71. Học Im Lặng 

 

Ðệ
tử phái Tendai thường tập quán tưởng trước khi Thiền được du nhập vào Nhật. Có
bốn tăng sinh kết bạn và quyết giữ thanh tịnh trong bảy ngày.

Ngày
đầu cả bốn đều im lặng. Việc trầm tư mặc tưởng của họ khởi đầu tốt đẹp, nhưng
khi đêm xuống và ngọn đèn dầu tàn dần thì một vị buộc miệng gọi kẻ hầu:
"Rót thêm dầu."

Tăng
sinh thứ nhì ngạc nhiên khi nghe người thứ nhất lên tiếng. "Chúng ta không
nên nói lời nào mới phải," ông phê bình.

"Cả
hai vị ngu quá. Tại sao lại nói chuyện?" người thứ ba hỏi.

"Chỉ
có tôi là không nói tiếng nào," tăng sinh thứ tư kết luận.

72.
Sứ Quân Ngu Ðần

Hai
vị thiền sư tên là Daigu và Gudo được một sứ quân cho mời đến. Vừa gặp, Gudo
bảo với sứ quân: "Ngài có bản chất thông minh và một khả năng bẩm sinh học
được Thiền."

"Nói
nhảm," Daigu nói. "Tại sao ngài lại tâng bốc kẻ ngu đần này? Y có thể
là một sứ quân, nhưng lại không hiểu tí gì về Thiền."

Sau
đó thay vì xây một ngôi chùa cho Gudo, vị sứ quân lại xây cho Daigu và theo học
thiền với ngài.

73.
Mười Vị Kế Thừa

Các
thiền sinh đều nguyện rằng dù có bị chết bởi thầy mình, họ vẫn quyết một lòng
học Thiền. Thường thì họ hay cắt một ngón tay để chứng cho lời nguyện. Thời bấy
giờ lời nguyện trở nên một qui luật, cho nên thiền sinh nào chết bởi tay của
Ekido đều được cho là kẻ tử đạo.

Ekido
trở nên một thiền sư khắc nghiệt. Môn đồ đều khiếp vía. Có một thền sinh trực
đánh chuông điểm giờ, lở quên gióng chày chỉ vì mắt bị thu hút bởi một cô gái
đẹp thoáng đi qua cổng chùa.

Ngay
lúc đó Ekido, đứng phía sau đánh cho một roi và vị thiền sinh vì kinh hãi ngã
ra chết ngay.

Viên
giám thị, nghe chuyện đến gặp Ekido. Không phiền trách gì thiền sư, ông ta lại
khen sự nghiêm khắc của thầy. Thái độ của Ekido vẫn bình thản cứ như thiền sinh
kia vẫn còn sống.

Sau
tai nạn đó, ngài đã đào tạo ra được mười vị liu ngộ kế thừa, một con số khác
thường.

74.
Hối Cải Thực Sự

Ryokan
hiến mình vào việc tu học Thiền. Một hôm ngài nghe nói đến chuyện người cháu
phung phí tiền của cho một đào nương, mặc cho sự nguyền rủa của bà con quyến
thuộc. Vã lại y là người thay thế Ryokan trong việc cai quản tài sản của gia
đình, mà gia sản xem ra có cơ tan biến, cho nên thân nhân mới đến nhờ ngài ra
tay.

Ryokan
phải du hành một đoạn đường xa để gặp người cháu mà ngài cách xa đã nhiều năm.
Người cháu vui mừng gặp lại người chú và mời ở lại qua đêm.

Cả
đêm Ryokan ngồi tham thiền. Ðến sáng, gần lúc ra đi ngài bảo người trẻ tuổi:
"Ta đã già, tay run. Cháu có thể giúp ta cột dây chiếc dép rơm được
không?"

Người
cháu hăng hái giúp liền. "Cám ơn cháu," Ryokan kết thúc, "cháu
thấy không, một người trở nên già và yếu mỗi ngày. Hãy bảo trọng lấy
thân." Xong Ryokan ra đi, không hề nhắc một lời nào đến cô đào nương hoặc
lời quở trách của thân nhân. Nhưng kể từ sáng hôm ấy, tính hoang phí của người
cháu chấm dứt.

75.
Nóng Giận

Mộảt
thiền sinh đến than phiền cùng Bankei: "Bạch thầy, Con mắc cơn nóng giận
không kềm được. Con phải làm sao để chửa?"

"Con
có cái lạ lùng quá," Bankei trả lời. "Nào cho ta xem cái mà con
có."

"Ngay
bây giờ thì con không thể chỉ cho thầy thấy được," người kia trả lời.

"Khi
nào thì con có thể chỉ nó cho ta?" Bankei hỏi.

"Nó
nổi lên thật bất chừng," thiền sinh trả lời.

"Vậy
thì," Bankei kết luận, "nó không đúng là thật tướng của con.

Nếu
nó là thật tướng thì con đã có thể chỉ cho ta thấy nó bất cứ lúc nào. Khi con
mới sinh con không có nó, và cha mẹ con đã không giao nó cho con. Hãy suy nghĩ
đến điều đó."

76.
Tâm Ðá

Hogen,
một Thiền sư Trung hoa, sống ở một ngôi chùa nhỏ trong làng. Một ngày kia có
bốn nhà sư du hành xuất hiện và hỏi nếu họ có thể nhóm lửa ở trước sân để sưởi
ấm.

Trong
khi nhóm lửa, Hogen nghe bọỉn họ bàn luận đến chủ quan và khách quan. Ngài tham
gia vào và nói: "Có một tảng đá lớn. Quý vị xem nó ở trong hay ở ngoài tâm
của quý vị?"

Một
vị tăng trả lời: "Theo Phật pháp thì mọi sự vật đều là biến thái của tâm,
tôi có thể bảo rằng tảng đá ở trong tâm tôi."

"Vậy
thì đầu của ngài phải nặng lắm," Hogen quan sát, "nếu ngài phải mang
mãi tảng đá như thế trong tâm."

77.
Không Vướng Mắc Vào Bụi Trần

Zengetsu,
một thiền sư Trung hoa vào đời nhà Ðường, đã viết những lời khuyên này cho môn
đồ:

Sống
giửa hồng trần nhưng giử không bị vướng mắc vào bụi trần là chánh đạo của kẻ tu
Thiền.

Khi
nhìn thấy ai làm lành, hãy bắt chước. Khi nghe điều ác nên tránh.

Ngay
khi ở trong phòng tối, cư xử như mình đối diện với khách quý. Bộc lộ cảm quan,
nhưng không nên vượt quá cái thật tánh của mình.

Nghèo
khổ là kho báu của ngươi, không nên đánh đổi nó cho một cuộc sống d dãi.

Một
người có thể trông giống kẻ khùng, nhưng chưa hẳn đã thế. Biết đâu rằng y đang
cẩn thận che dấu sự thông thái của mình.

Ðức
hạnh là thành quả của sự tự chế. Ðừng đánh rơi chúng từ từng trời như là mưa
hay tuyết.

Lòng
khiêm tốn là nền tảng của mọi đức hạnh. Hãy để cho mọi người sống gần tự biết
đến bạn trước khi bạn làm cho họ biết đến.

Một
tấm lòng cao thượng không bao giờ trưng ra lộ liu. Lời của nó như ngọc quý, vô
giá, ít khi được bày biện.

Ðối
với một người thiền sinh chân thật, mỗi ngày là một ngày may mắn. Thời gian
trôi qua nhưng y không bị lùi lại. Chẳng có sự vinh quang hay nhục nhả nào làm
chùn ý.

Nên
khắc khe với chính mình, chứ không phải với người khác. Không nên bàn cải
chuyện đúng hay sai.

Có
vài điều, dù đúng, vẫn bị xem như là sai hằng bao nhiêu đời. Giá trị của điều
phải, có thể được biết đến sau nhiều thế kỷ, cho nên không việc gì phải vội đòi
hỏi có sự biết ơn tức thì.

Hãy
sống với nhân duyên và dành kết quả cho luật tối thuợng của vũ trụ. Hãy sống
qua một ngày trong an nhiên tự tại.

Phồn
Thịnh Thật Sự

Một
phú hộ đến nhờ thiền sư Sengai viết cho một câu hoành phi nói đến sự giàu có
của

gia
đình y để truyền lại cho các thế hệ sau.

Sengai
lấy một tờ giấy thật lớn rồi viết: "Cha chết, con chết, cháu chết."

Người
phú hộ nổi giận. "Tôi nhờ ngài viết cho câu gì nói đến hạnh phúc của gia
đình

tôi!
Sao ngài lại giu cợt thế này?"

"Chẳng
có ý giu cợt đâu," Sengai giải thích. "Này nhé, nếu con của ông chết
trước ông,

thật
là một điều bất hạnh. Nếu cháu của ông chết trước con ông, có phải là cả hai
cha con đau khổ lắm không? Nếu mỗi thế hệ trong gia đình ông đều theo tuần tự
mà qua đời thì đó mới đúng là giòng đời tự nhiên. Ta gọi đó là phồn thịnh thực
sự."

79.
Lư Hương

Một
người đàn bà tên Kame ở Nagasaki là một trong ít người chế

tạo
ra lư hương ở Nhật Bản. Lư ấy quả là một tác phẩm nghệ thuật hiếm có, chỉ được
dùng trong trà thất hay ở bàn thờ gia đình.

Cha
của Kame cũng là một nghệ nhân. Suốt ngày, nàng còn thích

say
sưa rượu chè, hút sách và vui chơi với nam giới. Khi nào có được ít tiền nàng
liền mở tiệc mời mặc khách tao nhân, văn thi sĩ, thợ thuyền, bọn đàn ông có sự
nghiệp hoặc vô nghề. Sự giao thiệp rộng rãi đã gợi hứng cho các sáng tác của
nàng.

Kame
làm việc rất là chậm chạp, nhưng khi tác phẩm hoàn thành

thì
thực là tuyệt mỹ. Những lư hương của nàng lại được trân quý ở những gia thất mà
nội tướng không hề uống rượu, hút sách hay giao hảo với nam nhân một cách bừa
bải.

Một
lần, thị trưởng của Nagasaki nhờ Kame thiết kế cho ông ta

một
lư hương. Nàng lần lửa mãi đến hơn nữa năm. Ðến lúc đó thì ông thị trưởng, đã
được cất nhắc lên làm việc ở một thành phố khác, đến viếng nàng. Ông ta hối
thúc nàng bắt tay vào việc.

Sau
cùng khi có cảm hứng, Kame hoàn thành lư hương và đặt lên

một
cái bàn. Nàng nhìn nó rất chăm chú. Nàng ngồi đối diện nó, hút thuốc và uống
rượu cứ như nó là bạn rượu. Suốt ngày nàng nhìn ngắm nó.

Sau
rốt, chụp một cái búa Kame dập nát nó ra. Nàng thấy nó không

phải
là một sáng tạo toàn mỹ như nàng muốn.

80.
Phép Lạ Thực

Khi
Bankei thuyết pháp ở chùa Ryumon, một tăng sĩ phái Shinshu,

vốn
tin vào giải thoát qua chú niệm danh hiệu Phật A Di Ðà, ganh tị với đám thính
chúng đông đảo nên muốn tranh luận với ngài.

Bankei
đang giữa cuộc giảng thì vị tăng sĩ kia xuất hiện, nhưng vì vị

ấy
gây náo động cho nên Bankei phải ngưng buổi thuyết pháp để hỏi cớ sự.

"Tổ
sáng lập của phái chúng tôi," vị tăng sĩ dõng dạc, "có những

năng
lực kỳ diệu như là ngài cầm bút ở một bên bờ sông mà có thể viết thánh hiệu của
Phật A Di Ðà lên trên một tấm giấy do đồ đệ của ngài giơ lên ở phía bên kia
sông. Ông có thể làm được phép lạ như thế không?"

Bankei
nhẹ nhàng đáp: "Con cáo của ông có thể làm được tiểu xão

đó,
nhưng đó không phải là phong cách của Thiền. Phép lạ của ta là khi đói thì ăn,
khi khát thì uống."