55.
Miêu sinh

Cung sinh
người Dận Châu (tỉnh Tứ Xuyên) lên Tây An (tỉnh Thiểm Tây) dự thi, nghỉ lại ở
quán gọi rượu uống một mình. Chợt có một người đàn ông to lớn bước vào, ngồi
xuống cùng trò chuyện, sinh nâng chén mời. Khách cũng không từ chối, tự nói tên
là Miêu sinh, lời lẽ rất thô hào, sinh cho là không biết văn chương, đối xử rất
ngạo mạn, uống hết rượu không gọi thêm nữa. Miêu nói: “Bọn học trò uống rượu
làm người ta phát chán,” rồi đứng lên bước ra quầy bỏ tiền mua rượu, xách một
vò lớn bước vào. Sinh chối từ không uống nữa, Miêu nắm tay mời mọc, tay sinh
đau buốt như sắp gãy, bất đắc dĩ phải cạn thêm vài chén. Miêu lấy tô đựng canh
múc rượu uống, cười nói: “Ta không biết mời khách, uống nữa hay thôi thì tùy
ông.”

Sinh mang
hành lý ra đi, được vài dặm thì con ngưa bị bệnh khuỵu xuống lăn ra đường, sinh
ngồi đợi ven đường, hành lý nặng nề không biết làm sao. Kế Miêu tới hỏi biết
chuyện, bèn đưa hành lý cho đầy tớ, vác con ngựa lên vai đi hơn hai mươi dặm
mới tới quán trọ, bỏ ngựa vào chuồng, hồi lâu chủ tớ sinh mới tới. Sinh kinh
ngạc cho là thần nhân, đối xử rất ân cần lễ phép, gọi lấy cơm rượu cùng ăn uống.
Miêu nói: “Ta ăn khỏe lắm, ông không cho ăn no nổi đâu, nhưng uống rượu thì
được.” Uống cạn một vò rồi đứng lên giã từ, nói: “Ông chữa bệnh cho ngựa cũng
phải mất ngày giờ, ta không chờ được, bây giờ xin đi.”

Sau đó
thi xong, sinh cùng ba bốn người bạn lên chơi Hoa Sơn, trải chiếu ra đất bày
tiệc. Vừa ngồi vào uống rượu cười nói thì Miêu chợt tới, tay trái xách vò rượu
lớn, tay phải cầm cái đùi heo, ném xuống chiếu nói: “Nghe tin các vị lên chơi,
xin tới hầu hạ,” mọi người đứng lên chào hỏi, kế cùng ngồi xuống uống rượu rất
vui vẻ. Mọi người định làm thơ liên cú, Miêu giành nói: “Uống rượu rất vui, cần
gì phải nghĩ ngợi cho buồn rầu?” Mọi người không nghe, bày lệ ai không làm được
thơ thì bị phạt uống rượu. Miêu nói: “Ai làm thơ không hay thì phải xử theo quân
pháp.” Mọi người cười nói: “Tội ấy thì không đến nỗi bị trị như thế.” Miêu nói:
“Nếu không bị giết thì ta tuy là kẻ vũ phu cũng làm được.”

Người
ngồi đầu tiệc là Cấn sinh đọc: “Tuyệt hiến bàng lâm nhãn giới không” (Lên ngắm
non cao mắt trống không). Miêu ứng khẩu đọc tiếp ngay rằng: “Thóa hồ kích
khuyết kiếm quang hồng” (Gõ hồ hát lớn ánh gươm hồng). Mọi người trầm ngâm hồi
lâu, Miêu bèn nghiêng vò tự rót rượu uống, hồi lâu cả bọn mới đọc nối theo
thành bài, ý thơ quê mùa bỉ lậu. Miêu gọi nói: “Thế là được rồi, đừng dọa ta
nữa,” mọi người không nghe. Miêu không nhịn được nữa vùng dậy quát lên như
tiếng rồng ngâm vang dội cả hang núi, lại ngẩng đầu múa điệu sư tử, mọi người
tứ thơ đều rối loạn mới thôi không làm nữa. Kế lại rót rượu uống tiếp, đến lúc
ngà ngà khách lại đọc những bài làm trong trường thi để tâng bốc nhau. Miêu
không muốn nghe, lôi sinh ra ngoài vật tay, đã mấy phen phân thắng phụ mà đám
kia còn ngâm đọc tán tụng không thôi. Miêu lớn tiếng nói: “Ta đã nghe cả rồi,
loại văn chương ấy chỉ đáng đem về đọc cho vợ nghe trong phòng, chứ trước chỗ
đông người mà cứ lải nhải thì đáng chán lắm.”

Mọi người
hổ thẹn, lại thêm ghét Miêu thô mãng, càng cao giọng ngâm nga. Miêu càng tức
giận, nằm phục xuống đất gầm lớn, lập tức biến thành con cọp xông vào vồ chết
cả bọn rồi gầm thét bỏ đi, những người còn sống chỉ có sinh và Cấn. Khoa ấy Cấn
đỗ Cử nhân, ba năm sau lại qua Hoa âm (tỉnh Sơn Đông), chợt gặp Kê sinh, cũng
là kẻ bị cọp giết trên núi, cả sợ định bỏ chạy. Kê nắm dây cương ngựa, Cấn
không chạy được bèn xuống ngựa hỏi định làm gì. Kê đáp: “Ta nay làm ma trành
của Miêu sinh, theo hầu hạ rất khổ, phải giết một người học trò để thay. Ba
ngày nữa sẽ có một người mặc áo đội mũ nhà nho bị cọp vồ dưới núi Thương Long,
là người thay ta đấy. Hôm ấy ông nên mời các bậc văn sĩ tới đó để mưu việc giùm
bạn cũ.” Cấn không dám nói gì, kính cẩn gật đầu rồi chia tay.

Tới nơi
ngụ suy nghĩ suốt đêm không biết làm sao để giúp bèn quyết ý nuốt lời, mặc kệ
con ma. Chợt có người anh bên ngoại là Tưởng sinh tới, Cấn thuật lại chuyện lạ.
Tưởng là kẻ danh sĩ, trong huyện có Vưu sinh đi khảo thí được điểm cao hơn mình
nên ngấm ngầm ghen ghét. Hôm ấy nghe Cấn nói, ngầm có ý hại Vưu bèn gởi thư mời
Vưu hôm ấy lên núi chơi, tự mình mặc áo trắng tới đó. Vưu không hiểu ý, hôm ấy
lên tới giữa núi thấy rượu thịt đã bày đủ, trò chuyện rất thân mật lễ phép. Gặp
lúc quan Thái thú lên núi, Thái thú vốn là thông gia với Tưởng, nghe nói Tưởng
ở dưới sai người xuống mời lên. Tưởng không dám mặc áo trắng lên gặp, bèn đổi
áo mão với Vưu, vừa mặc áo nhà nho vào xong thì cọp phóng ra vồ Tưởng mang đi
mất.

Dị Sử thị nói: Kẻ đắc ý hào
hứng cho tay vào tay áo bắt người khác phải nghe, người nghe thì mỏi mệt buồn
ngủ muốn bỏ đi, mà người đọc cứ khoa chân múa tay không tự biết. Những người
biết cũng nên kéo tay giẫm chân, sợ rằng trên tiệc có người không nhịn được như
Miêu sinh vậy. Còn kẻ ghen ghét đổi áo mà chết, thì biết Miêu sinh cũng là kẻ
vô tâm thôi, nhưng gầm thét nổi giận thì Miêu mà không phải là Miêu vậy.

56. Em lấy chồng thay chị^[1]

[1] Tỷ muội dịch giá.

Tướng
quốc họ Mao^[2] ở huyện
Dịch (tỉnh Sơn Đông) lúc nhỏ nhà nghèo, cha phải đi chăn trâu cho người ta. Lúc
ấy nhà thế tộc họ Trương trong huyện có khu mộ ở sườn núi phía đông, có người
đi qua nghe trong phần mộ có tiếng quát tháo: “Các ngươi phải đi ngay, không
được ở lâu trong ngôi đất của quý nhân.” Trương nghe kể cũng chưa tin lắm, kế
chợt nằm mơ thấy thần nói: “Khu mộ của gia đình ngươi vốn là ngôi đất quý của
ông Mao, sao lại mượn lâu thế?” Từ đó trong nhà liên tiếp gặp mấy chuyện rủi
ro, có người môn khách khuyên nên dời mộ qua nơi khác thì hay, Trương nghe theo
bèn cải táng.

[2] Tướng quốc họ Mao: bản Hương Cảng chú
nhân vật này tên Tự, tự Duy Chi, thi đỗ Giải nguyên năm Bính Ngọ niên hiệu
Thành Hóa thời Minh (1486), thi đỗ Tiến sĩ năm Đinh Mùi (1487), làm quan tới
chức Cẩn Thân điện Đại học sĩ, chết được truy tặng hàm Thái bảo.

Một hôm
cha Tướng quốc đi chăn trâu, ra tới khu mộ cũ nhà họ Trương thì trời chợt mưa
lớn, bèn núp dưới huyệt mộ cũ. Kế mưa càng lớn như trút, nước tràn xuống huyệt,
đất lở sụp xuống nên chết đuối dưới đó. Lúc ấy Tướng quốc còn là trẻ con, bà mẹ
bèn tới nhà Trương xin cho vài thước đất chôn cha đứa nhỏ. Trương hỏi biết họ
tên lấy làm lạ, tới xem nơi cha ông chết thì thấy đất nổi lên như cái gò, càng
thêm hoảng sợ bèn cho chôn luôn ở đó, lại bảo dắt đứa nhỏ tới. Chôn cất xong bà
mẹ dắt con tới nhà Trương tạ ơn, Trương vừa nhìn thấy đã mừng rỡ, giữ lại ở nhà
mình dạy cho học, coi như con cháu, lại xin gả con gái lớn cho. Bà mẹ sợ hãi
không dám đáp, vợ Trương nói: “Nếu đã nói ra thì không giữa chừng thay đổi đâu,”
bà mẹ bèn ưng thuận.

Nhưng con
gái lớn Trương rất coi thường nhà họ Mao, oán hận hổ thẹn hiện ra nét mặt, nếu
có ai nhắc tới chuyện đó thì bịt tai không thèm nghe, thường nói với người ta rằng:
“Ta thà chết chứ không lấy thằng chăn trâu.” Đến hôm làm lễ rước dâu, chàng rể
đã vào ăn tiệc, kiệu hoa chờ ngoài cửa mà cô gái cứ lấy tay áo che mặt quay vào
vách khóc lóc, giục trang điểm thì không chịu, khuyên giải mấy cũng không nghe.
Kế chàng rể xin về, đàn sáo đã trỗi mà cô gái mắt còn ngấn lệ, tóc còn rối
tung. Cha nàng bèn ngăn con rể lại, tự vào trong khuyên cô gái, nàng cứ khóc
lóc như không nghe thấy, cha nổi giận lôi kéo càng khóc lớn, cha không biết làm
sao.

Lại có
người nhà vào thưa là chàng rể muốn lên đường, cha vội chạy ra nói: “Áo quần
còn chưa sắp xếp xong, xin con chờ thêm một lúc,” rồi lại lập tức chạy vào xem
con gái ra sao, chạy ra chạy vào không nghỉ chân. Dằng dai thêm một lúc, việc
càng gấp rút, cô gái rốt lại vẫn không chịu đổi ý, cha không biết làm sao, định
tự tử. Cô con gái thứ hai đứng bên cạnh, cho là chị làm thế rất không phải, ra
sức khuyên lơn. Chị giận nói: “Con nhãi cũng học đòi múa mép, sao ngươi không
lấy người ta đi?” Cô em nói: “Cha vốn chưa từng hứa gả em cho chàng Mao, chứ
nếu cha hứa gả em cho chàng thì không cần chị phải khuyên dỗ đâu!”

Cha thấy
lời nàng khảng khái hào sảng bèn cùng mẹ nàng bàn riêng, định lấy em thay chị.
Mẹ lập tức gọi nàng hỏi: “Con nhãi ngỗ nghịch kia không vâng lời cha mẹ, cha mẹ
mượn lấy con thay nó, con có chịu không?” Cô gái khảng khái thưa: “Cha mẹ dạy
con đi lấy chồng, giả như chồng là ăn mày cũng không dám từ chối, vả lại chắc
gì chàng họ Mao đã phải đói rét mà chết đâu?” Cha mẹ nghe thế cả mừng, bèn lấy
quần áo cưới của chị cho cô gái mặc, rồi vội đưa nàng lên kiệu đi. Về tới nhà
chồng, vợ chồng rất yêu thương nhau, nhưng cô gái có bệnh rụng tóc cứ nơm nớp
lo ông chê, lâu sau ông nghe phong thanh chuyện tráo người nên lại càng cám ơn
nàng là kẻ tri kỷ.

Không bao
lâu, ông được lấy làm Giám sinh, đi dự thi hương, đường đi ngang qua quán trọ
của Xá nhân họ Vương. Đêm trước chủ quán nằm mơ thấy thần nói: “Sáng mai sẽ có
Thủ khoa họ Mao tới đây về sau sẽ giúp ngươi thoát được tai ách,” vì vậy dậy
sớm ra đứng chờ những khách từ phía đông vào. Đến khi gặp ông mừng lắm, cung
phụng hầu hạ rất kính trọng, không chịu nhận tiền trọ, lấy việc giấc mộng ra
kể, coi đó là trách nhiệm của mình. Ông cũng rất tự phụ, nghĩ thầm vợ mình rụng
trụi cả tóc, sợ bị những người quyền quý chê cười, định là lúc thi đỗ xong sẽ
cưới vợ khác. Kế đó ra bảng thì ông thi rớt, than thở rằng mình lận đận, trong
lòng chán nản, thầm hổ thẹn với chủ quán trọ bèn đi đường khác về nhà.

Ba năm
sau lại đi thi, chủ quán trọ vẫn tiếp đãi nồng hậu như trước. Ông nói: “Lời ông
nói lần trước không đúng, ta rất xấu hổ được đối xử như thế này.” Chủ quán nói:
“Tú tài vì ngầm muốn bỏ vợ nên bị âm ty đánh rớt, đâu phải ta mơ mộng quàng
xiên.” Ông kinh ngạc hỏi, thì ra sau khi chia tay chủ quán lại nằm mơ thấy thần
nói thế. Ông nghe kể áy náy hối hận, đứng thừ ra như tượng gỗ. Chủ quán trọ nói:
“Tú tài nên tự giữ mình, rồi thế nào cũng đỗ Thủ khoa mà.” Không bao lâu quả
nhiên ông đỗ Thủ khoa, tóc phu nhân cũng dần dần dài ra, ngày thêm mượt mà,
càng xinh đẹp hơn.

Người chị
thì lấy chồng là con nhà giàu trong làng, càng thêm kiêu hãnh, nhưng chồng chơi
bời lêu lổng, nhà dần dần sa sút, đến nỗi trong nhà không còn gì, dưới bếp
không nổi lửa. Nghe nói em gái đã là vợ Hiếu liêm càng thêm xấu hổ, đi đường
gặp em là tránh mặt. Không bao lâu người chồng chết, nhà càng nghèo túng, kế đó
ông Mao lại thi đỗ Tiến sĩ, người chị nghe thấy vô cùng hối hận, uất ức xuống
tóc vào chùa làm ni cô. Đến khi ông được phong chức Tể tướng về thăm nhà, ni cô
ép lòng sai đệ tử tới phủ Tể tướng khuyến hóa, có ý chờ ông tặng tiền bạc. Tới
nơi thì phu nhân lấy vải vóc the lụa như thường lệ đưa cho, nhưng ngầm gói vàng
bên trong. Người đệ tử không biết, đem gói vải về đưa thầy, thầy thất vọng bực
tức nói: “Cho tiền bạc thì còn có thể mua củi gạo, chứ những thứ quà biếu này
thì ta cần gì,” rồi sai đem trả lại.

Ông Mao
và phu nhân ngờ vực đến khi mở ra xem thì vàng đều còn đó, mới hiểu ý người chị
từ chối. Phu nhân bèn cất vàng đi, cười nói: “Thầy của ngươi có hơn trăm lượng
vàng cũng không giữ được, làm sao có phúc lấy quan Thượng thư nhà ta?” Rồi lấy
năm mươi lượng vàng đưa cho người đệ tử đem về, dặn: “Đem về đưa cho thầy ngươi
chi dùng, nhiều hơn thì sợ là kẻ ít phúc không nhận nổi đâu.” Người đệ tử về kể
hết mọi chuyện với thầy, người chị im lặng thầm than thở, nghĩ thấy những việc
mình làm lúc trước đều dại dột, lẫn lộn người hay kẻ dở. Ôi, há có phải chỉ do
người thôi đâu? Về sau chủ quán trọ dính líu vào việc án mạng bị bắt giam, nhờ
ông Mao ra sức giúp đỡ mà được khỏi tội.

Dị Sử thị nói: Khu mộ cũ nhà
ông Trương lại là ngôi đất quý của họ Mao, kể cũng lạ thật. Ta nghe người thời
ấy có vở tuồng chồng cô chị thành chồng cô em, giải nguyên trước thành giải
nguyên sau, đó há phải là những người khôn ngoan tinh ranh bịa đặt mà viết ra
được đâu? Than ôi, trời xanh kia lâu lắm không ai hỏi được, sao lại có ông Mao,
nhân quả báo ứng mau lẹ như thế!

57. Sư
Tây Vực^[1]

[1] Phiên tăng.

Sư Thể
Không kể lúc ở phủ Thanh Châu (tỉnh Sơn Đông) gặp hai nhà sư Tây Vực trạng mạo
cổ quái, tai đeo vòng, mặc áo vàng, râu tóc xoăn tít, nói là ở Tây Vực tới,
nghe quan Thái thú chuộng đạo Phật nên tới yết kiến. Thái thú sai hai người
lính đưa tới ở chùa, Hòa thượng Linh Bí ở đó coi thường, người quản lý trong
chùa thấy tướng mạo họ kỳ lạ nên đứng ra khoản đãi giữ lại ngủ. Có người hỏi: “Tây
Vực có nhiều bậc dị nhân, chắc các vị La Hán đây cũng có phép lạ chứ?” Một
người mỉm cười rút từ tay áo ra một cái tháp nhỏ cao khoảng một thước long lanh
rất đẹp. Chỗ cao nhất trên vách có cái kệ nhỏ, nhà sư ném cái tháp lên, cái
tháp nghiễm nhiên đứng thẳng không hề nghiêng ngửa, trên ngọn tháp có viên ngọc
xá lỵ phóng ra ánh sáng chiếu sáng cả phòng. Giây lát nhà sư lấy tay vẫy, cái
tháp lại rơi vào lòng bàn tay. Nhà sư kia trật vai áo duỗi cánh tay trái ra,
thấy dài tới sáu bảy thước, còn cánh tay phải không thấy đâu nữa, lại chuyển
qua duỗi cánh tay phải ra thì cánh tay trái cũng rút vào không thấy đâu.

58. Tư
giám họ Lý^[1]

[1] Lý Tư giám.

Tư giám
Lý Vĩnh Niên là Cử nhân, ngày hai mươi tám tháng chín năm Khang Hy thứ 4 (1665)
đánh vợ là Lý thị chết, địa phương báo lên quan, quan trên sức về cho huyện tra
xét. Tư giám đang đứng trước phủ, chợt rút một con dao trên giá chạy vào miếu
Thành hoàng, lên thẳng trên gác quỳ xuống trước bàn thờ nói: “Thần trách ta
nghe lời kẻ gian làm điên đảo thị phi trong làng xóm, nên cắt tai ta.” rồi tự
cắt rụng vành tai trái ném xuống dưới gác. Lại nói: “Thần trách ta nhận tiền
của người, nên chặt tay ta,” rồi tự chặt bàn tay trái. Lại nói: “Thần trách ta
gian dâm với phụ nữ, nên thiến dái ta,” rồi tự thiến dái, ngã quay ra chết
cứng. Lúc ấy quan Tổng đốc Chu Vân Môn gởi bản tâu hạch tội Lý, xin triều đình
cách chức luận tội, vừa có chỉ dụ gởi xuống thì Lý đã bị âm ty trừng phạt rồi.
Việc này xem ở để báo^[2].

[2] Để báo: một loại công báo của triều
đình dùng để thông báo tin tức cần thiết cho quan lại các địa phương thời
Thanh.

59.
Bảo Trú

Phiên
vương Ngô Tam Quế lúc chưa làm phản^[1]
thường ra lệnh cho tướng sĩ rằng ai một mình tay không bắt sống
được cọp sẽ được cấp bổng hạng nhất, tặng danh hiệu Đả hổ tướng. Trong các viên
tướng ấy có một người tên Bảo Trú, khỏe mạnh nhanh nhẹn như khỉ, lúc trong
vương phủ xây ngôi lầu cao, xà vừa gác lên, Trú men theo góc lầu mà lên, trong
giây lát đã tới trên nóc, đứng trên xà chạy đi chạy lại mấy lần, kế lại co
người nhảy xuống đứng thẳng dưới đất. Vương có người ái cơ giỏi đánh đàn tỳ bà,
chiếc đàn nàng dùng lấy noãn ngọc làm chốt lên dây, cầm lên là cả phòng ấm hẳn.
Người thiếp quý báu cất kỹ, nếu không phải vương ra lệnh thì không đem ra cho
ai thấy. Một đêm ăn yến, khách có người xin được xem vật lạ một lần, vương đang
mỏi mệt nên hẹn để hôm sau. Lúc ấy Trú đang ở bên cạnh nói: “Không cần vương
gia phải ra lệnh, thần có thể lấy được.”

[1] Ngô Tam Quế là người thời Minh, làm
tướng giữ Sơn Hải quan. Khi Lý Tự Thành diệt nhà Minh, Ngô Tam Quế mở cửa quan
mời quân Mãn Châu vào Bắc Kinh đánh Lý Tự Thành. Quân Mãn Châu nhân đó chiếm
đóng Trung Quốc, lập ra nhà Thanh, phong Ngô Tam Quế làm Bình Tây vương trấn
thủ Vân Nam, Cảnh Tinh Trung làm Tĩnh Nam vương trấn thủ Phúc Kiến và Thượng
Khả Hỷ làm Bình Nam vương trấn thủ Quảng Đông, hợp xưng là Tam phiên (Ba phiên
vương). Về sau vua Khang Hy nhà Thanh triệt phiên, Tam phiên làm phản, lần lượt
bị tiêu diệt.

Vương bèn
sai người báo khắp trong ngoài vương phủ, ra lệnh phòng bị nghiêm cẩn rồi sai
Trú đi lấy. Trú vượt qua mười mấy lần tường mới vào tới chỗ người ái cơ của
vương ở, thấy đèn trong phòng sáng choang mà cửa nẻo khóa chặt không vào được.
Dưới hành lang có cái lồng nuôi chim vẹt, Trú giả tiếng mèo kêu, kế lại giả
tiếng vẹt kêu ầm lên là có mèo tới, lại làm ra tiếng vỗ cánh phành phạch rất
gấp. Nghe người ái cơ nói: “Lục Nô ra ngay xem, con vẹt bị mèo vồ chết rồi,”
Trú liền nép vào góc tối. Giây lát có một cô gái khêu đèn lách ra, Trú nhân đó
lẻn vào, thấy người ái cơ đang cầm chiếc đàn tỳ bà ngồi trên ghế liền xô vào
giật lấy bỏ chạy. Người ái cơ hoảng sợ la lớn giặc tới, đám quân canh gác đổ cả
ra, thấy Trú ôm đàn chạy nhưng đuổi theo không kịp, bắn tên rào rào như mưa.
Trú nhảy lên gốc cây, dưới tường vốn có cây hòe lớn, Trú chuyền qua cành cây
như chim chuyền cành, hết gốc cây lên tới gác, hết gác lên tới lầu, chuyền vào
trong điện như có cánh, chớp mắt đã không thấy đâu nữa. Khách còn đang uống
rượu, Trú ôm chiếc đàn phi thân vào đứng trước tiệc, cửa vẫn đóng chặt như cũ,
không hề có tiếng gà kêu chó sủa.

60.
Nạn lụt^[1]

[1] Thủy tai.

Năm Khang
Hy thứ 21 (1682) đại hạn, từ xuân qua hạ đất khô cháy không còn cọng cỏ nào
xanh. Ngày mười ba tháng sáu có cơn mưa nhỏ mới có kẻ trồng bắp, ngày mười tám
thì mưa lớn ngập bàn chân, người ta mới trồng đậu. Một hôm ở trang Thạch Môn
(tỉnh Chiết Giang) có ông già lúc chiều tối nhìn thấy hai con trâu húc nhau
trên núi, nói với người trong thôn rằng: “Sắp có lụt lớn,” rồi lập tức dắt gia
đình đi tránh, người trong thôn đều cười. Không bao lâu mưa đổ ào ào từ đêm đến
sáng không ngớt, trên đất bằng nước cao mấy thước, nhà cửa đều bị ngập hết. Có
một nông dân bỏ hai đứa con lại, cùng vợ dìu cha mẹ chạy lên gò cao, nhìn xuống
dưới thôn thì đã như cái đầm lớn, nghĩ không kịp quay về cứu con nữa. Khi nước
đã rút trở về, thấy cả thôn đã thành bãi hoang, vào nhà thấy một gian phòng còn
nguyên mà hai đứa con đều ngồi trên giường cười đùa không hề hấn gì. Có người
nói đó là trời thương cho hai vợ chồng có hiếu, đó là việc ngày hai mươi tháng
sáu.

Năm Khang
Hy thứ 34 (1695) ở Bình Dương có động đất, nhân dân mười phần chết hết bảy tám,
thành quách đều sụp đổ chỉ còn một căn nguyên vẹn là nhà một người con có hiếu.
Giữa cơn đại kiếp mênh mang mà chỉ có những người con hiếu là không việc gì, ai
bảo là ông trời kia không phân biệt được trắng đen?

61. Mỗ Giáp ở Chư Thành^[1]

[1] Chư Thành Mỗ
Giáp.

Học quan
tiên sinh Tôn Cảnh Hạ nói trong huyện có Mỗ Giáp, gặp lúc có giặc bị chém, đầu
rơi xuống trước ngực. Khi giặc rút đi người nhà tìm được xác, đang định đem
chôn thì nghe còn hơi thở, nhìn kỹ thấy cổ họng còn một khoảng bằng ngón tay
chưa đứt, bèn nâng đầu lên giữ lại cho đúng chỗ rồi khiêng về. Qua một ngày một
đêm thì bắt đầu rên rỉ, người nhà lấy thìa đút cháo cho, nửa năm thì lành. Hơn
mười năm sau, Giáp cùng hai ba người trò chuyện, có kẻ kể chuyện cười, mọi
người cùng cười ầm lên, Giáp cũng vỗ tay. Đang lúc nghiêng ngửa thì vết thương
cũ chợt toác ra, rơi đầu phun máu, mọi người cùng nhìn lại thì đã đứt hơi chết
rồi. Cha Giáp đi kiện người kể chuyện, mọi người cùng góp tiền van xin, người
cha bèn chôn Giáp mà không kiện nữa.

Dị Sử thị nói: Cười một trận
mà rơi đầu, quả là chuyện cười hiếm có trong ngàn năm. Cổ họng liền lại không
chết, để mười năm sau làm thành một vụ án cười, há không phải là kiếp trước hai
ba người láng giềng kia mắc nợ y sao?

62. Đùa
giỡn thắt cổ^[1]

[1] Hý ải.

Mỗ người
huyện ta là kẻ lông bông vô lại, tình cờ ra ngoài thôn thấy một thiếu phụ cưỡi
ngựa đi tới bèn nói với bạn bè: “Ta có thể làm nàng cười một trận.” Mọi người
không tin, đánh cuộc một bữa rượu. Mỗ bèn chạy lên trước ngựa kêu luôn mồm rằng:
“Ta muốn chết đây.” Nhân thấy chỗ đầu tường có một miếng ván mỏng nhô ra, bề
ngang hơn một thước bèn cởi dây lưng móc lên đó, thò cổ vào làm như sắp tự tử.
Thiếu phụ đi qua nhìn thấy quả nhiên bật cười, bạn bè cũng đều cười rộ. Thiếu phụ
đi xa rồi mà Mỗ vẫn bất động, mọi người càng cười dữ, nhưng tới gần xem thì đã
thè lưỡi trợn mắt tắt hơi rồi. Treo cổ lên tấm ván mà chết há chẳng phải là
chuyện lạ sao? Chuyện này đủ để răn bọn người khinh bạc vậy.