗ bạn cha là bậc quý quan, một hôm gặp công tử hỏi nuôi chim
câu được nhiều không. Công tử dạ dạ cáo lui, nghĩ rằng ông cũng thích, muốn làm
vừa lòng nhưng khó nỗi dứt ruột chia sẻ vật mình yêu thích. Nhưng lại nghĩ bậc
trưởng thượng đã hỏi tới thì không thể làm ngơ, không dám đưa chim thường bèn
chọn hai con chim câu trắng bỏ vào lồng gởi biếu, tự cho rằng ngàn vàng cũng
không sánh được.

Ngày khác gặp ông Mỗ, công tử có vẻ đắc ý nhưng không thấy ông nói một
câu cảm ơn, không nhịn được bèn hỏi đôi chim hôm trước tốt không, Mỗ đáp cũng
béo ngon. Trương phát hoảng hỏi: “Đã mổ thịt rồi ạ?”, ông đáp: “Phải”. Trương
cả kinh nói: “Đó không phải loại chim câu thường, người ta vẫn gọi là giống
Thát đát đấy ạ”, ông Mỗ nhớ lại rồi nói: “Mùi vị cũng không khác chim thường
mấy”, Trương thương tiếc ôm hận trở về. Đến tối Trương mơ thấy thiếu niên áo
trắng đến trách: “Ta thấy ông có lòng yêu thương nên mới đem con cháu gởi gắm,
sao lại đem ngọc sáng ném cho thằng mù để tới nỗi chúng bị nấu nướng. Nay ta
dắt hết lũ con đi đây”. Nói xong hóa thành chim câu, các con chim câu trắng
Trương nuôi đều bay theo. Sáng ra Trương tới chuồng xem thì quả không còn con
nào nữa, vô cùng ân hận bèn đem tất cả chim câu mình nuôi chia tặng bạn bè, vài
hôm thì hết sạch.

Dị Sử thị nói: Vật nào cũng quy tụ về chỗ kẻ ưa thích nó, lời ấy đúng lắm.
Như Diệp công tử thích rồng thì có rồng thật vào nhà*, huống hồ kẻ học
thích bạn tốt, vua sáng thích tôi hiền ư? Nhưng chỉ có tiền bạc là ưa thích
càng nhiều thì quy tụ càng ít, cũng cho thấy quỷ thần giận sự tham lam chứ
không giận sự si mê vậy.

*Diệp công tử... vào nhà: Thân tử
chép công tử Diệp Cao Chi thích rồng, chạm vẽ hình rồng khắp nhà, rồng trên
trời nghe biết bèn tới nhà thò đầu vào xem.