11. Câu truyện Về Nàng Shunkai

Shunkai
còn có tên khác là Suzu, một giai nhân sắc nước hương trời. Lúc còn trẻ
nàng đã bị ép hôn; không bao lâu sau cuộc hôn nhân đổ vở, nàng theo học
triết ở một trường đại học.

Ai nhìn
thấy Shunkai cũng đều thầm yêu trộm nhớ. Ðã thế, nàng đến đâu cũng gây
được cảm tình. Khi không hài lòng với triết học, nàng đến một thiền viện
để học thiền, và rồi các thiền sinh lại mê nàng như điếu đổ . Số của
Shunkai thật là đào hoa.

Sau rốt
nàng thực sự trở thành một thiền sinh ở Kyoto. Các sư huynh ở thiền viện
Kennin đều ca tụng lòng thành của nàng, và một vị trong số đó kết thân
và giúp nàng thấu triệt được thiền.

Viện
trưởng của thiền viện là Mokurai, Tịnh Sấm, rất là khắc khe. Ngài tự giử
giới rất nghiêm và đòi hỏi mọi thiền sinh cũng phải như thế. Nhưng than
ôi, trong nước Nhật hiện đại, tăng sinh lại lấy vợ. Mokurai thường phải
dùng chổi để xua đuổi phụ nữ ra khỏi các thiền viện của ngài, khi thấy
có bóng hồng thấp thoáng.

Nhưng khổ
thay, đuổi ra bao nhiêu lại vào càng nhiều hơn. Bà vợ của ông trưởng
tràng lại bắt đầu ghen tương với Shunkai. Bà càng điên tiết hơn khi nghe
các thiền sinh ca ngợi sự liu ngộ thiền của nàng. Sau rốt bà đi phao
tin về sự liên hệ giửa Shunkai và người bạn thiền huynh; vì vậy mà hai
người bị đuổi ra khỏi thiền viện.

"Ta có thể
chịu một phần lỗi," Shunkai thầm nghĩ, "nhưng bà vợ của ông trưởng
tràng cũng không thể ở lại thiền viện khi bạn của ta bị đối xử bất công
như vậy."

Ðêm ấy Shunkai phóng hỏa đốt rụi thiền viện có từ 500 năm. Hôm sau nàng bị nhà chức trách bắt giử.

Một luật
sư trẻ chú ý đến nàng và muốn giúp làm cho bản án nhẹ hơn. "Ông không
nên giúp tôi," nàng nói. "Bởi vì tôi sẽ gây nên tội khác để lại bị cầm
tù."

Sau bảy năm bị giam giử, và ngay cả ông cai ngục 60 tuổi cũng mê mệt vì nàng, cuối cùng Shunkai được thả.

Nhưng từ
đó, chẳng ai muốn gần gủi giúp đở nàng. Ngay cả các thiền sinh, những kẽ
vốn tin vào giác ngộ giải thoát trong đời này với thân xác này, cũng xa
lánh nàng.

Shunkai khám phá ra rằng Thiền là một việc mà kẽ theo thiền lại là một việc khác hẳn. Nàng mắc bệnh và kiệt lực.

Nàng gặp
một tăng sĩ phái Shinsu, và được dạy niệm danh hiệu Ðức Quán Thế- Âm.
Nhờ vậy tâm hồn Shunkai được an ủi. Nàng chết khi còn tuyệt đẹp ở tuổi
vừa ba mươi.

Khi còn
đói rách, nàng đã viết lại câu chuyện về đời nàng để kiếm sống. Câu
chuyện được lan truyền ở Nhật; rồi những kẻ đã từng xa lánh nàng, đã
từng ganh ghét và thóa mạ nàng nay lại đọc chuyện đời nàng trong nước
mắt ràng rụa vì hối hận.  

12. Ông Tầu Vui Vẻ ( (Hay Ông Thần Tài -- LND.)

Nếu ai đi
phố Tàu ở Mỹ cũng đều thấy tượng của một vị mập mạp mang một túi vải.
Những kẻ kinh doanh gọi là Ông Tầu vui vẻ hay Ông Thần tài.

Thực ra ông này tên là Hotei, sống ở thời nhà Ðường. Ông chẳng có ý tự gọi mình là thiền sư hoặc kết nạp môn đồ.

Ông đi rảo
khắp phố phường, vai mang một cái túi vải lớn trong đó chứa đủ thứ kẹo,
bánh, trái cây người ta cúng biếu, rồi ông lại phát cho lũũ trẻ hay
chạy theo ông vui đùa. Ông đã tạo nên một nhà trẻ giửa phố.

Khi nào
ông gặp một kẽ mộ đạo, ông ngữa tay xin: "Cho tôi một hào." Và nếu có ai
bảo ông trở về chùa màthuyết pháp, ông lại trả lời: "Cho tôi một hào."

Một hôm đang vui chơi với đám trẻ, tình cờ có một thiền sư đi qua, dừng lại hỏi: "Thế nào là yếu tính của Thiền?ẽ

Lập tức, Hotei yên lặng bỏ túi vải nặng nề xuống đất.

Vị thiền
sư kia hỏi tiếp: "Thế thì, cái thực dụng của Thiền là gì?ẽ Nhanh chóng,
Ông Tầu vui vẻ vác cái bị lên vai và tiếp tục đi.
 
 
13. Một Ông Phật

Tại Ðông
Kinh vaụo thời Minh Trị, có hai vị thiền sư nỗi danh với tánh tình khác
hẳn nhau. Một vị là Unsho, ở Shingon chuyên giử giới luật rất mực. Ngài
không bao giờ uống rượu và ăn sau 11 giờ sáng. Vị kia là Tanzan, dạy
triết tại trường Ðại học Hoàng gia, chẳng hề giử giới. Khi ngài đói thì
ăn, buồn ngủ thì đánh một giấc dù ban ngày.

Một hôm Unsho đến viếng Tanzan, và thấy vị này đang uống rượu.

"Chào sư huynh,ẽ Tanzan lên tiếng. "Uống cùng tôi một chén chăng?ẽ

"Tôi chẳng bao giờ uống rượu!" Unsho dõng dạc bảo.

"Kẻ không biết uống rượu chẳng phải là người," Tanzan nói.

"Này, Sư
huynh gọi tôi không phải là người chỉ vì tôi không say sưa ư!" Unsho bất
bình lớn tiếng. "Nếu không phải là người, tôi là gi vậy?ẽ

"Một ông Phật," Tanzan trả lời.
 

 

14. Con Ðường Bùn Lầy

Một hôm
Tanzan và Ekido cùng đi trên một con đường lầy lội. Cơn mưa nặng hạt vẫn
còn rơi. Qua một khúc quanh, họ gặp một người thiếu nữ xinh đẹp trong
bộ kimono với đai lưng bằng lụa, ngập ngừng không băng qua đường được.

"Này cô bé," vừa nói xong, tức thì Tanzan bế cô gái sang bên kia đường.

Ekido
không trò chuyện nữa cho mãi đến đêm khi hai người đến trú ở một ngôi
chùa. Không còn chịu được nữa Ekido phàn nàn với Tanzan: "Chúng ta là
tăng sĩ, không được đến gần phụ nữ, nhất là con gái trẻ đẹp. Nguy him
lắm. Tại sao sư huynh lại phạm giới?"

"Ủa, tôi đã để cô gái ở đấy rồi mà," Tanzan nói. "Sư huynh còn mang cô ấy theo ư?"
 
15. Shoun Và Mẹ

Shoun đã
trở thành một thiền sư của phái Soto. Cha ngài qua đời khi ngài còn là
một thiền sinh, để lại một mẹ già ngài phải chăm nom. Mỗi khi đến thiền
đường ngài đều đưa mẹ theo. Vì mẹ ngài luôn ở bên cạnh, cho nên khi
viếng các tự viện, ngài không thể ngụ cùng chư tăng. Ngài xây một thảo
am kế cận để được săn sóc cho mẹ. Ngài thường chép kinh kệ để sinh sống.
Khi Shoun mua cá cho mẹ, kẻ chợ đều mĩa mai, bởi nghĩ rằng ngài phạm
giới, nhưng ngài bõ ngoài tai. Tuy vậy, mẹ ngài lại đau lòng khi thấy
mọi người đàm tiếu con mình. Sau rốt bà bảo Shoun: "Mẹ nghĩ mẹ có thể
trở thành ni cô và ăn chay được." Bà liền thực hành và tu học.

Shoun rất
thích nhạc và đã từng là bậc thầy về đàn tranh. Mẹ ngài cũng biết chơi
đàn tranh. Có nhiều đêm trăng tròn, hai mẹ con thường hòa đàn với nhau.

Một đêm có
người con gái đi ngang nhà và nghe được tiếng đàn, liền mời ngài đến
nhà nàng đánh đàn vào đêm sau. Ngài nhận lời. Vài ngày sau, ngài gặp cô
gái ngoài phố và cám ơn nàng về lòng hiếu khách. Mọi người đều cười chế
nhạo vì người thiếu nữ đó là gái giang hồ.

Một ngày
kia Shoun phải đến thuyết pháp ở một ngôi chùa xa. Vài tháng sau, ngài
trở về và được tin mẹ vừa mất. Người quen không biết ngài ở đâu để báo
tin, nên tiến hành tang l.

Shoun bước đến, dùng gậy gõ lên quan tài. "Mẹ ơi, con đã về đây," ngài nói.

"Con ạ, mẹ vui lắm khi thấy con trở về," ngài tự trả lời.

"Vâng, con cũng vui lắm," Shoun trả lời. Rồi ngài tuyên bố cùng mọi người: "Tang l đã xong. Xin chôn cất tử tế."

Khi Shoun
về già, ngài biết không còn sống được bao lâu, liền gọi môn đồ đến vào
một buổi sáng rồi bảo rằng ngài sẽ viên tịch vào buổi trưa. Ðốt hương
trước di ảnh của mẹ và sư phụ, ngài viết một bài kệ:

Ta đã cố sống cho trọn vẹn trong năm mươi sáu năm,

Rong ruỗi trên đời.

Bây giờ mưa đã tạnh và mây đang tan,

Có gương trăng tròn trong bầu trời xanh.

Môn đệ của ngài vây quanh tụng kinh, và Shoun ra đi trong tiếng kinh cầu.
 
 16. Không Xa Cõi Phật

Một sinh viên đại học đến thăm Gasan và hỏi: "Có bao giờ ngài đọc Thánh kinh không?

"Không, hãy đọc cho ta nghe," Gasan bảo.

Người sinh
viên mở cuốn Thánh kinh và đọc một đoạn ở phần Thánh Ma-thi-ơ
(Matthew): "Còn về đồ mặc, sao các ngươi lo lắng làm chi? Hãy gẫm xem
hoa huệ ngoài đồng lớn lên thế nào: chẳng lao khổ, chẳng kéo chỉ, nhưng
ta nói cùng các ngươi, dẫu Sa-lô-môn vinh hiển cả thể, cũng không mặc
được bằng một trong những hoa ấy... Vậy nên, chớ lo lắng chi về ngày
mai, vì ngày mai sẽ tự lo lắng cho ngày mai."

Gasan bảo: "Ai đã nói được những lời đó, ta cho là kẽ giác ngộ."

Người sinh
viên đọc tiếp: "Hãy xin, sẽ cho, hãy tìm, sẽ gặp; hãy gỏ, sẽ mở cho. Vì
hai xin thì được, ai tìm thì gặp, ai gỏ thì được mở cho."

Gasan nhận xét: "Thật tuyệt. Ai nói điều ấy không xa cõi Phật là bao."

Lời Dạy Dè Xẻn

Một bác sĩ trẻ ở Ðông kinh tên là Kusuda gặp một người bạn đang học thiền. Anh bác sĩ trẻ hỏi thiền là gì.

"Tôi không
thể nói được," người bạn trả lời, "nhưng có một điều chắc chắn là nếu
anh ngộ được thiền thì anh không còn sợ chết nữa."

"Ðược," Kusuda nói. "Tôi sẽ thử xem. Vậy tìm thiền sư ở đâu?"

"Ðến thầy Nan-in," người bạn bảo.

Thế là Kusuda tìm đến Nan-in, mang theo con dao bén để xem thiền sư có thực không sợ chết.

Khi Nan-in trông thấy Kusuda, ngài lên tiếng: "Chào ông bạn. Khỏe không? Chúng ta đã lâu không gặp!"

Kusuda sửng sốt, bảo: "Chúng ta không từng biết nhau mà."

"Ồ! đúng
thế," Nan-in trả lời "Tôi nhầm ông với một vị bác sĩ khác thường đến đây
học thiền." Với sự khởi đầu như vậy, Kusuda mất cơ hội thử thách vị
thiền sư, anh ngập ngừng hỏi xem nếu anh ta có thể học thiền được không?

Nan-in bảo "Thiền chẳng khó. Nếu ông là thầy thuốc, hãy chửa trị bệnh nhân với từ tâm. Ðó là Thiền.

Kusuda trở
lại viếng Nan-in ba lần và mỗi lần đều được dạy cùng một câu. "Một
người thầy thuốc chớ nên phí thì giờ ở đây. Hãy trở về chăm sóc bệnh
nhân.ẽ

Kusuda vẫn
chưa hiểu tại sao lối dạy như vậy có thể giúp cho người học đạo không
sợ chết. Ðến lần thứ tư anh phàn nàn: "Bạn tôi bảo tôi rằng khi học
thiền người ta không còn sợ chết nữa. Mỗi lần tôi đến đây ngài đều bảo
tôi phải về chăm sóc bệnh nhân. Việc đó thì tôi rành lắm rồi. Nếu thiền
chỉ có vậy thì tôi sẽ không đến thăm ngài nữa."

Nan-in mĩm cười và vỗ vai người bác sĩ. "Tôi đã quá khắc khe với ông. Ðể tôi cho ông một công án."

Ngài dạy Kusuda quán tưởng về KHÔNG của Joshu (Triệu Châu), bài đốn ngộ đầu tiên trong cuốn Vô Môn Quan.

Hai năm
liền, Kusuda quán tưởng đến công án KHÔNG. Khá lâu anh tưởng chừng đãõ
ngộ được chân tâm, nhưng thiền sư vẫn bảo: "Ông chưa đạt đến.ẽ

Kusuda
tiếp tục quán chiếu thêm một năm rưỡi nữa. Tâm bắt đầu định. Các vấn nạn
được giải tỏa. KHÔNG trở thành chân lý. Anh ta chăm sóc bệnh nhân tốt
hơn, mà chính anh cũng chẳng hề biết đến, anh đã không còn bận tâm đến
sự sống và chết nữa. Từ đó mỗi khi anh đến thăm Nan-in, vị sư già chỉ
mĩm cười.
 
18. Ngụ Ngôn

Trong
Kinh, Ðức Phật có dạy một câu chuyện ngụ ngôn như sau: Một người đi qua
một cánh đồng và gặp một con hổ . Anh ta bõ chạy, con hổ đuởi theo. Ðến
một bờ vực sâu, anh chụp được một sợi dây leo và đu lững lơ gần bờ vực.
Bên trên con hổ đang cúi xuống đánh hơi. Run sợ cuống cuồng, anh nhìn
xuống đáy vực sâu lại thấy một con hổ khác đang nhe răng nhìn lên.

Bỗng lại
xuất hiện hai con chuột, một trắng một đen đang gậm nhấm sợi dây leo.
Chợt anh thấy một quả dâu chín mọng bên cạnh. Một tay nắm chặt dây, tay
kia nhặt quả dâu bỏ vào miệng. Chao ôi sao nó ngọt thế!

19. Nhất Ðế

Nếu ai đến
thăm thiền viện Obaku ở Kyoto đều nhìn thấy một bảng gỗ khắc chữ đại
triện "Nhất Ðế" trên cỗng. Ðối với người biết thưởng thức lối viết chân
phương ai cũng đều tấm tắt khen ngợi là một tuyệt tác. Nó được viết bởi
thiền sư Kosen hai trăm năm trước.

Thực ra
ngài viết trên giấy, rồi nghệ nhân mới dựa theo khắc trên gỗ thật lớn.
Khi Kosen viết thảo thì một thiền sinh đã đứng bên cạnh mài cả hàng mấy
hủ mực lớn tướng, và cũng bạo dạn không ngừng phê bình lối viết của sư
phụ.

"Chưa được," Y thưa với Kosen sau bản thứ nhất.

"Cái này thì thế nào?ẽ

"Còn kém, tệ hơn bản trước nữa," đệ tử phê.

Kesen kiên nhẫn viết bản này qua bản khác cho đến khi đếm được tám mươi tư bản với chữ "Nhất Ðế" chồng chất mà đệ tử vẫn chê.

Ðến một
lúc thiền sinh trẻ kia bước ra ngoài trong chốc lát, Kosen nghĩ: "Bây
giờ là lúc ta thoát ra khỏi cái dòm chừng của nó," và ngài phóng bút
viết liền tay với tâm thơ thới chữ "Nhất Ðế." Quay vào, nguời đệ tử reo
lên: "Tuyệt tác."

20. Lời Mẹ Dạy

Jiun, một
vị Thiền sư phái Shingon, vốn là một học giả chữ Phạn thời Tokugawa. Lúc
còn là thiền sinh, ngài hay thuyết giảng cho các đồng môn.

Khi hay
tin, mẹ ngài liền viết cho ngài một lá thư: "Con ạ, Mẹ không tin rằng
khi con hiến mình vào cửa Phật là cốt để trở thành một cuốn tự điển
sống. Biện bác, sành sõi, vẽ vang và tự màn chẳng đi đến đâu. Mẹ muốn
con hãy dẹp cái trò lên lớp đó đi. Hãy dọn mình tĩnh tu trong một tiểu
viện ở chốn thâm sơn cùng cốc. Dành mọi thì giờ cho việc thiền quán, may
ra con mới ngộ được chánh đạo.