Tôi tìm thấy ba tôi trong cánh bệnh viện về tim, ở tầng thứ
tám của Bệnh Viện Đa Khoa Toronto. Ông nằm trong một phòng riêng hai giường.
Giường kia trống. Ông nói bảo hiểm bệnh viện của ông chỉ trả một giường, và ông
lo lắng ông có thể phải trả thêm tiền.

“Ba không bao giờ đòi một phòng riêng hai giường,” ông nói.

Tôi cho ông biết có lẽ các phòng đều đầy hết.

“Không. Ba thấy một số giường trống khi họ đẩy ba đi ngang.”

“Vậy thì có lẽ vì ba cần phải gắn cái máy đó,” tôi nói. “Ba đừng
lo. Nếu họ tính thêm chi phí cho ba, họ sẽ cho ba biết.”

“Có lẽ như vậy,” ông nói. “Họ sẽ không muốn những người vô
danh nào đó vào đây. Ba nghĩ ba được bảo hiểm cho vấn đề nầy.”

Tôi nói chắc chắn là ông được.

Ngực của ông dán nhiều dây điện. Một màn hình nhỏ treo phía
trên đầu nằm. Trên màn hình một đường răng cưa sáng được liên tục viết ra. Dòng
viết kèm theo một tiếng bíp điện tử lo lắng. Tình trạng trái tim của ông được
thể hiện. Tôi cố gắng không để ý đến. Dường như đối với tôi sự chú ý cặn kẻ như
vậy - trong thực tế, làm cho bi thảm một hoạt động bí mật nhất - là đi tìm rắc
rối. Bất cứ cái gì phơi bày ra theo cách đó có khuynh hướng bùng lên và phát
điên.

Ba tôi không có vẻ bận tâm. Ông nói họ đã cho ông thuốc an
thần. “Con biết,” ông nói, “những viên thuốc hạnh phúc đó.” Ông có vẻ bình tĩnh
và lạc quan thật.

Đêm hôm trước là một câu chuyện khác. Khi tôi đưa ông vào bệnh
viện, đến phòng cấp cứu, mặt ông đã nhợt nhạt và miệng ông khép kín. Ông đã mở
cửa xe, đứng lên và lặng lẽ nói, “Có lẽ tốt hơn con có thể lấy cho ba một chiếc
xe lăn.” Ông sử dụng một giọng nói mà ông luôn dùng trong cơn khủng hoảng. Một
lần, ống khói của chúng tôi bị cháy, đó là vào một buổi trưa chủ nhật và tôi ở
trong phòng ăn đang ghim một cái váy tôi may. Ông bước vào và nói cũng với
giọng nói thực tế, cảnh báo là, “Janet. Con có biết bột làm cho bánh nở ở đâu
không?” Ông muốn ném nó vào để dập tắt lửa. Sau đó, ông nói, “Ba đoán đó là lỗi
tại con - may áo một ngày chủ nhật.”

Tôi phải chờ hơn một giờ trong phòng chờ đợi cấp cứu. Họ cho
gọi một chuyên gia tim mạch đang có mặt trong bệnh viện, một người đàn ông trẻ.
Ông gọi tôi ra hành lang và giải thích với tôi rằng một trong những van tim của
ba tôi đã bị suy thoái rất tệ đến độ phải cần một cuộc giải phẫu ngay lập tức.

Tôi hỏi ông cái gì sẽ xảy ra nếu không.

“Ông ấy phải nằm trên giường,” bác sĩ nói.

“Bao lâu?”

“Có lẽ ba tháng.”

“Tôi muốn nói là, ông sẽ sống được bao lâu?”

“Đó cũng là những gì tôi muốn nói,” bác sĩ trả lời.

Tôi đến gặp ba tôi. Ông đang ngồi trên giường trong một góc
sau bức màn. “Xấu, phải không con?”, ông nói. “Ông có nói với con phần trên cái
van không?”

“Không đến nổi xấu, ba,” tôi nói. Sau đó, tôi lặp đi lặp lại,
thậm chí phóng đại, bất cứ điều hi vọng gì bác sĩ đã nói. “Ba không bị nguy
hiểm ngay lúc này. Tình trạng thể chất của ba tốt, nếu không.”

“Nếu không,” ba tôi nói, ủ rũ.

Tôi mệt mỏi vì lái xe - chạy lên đến Dalgleish, để đón ông, và
trở lại Toronto từ buổi trưa - và lo lắng về việc trả lại chiếc xe thuê đúng
thời hạn, và bực dọc bởi một bài báo tôi đã đọc trong một tạp chí tại phòng chờ
đợi. Nó nói về một nhà văn khác, một người phụ nữ trẻ hơn, đẹp hơn, có thể tài
năng hơn tôi. Tôi đã ở bên Anh hai tháng và vì vậy tôi không nhìn thấy bài viết
này trước đây, nhưng trong tâm trí tôi vừa chợt nghĩ là ba tôi có lẽ đã xem
qua. Tôi có thể nghe ông nói, “A, ba không thấy bài nào nói về con trong tạp
chí Maclean.” Và nếu ông đã đọc một cái gì đó về tôi ông sẽ nói, “A, ba không
nghĩ quá nhiều về bài viết đó.” Giọng của ông sẽ hài hước và dể dãi nhưng sẽ
tạo ra trong tôi một tinh thần mơ mộng quen thuộc. Điều mà ông muốn nhắn với
tôi rất đơn giản: Phải nỗ lực phấn đấu cho tiếng tăm, sau đó vì nó mà xin lỗi.
Được hoặc không được, con vẫn bị khiển trách.

[Chúc bạn đọc sách vui vẻ tại www.gacsach.com - gác nhỏ cho người yêu sách.]

Tôi không ngạc nhiên bởi tin tức của bác sĩ. Tôi đã chuẩn bị
để nghe một cái gì đó như vậy và hài lòng với bản thân đã tiếp nhận một cách
bình tĩnh, giống như tôi sẽ hài lòng khi băng bó một vết thương hay nhìn xuống
từ ban công không chắc của một tòa nhà cao. Tôi nghĩ, Phải, đúng lúc; phải có một cái gì đó, đây rồi. Tôi không cảm thấy
bất cứ sự phản đối nào mà tôi có thể có hai mươi, thậm chí mười năm trước. Khi
tôi nhìn thấy từ mặt ba tôi rằng ông đã cảm thấy - việc từ chối vụt lên trông
ông sẵn sàng như thể ông ba mươi hay bốn mươi tuổi trẻ hơn - trái tim của tôi
cứng lai, và tôi nói với một giọng vui vẻ, phiền não. “Rất nhiều nếu không, ba
à,” tôi nói.

NGÀY HÔM SAU, ông trở lại bình thường.

Đó là những gì tôi đã nhận thấy. Ông nói rằng hình như ông cảm
thấy bây giờ người bác sĩ trẻ có vẻ hơi quá háo hức để giải phẫu. “Một người
thích sử dụng con dao,” ông nói. Ông vừa chế giễu vừa khoe tiếng lóng của bệnh
viện. Ông nói một bác sĩ khác đã khám nghiệm ông, một người đàn ông lớn tuổi
hơn, và đã cho biết ý kiến của ông là nghỉ ngơi và uống thuốc có thể là giải
pháp.

Tôi không hỏi giải pháp gì.

“Ông nói ba có một van bị hỏng, đúng vậy. Chắc chắn là có vài
thiệt hại. Họ muốn biết nếu ba đã bị sốt phong thấp lúc nhỏ. Ba nói ba không
nghĩ vậy. Nhưng lúc đó phân nửa thời gian ba không được chẩn đoán bệnh ba đã
có. Ba của ba không phải là người để đi tìm bác sĩ.”

Những tư tưởng về thời thơ ấu của ba tôi, mà tôi luôn luôn
hình dung ảm đạm và nguy hiểm - trang trại nghèo, các chị em sợ hãi, người cha
khắc nghiệt - làm cho tôi khó chấp nhận cái chết gần kề của ông. Tôi nghĩ đến
lúc ông bỏ nhà đi để làm việc trong các tàu thuyền trên hồ, chạy dọc theo đường
rầy xe lửa, hướng về Goderich, trong ánh sáng ban tối. Ông thường kể về chuyến
đi nầy. Một nơi nào đó dọc theo đường rầy, ông tìm thấy một cây mộc qua. Cây
mộc qua rất hiếm trên phần đất nước của chúng tôi; trong thực tế, tôi chưa bao
giờ thấy cây nào. Cũng chưa tìm thấy được cây mà ba tôi đã gặp, mặc dù có một
lần ông đã chở chúng tôi đi một chuyến thám hiểm để tìm nó. Ông nghĩ rằng ông
biết ngã tư ở gần đó, nhưng chúng tôi không thể tìm thấy. Ông không thể ăn được
trái, tất nhiên, nhưng ông đã bị ấn tượng bởi sự tồn tại của nó. Điều đó khiến
ông nghĩ rằng ông đã bước vào một phần mới của thế giới.

Đứa trẻ trốn thoát, người sống sót, một ông già bị kẹt ở đây
vì trái tim hỏng. Tôi không theo đuổi những ý nghĩ đó. Tôi không quan tâm nhớ
đến những thời trẻ của ông. Ngay cả phần ngực trần của ông, dày và trắng - ông
có cơ thể của một người lao động của thế hệ ông, hiếm khi tiếp xúc với ánh nắng
mặt trời - là mối nguy hiểm cho tôi; nó trông rất mạnh mẽ và trẻ trung. Chiếc
cổ nhăn nheo, bàn tay và cánh tay đầy tàn nhang với tuổi, cái đầu hẹp, lịch sự,
với mái tóc và ria mép thưa thớt bạc màu, là những gì mà tôi quen thuộc hơn.

“Bây giờ, tại sao ba muốn mình giải phẫu?” Ba tôi nói một cách
hợp lý. “Hãy nghĩ đến những nguy cơ ở tuổi của ba, và để làm gì? Một vài năm ở
bên ngoài. Ba nghĩ điều tốt nhất cho ba là về nhà và nghỉ ngơi. Chịu thua một
cách nhẹ nhàng. Đó là tất cả những gì con có thể làm, ở độ tuổi ba. Thái độ của
mình thay đổi, con biết không. Mình trải qua vài thay đổi về tinh thần. Nó có
vẻ tự nhiên hơn.”

“Cái gì tự nhiên, ba?” Tôi nói.

“A, cái chết. Mình
không thể có cái gì tự nhiên hơn. Không, ba muốn nói, một cách cụ thể, là sẽ
không giải phẫu.”

“Điều đó có vẻ tự
nhiên hơn sao ba?”

“Đúng.”

“Tùy ba,” tôi nói,
nhưng tôi đã chấp nhận. Đó là điều tôi mong đợi ở ông. Bất cứ lúc nào tôi nói
với ai về ba tôi, tôi nhấn mạnh tánh độc lập, tự túc, nhẫn nại của ông. Ông làm
việc trong một nhà máy, ông làm việc trong khu vườn của ông, ông đọc sách lịch
sử. Ông có thể kể về những vị hoàng đế La Mã hay các cuộc chiến tranh Balkan.
Ông không bao giờ ồn ào.

JUDITH, CON GÁI NHỎ
CỦA TÔI, đã đến gặp tôi ở phi trường Toronto hai ngày trước. Cô đi cùng Don,
người bạn trai cô đang sống chung với. Họ lái xe đi Mexico vào buổi sáng, và
trong khi tôi ở Toronto tôi đến ở trong căn hộ của họ. Hiện giờ, tôi sống ở
Vancouver. Đôi khi tôi nói trụ sở chính của tôi là Vancouver.

“Nichola đâu?” Tôi
hỏi, nghĩ ngay đến một tai nạn hoặc uống quá liều thuốc. Nichola là con gái lớn
của tôi. Cô từng là một sinh viên Nhạc viện, sau đó cô trở thành một cô hầu bàn
lo rượu, sau cùng cô không có việc làm. Nếu cô đã có mặt tại sân bay, tôi có lẽ
sẽ nói một cái gì đó sai. Tôi có thể sẽ hỏi về những kế hoạch của cô, và cô sẽ
vuốt lại mái tóc của mình một cách duyên dáng và hỏi lại: “Kế hoạch?” - Như thể
đó là một từ ngữ tôi đã chế ra.

“Con biết điều đầu
tiên mẹ sẽ hỏi là về Nichola,” Judith nói.

“Không phải. Mẹ nói
chào các con và mẹ...”

“Chúng con lấy túi
xách cho mẹ”, Don nói một cách trung lập.

“Chị ấy khỏe chứ?”

“Con chắc chắn chị
ấy khỏe,” Judith cho biết, tạo ra một vẻ đùa vui.

“Mẹ sẽ không giống
như vậy nếu con là người không có ở đây.”

“Tất nhiên là mẹ sẽ
như vậy.”

“Mẹ sẽ không như
vậy. Nichola là con cưng của gia đình. Mẹ biết, chị ấy lớn hơn con bốn tuổi.”

“Mẹ cần biết.”

Judith nói cô không
biết chính xác Nichola ở đâu. Cô nói Nichola đã dọn ra khỏi căn hộ của cô (một
ổ rác!) và cô ấy thực sự có gọi điện thoại (thật là cả một thỏa thuận, bạn có
thể nói, Nichola gọi điện thoại) để nói cô muốn được biệt lập trong một thời
gian nhưng cô không sao cả.

“Con nói với chị ấy
là mẹ sẽ lo lắng,” Judith nói một cách tử tế hơn trên đường đi đến xe tải của
họ. Don đi trước mang va li của tôi. “Nhưng mẹ đừng lo. Chị ấy không sao, tin
con đi.”

Sự hiện diện của
Don khiến tôi không thoải mái. Tôi không thích anh ta nghe những điều này. Tôi
nghĩ đến các cuộc trò chuyện giữa Don và Judith. Hoặc Don và Judith và Nichola,
bởi vì Nichola và Judith đôi khi có quan hệ tốt. Hoặc Don và Judith và Nichola
và những người khác mà thậm chí tôi không biết tên. Họ có thể sẽ nói về tôi.
Judith và Nichola so sánh các ghi nhận, những giai thoại liên quan; phân tích,
hối hận, đổ lỗi, tha thứ. Tôi ước gì tôi đã có một đứa con trai và một đứa con
gái. Hoặc hai đứa con trai. Họ sẽ không làm như vậy. Con trai sẽ không có thể
biết quá nhiều về tôi.

Tôi cũng đã làm
điều tương tự ở tuổi đó. Khi tôi ở tuổi Judith bây giờ, tôi nói chuyện với bạn
bè trong nhà ăn trường đại học hoặc, đêm khuya, vừa uống cà phê trong những căn
phòng rẻ tiền của chúng tôi. Khi tôi ở tuổi Nichola bây giờ, tôi đã có Nichola
nằm trong một cái nôi nhỏ có thể mang theo hoặc bế nó trong lòng tôi, và tôi
thường uống cà phê suốt các buổi chiều mưa ở Vancouver với một người bạn hàng
xóm, Ruth Boudreau, cô ấy đọc rất nhiều và hoang mang với hoàn cảnh của cô, như
tôi vậy. Chúng tôi nói chuyện về cha mẹ, tuổi thơ, mặc dù trong một thời gian
không để cập đến hôn nhân của chúng tôi. Chúng tôi đối xử với cha mẹ tận tâm
thế nào, lên án cuộc hôn nhân của họ, tham vọng sai lầm của họ hoặc sợ hãi tham
vọng, chúng tôi đã xếp tất cả lại đàng hoàng thế nào, xác định chúng để không
có một thay đổi nào có thể xảy ra. Cả một giả thuyết.

Tôi nhìn Don đi
phía trước. Một anh chàng cao lớn, vẻ khổ hạnh, đội một kết Thánh Phanxicô
trên mái tóc đen, một rìa râu gọn gàng. Anh có quyền gì để nghe nói về tôi, để
biết những điều chính bản thân tôi có lẽ đã quên? Tôi quyết định rằng râu và
kiểu tóc của anh bị ảnh hưởng.

Một lần, khi các
con tôi còn nhỏ, ba tôi nói với tôi: “Con biết những năm con còn trẻ - A, tất
cả đó chỉ là một bóng mờ đối với ba. Ba không thể phân biệt năm này với năm
kia.” Tôi cảm thấy bị xúc phạm. Tôi nhớ mỗi năm riêng biệt với nổi đau và rõ
ràng. Tôi có thể nói tôi bao nhiêu tuổi khi tôi đi ra nhìn những váy dạ hội
trong cửa tiệm Quần Áo Phụ Nữ Benbow. Mỗi tuần suốt mùa đông một chiếc váy mới,
nổi bật bằng kim tuyến và vải lưới, mau hồng và hoa cà, ngọc xanh, thủy tiên
vàng - và tôi như một tín đồ ngoan đạo lạnh cóng trên vỉa hè ướt tuyết. Tôi có
thể nói tôi bao nhiêu tuổi khi tôi giả mạo chữ ký của mẹ tôi trong một bản báo
cáo xấu, khi tôi bị bệnh sởi, khi chúng tôi dán đầy giấy phòng phía trước.
Nhưng những năm mà Judith và Nichola còn nhỏ, khi tôi sống với cha của các con
- đúng, mờ nhạt là từ ngữ dành cho thời gian này. Tôi nhớ treo tã ra, mang vào
và gấp tã lại; tôi có thể nhớ các quầy bếp của hai ngôi nhà và nơi để giỏ quần
áo. Tôi nhớ những chương trình truyền hình - Popeye Sailor, The Three
Stooges, Funorama. Khi đến giờ xem Funorama, đó là lúc để bật đèn lên và nấu
bữa ăn tối. Nhưng tôi không thể phân biệt những năm đó. Chúng tôi sống bên
ngoài Vancouver ở một vùng ngoại ô ký túc xá: Dormir, Dormer, Dormouse - một
cái tên gì như vậy. Lúc đó, tôi luôn luôn buồn ngủ, mang thai làm tôi buồn ngủ,
và những cử bú ban đêm, và cơn mưa vùng Bờ Biển Phía Tây. Cây bách hương đen
nhỏ giọt, cây nguyệt quế bóng láng nhỏ giọt; người vợ ngáp, ngủ trưa, đi chơi,
uống cà phê, và gấp tã; người chồng về nhà ban đêm từ thành phố phía bên kia
bờ. Mỗi đêm tôi hôn người chồng trở về trong chiếc áo Burberry ướt sũng và hi
vọng anh có thể đánh thức tôi dậy; tôi dọn món thịt và khoai tây và một trong
bốn loại rau mà anh cho phép. Anh ăn một cách ngon miệng ồn ào, sau đó ngủ
thiếp đi trên ghế dài ở phòng khách. Chúng tôi ở tuổi đôi mươi nhưng đã trở
thành một cặp trong phim hoạt hình tuổi trung niên nhiều hơn là khi chúng tôi
sẽ sống đến thời điểm đó.

Những năm khó khăn là những năm con cái sẽ nhớ suốt đời. Những
góc sân tôi chưa bao giờ đến sẽ luôn ở trong đầu của nó.

“Nichola không muốn gặp mẹ sao?” Tôi hỏi Judith.

“Thường chị ấy không muốn gặp ai hết,” cô nói. Judith đi lên
phía trước và chạm vào tay của Don. Tôi biết cử chỉ này – biểu hiệu một xin
lỗi, một an tâm lo lắng. Cô sờ một người đàn ông như vậy để nhắc nhở anh là cô
cảm ơn, là cô biết anh đang làm một cái gì đó vì cô, mà anh cảm thấy phiền hoặc
hơi đe dọa nhân phẩm của anh. Nó làm cho tôi cảm thấy già hơn các cháu nếu nhìn
thấy con gái tôi chạm vào một người đàn ông - một cậu bé - như vậy. Tôi cảm
thấy nổi bồn chồn buồn bã, có thể đoán được sự quan tâm dịu dàng của cô. Đứa
con thẳng thắn, lùn và mập, tóc vàng và công binh của tôi. Tại sao tôi nghĩ cô sẽ
không nhạy cảm, mà sẽ luôn luôn chân thật, nặng nề, tự tin? Cũng giống như tôi
đi khắp nơi nói rằng Nichola ranh mảnh và cô độc, lạnh lùng, quyến rũ. Nhiều
người phải biết những điều đó sẽ mâu thuẫn với những gì tôi nói.

Buổi sáng Don và Judith lên đường đi Mexico. Tôi quyết định
muốn gặp ai đó không liên hệ đến tôi, và không mong đợi bất cứ điều gì đặc biệt
ở tôi. Tôi gọi một người yêu cũ, nhưng điện thoại của anh được trả lời bằng một
cái máy: “Đây là Tom Shepherd. Tôi sẽ vắng mặt nguyên tháng chín. Xin vui lòng
để lại tin nhắn, tên và số điện thoại.”

Giọng nói của Tom nghe có vẻ rất dễ chịu và quen thuộc đến độ
tôi mở miệng để hỏi anh ý nghĩa của sự điên rồ này. Sau đó, tôi gác máy. Tôi
cảm thấy như thể anh đã cố tình bỏ rơi tôi, như thể chúng tôi đã dự định gặp
nhau ở một nơi công cộng và sau đó anh không xuất hiện. Một lần, anh đã làm như
vậy, tôi nhớ.

Tôi rót một ly rượu vermouth, mặc dù chưa phải là giờ trưa, và
tôi gọi điện cho ba tôi.

“A, thật là ngẫu
nhiên,” ông nói. “Mười lăm phút nửa là con sẽ hụt ba rồi.”

“Ba đi xuống phố?”

“Xuống phố
Toronto.”

Ông giải thích là
ông sẽ đi bệnh viện. Bác sĩ của ông ở Dalgleish muốn các bác sĩ ở Toronto khám
nghiệm ông, và đã đưa cho ông một lá thư gởi cho họ trong phòng cấp cứu.

“Phòng cấp cứu?”
Tôi hỏi.

“Không phải một
trường hợp khẩn cấp. Ông chỉ có vẻ nghĩ rằng đây là cách tốt nhất để giải
quyết. Ông biết tên của một đồng nghiệp ở đó. Nếu ông lấy cho ba một buổi hẹn,
nó có thể mất vài tuần.”

“Bác sĩ có biết là
ba sẽ lái xe đi Toronto không?” Tôi hỏi.

“A, ông không có
nói là ba không thể.”

Kết quả sau cùng
của chuyện này là tôi thuê một chiếc xe, lái đi Dalgleish, chở ba tôi trở lại
Toronto, và đưa ông vào phòng cấp cứu lúc bảy giờ tối hôm đó.

Trước khi Judith
rời nhà tôi nói với cô, “Con chắc chắn Nichola biết mẹ đang ở đây?”

“Có, con có nói với
chị ấy,” cô nói.

Đôi khi điện thoại
reo lên, nhưng đó luôn luôn là một người bạn của Judith.

“TỐT, CÓ VẺ NHƯ ba
sẻ giải phẫu,” ba tôi nói. Đó là vào ngày thứ tư. Ông đã thay đổi hoàn toàn qua
đêm. “Có vẻ như tốt hơn là ba nên làm.”

Tôi không biết ông
sẽ muốn tôi nói cái gì. Tôi nghĩ có lẽ ông nhìn tôi để có một phản đối, một cố
gắng để ngăn cản ông.

“Khi nào họ sẽ làm
chuyện đó?” Tôi hỏi.

“Sau ngày mai.”