Chương XIX

Gia đình Borges là Jedi

Chất nhựa

Cặp song sinh ở nhà kho Mác-mốt hai mươi ngày rồi, và
chúng có cảm giác còn dài hơn thế. Ngoài chuyến thăm của Bạch Ưng vào những
ngày đầu, chúng đã không có thông tin gì về Salicande nữa. Chỉ cách đó vài cây
số theo đường chim bay, nhưng chúng thấy lâu đài hình như đã là một cột mốc xa
vời của một cuộc sống trước.

Ở vùng núi thời gian trôi chậm hơn. Có gì đó khác lạ
trong đặc tính của sự yên tĩnh và của không khí, sự bất động của những đám mây,
bầu trời với màu xanh thẳm biến ngày dài hơn và đêm sâu hơn.

Ban ngày thì bận rộn, bài tập và công việc thường nhật
nối tiếp nhau, chồng chéo nhau, gia đình Borges có khả năng đặc biệt trong việc
biến những công việc nhàm chán nhất thành nguồn học tập. Như vậy, công việc
nặng nhọc của người tiều phu trở thành lý do mở đầu cho môn thực vật học và
việc chuẩn bị bữa ăn là cho môn hóa ứng dụng. Hơn nữa, các “bài học” có thể dành
cho việc quan sát mặt trời lặn hay một đàn kiến, bọn trẻ học mà không có cảm
giác đang phải học.

Claris và Ellel thi thoảng mới xem cuốn Biên niên
sử Thời Xưa, nhưng Deli và Jad là những người chuyên cần nhất. Cậu bé
chìm đắm trong câu chuyện mà ông Borges đã đọc cho Maya viết, cơn khát hiểu
biết của cậu tăng dần theo từng trang sách. Ban đêm, được ru bởi nhịp thở của đám
con gái, cậu thắp hết cây nến này đến cây nến khác, say sưa và cháy bỏng Thời Xưa
hệt như con bướm đêm bị ngọn lửa thu hút.

Còn Claris, mỗi tối đi nằm đều chờ đợi cái giây phút
ơn huệ ấy, ngay khi tỉnh giấc, lúc mà những đốm sáng lờ mờ vui nhộn đến thăm nó
và cho phép nó tiến qua sự chuyển đổi giữa ngày và đêm. Nhiều buổi bình minh
qua đi, nó đã quen với bản nhạc ánh sáng này và mặc dù không kể chuyện này với
ai, nhưng nó biết rằng Jad cũng cảm nhận được điều đó bởi cậu mỉm cười trong
giấc ngủ. Nó vẫn chưa xác định được các siêu thể chúng đang tế nhị chảy vào
trong tiềm thức uể oải của nó, nhưng chúng đi theo nó, gieo rắc sự thiện tâm và sự nhẹ
nhàng bởi đó là quyền năng và bản chất của chúng.

Với Claris, núi non trên hết là cảnh trí cho tình bạn
của nó với Ellel. Nhân danh tình bạn này, nó sẵn sàng hy sinh một số thứ, như
thức dậy cùng với mặt trời mà không càu nhàu, thực hiện qua quýt một bài Thiền
khi còn ngái ngủ và chấp nhận những bài học kì cục của ông Borges với một thái
độ quân tử.

Nhưng có điều này không
ổn: đó là buổi tắm hàng ngày trong dòng suối băng giá. Hình như không một cô gái
nào bén gu được ở đó, trong khi đám con trai, với một lý do bí hiểm nào đó, đánh
giá rằng lao một cơ thể ấm nóng vào dòng nước lạnh như băng mà không kêu rú lên
là một dấu hiệu không thể bàn cãi của nam tính. Ngay cả Merlin, bắt chước ông
ngoại mình, cũng hoan hỉ lao xuống. Với Claris, đó là một cực hình vô ích.

Hôm đó, vào giờ nóng nhất trong ngày, run lập cập
trong suối, nó không để lỡ dịp để mọi người biết điều đó:

- Chị thấy nước lạnh rất khó chịu. - Jwel động lòng
trắc ẩn. - Nhưng chị thà chịu như thế còn hơn ở bẩn. Em không thấy thế sao?

Trước cái bĩu môi hoài nghi của Claris, cô bật cười:

- Chị hiểu rồi... Vậy chúng ta sẽ xem xét vấn đề dưới
một góc độ khác nhé.

- Em biết “góc độ
khác” của chị rồi. Chị sẽ nói với em là chúng ta sẽ cảm thấy khoan khoái khi
lên bờ. Nhưng em “hãi” vô cùng khi nhảy xuống suối, đến nỗi “sự khoan khoái” lúc
lên bờ chẳng có nghĩa gì nữa!

Chị cả nhà Borges lắc
đầu vui vẻ:

- Không, không phải
dưới góc độ đó... Hãy xem đó như một sự thách đố. Giống như khi em trèo lên
lưng con Thiên Nhãn, một con ngựa dành cho người lớn. Hay như khi em muốn mang
một thanh kiếm còn nặng hơn cả em. Khi em hành xử như vậy, có điều gì đó đưa em
lên, vượt khỏi chính em. Em sẽ thấy ở đó niềm vui, lòng tự hào, tóm lại là
những cảm giác dễ chịu hơn, phải không nào?

- Em vẫn thích tự
vượt qua chính mình với con Thiên Nhãn hơn là với nước lạnh - Claris lẩm bẩm,
khiến mọi người đều cười.

Bà Maya nói xen
vào:

- Dĩ nhiên rồi. Vấn
đề là, khi chúng ta đang phải vượt qua chính mình, thì ngay lập tức chúng ta
không cảm thấy niềm vui.

- Như với môn Thiền
vậy. - Claris nhăn nhó. - Rồi, rồi, em hiểu rồi.

- Tuyệt vời! - Bahir lên tiếng. - Còn con thì sao hả,
Ellel? Và con, Deli?

Cả hai cô gái cùng thốt một câu “Vâng, cha à” một cách
thiếu tự tin và Claris thấy yêu họ biết bao.

- Ông Bahir... - Jad bắt đầu.

Claris và Ellel huých nhau. Họ đã cược với nhau về
khoảng thời mà Jad ngấm ngứ trước khi đặt một câu hỏi liên quan đến Thời Xưa.
Cậu không bỏ qua cơ hội nào để chất vấn ông chủ hiệu sách.

- Có một điều ông nói trong cuốn Biên niên sử mà
cháu không hiểu.

Tất cả mọi người phủi bụi rồi ngồi một cách thoải mái,
chuyền cho nhau những thanh sôcôla cà phê. Vùi mình trong một chồng khăn tắm,
Merlin ngủ ngon lành dưới ánh mặt trời.

- Bắt đầu đi. - Bahir nói và vui vẻ cắn thanh sôcôla
của mình.

- Tại sao con người Thời Xưa lại phá hủy rừng và các
loài thú ạ?

- Đó không phải là hành động có cân nhắc. Họ ngỡ rằng
sự giàu có của thiên nhiên là vô tận và họ sử dụng một cách bừa bãi.

- Nhưng họ đâu có tiêu diệt hết! Động vật và rừng rậm
vẫn còn đây mà! - Claris phản đối, tưởng tượng một thế giới không có cây xanh
và và cảm thấy dạ dày trống rỗng một cách kỳ cục.

- Không phải là cùng một loại đâu. Những khu rừng sồi
nguyên sinh, những cây sồi lùn và những cây gai hầu như đã bị tuyệt chủng, cũng
như rất nhiều loài động vật. Những cây lá nhọn, cây bất tử, cây lá đỏ, cây
giương mắt, những loài mà các cháu quen thuộc ấy hai trăm mùa trăng trước đây
đã không tồn tại. Thế giới Thời Xưa rất khác với thế giới mà chúng ta đang sống
đây.

- Họ có những cỗ máy để rửa bát và để đi du lịch nữa!
- Jad hào hứng nói.

- Lượng máy móc nhiều vô kể! Những cái máy để nghe
nhạc, để viết chữ, để sản xuất quần áo, những cái máy để chế tạo những cái máy
khác... Cả những vật liệu khác nữa, như nhựa chẳng hạn...

- Chất gì cơ? - Bọn trẻ đồng thanh hỏi.

- Nhựa là chất được tạo ra từ sự tổng hợp hóa học, uốn
được, không thấm nước, đặc biệt dưới rất nhiều dạng. Nhựa hiện diện ở mọi nơi: trong
xe hơi, máy bay, nhà cửa, giầy dép. Từ nó, người ta sản xuất ra túi xách, áo
váy, bút viết, đồ chơi...

- Cái chất nhựa đó, nó mọc lên từ đâu ạ?

- Nó không mọc, vấn đề chính là ở chỗ đó. Đó không
phải là vật liệu tự nhiên như bông, vải lanh hay len, mà là nhân tạo. Tuy
nhiên, để sản xuất ra nó, người ta sử dụng các vật liệu tự nhiên như gỗ, dầu mỏ...

- Chất gì cơ?

- Dầu mỏ, một loại dầu hóa thạch quý đến nỗi người ta
gọi nó là “vàng đen”...

- Ôi, ồi, phức tạp quá! - Ellel rên rỉ.

- Cháu chẳng hiểu gì cả. - Claris nói quá lên, tại sao
người ngày xưa lại sản xuất vật liệu nhân tạo nếu như họ đã có các vật liệu tự
nhiên rồi?

Ông Borges vuốt râu và bà Maya tiếp lời:

- Chúng ta đơn giản hóa thế này nhé: xã hội Thời Xưa
dựa hoàn toàn vào máy móc sử dụng các nguồn năng lượng tự nhiên như gỗ, than
đá, khí đốt, dầu mỏ... Các con không biết gì về than đá lẫn dầu mỏ nữa là do
con người đã khai thác kiệt quệ các mỏ khoáng sản rồi. Và suýt nữa họ cũng làm
điều tương tự đối với rừng, động thực vật.

Bọn trẻ rụng rời. Không hữu ý, mỗi đứa vớ lấy hoặc là một
chiếc lá, hoặc một cành cây, hay một nắm đất như để chứng tỏ rằng điều đó đã
không xảy đến. Jwel theo bản năng đặt tay lên Merlin đang say sưa ngủ, như để
bảo vệ con trai khỏi cái quá khứ khủng khiếp đó. Bà Maya tiếp tục:

- Vào cuối thế kỉ XXI, hoảng hốt trước những hậu quả của
sự tàn phá do chính họ gây ra, chính phủ các nước giàu nhất đã đưa ra giải pháp
mạnh tay: những khu rừng và đại dương còn lại bị cấm, họ tuyên bố đó là khu vực
được bảo vệ. Người ta trồng lại rừng, chuyển một số loài đang trên đường tuyệt
chủng sang các lục địa khác. Chúng đã thích nghi với môi trường mới, biến đổi
và sinh ra những loài cây khác, cung cấp quả, như loài Jabou hay Pitanguine mà
các con biết rất rõ. Người ta không được phép chặt cây, ăn cá hoang nữa. Biển
và rừng trở thành điều cấm kị, và đến ngày nay điều ấy vẫn còn giá trị. Mặc dù
vậy, thế giới mà chúng ta đang sống ngày hôm nay thì cằn cỗi và kém đa dạng hơn
rất nhiều so với thế giới của tổ tiên châu Âu xa xưa của chúng ta.

- Vậy chẳng có gì tốt đẹp trong tất cả các chuyện đó à?
- Ellel nói nhỏ.

- Có chứ, con bọ cam xinh xắn của bố. - Bahir cắt
ngang - Cảm ơn con đã gợi lại cho chúng ta điều...

Bà Maya thở dài. Bahir nói đúng. Bọn trẻ cũng phải
biết được những mặt tích cực của quá khứ.

- Thế phim ảnh mà ông Eben nhắc tới bữa nọ thì sao ạ?
- Deli đề xuất.

- Đúng rồi! - Bahir hào hứng hẳn, vui hơn khi nói về
khía cạnh này của các vấn đề.

- Và những cái máy nữa? - Jad nài nỉ, đôi mắt sáng
lên.

- Ừm... một vài loại máy móc thôi. - Bà Maya không
khỏi ngăn mình sửa lại.

- Như những loại nào ạ? - Jad cố gặng.

- Ha ha! - Bahir khoái chí, vậy là em đã bị tóm gọn
rồi đó! Nào, Maya, những loại nào? Ấy! Đừng véo tôi trước bọn trẻ nhá!

Khi tiếng cười lắng xuống, bà
Maya nói tiếp:

- Bahir đã dành nhiều thời
gian hơn ta để nghiên cứu về những thời kỳ xa xưa và những cuốn Biên niên chứa
đầy những máy móc tuyệt vời. Như y học chẳng hạn, đã đạt tới một cấp độ tinh vi
không tưởng và máy móc đã đóng một vai trò quan trọng trong chuyện đó. Một số
máy móc tặng cho con người khả năng du hành nhanh đến mức không hình dung nổi,
xuyên qua hành tinh trong khoảng thời gian cực ngắn, và thậm chí còn băng sang cả
những hành tinh khác.

- Những chuyến đi xuyên thiên
hà... - Jad nói với vẻ mơ mộng.

- Tuyệt vời phải không, khi
nghĩ rằng ngày xưa con người đã dạo bước trên mặt trăng, rằng họ đã chinh phục
các vì sao, rằng có những người ngày nay đang sống ở những hành tinh khác ngoài
Trái đất?

- Cũng có những cỗ máy giúp
nói chuyện từ xa. - Bahir nói.

- Như thế nào ạ?

- À, trên một cỗ máy có dạng
một cái hộp nhỏ, cháu ấn số tương ứng với người mà cháu muốn nói chuyện. Mỗi
người có một số và một hộp nhỏ. Khi cháu bấm số, chiếc hộp của người bên kia sẽ
rung lên và họ sẽ trả lời, và thế là thiết lập sự giao lưu. Hai người ở cách xa
nhau nói chuyện như là họ đang đứng trước mặt nhau vậy. Những chiếc máy như vậy
ngày càng nhỏ hơn, hoàn thiện và nhiều chức năng hơn, đến mức kín đáo như một
chiếc khuyên tai hay được ghép trực tiếp vào não bộ. Con người Thời Xưa không
thể bỏ qua nó.

- Họ cũng bị điện thoại nhồi
nhét và thao túng. - Bà Maya tiếp lời.

Cặp song sinh nhìn nhau.

- Chiếc hộp nhỏ nói trong đầu
người khác ư? - Claris hỏi.

- Ồ, không, trong tai... -
Bahir trả lời, ngạc nhiên. - Đó không phải là thần giao cách cảm đâu.

- Thần giao cách cảm, đó là
tên của chiếc hộp nhỏ ạ?

- Không, chiếc hộp nhỏ gọi là
điện thoại. Thần giao cách cảm, đó là khi người ta trao đổi qua tâm trí. Nó đã
trở thành một khả năng rất hiếm, cháu biết đấy...

- À... - Claris nói mà không nhìn anh nó. - Vậy thì,
con người trước kia sử dụng điện thoại bởi vì họ không biết trao đổi qua tâm
trí à?

Ông Borges cười.

- Ta nghĩ chúng ta có thể nhìn nhận chuyện ấy như thế.

- Tại sao ông lại nói: “Nó đã trở thành một khả
năng khá hiếm” ạ?

Rõ ràng là Jad không muốn bỏ qua điều gì.

Bà Maya đề nghị:

- Đó còn là một câu chuyện dài, chúng ta có thể nói
vào một dịp khác. Trong lúc chờ đợi, Jad, cháu hãy xem trong những cuốn Biên
niên, phần “Cách mạng Ramsky” ấy.

Bahir bắt đầu cười.

- Ta vừa nghĩ tới điều này: chắc chắn chúng ta tưởng
tượng về Thời Xưa cũng khó khăn như tổ tiên của chúng ta nghĩ rằng chúng ta
không biết điện thoại là cái gì! Nhưng mặt trời xuống dần rồi và dường như thời
tiết đang thay đổi, chúng ta sẽ quay lại vấn đề này. Các con đã có khá nhiều
điều mới mẻ để tiêu hóa rồi, đúng không?

- Đó là những “điều cũ” thì đúng hơn. - Ellel vừa nói
vừa cười bả lả.

Như thể nó đã nghe thấy hết, Merlin tỉnh dậy sau giấc ngủ
trưa, ngồi giữa đống khăn tắm và bắt đầu líu lo. Rồi nó cầm lấy một quả thông
trên đất và cắm phập hai chiếc răng duy nhất của nó vào đó. Thí nghiệm này
không thỏa mãn cho lắm và nó không ngần ngại chỉ cho mọi người thấy. Khi Merlin
đói, nó kêu gào cho tới khi được no nê mới thôi. Jwel ôm con vào lòng và chạy
về phía nhà kho, những người khác chạy theo cô, miệng cười hoan hỉ.

Cờ và
thơ ca

Thời tiết đã thay đổi thật. Bầu trời ùn ùn đầy những
đám mây kèm theo gió lạnh và dữ dội, báo trước một cơn mưa. Bọn trẻ được gợi ý
chơi hai trò trong nhà kho: đánh cờ với Bahir và làm thơ với Maya. Tất nhiên,
Claris và Ellel chọn thơ ca còn Deli và Jad chọn chơi cờ. Nữ văn sĩ đảo
ngược tất cả: Deli và Jad với những câu chữ, Claris và Ellel trước bàn cờ. Bà
đặt hai tờ giấy da và cây bút chì lên bàn.

- Mỗi đứa viết ba từ. Từ nào cũng được.

Jad và Deli thực hiện.

- Bây giờ hãy đổi giấy cho nhau đi. Bắt đầu từ ba chữ
này, hãy viết. Đừng có theo lý trí, đừng tìm cách viết thành câu. Hãy để bị
cuốn theo vần điệu, màu sắc, hình ảnh gợi ra từ những chữ đầu tiên này.

Jad nhìn tờ giấy của mình. Deli viết: “đen / ngày mai /
tốt”. Chúng chẳng tạo cho cậu cảm hứng gì cả. Trái lại, cậu không để sót một
lời của ông Bahir, lúc này đang ở phía đầu kia căn phòng.

- Cờ là một trò chơi chiến thuật, trò chơi của những
ông vua. Nó là biểu tượng cho việc nắm quyền kiểm soát một lãnh thổ và với kẻ
thù, nhưng cũng là với chính bản thân. Hãy hiểu cho ta điều này: mọi cuộc
chiến, mọi xung đột, mọi âm mưu nắm quyền lực mãi mãi là cuộc chiến với chính
bản thân mình.

- Như Lancelot đã chiến đấu chống lại chính mình và đã
bị thương để không phản bội lại đức vua. - Claris nói, đôi mắt sáng lên.

Lancelot là một trong những người hùng yêu thích của
nó.

- Chính xác. - Bahir đồng tình. - Điều thứ hai: trò
chơi này gồm những ô đen và trắng xen kẽ khắp bàn cờ. Trắng và đen, ngày và
đêm, nam và nữ, động và tĩnh. Mỗi đấu thủ đi một nước và chờ cho đối phương đi
nước của họ. Phải chấp nhận sự luân phiên này và dùng nó để tiến lên. Cuối
cùng, cần phải hiểu rằng mỗi quân cờ có tầm quan trọng của nó. Mỗi quân cờ có
sự tác động lên quân khác. Như vậy, cần phải suy nghĩ tới mọi quân cờ một lúc,
không được bỏ qua quân nào. Một con tốt nhỏ có thể làm nên điều khác biệt. Đó
là một trò chơi trí tuệ và chặt chẽ, nhưng người ta cũng có thể thấy ở đó ý thơ.
- Bahir kết thúc và nháy mắt với Claris đang cựa quậy trên ghế.

- Jad à?

- Dạ, cháu xin lỗi, thưa bà Maya... - Cậu bé xin lỗi
và quay trở lại với tờ giấy của mình - Ôi... Cháu không biết bắt đầu từ đâu.

- Cháu chọn một trong các từ đó và viết mọi cái xuất
hiện trong đầu được chứ?

- Được ạ.

Jad mút đầu bút chì rồi viết: “Đen: đêm/ Trăng/ sợ
hãi/ dày đặc/ giấc mơ/ cô gái.”

- Ta xem được không? - Bà Maya hỏi trước khi nghiêng
người nhìn vào tờ giấy. - Cháu xem, cháu mở đầu một câu chuyện hay nghìn câu
chuyện. Ai sẽ là nhân vật chính? Cô gái? Mặt trăng? Hay nỗi sợ hãi? Đen là cái
gì? Cô gái? Hay mặt trăng? Vân vân...

Một giờ sau, bà Maya và ông Borges muốn thay đổi hoạt
động của họ cho nhau nhưng tất cả đều phản đối.