Chương 17: Nàng đã về

 

Ngày hôm sau, đoàn
thương nhân Ba Tư lên đường đi Trường An, tôi không phải người Ba Tư, cũng
không phải tín đồ Hỏa giáo, tôi không thể ăn nhờ ở đậu ở đây mãi được. Vậy nên
dự định của tôi là đi dạo phố, nhân tiện tìm nhà trọ.

 

Trên phố vẫn đông nghịt
người, họ lại đổ xô về cổng thành phía tây, dường như tôi nghe thấy họ nhắc đến
tên Ku­mara­ji­va. Tôi chặn đường một người đàn ông đứng tuổi để hỏi thăm,
người đó bảo rằng, hôm nay ở quảng trường lớn có buổi giảng kinh của Pháp sư
nức tiếng gần xa Ku­mara­ji­va, đây là dịp hiếm có, phải mau đến đó giành lấy
chỗ ngồi.

 

Những lời tiếp theo
không biết tôi có nghe lọt tai chữ nào không, chỉ biết rằng tôi gật đầu đáp lại
trong vô thức và đôi chân cứ thế trôi đi theo hướng người đó chỉ.

 

Tôi lại đến quảng trường
lớn “năm năm một lần đại hội”. Hai pho tượng Phật cao bốn đến năm mét được đưa
đi diễu hành ngày hôm qua chắc hẳn đang tọa lạc trong một ngôi chùa hoặc ngôi
đền nào đó.

 

Tiếng nói cười ồn ào,
náo nhiệt, mọi người ngồi luôn xuống đất. Trên bục cao có một ngai sư tử bằng
vàng lóng lánh, lót đệm nhung thêu kim tuyến, dưới ánh nắng chói chang, những
sợi kim tuyến lấp lánh chói mắt. Tôi đến muộn, nên phải ngồi mãi phía sau. Tôi
để ý thấy trong đám đông, nữ giới nhiều hơn nam giới, cô nào cô nấy má đỏ hây
hây, đang cố sức rướn mình thật cao, dõi mắt tìm kiếm trên khán đài. Ồ, thì ra,
chàng đẹp trai đi đến đâu cũng thu hút sự chú ý, kể cả khi anh ta là một hòa
thượng. Nếu hôm nay không phải Ra­ji­va, mà là một lão hòa thượng hom hem, liệu
có thu hút được đông khán thính giả nữ như thế này không? Chợt nhớ có lần đã
từng thảo luận với Ra­ji­va về câu nói của Khổng Tử: “Ngô vị kiến hiếu đức như
háo sắc giả dã”, bất giác mỉm cười. Khổng tiên sinh quả nhiên không gạt ta!

 

Đám đông xao động, các
thiếu nữ đua nhau vươn cổ ngó nghiêng. Tôi cũng hồi hộp dõi mắt về phía bục
cao. Có người bước lên! Nhưng không phải Ra­ji­va, mà là đức vua Bạch Thuần
cùng đám quý tộc, họ xếp thành một vòng tròn. Sau đó, Ra­ji­va xuất hiện! Vẫn
khoác trên mình chiếc áo cà sa dát kim tuyến, thần thái an nhiên, tự tại, từng
bước tiến về phía ngai sư tử đặt ở chính giữa. Bạch Thuần quỳ trước ngai sư tử,
hai tay đưa lên làm thành tư thế đỡ. Ra­ji­va khẽ chạm một chân lên bàn tay
Bạch Thuần, chân còn lại đặt lên vai đức vua, làm đà rướn mình bước lên và ngồi
vào ngai sư tử. Đám đông sững sờ! Có lẽ không chỉ tôi, mà ngay cả người dân
Khâu Từ cũng chưa bao giờ được chứng kiến một nghi lễ trang trọng đến thế.
Trong truyện kể về Ra­ji­va có đoạn viết: “Vua Khâu Từ sai người đúc ngai sư tử
vàng, lót đệm nhung của Đại Tần lên trên. Chiếc ngai nguy nga đó dành cho Ra­ji­va
ngồi khi giảng kinh”. Hôm nay được tận mắt chứng kiến, mới biết sử sách ghi
chép không sai chút nào.

 

Sau khi Ra­ji­va yên vị,
Bạch Thuần cùng đám quý tộc khoanh chân ngồi lên tấm thảm trải phía dưới ngai
sư tử. Ra­ji­va cất tiếng, cậu sử dụng ngôn ngữ Tochari. Có lẽ vì đây là buổi
giảng kinh cho dân thường và mức độ phổ cập của tiếng Phạn thì không cao. Giọng
nói của Ra­ji­va không còn âm điệu hồn nhiên của tuổi mười ba, thay vào đó là
vẻ chững chạc của tuổi trưởng thành. Đó là chất giọng trầm ấm, truyền cảm,
khoan thai, rất cuốn hút, có thể chạm đến từng sợi dây thần kinh của người nghe
và khiến chúng được thư thái hoàn toàn. Lời mở đầu ngắn gọn, khúc chiết, ngay
lập tức chiếm được cảm tình của khán thính giả. Kỹ năng diễn thuyết của Ra­ji­va
đã tiến bộ vượt bậc, chắc rằng những năm qua, cậu đã tham gia rất nhiều buổi
giảng kinh như thế này.

 

Sau đó, Ra­ji­va bắt đầu
thuyết pháp. Đó là sự tích Phật tổ lưu trú tại vườn Kỳ Viên, nước Xá Vệ (Sa­vatthi,
một vương quốc cổ đại ở miền Trung Ấn Độ). Khu vườn do thái tử Kỳ Đà (Je­ta) và
nhà từ thiện Tu Đạt Đa (Su­dat­ta, biệt hiệu Cấp Cô Độc) quyên tặng làm tịnh xá
cho Phật tổ và một nghìn hai trăm năm mươi vị Đại Tỷ khâu (Bhik­su). Một ngày
nọ, như thường lệ, vào giờ trưa, Đức Phật khoác áo cà sa, tay cầm bát sành, vào
thành Xá Vệ khất thực. Ngài đến từng nhà xin bố thí, không phân biệt giàu
nghèo. Sau đó quay về vườn Kỳ Viên, Ngài ăn uống, rồi thu dọn đồ đạc, rửa chân
và ngồi tọa thiền. Lúc này, trưởng lão Tu Bồ Đề (Sub­huti, pháp hiệu “Giải
không đệ nhất”, là một trong mười đại đệ tử của Phật tổ) mới đứng lên, vai trần
bên phải, chân phải quỳ dưới đất, hai tay chắp lại, bắt đầu thỉnh giáo Phật tổ
về Phật pháp.

 

Sau đó, tôi thấy ù tai,
chóng mặt. Phần đầu là truyện kể nên tôi có thể nghe hiểu không khó khăn gì dựa
vào vốn từ vựng Tochari sẵn có trước đó, kết hợp với những kiến thức về Phật
học và tài liệu liên quan đến Ra­ji­va mà tôi đã kịp trau dồi sau khi trở về
thế kỷ XXI. Nhưng tiếp theo lại là những giáo lý Phật giáo uyên thâm. Mặc dù Ra­ji­va
thuyết giảng với tốc độ vừa phải, từng câu từng chữ rõ ràng, khúc chiết, nhưng
phần lớn vẫn là những từ ngữ mà tôi chưa được học, nên tôi nghe không hiểu mô
tê gì. Cảm giác lúc này hệt như khi tham dự buổi giảng kinh đầu tiên của Ra­ji­va
ở Wen­su, ký ức sống động như vừa diễn ra hôm qua. Thực ra, mọi thứ liên quan
đến Ra­ji­va đều rất sống động, mới mẻ vì với tôi, đó là những hình ảnh của
chưa đầy một năm về trước.

 

Ra­ji­va khoát tay, một
chuỗi tràng hạt lộ ra trên cánh tay trái. Có phải tôi nhìn nhầm không? Vì sao
trực giác cho tôi hay, đó chính là món quà tết tôi đã tặng cậu ta trước lúc rời
khỏi Khâu Từ? Tôi chăm chú quan sát người ngồi trên chiếc ngai sư tử ấy, tuy ở
khoảng cách khá xa, nhưng vẫn thấy rõ nét an nhiên, tự tại đặc trưng trên gương
mặt. Bất giác, buông tiếng thở dài.

 

Ra­ji­va, mấy ngày qua,
tôi cứ mê man chạy đuổi theo cậu, nhưng không có cách nào lại gần cậu được. Lẽ
nào tôi cũng chỉ có thể giống như những cô gái với đôi mắt mang hình trái tim
kia, ngắm nhìn cậu từ phía xa? Cậu cứ thuyết giảng đi, lần này tôi hứa không
trốn về nữa, nhưng liệu cậu có nhìn thấy tôi không?

 

Buổi thuyết pháp kéo dài
mấy giờ đồng hồ và Ra­ji­va không cầm bất cứ tài liệu gì trên tay, thậm chí,
trong suốt thời gi­an giảng kinh, cậu ấy còn chẳng hắng giọng lấy một tiếng.
Hồi ở Wen­su, cậu ấy thuyết giảng liên tục bảy bảy bốn mươi chín ngày, tuy tôi
chỉ ngồi nghe nửa ngày, nhưng có thể khẳng định chắc chắn rằng, cậu ấy không
bao giờ cần đến tài liệu. Vẫn biết Ra­ji­va thông minh tuyệt đỉnh, chỉ cần đọc
qua là nhớ, nhưng không thể không bày tỏ sự thán phục đối với cậu ấy. Còn về
phần mình, mặc dù rất đau khổ, nhưng xin thú thật là tôi chỉ hiểu được khoảng
hai mươi phần trăm nội dung bài giảng và đưa ra kết luận như thế này: Ra­ji­va
vừa thuyết giảng về ý nghĩa của khái niệm “không” trong giáo lý Đại Thừa và
những kinh văn mà cậu ấy vừa đọc chính là một trong những tác phẩm dịch thuật
nổi tiếng sau này của cậu ấy: “Kim cương bát nhã ba la mật kinh”, thường được
gọi là “Kinh kim cương”.

 

Tuy không thuộc trọn bộ
“Kinh kim cương”, nhưng sau khi trở về thế kỷ XXI, tôi đã dành nhiều thời gi­an
để tìm đọc cuốn kinh có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với Ra­ji­va này. Toàn
văn bản dịch “Kinh kim cương” của Ra­ji­va không dài, chưa đến năm nghìn chữ,
là cuốn kinh văn ghi lại nội dung những câu hỏi đáp giữa Phật tổ và đại đệ tử
Tu Bồ Đề (Sub­huti). Khái niệm “không” trong Phật giáo vốn rất khó lý giải bằng
ngôn từ, bởi vậy, trong cuốn “Kinh kim cương” có rất nhiều câu chữ đậm màu sắc
huyền hoặc, uyên thâm của đạo Phật, cố gắng luận giải những giáo lý vốn dĩ
không thể diễn đạt bằng lời. Bộ kinh thư này có tất cả sáu phiên bản, cả Ra­ji­va
và Huyền Trang đều từng dịch sang tiếng Hán. Bản dịch của Ra­ji­va được giới
Phật giáo gọi là bản cũ, bản dịch của Huyền Trang gọi là bản mới. Nhưng bản
dịch tuân thủ gần như tuyệt đối nguyên văn tiếng Phạn của Huyền Trang rất ít
người nhớ đến. Trong khi bản dịch nghiêng về phương pháp dịch thoát ý của Ra­ji­va
lại được lưu truyền rộng rãi suốt 1650 năm.

 

Trong bản dịch “Kinh kim
cương” của Ra­ji­va, tôi thích nhất đoạn này:

 

Nhất thiết hữu vi pháp

 

Như mộng, huyễn, bào,
ảnh

 

Như lộ diệc như điện

 

Ưng tác như thị quán

 

 (Tất cả các pháp
hữu vi

 

Như bóng, bọt nước có gì
khác đâu

 

Như sương, như điện lóe
mau

 

Hãy xem như giấc chiêm
bao mơ màng)[8]

 

Những câu kinh súc tích,
chau chuốt, đậm chất thơ trích từ “Kinh kim cương” ấy đã toát lên tư tưởng chủ
đạo của Phật giáo Đại Thừa khi nhìn nhận cõi đời như một giấc mơ, như một cơn
gió thoảng, như giọt sương rơi trên chiếc lá, thường được gọi là bài kệ Lục Như.
Đọc những bản dịch như thế này mới hiểu được vì sao tác phẩm dịch thuật của Ra­ji­va
lại có sức sống lâu bền với thời gi­an như vậy.

 

Ra­ji­va thuyết giảng
triết lý “không” trước quần chúng, điều này chứng tỏ cậu ấy đã thay đổi tông
phái từ Tiểu Thừa sang Đại Thừa, đang ra sức truyền bá giáo lý Đại Thừa, bất
chấp sự phản kháng mạnh mẽ từ các thế lực Phật giáo Tiểu Thừa ở Khâu Từ. Vậy
là, hơn mười năm dưới sự nỗ lực không ngừng của Ra­ji­va, người dân Khâu Từ đã
tin theo và sùng bái Phật giáo Đại Thừa. Nhưng, Ra­ji­va đâu biết rằng, sau khi
cậu rời khỏi Khâu Từ và không bao giờ trở lại, tông phái Đại Thừa mà cậu mất
bao công sức và tâm sức gây dựng nên đã nhanh chóng suy yếu và Phật giáo Tiểu
Thừa lại được dịp phát triển rầm rộ, cho đến khi Khâu Từ bị người Ughur đồng
hóa và cưỡng chế theo tín ngưỡng Hồi giáo của họ. Phật giáo Đại Thừa ở Khâu Từ
chỉ tồn tại và hưng thịnh nhờ có Ra­ji­va, điều đó, quả thực, chẳng khác nào
hoa phù dung kia sớm nở tối tàn!

 

Buổi giảng kinh đã kết
thúc, nhưng tôi chưa vội ra về, mà rảo bước sang mạn tây bắc của quảng trường
lớn. Dòng sông nhỏ đóng băng ngày ấy giờ đây đang chảy xiết, một cây cầu bắc
qua sông. Ngôi chùa “kỳ lạ” vẫn trầm mặc tọa lạc bên kia sông, mái chùa lấp
lánh ánh vàng, xem ra, chùa đã được tu sửa ngày càng khang trang hơn. Nhớ lại
khoảnh khắc run rẩy nhón bước trên mặt băng, tay nắm chặt bàn tay ấm áp của Ra­ji­va,
bất giác mỉm cười. Đó là lần đầu tiên tôi bị hoa mắt vì “quáng tuyết” (cường độ
ánh sáng mãnh liệt phản chiếu lên mặt băng tuyết, kích thích và làm cho mắt bị
đau, thậm chí bị mù). Tôi nhắm mắt lại, hồi tưởng về nỗi sợ hãi khi đó.

 

- Ra­ji­va, sao tôi
không thấy cậu?

 

- Đừng sợ, cứ nhắm mắt
lại, một lát nữa là không sao.

 

- Ra­ji­va, tôi sẽ không
bị mù chứ?

 

- Không đâu.

 

- Nếu tôi bị mù thì phải
làm sao?

 

- Không đâu.

 

- Cô đã trở lại!

 

Hả? Câu cuối cùng hình
như không nằm trong kho trí nhớ của tôi thì phải? Tôi mở mắt, quay đầu lại.
Định thần, rồi hai mắt cứ thế mở to ra, to nữa, thêm nữa, lớn đến mức trong tầm
mắt chỉ tồn tại duy nhất dáng vẻ thảnh thơi, an nhiên của cậu ấy…

 

Mười năm không gặp, sao
vẫn ngây ngô như vậy?

 

Phải rồi, cậu ta từng
nói, nếu không có vẻ mặt ngây ngô ấy, tôi sẽ thông minh hơn rất nhiều. Trời ơi,
những kỉ niệm mà tôi ngỡ vừa mới hôm qua, vậy mà đã là mười năm thời gi­an đối với
Ra­ji­va. Sống mũi tôi bỗng cay cay.

 

- Sao thế? Không nhận ra
tôi à?

 

Cánh tay phải chìa ra,
sắp chạm đến vai tôi, lại đột ngột vẽ một đường vòng ngượng ngập, rồi thu về.
Ánh mắt ban đầu nhìn tôi chăm chú, bỗng chớp chớp đôi ba lần, khẽ cúi đầu, hàng
mi chùng lại. Nhưng cánh tay lại đột ngột vươn ra nắm lấy tay phải của tôi:

 

- Sao thế này?

 

Theo ánh mắt của Ra­ji­va
tôi nhìn xuống lòng bàn tay mình. Cú ngã hôm qua, khiến lòng bàn tay và khuỷu
tay tôi rách toác, nhưng tôi đã giấu kỹ trong tay áo, nên nhìn bên ngoài không
thể phát hiện ra. Cho đến tận tối hôm qua, khi tôi vào nghỉ trọ trong giáo
đường của người Ba Tư, mới xắn tay áo lên xử lý sơ qua vết thương. Lúc này, vết
rách đang tím lại và sưng lên. Thời cổ đại không có thuốc chống viêm, mắc bệnh uốn
ván cũng có thể mất mạng như chơi. Nếu không chữa khỏi, tôi chỉ còn cách trở về
thế kỷ XXI…

 

Đang mải nghĩ, chợt cảm
thấy mình bị lôi đi.

 

- Đi đâu vậy?

 

Bàn tay Ra­ji­va vẫn ấm
áp và trơn ướt như xưa.

 

- Đi khám bệnh.

 

Ra­ji­va ngước nhìn lên
bục cao, mọi người đều đã ra về, chỉ còn lại vài hòa thượng đang quét dọn.

 

- Đức vua đã hồi cung,
hãy vào cung cùng tôi.

 

- Cậu…

 

Tôi ngập ngừng:

 

- Cậu không thắc mắc vì
sao tôi không hề thay đổi ư?

 

Cậu ta không hỏi gì
khiến tôi cảm thấy rất bứt rứt, nhưng nếu cậu ta hỏi đến, tôi phải giải thích
sao đây?

 

Sau mười năm, Ra­ji­va
đã trở thành một chàng trai khôi ngô, tuấn tú, còn tôi, chẳng thay đổi gì cả.
Vậy là cậu ta đã “bắt kịp” tôi, cũng hai mươi tư tuổi. Chàng thanh niên bằng
tuổi tôi ấy đang nắm tay tôi kéo đi, cẩn trọng để không chạm vào vết thương của
tôi. Nhưng Ra­ji­va là hòa thượng và ở phía đó còn có những người khác…

 

Cảm thấy tôi đột nhiên
dừng bước, Ra­ji­va quay đầu, nhận ra tôi chú ý đến bàn tay cậu ta đang nắm
chặt tay mình. Ra­ji­va vội thả tay ra, gương mặt lại đỏ lên rộn ràng hệt như
mười năm trước, mắt cụp xuống, khẽ nói:

 

- Pusyse­da bảo cô là
tiên nữ…

 

Rồi lại ngước lên nhìn
tôi, vẫn là đôi mắt trong sáng và thuần khiết ấy.

 

- Dù thế nào, cô trở về
là tốt rồi…

 

Tôi nghe mà sống mũi cay
cay, tôi ốm mất!

 

Chúng tôi không vào cung
tìm ngự y nữa, tôi sợ chạm mặt người quen. Ra­ji­va không xem tôi là quái nhân,
nhưng biết đâu những người khác sẽ trói tôi lại rồi đưa lên giàn thiêu thì sao,
tốt hơn hết là phải thận trọng! Tôi không nói với Ra­ji­va những lo lắng của
mình, nhưng thấy tôi do dự, cậu ta hiểu ngay.

 

Tôi đeo chiếc ba lô
North­face lên vai rồi trèo lên xe ngựa của Ra­ji­va, cậu ấy bảo sẽ đưa tôi đi
tìm chỗ ở. Chiếc xe ngựa của Ra­ji­va bên ngoài trông rất giản dị nhưng bên
trong khá là thoải mái, có đệm êm, ngựa tốt. Là một hòa thượng, Ra­ji­va không
sở hữu tài sản cá nhân, nhưng cả đời cậu ấy đều không phải lo chuyện cơm ăn áo
mặc và lúc nào cũng có người hầu kẻ hạ. Khi còn ở Kab­ul, chưa đầy mười tuổi mà
Ra­ji­va đã nhận được sự đãi ngộ đặc biệt: “Mỗi ngày hai đôi ngỗng khô, ba đấu
gạo, ba đấu bột mì, sáu cân bơ. Nơi ở có năm vị tăng trẻ, mười chú tiểu lo công
việc và một số đệ tử khác lo quét dọn. Có thể thấy Ku­mara­ji­va đã được trọng
vọng như thế nào”. Trong các bộ phim truyền hình mà tôi xem, các chú tiểu vất
vả lắm cũng chỉ phải cầm chổi quét qua quét lại, Ra­ji­va, có lẽ cả đời cũng
không phải động chân động tay vào mấy công việc lặt vặt này…

 

Xe ngựa rung lắc khá
mạnh cắt ngang những suy nghĩ miên man của tôi, quay lại và nhìn sang phía đối
diện, khuôn mặt Ra­ji­va không biết từ lúc nào đã lại đỏ lên như gấc chín

 

Tôi hắng giọng, đưa mắt
đến chuỗi hạt trên tay cậu ta, màu sắc không còn như trước nữa, một số hạt đã
có vết nứt.

 

- Cũ như vậy mà vẫn đeo
sao?

 

Cậu ta cúi xuống, thu
tay vào trong áo:

 

- Vẫn đeo, chưa muốn
thay.

 

Tôi lôi trong ba lô ra
chuỗi hạt mã não.

 

- Đeo cái này đi.

 

Ra­ji­va nhìn chuỗi hạt
trong tay tôi, hơi ngạc nhiên. Chuỗi hạt đó rất đều và đẹp, sắc đỏ long lanh,
trong suốt, chỉ nhìn cũng biết là món đồ quý giá. Một lúc sau, cậu ta mới đưa
ta ra nhận lấy chuỗi hạt, nhưng không đeo vào tay, mà thận trọng đặt vào lòng
mình.

 

Ánh mắt mơ màng ngước
nhìn tôi. Tôi nghĩ, xe ngựa này xóc quá…

 

 

 

Chương 18: Đến chùa
Cakra

 

Xe ngựa chạy mãi, tôi
kéo rèm nhìn ra bên ngoài, vậy là chúng tôi đang đi về hướng bắc, bên đường,
ruộng nương trải rộng mênh mông, chắc chắn đã ra khỏi thành Khâu Từ rất lâu
rồi. Lạ quá, sao phải đi xa như vậy, không lẽ nhà trọ đó ở nông thôn?

 

- Chúng ta đến chùa
Cakra.

 

Thấy tôi có vẻ suy tư,
Ra­ji­va mỉm cười.

 

- Tôi là sư trụ trì ở
chùa Cakra. Chùa cách kinh thành bốn mươi dặm, đường sá khá xa xôi.

 

Chùa Cakra ư? Là ngôi
chùa mà Huyền Trang từng đến giảng kinh? Nơi có thành cổ Sub­ash mà tôi đã khảo
sát nhiều ngày khi ở Kucha? Đúng rồi, Ra­ji­va từng trụ trì ngôi chùa đó, có
điều không thấy văn bản hay tài liệu nào ghi chép năm tháng cụ thể, không ngờ
lại vào khoảng thời gi­an khi cậu ấy còn trẻ như vậy.

 

- Chúng ta sẽ kịp giờ ăn
tối.

 

Có lẽ thấy tôi ngơ ngác
nhìn ra xung quanh, trông có vẻ khổ sở lắm, Ra­ji­va càng cười tươi hơn.

 

Định lên tiếng biện hộ,
nhưng chạm phải nụ cười quyến rũ ấy, tôi chẳng còn nhớ mình muốn nói gì nữa, cứ
mê mải ngắm nhìn. Nụ cười năm mười ba tuổi của cậu ta đã khiến người khác phải
bối rối rồi, nụ cười tuổi hai mươi tư càng có sức cuốn hút mãnh liệt. Bất giác,
tôi đưa tay lên che mắt, phải chặn ngay sức hấp dẫn khiến tôi cứ phải hồi hộp
vô cớ ấy.

 

- Tay cô đang bị đau,
đừng chạm vào.

 

Ra­ji­va ơi, cậu có biết
ánh mắt và nụ cười ấy của cậu ở thế kỷ XXI người ta gọi là “phát tín hiệu”
không hả? Tôi bỏ tay xuống, kìm chế bản thân để không nhìn vào đôi mắt hút hồn
ấy nữa và nhanh chóng nghĩ cách chuyển chủ đề:

 

- Pusyse­da vẫn khỏe
chứ?

 

Nhắc đến em trai, Ra­ji­va
cười vui vẻ.

Đức Phật và nàng

 

- Cậu ấy hiện là đội
trưởng đội cấm vệ quân, đức vua rất trọng dụng.

 

Tôi biết mà, từ nhỏ
Pusyse­da đã thích học võ hơn học chữ, lúc nào cũng ham mê diễn kịch đánh đấm.
Mỗi lần lên lớp, tôi đều phải giả làm quân lính, giả làm giặc cướp, chơi đùa
với chú nhóc một lúc lâu, sau đó Pusyse­da mới chịu ngồi vào học bài. Nghĩ đến
cậu nhóc ấy lại thấy buồn cười. Bây giờ đã là chàng trai hai mươi mốt tuổi rồi,
không biết có còn nhớ tôi không, khi mà chúng tôi chỉ sống cùng nhau vẻn vẹn ba
tháng.

 

- Cậu ấy kết hôn chưa?

 

Vẫn chưa. Pusyse­da suốt
ngày rong chơi phong lưu, chưa thấy cậu ấy thật lòng với cô gái nào cả. Cha tôi
thúc giục thì cậu ấy bảo nhất định sẽ cưới một cô gái độc nhất vô nhị trên đời
này.

 

Ha ha, tiêu chuẩn cao
gớm nhỉ! Cũng phải thôi, cậu ta xuất thân quyền quý, lại cao ráo đẹp trai nữa.

 

- Tôi muốn gặp cậu ấy.
Nhưng không biết có làm cậu ấy hoảng sợ không.

 

Ra­ji­va bật cười, hình
như nhớ đến điều gì đó.

 

- Không đâu, cậu ấy vẫn
luôn nghĩ cô là tiên nữ và tin rằng, cô nhất định sẽ quay lại.

 

- Cậu giúp tôi sắp xếp
được không?

 

Không biết tôi có nhận
ra cậu nhóc ấy không nữa.

 

Ra­ji­va gật đầu, tôi
cảm thấy nhẹ nhõm.

 

- Gặp được cậu, sau đó
gặp cậu ấy nữa, thì tôi có thể yên tâm quay về rồi.

 

Khâu Từ vốn không có
trong kế hoạch vượt thời gi­an lần này. Tôi cố ý đến đây chỉ để được nhìn thấy
Ra­ji­va và nhân tiện tìm cách gặp Pusyse­da, sau đó sẽ đi khảo sát thành cổ
Taqian, rồi đến Trường An. Tôi luôn luôn nhắc nhở bản thân, tôi đến đây để làm
việc. Tôi chỉ có thể ở lại nhiều nhất là một năm. Mặc dù sau khi sử dụng Lithi­um,
tính năng của đồng hồ vượt thời gi­an đã ổn định hơn trước rất nhiều, nhưng
tuổi thọ của loại pin này cũng có giới hạn nhất định. Để đảm bảo còn đủ năng
lượng khi quay về, tôi phải rời khỏi đây trong vòng một năm. Nếu không tôi sẽ
phải lưu lại vĩnh viễn.

 

Ánh mắt Ra­ji­va thoáng
vẻ ngỡ ngàng:

 

- Cô trở về Trung Nguyên
ư? Hay… về trời?

 

Về trời ư? Tôi sững
người.

 

- Cậu tin điều đó thật
sao?

 

- Nếu không, vì sao một
cô gái như cô lại một mình xuất hiện giữa sa mạc? Vì sao cô chưa từng đến Kab­ul
lại nắm rõ kiến trúc chùa hang đá ở đó? Vì sao cô biết nguồn gốc chùa Masha ở
Khotan? Vì sao kiến thức và sự hiểu biết của cô phong phú hơn bất cứ cô gái
nào? Vì sao đột ngột cô biến mất không để lại dấu vết gì? Vì sao sau mười năm
dung mạo của cô không hề thay đổi?

 

Hàng loạt câu hỏi “vì
sao” khiến tôi bối rối. Cậu ta vốn rất giỏi hùng biện, tôi làm sao chống đỡ
nổi. Nếu tiếp tục hỏi nữa, chắc tôi sẽ “khai” ra hết.

 

Nhìn vẻ mặt tội nghiệp
của tôi, Ra­ji­va khẽ cười, đôi mắt long lanh.

 

- Thực ra, mười năm
trước tôi đã cảm thấy rất lạ. Cô đột nhiên biến mất, mười năm sau trở lại, dung
mạo không hề thay đổi. Điều này càng khiến tôi tin rằng, sự xuất hiện của cô là
do Phật tổ an bài.

 

Tôi không biết phải nói
sao, ánh mắt ấy khiến tôi vô cùng bối rối. Tôi gắng giữ bình tĩnh, chuyển đề tài:

 

- Cha cậu vẫn khỏe chứ?

 

Vẻ mặt Ra­ji­va bỗng trở
nên u ám.

 

- Sức khỏe của cha giảm
sút đi nhiều, có lẽ vì quá thương nhớ mẹ tôi.

 

Tôi nhớ rằng, về sau Ji­va
đã rời Khâu Từ để đến Ấn Độ, nhưng các tài liệu không ghi chép thời gi­an cụ
thể. Bây giờ, hẳn là bà đã ra đi rồi.

 

Tôi thinh lặng, Ku­marayana,
con người nho nhã, đôn hậu ấy, con người “thông tuệ và đức hạnh” ấy chắc hẳn
vẫn luôn tha thiết yêu vợ mình? Lẽ ra ông sẽ là người kế vị ở Ấn Độ (không rõ
quốc gia của ông là tiểu quốc nào, vì khi đó, Ấn Độ phân tách thành rất nhiều
quốc gia nhỏ), nhưng ông đã từ bỏ tất cả để xuất gia và tìm đường đến Khâu Từ
học đạo. Có sách chép rằng Ku­marayana thành thân với Ji­va vì bà rất yêu ông,
thậm chí đã ép ông phải cưới bà. Nhưng tôi nghĩ, một cao tăng “tâm vững như bàn
thạch” như Ku­marayana nếu không có tình cảm sâu sắc với Ji­va, chắc chắn sẽ
không chịu làm quốc sư Khâu Từ, rồi lưu lại nơi này. Ở Ấn Độ, ông có thể trở
thành một tướng quốc kia mà! Nếu không vì người vợ xinh đẹp, nếu không vì những
đứa con thông minh, chắc hẳn ông đã không can tâm với thân phận một kẻ tha
hương. Vì vậy, khi Ji­va muốn xuất gia ông đã kiên quyết phản đối, chỉ đến khi
bà một mực tuyệt thực, ông mới đành ngậm đắng nuốt cay chấp nhận. Giương mắt
đứng nhìn người vợ đầu gối tay ấp của mình xuống tóc đi tu, từ nay gia đình
hạnh phúc của ông không còn trọn vẹn nữa, chắc hẳn ông đã rất đau lòng. Bản
thân ông là một tín đồ Phật giáo, lẽ ra ông phải vui mừng khi có người nguyện
dành trọn đời phụng sự Đức Phật mới phải chứ? Nhưng vì sao khi tín đồ ấy là
người ông yêu thương, ông lại chẳng thể nguôi ngoai?

 

Tôi vén rèm cửa nhìn ra
bên ngoài, xe ngựa chạy rất nhanh, nhưng vì là cỗ xe tốt nên mức độ rung lắc
không quá nghiêm trọng. Từng thửa ruộng đều tăm tắp trôi qua trước mắt, phía xa
xa là dãy Thiên Sơn sừng sững tạc hình lên bầu trời xanh ngút ngát. Quay đầu
lại, bắt gặp ánh mắt Ra­ji­va đang nhìn mình. Lại nhớ chuyện Ku­marayana không
bằng lòng để vợ xuống tóc, nhưng lại đồng ý cho cậu con trai mới bảy tuổi của
mình xuất gia. Có lẽ không chỉ vì cậu bé tuổi nhỏ cần có mẹ, mà còn vì Ku­marayana
muốn Ra­ji­va ở bên Ji­va để chăm sóc bà.

 

Tôi đắm chìm trong những
suy tư miên man không dứt, bánh xe vẫn đều đặn quay, mí mắt trùng xuống, nặng
trịch. Mấy ngày rong ruổi trên đường khiến tôi thấm mệt. Chợt thấy vẳng bên tai
một giọng nói khẽ khàng, ấm áp:

 

- Ngải Tình, nằm xuống
chợp mắt đi.

 

Không kịp suy nghĩ thêm,
tôi ngã đầu xuống, trước lúc thiếp đi chỉ nhớ mang máng là đã gối trên vật gì
đó rất êm, sau đó ngủ say không biết trời đất gì.

 

Khi Ra­ji­va đánh thức
tôi dậy thì trời đã về chiều, trước mặt tôi là quần thể kiến trúc nguy nga, đồ
sộ chẳng khác nào một thành phố. Ra­ji­va lại đỏ mặt khi tôi mở mắt ra nhìn cậu
ta, chắc là điệu bộ của tôi lúc ngủ khó coi lắm, nên cậu ta mới như vậy. Tôi
thấy hơi xấu hổ, nhưng cảm giác ấy đã nhanh chóng biến mất ngay sau khi tôi
xuống xe và nhìn thấy công trình kiến trúc trước mặt.

 

Đó là ngôi chùa nổi
tiếng nhất trong lịch sử Khâu Từ - chùa Cakra, được xây dựng dưới thời Ngụy
Tấn, cũng là ngôi chùa lớn nhất còn lưu lại ở Tây vực. Trong “Đại Đường Tây vực
ký” Huyền Trang gọi đó là chùa Chiêu Hộ Li. Khi Huyền Trang đi Tây Trúc thỉnh
kinh và có ghé qua chùa Chiêu Hộ Li, thì ngôi chùa này khi ấy đang vào gi­ai
đoạn cực thịnh. Khuôn viên của chùa kéo dài đến tận vùng gò đồi và núi cao hai
bên bờ phía đông và phía tây sông Tongchang. Ngài Huyền Trang đã ở lại chùa
Cakra giảng kinh trong suốt hơn sáu mươi ngày và ngài đã để lại cho thế kỷ XXI
rất nhiều tư liệu nghiên cứu quý giá về ngôi chùa này. Phía bắc chùa Cakra có
một thôn làng nhỏ của người Duy Ngô Nhĩ (Uygur), nghe nói đó chính là nơi từng
được gọi là “Nước con gái” (Nữ nhi quốc) trong tiểu thuyết “Tây du ký” nổi
tiếng của Ngô Thừa Ân. Nhưng sự thật có phải vậy không thì vẫn chưa ai giải đáp
được. Một số di chỉ thiền động với rất nhiều văn tự Khâu Từ và những bức bích
họa đậm màu sắc Phật giáo nằm trên ngọn núi phía bắc chùa Cakra vẫn được bảo
tồn đến ngày nay. Nghe nói, về sau, những pho tượng Phật trong chùa đã bị tín
đồ Hồi giáo phá hủy, vì họ căm ghét việc sùng bái những thần linh có hình hài.

 

Chùa Cakra lấy sông
Tongchang làm đường ranh giới tự nhiên phân tách ngôi chùa thành hai khu vực
phía đông và phía tây. Người dân Kucha ngày nay gọi đó là thành cổ Sub­ash, là
di chỉ quan trọng nhất ở Khâu Từ, bên cạnh Thiên Phật động Kizil. Ngày nay,
muốn đến chùa Chiêu Hộ Li ở Kucha bạn phải nói là đến “thành cổ Sub­ash”, vì
hầu hết những người không nghiên cứu sâu về lịch sử ở Kucha đều không biết chùa
Chiêu Hộ Li là ngôi chùa nào. Tuy nhiên, trên thực tế, thành cổ Sub­ash chỉ là
một thành phố nhỏ nằm ở đầu phía nam của khu chùa phía tây mà thôi. Là thành
phố trực thuộc trong cả khối kiến trúc đồ sộ của ngôi chùa Cakra vĩ đại này.
Sub­ash là nơi nghỉ trọ của khách thập phương khi đến chùa cúng bái. Trong nội
thành Sub­ash, kiến trúc đền tháp chiếm đa số, đi đến đâu cũng thấy những tòa
tháp, tháp lớn tháp bé, khiến người ta mỏi mắt ngắm nhìn.

 

Chúng tôi đang có mặt ở
nội thành Sub­ash. Ra­ji­va đưa tôi đến một ngôi nhà nhỏ ở nơi khá hẻo lánh
trong thành phố. Người mở cửa là một ông lão, tôi thấy ông rất quen, ông lão
cũng nhìn tôi chăm chú. Tôi nhớ ra rồi, chính là ông cụ quản gia của phủ quốc
sư, tên là Mava­su, là người theo hầu Ku­marayana từ Ấn Độ sang Khâu Từ. Mất
một lúc lâu ông lão mới nhận ra tôi và đúng như tôi nghĩ, ông ngạc nhiên đến
mức tay chỉ trỏ vào tôi hồi lâu mà không nói được câu nào. Ra­ji­va giải thích
với ông cụ bằng tiếng Phạn. Ông cụ đã bình tĩnh trở lại, nhưng vẫn nhìn tôi
bằng ánh mắt đầy thắc mắc khi đưa tôi vào nhà.

 

Khuôn viên ngôi nhà
không rộng lắm, gồm ba gi­an, hai chái nhà ở hai bên. Và giống như mọi ngôi nhà
khác ở Khâu Từ, trước sân có một giàn nho, hoa nở rực rỡ. Lúc này đang là mùa
nho chín rộ, nên khắp không gi­an lan tỏa hương thơm ngọt ngào dìu dịu. Đồ đạc
trong phòng rất giản dị: giường, tủ, bàn, ghế và không có bất cứ thứ đồ dư thừa
nào khác. Cảm giác như nơi này không vướng chút bụi trần, thanh bần và thoáng
đãng. Tài sản quý giá duy nhất là hai giá sách áp vào lưng tường. Chỉ thoáng
nhìn đã thấy đầy đủ: sách tiếng Hán, tiếng Phạn, tiếng Tochari và một vài cuốn
trong số đó nhìn rất quen.

 

- Đây là nơi tôi đọc
sách.

 

Thấy tôi chú ý đến tủ
sách, Ra­ji­va giải thích:

 

- Pusyse­da không ham
đọc sách, nên cha đã tặng tôi toàn bộ số sách trong nhà.

 

- Cậu sống ở đây ư?

 

- Tôi ở trong chùa chứ!
Nơi này chỉ là chốn thanh tĩnh để đọc sách thôi.

 

Khuôn mặt Ra­ji­va toát
lên vẻ thư thái hiếm thấy.

 

- Cô cứ yên tâm ở lại
đây, vợ chồng Mava­su sẽ chăm sóc cô.

 

Ra­ji­va bước ra ngoài,
tôi tranh thủ sắp xếp đồ đạc. Một lát sau cậu ta quay lại, trên tay cầm chai
rượu thuốc và một miếng vải bông sạch. Tôi muốn tự mình băng bó, nhưng khi rượu
thuốc ngấm vào vết thương, tôi cắn răng chịu đau. Ra­ji­va ngồi bên cạnh quan
sát, trách tôi tay chân vụng về, rồi cầm lấy tay tôi, nhẹ nhàng thấm rượu vào
miếng bông tẩy trùng vết thương cho tôi. Thực ra vết rách trong tay không
nghiêm trọng, nhưng khuỷu tay bị toác một miếng khá rộng và sâu. Tôi xắn tay áo
lên, chìa vết thương đang sưng tấy, nhức buốt ra trước mặt cậu ta.

 

Ra­ji­va sững người khi
nhìn thấy cánh tay trần của tôi. Quên cả việc băng bó, để mặc ánh mắt khó hiểu
miệt mài du ngoạn trên cánh tay tôi. Tôi chợt nhận ra, trước mặt tôi lúc này
không còn là cậu thiếu niên với thân hình mảnh khảnh và khuôn mặt hồn nhiên của
tuổi mười ba nữa. Ra­ji­va của mười năm sau đã là một thanh niên trưởng thành,
bằng tuổi tôi. Và vào thời cổ đại, một cô gái chìa cánh tay trần của mình ra
trước một chàng trai là hành vi không ý nhị chút nào. Tôi buông tay áo xuống,
nói rằng tôi sẽ tự mình băng bó.

 

Ra­ji­va đang yên lặng
bỗng kéo tay tôi về phía mình, vén tay áo lên cao, thấm bông và lau vết thương
cho tôi. Động tác của cậu ấy không nhẹ nhàng chút nào, nhưng vẻ mặt nghiêm
trang của Ra­ji­va khiến tôi quên cả đau, chỉ biết len lén quan sát cậu ấy.

 

Dưới ngọn đèn dầu của
buổi chiều muộn, gương mặt dài bên ánh sáng, hàng mi dài khẽ đua lên cao, sống
mũi cao vời vợi, đôi môi khép chặt. Vẻ đẹp cuốn hút ấy khiến người đối diện
không thở nổi. Chúng tôi ngồi cách nhau đủ gần để tôi có thể cảm nhận được mùi
thơm dìu dịu của gỗ đàn hương trên người cậu ấy, thứ hương thơm khiến tôi mơ
màng và chỉ muốn lại gần thêm nữa. Tôi chợt nhận ra rằng, tôi phải rời khỏi đây
càng sớm càng tốt, nếu không tôi sẽ mắc sai lầm. Mà sai lầm này, chắc chắn sếp
sẽ không tha cho tôi và bản thân tôi cũng không thể tha thứ cho mình.

 

Vợ chồng Mava­su mang đồ
ăn vào phòng, mùi thơm của thức ăn đã làm vơi bớt đi hương thơm say người kia.
Mối nghi hoặc của Mava­su vẫn rất lớn, điều đó thể hiện qua ánh mắt nhìn tôi
chăm chú. Tôi không biết Ra­ji­va đã nói gì để ông cụ chấp nhận sự trở lại của
tôi, nên chỉ biết gượng cười chống chế. Sau đó, hỏi Ra­ji­va, mới biết, cậu ta
nói với Mava­su, tôi là cháu gái của Ngải Tình. Tôi cười lăn lóc. Nói như thế
thật là… Nhưng khoan đã, hòa thượng không được phép nói dối kia mà? Tôi định
trêu chọc Ra­ji­va, nhưng đã kịp dừng lại. Vì chính tôi cũng không nghĩ ra cách
giải thích nào hợp lý hơn cho sự trở lại của mình.

 

- Ra­ji­va, lần trước có
một chiếc ba lô tôi quên mang theo, cậu còn giữ nó không?

 

Tôi đã bỏ lại bao nhiêu
đồ dùng của thời hiện đại, trong đó có tập giấy nháp và cuốn sổ tay quan trọng.
Sếp từng nhắc nhở rất nhiều lần là không được lưu lại bất cứ thứ rác thải hiện
đại nào, nếu để người đời sau phát hiện ra, thì… Thử tượng tượng xem, một nhà
khảo cổ với mái tóc bạc phơ đang lọ mọ nghiên cứu một gói đồ cũ nát, rồi ông
đột nhiên phát hiện ra ở một góc nhỏ của gói đồ mấy chữ cái này: “North­face”…
Rùng cả mình!

 

Ra­ji­va gật đầu, nhưng
nét mặt không được tự nhiên. Lạ quá, lẽ nào cậu ta thích cái ba lô của tôi?
Đừng đùa, North­face là nhãn hiệu ba lô du lịch hàng đầu thế giới đấy! Khoản
tiền mua chiếc ba lô này là do nhóm nghiên cứu chi trả, chứ một sinh viên nghèo
như tôi làm sao mà mua nổi. Nhưng mà, kể cả Ra­ji­va thích đến thế nào tôi cũng
không thể tặng cậu ấy được.

 

- Mấy hôm nữa sẽ mang
đến cho cô.

 

Tôi gật đầu, uống thêm
một ngụm canh thịt dê.

 

- Ra­ji­va, tôi muốn đi
tham quan chùa Cakra, được chứ?

 

Ra­ji­va khẽ gật đầu.

 

- Ngày mai sẽ đưa cô đi
xem.

 

Buổi tối, tôi ngủ trên
chiếc giường gỗ thấp, thời cổ đại làm gì có chăn ga gối đệm, nhưng tôi đã quen
nằm trên chiếc giường cứng như thế này rồi. Ra­ji­va nói không ở đây, có lẽ vì
muốn tôi được thoải mái. Tôi tin rằng cậu ta sống ở đây, bởi vì mùi gỗ đàn
hương dìu dịu vẫn còn thoảng trên tấm chăn này, trên chiếc gối này và trên mảnh
chiếu này. Hương thơm thanh khiết ấy ru tôi vào giấc ngủ miên man.