Chương 39

VÔ CÙNG TẬN

♦

Đám mây, Tàu vũ trụ, và hơn thế nữa

♦

iPad2

Ngay từ trước khi iPad được tung ra thị trường, Jobs đã suy
nghĩ về những gì cần có ở chiếc iPad 2. Nó cần những chiếc camera ở mặt trước
và mặt sau - tất cả mọi người đều biết điều này sẽ đến - và chắc chắn là ông muốn
nó mỏng hơn. Nhưng có một vấn đề thứ yếu mà ông tập trung vào trong khi hầu hết
mọi người đều không nghĩ đến: Những chiếc vỏ bao mà mọi người sử dụng đã che hết
những đường nét tuyệt đẹp của iPad cũng như màn hình. Cái gì đáng phải làm mỏng
đi thì họ lại làm to lên. Họ khoác một lớp áo tẻ ngắt lên một thiết bị đáng ra
phải thần kỳ về mọi mặt.

Vào thời điểm đó, ông đọc được một bài báo về nam châm, bèn
cắt nó ra và đưa cho Jony Ive. Nam châm có một cái lõi hấp dẫn có thể được tập
trung vào một cách chính xác. Có lẽ chúng có thể được sử dụng để sắp thẳng hàng
một lớp vỏ tháo ra được. Bằng cách đó, nó có thể bám vào mặt trước của chiếc
iPad mà không nhấn chìm cả thiết bị. Một người trong nhóm của Ive đã tìm ra
cách chế tạo một chiếc vỏ tháo rời có thể nối với một bản lề nam châm. Khi bạn
bắt đầu mở nó ra, màn hình sẽ hiện lên giống như gương mặt cười của một em bé bị
cù, sau đó vỏ bao sẽ gấp lại thành một giá đỡ.

Phát kiến này không có gì là công nghệ cao, mà hoàn toàn chỉ
là cơ học. Nhưng nó thật sự rất thú vị. Nó cũng là một ví dụ nữa cho thấy khát
khao của Jobs muốn có được một thể thống nhất hoàn toàn: Lớp vỏ bao và chiếc
Ipad được thiết kế cùng nhau sao cho tất cả các nam châm và bản lề đều nối với
nhau trơn tru. Chiếc iPad 2 sẽ có rất nhiều cải tiến, nhưng chiếc vỏ bao táo bạo
này, thứ mà hầu hết các CEO khác chẳng bao giờ để ý đến, sẽ là thứ đem đến nhiều
hài lòng nhất.

Bởi Jobs còn đang nghỉ chữa bệnh nên ông không được trông đợi
sẽ có mặt tại buổi ra mắt chiếc iPad 2, dự tính là vào ngày 2 tháng 3 năm 2011 ở
San Francisco. Nhưng khi giấy mời được phát ra, ông bảo tôi rằng tôi nên cố gắng
đến tham dự. vẫn là cảnh thường thấy: các giám đốc cấp cao của Apple ở hàng đầu
tiên, Tim Cook ngồi nhai những thanh kẹo tăng lực, và hệ thống âm thanh phát ầm
ĩ các bài hát của the Beatles rất phù hợp, cuối cùng là những bài “You Say You
Want a Revolution” (Bạn nói rằng bạn muốn một cuộc cách mạng) và “Here Comes
the Sun” (Tiến đến mặt trời). Reed Jobs đến nơi vào phút chót cùng nên hai người
bạn cùng phòng đại học tỏ ra khá sững sờ.

“Chúng tôi đã nỗ lực với sản phẩm này trong một thời gian
dài, và tôi thực sự không muốn bỏ lỡ ngày hôm nay,” Jobs vừa nói vừa thong thả
bước lên bục, vẻ ngoài hốc hác đến đáng sợ nhưng trên môi là nụ cười vui vẻ.
Đám đông vỡ òa lên với những tiếng hò reo và tung hô.

Ông bắt đầu giới thiệu chiếc iPad 2 từ lớp vỏ bao mới. ông
giải thích: “Lần này, lớp vỏ bao và sản phẩm được thiết kế cùng nhau.” Sau đó,
ông chuyển sang đề cập lời chỉ trích đã giày vò ông bởi nó thực sự có ý đúng:
Chiếc iPad ban đầu đã tiêu thụ nội dung tốt hơn là tạo ra nội dung. Vì vậy,
Apple đã sửa lại hai ứng dụng sáng tạo tốt nhất dành cho Macintosh, GarageBand
và iMovie, và tạo ra những phiên bản mạnh mẽ cho iPad. Jobs cho thấy có thể soạn
nhạc và phối khí cho một bài hát, hoặc đưa nhạc và các hiệu ứng đặc biệt vào
video, và đăng tải hoặc chia sẻ các tác phẩm ấy dễ dàng như thế nào khi sử dụng
iPad.

Một lần nữa, ông kết thúc bài thuyết trình của mình bằng một
slide mô tả điểm giao nhau giữa Đường Khoa học Xã hội và Đường Công nghệ. Lần
này, ông đưa ra một trong những cách diễn đạt rõ ràng nhất trên cương lĩnh của
mình, rằng sự sáng tạo và đơn giản thực thụ đến từ việc tích hợp công cụ tổng
thể - phần cứng và phần mềm, nội dung và bề ngoài cùng kinh doanh - chứ không
phải để nó phải cởi mở và vỡ vụn như những gì đã xảy ra trong thế giới của máy
tính cá nhân Windows và giờ đây đang xảy ra với các thiết bị Android: Trong cốt
lõi của Apple, công nghệ là chưa đủ. Chúng tôi tin rằng chính công nghệ kết hợp
với nhân văn sẽ đem lại kết quả làm nức lòng chúng ta. Chẳng ở đâu điều này lại
đúng đắn hơn là trong trường hợp của các thiết bị sau máy tính cá nhân. Thiên hạ
đang đổ xô vào thị trường máy tính bảng này, và họ đang coi nó như chiếc máy
tính cá nhân thứ hai, trong đó phần cứng và phần mềm là do các công ty khác
nhau tạo ra. Kinh nghiệm của chúng tôi, và từng tế bào trong cơ thể

chúng tôi, khẳng định rằng đây không phải là cách tiếp cận
đúng đắn. Đây là những thiết bị sau máy tính cá nhân cần có trực giác hơn và dễ
sử dụng hơn máy tính cá nhân, và trong đó phần cứng, phần mềm và các ứng dụng cần
được kết hợp càng nhuần nhuyễn hơn so với máy tính cá nhân.

Chúng tôi nghĩ mình có cấu trúc thích hợp không chỉ về
Silicon, mà còn cả trong tổ chức của chúng tôi, để tạo nên những loại sản phẩm
này.

Nó là một cấu trúc đã ăn vào không chỉ tổ chức mà ông đã gây
dựng nên, mà còn vào chính tâm hồn ông.

Sau sự kiện ra mắt, Jobs như được tiếp thêm sinh lực. ông đến
khách sạn Four Seasons để ăn trưa cùng tôi, vợ ông, Reed và hai người bạn của
Reed ở Stanford. Lần này ông đã chịu ăn, dù vẫn hơi kén chọn. Ông gọi nước ép
hoa quả tươi, sau đó đã trả lại ba lần vì cho rằng mỗi lần đều là nước đóng hộp,
cùng một đĩa mì Ý trộn rau tươi mà ông đã đẩy ra xa chỉ sau một lần nếm. Nhưng
sau đó ông ăn một nửa đĩa salad cua Louie của tôi và gọi một đĩa đầy cho riêng
ông, tiếp theo là một cốc kem. Khách sạn tận tâm này thậm chí đã mang ra được một
cốc nước hoa quả đáp ứng được tiêu chuẩn của ông.

Ngày hôm sau ở nhà, ông vẫn rất hứng khởi. Ông đang lên kế
hoạch hôm sau sẽ bay một mình đến Kona Village, tôi bèn đề nghị được xem ông đã
cho những gì vào chiếc iPad 2 của ông để chuẩn bị cho chuyến đi. Trong đó có ba
bộ phim: Chinatown, The Bourne Ultimatum và Toy Story3. Ngoài ra, chỉ có một cuốn
sách mà ông đã tải xuống: The Autography of a Yogi, cuốn hướng dẫn thiền định
và duy linh mà ông đã đọc lần đầu hồi thiếu niên, sau đó đọc lại ở Ấn Độ và từ
đó trở đi đã đọc mỗi năm một lần.

Được nửa buổi sáng, ông quyết định là muốn ăn một thứ gì đó.
ông vẫn còn quá yếu để lái xe, vì vậy tôi đưa ông đến một quán cà phê trong một
khu mua sắm. Nơi đó đang đóng cửa, nhưng người chủ đã quen với việc Jobs gõ cửa
vào những thời gian như thế này và rất vui vẻ cho chúng tôi vào. Jobs nói đùa:
“ông ấy đã nhận sứ mệnh vỗ béo tôi.” Các bác sĩ yêu cầu ông phải ăn trứng vì đó
là nguồn protein chất lượng, vì vậy ông gọi món trứng tráng. “Sống chung với một
căn bệnh như thế này, cùng với tất cả những cơn đau, liên tục nhắc nhở anh đến
cái chết, và điều đó có thể có những tác động kỳ lạ tới não của anh nếu anh
không cẩn thận,” ông nói. “Anh không lên kế hoạch trước cho nhiều hơn một năm,
điều đó nghe thật tồi tệ. Anh cần ép bản thân lên kế hoạch như thể anh sẽ sống
nhiều năm nữa.”

Một ví dụ của lối suy nghĩ thần kỳ này là kế hoạch xây dựng
một chiếc du thuyền sang trọng của ông. Trước cuộc phẫu thuật cấy gan, ông và
gia đình thường thuê một chiếc tàu để đi nghỉ tại Mexico, Nam Thái Bình Dương
hoặc Địa Trung Hải. Trong rất nhiều những chuyến đi này, Jobs cảm thấy buồn
chán và bắt đầu ghét thiết kế của chiếc tàu, vì vậy họ sẽ rút ngắn chuyến đi và
bay đến Kona Village. Nhưng thỉnh thoảng chuyến đi cũng diễn ra tốt đẹp. “Chuyến
du lịch tuyệt vời nhất là lần chúng tôi đi xuôi bờ biển Italia, sau đó tới
Athens - nơi đó đúng là địa ngục, nhưng đền Parthenon thì thật tuyệt diệu - tiếp
theo là đến Ephesus ở Thổ Nhĩ Kỳ, ở đây họ có những nhà vệ sinh công cộng cổ đại
lát cẩm thạch cùng một khoảng ở giữa để các nhạc công biểu diễn.” Khi họ đến
Istanbul, ông nhờ một giáo sư sử học đưa gia đình mình đi thăm thú. Cuối cùng,
họ đến một nhà tắm kiểu Thổ Nhĩ Kỳ, nơi mà bài giảng của giáo sư đã mang lại
cho Jobs một cái nhìn thấu suốt về sự toàn cầu hóa của giới trẻ:

Tôi đã có được một khám phá thực thụ. Khi đó chúng tôi đều
đang mặc áo choàng tắm, rồi họ pha cà phê Thổ Nhĩ Kỳ cho chúng tôi. Giáo sư giải
thích rằng cà phê ở đây được làm ra khác biệt đến thế nào so với bất kỳ nơi nào
khác, và tôi chợt nhận ra: “Thì sao chứ?” Đâu có đứa trẻ nào quan tâm đến cà
phê Thổ Nhĩ Kỳ, kể cả bọn trẻ nước này? Tôi đã ngắm nghía giới trẻ ở Istanbul
suốt cả ngày. Tất cả bọn họ đều uống những gì mà giới trẻ trên thế giới uống,
và họ mặc quần áo trông như của hãng Gap, và họ đều đang dùng điện thoại di động.
Họ giống giới trẻ ở mọi nơi khác.

Tôi nhận ra rằng giờ đây với giới trẻ thì cả thế giới đều giống
nhau. Khi chúng tôi làm ra sản phẩm thì không có cái thứ gọi là điện thoại Thổ
Nhĩ Kỳ, hay máy nghe nhạc mà giới trẻ Thổ Nhĩ Kỹ thích thú sẽ chẳng khác gì cái
mà một thanh niên ở nơi khác sẽ muốn. Giờ đây chúng ta là một thế giới.

Sau niềm vui của chuyến đi đó, Jobs đã tiêu khiển bằng cách
bắt đầu thiết kế và sau đó là liên tục thiết kế lại một chiếc tàu mà ông nói là
ông muốn xây dựng một ngày nào đó. Khi trở bệnh vào năm 2009, ông suýt nữa đã hủy
bỏ dự án này. ông hồi tưởng lại: “Tôi đã cho rằng mình sẽ không còn sống khi nó
được hoàn thành. Nhưng ý nghĩ đó khiến tôi rất buồn, vì vậy tôi quyết định rằng
thiết kế sẽ là một thú vui, và có thể tôi sẽ có cơ may sống sót khi nó được
hoàn thành. Nếu ngừng thiết kế chiếc tàu ròi lại sống được hai năm nữa thì tôi
sẽ bực mình lắm. Vì vậy tôi vẫn cứ làm tiếp.”

Sau khi ăn trứng tráng ở quán cà phê, chúng tôi quay về nhà
ông, rồi ông cho tôi xem tất cả các mô hình và bản vẽ cấu trúc. Đúng như dự
đoán, chiếc du thuyền trông rất bóng bẩy và tối giản.

Sàn gỗ tếch nhẵn hoàn toàn và không hề được trang trí. Giống
như ở một cửa hàng Apple, các cửa sổ cabin đều là những khung lớn, gần như từ
sàn lên đến trần, còn khu vực sinh hoạt chính được thiết kế có những bức tường
kính dài mười hai mét và cao ba mét. ông đã nhờ kỹ sư trưởng của các cửa hàng
Apple thiết kế một loại kính đặc biệt có thể đóng vai trò cột chịu lực.

Cho tới khi đó, chiếc tàu đang được xây dựng dưới tay các
nhà đóng tàu Hà Lan là Feadship, nhưng Jobs vẫn đang loay hoay với thiết kế.
Ông nói: “Tôi biết rằng mình có thể sẽ chết và để lại cho Laurene một chiếc tàu
đang làm dở. Nhưng tôi phải làm tiếp. Nếu không, tức là một lời thừa nhận rằng
tôi sẽ chết.”

Ông và Powell sẽ tổ chức kỷ niệm 20 năm ngày cưới vài ngày
sau đó, và ông thừa nhận rằng đã có những lúc ông không đánh giá bà đúng như những
gì bà xứng đáng. Ông nói: “Tôi rất may mắn, vì ta chẳng thể nào biết được mình
đang dấn thân vào cái gì khi cưới. Ta chỉ biết dựa vào trực giác. Tôi đã làm
không thể tốt hơn, bởi Laurene không chỉ thông minh và xinh đẹp mà bà ấy hóa ra
còn là một người rất tốt.” ông rơi nước mắt trong chốc lát. ông nói về những
người bạn gái khác của mình, đặc biệt là Tina Redse, nhưng rồi khẳng định rằng
mình đã kết thúc ở đúng chỗ.

ông cũng nhìn nhận lại rằng mình đã ích kỷ và đòi hỏi đến thế
nào. “Laurene đã phải chịu đựng tính cách đó của tôi, cũng như chịu đựng bệnh tật
của tôi,” ông nói. “Tôi biết rằng sống với tôi không phải là một việc dễ dàng
gì cho cam.”

Một trong những thói ích kỷ của ông thể hiện ở chỗ ông có xu
hướng quên các ngày kỷ niệm và sinh nhật. Nhưng lần này, ông quyết định lên kế
hoạch thật bất ngờ. Họ đã làm đám cưới tại khách sạn Ahwahnee ở Yosemite, vì vậy
ông quyết định sẽ đưa Powell trở lại đó vào ngày kỷ niệm của họ. Nhưng khi Jobs
gọi đến thì nơi này đã được đặt kín chỗ. Ông bèn nhờ khách sạn tiếp cận những
người đã đặt căn phòng mà ông và Powell đã ở trước đây và xin họ hủy đặt. Jobs
hồi tưởng lại: “Tôi đề nghị trả tiền cho thêm một cuối tuần, nhưng người đó đã
tốt bụng và nói: "20 năm, mời ông lấy phòng, nó là của ông."”

Ông tìm lại ảnh cưới, do một người bạn chụp, và in ra những
bản lớn trên giấy bìa dày rồi đặt vào một chiếc hộp rất tao nhã. Ông tìm lại
trong chiếc iPhone của mình mẩu ghi chú mà ông đã soạn sẵn để cho vào chiếc hộp
và đọc to nó lên:

20 năm trước chúng ta không biết nhiều về nhau. Chúng ta đã
được trực giác mách bảo; ở bên em như thể đang ở trên thiên đường hạ giới. Tuyết
rơi khi chúng ta làm đám cưới ở khách sạn Ahwahnee. Năm tháng trôi qua, bọn trẻ
ra đời, đã có những giây phút hạnh phúc, những thời điểm khó khăn, nhưng chưa
bao giờ là những ngày tháng tồi tệ. Tình yêu và sự tôn trọng giữa chúng ta đã tồn
tại và nảy nở. Chúng ta đã cùng nhau trải qua thật nhiều khó khăn, và giờ đây
chúng ta đang ở đúng xuất phát điểm của mình 20 năm trước - già dặn hơn, khôn
ngoan hơn - với những nếp nhăn trên mặt và trong tim. Giờ đây chúng ta đã thấy
được biết bao niềm vui, nỗi buồn, bí mật và cả những điều kỳ diệu của cuộc sống,
và giờ đây chúng ta vẫn ở bên nhau. Chân anh vẫn chưa bao giờ chạm đất.

Đến cuối bài đọc, ông khóc đến không ngừng nổi. Khi đã lấy lại
bình tĩnh, ông nói thêm rằng ông cũng sẽ dành một tập ảnh cho mỗi đứa con của
mình. “Tôi nghĩ chúng sẽ thích được thấy rằng bố mình cũng có một thời trẻ
trung.”

iCloud

Năm 2001, Jobs đặt ra một viễn cảnh: Chiếc máy tính cá nhân
sẽ đóng vai trò “trung tâm số” của một loạt các thiết bị sống như máy nghe nhạc,
máy quay phim, điện thoại và máy tính bảng. Viễn cảnh này nhắm đến điểm mạnh của
Apple trong việc tạo ra các sản phẩm tích hợp dễ sử dụng. Chính vì vậy, Apple
đã biến từ một công ty sản xuất máy tính đắt tiền thành công ty công nghệ giá
trị nhất thế giới.

Năm 2008, Jobs đã khai triển viễn cảnh đó cho làn sóng tiếp
theo của thời đại số. Ông tin rằng trong tương lai, máy tính để bàn sẽ không
còn là trung tâm nội dung của bạn nữa, mà thay vào đó sẽ là “đám mây”. Nói cách
khác, nội dung của bạn sẽ được lưu giữ trên các máy chủ từ xa do một công ty mà
bạn tin tưởng quản lý, và bạn có thể truy cập nội dung đó trên bất kỳ thiết bị
nào, ở bất kỳ nơi đâu. ông sẽ mất ba năm để hoàn thiện được nó.

Ông bắt đầu với một bước đi sai lầm. Vào mùa hè năm 2008,
ông cho ra mắt một sản phẩm tên là MobileMe, một dịch vụ thuê bao đắt đỏ (99
đô-la mỗi năm) cho phép bạn cất giữ sổ địa chỉ, tài liệu, hình ảnh, video,
email và lịch trình của mình từ xa trong đám mây và đồng bộ nó với bất kỳ thiết
bị nào. Trên lý thuyết, bạn có thể dùng iPhone hoặc bất kỳ chiếc máy tính nào để
tiếp cận với mọi khía cạnh cuộc sống số của bạn. Tuy nhiên có một vấn đề lớn: Dịch
vụ này, theo cách nói của Jobs, chẳng ra gì. Nó rất phức tạp, các thiết bị
không đồng bộ hóa tốt, còn email và các dữ liệu khác thì ngẫu nhiên biến mất
trong thinh không. “MobileMe của Apple có quá nhiều lỗi để có thể tin cậy,” đó
là tiêu đề bài đánh giá của Walt Mossberg trên tờ Wall Street Journal.

Jobs rất tức giận, ông tập trung đội ngũ MobileMe trong khán
phòng của Apple, đứng trên bục và hỏi: “Ai có thể cho tôi biết mục đích của
MobileMe là gì?” Sau khi các thành viên đưa ra câu trả lời, Jobs vặc lại: “Thế
thì tại sao nó lại không làm được như vậy?” Trong vòng nửa tiếng đồng hồ sau
đó, ông tiếp tục nhiếc móc họ. “Các anh đã bôi nhọ danh tiếng của Apple,” ông
nói.

“Các anh nên ghét nhau vì đã gây thất vọng lẫn nhau.
Mossberg, người bạn của chúng ta, không còn viết những điều tốt đẹp về chúng ta
nữa.” Trước mặt tất cả những người ở đó, ông sa thải trưởng nhóm MobileMe và
thay thế bằng Eddy Cue, người đã giám sát tất cả các nội dung Internet tại
Apple. Như Adam Lashinsky của tờ Fortune đã nêu trong một bài mổ xẻ văn hóa
đoàn thể ở Apple, “Trách nhiệm được đảm bảo nghiêm ngặt.”

Đến năm 2010, có thể thấy rõ rằng Google, Amazon, Microsoft
và các công ty khác đều đang nhắm tới mục tiêu trở thành người giỏi nhất trong
việc lưu trữ tất cả nội dung và dữ liệu trong đám mây và đồng bộ hóa chúng vào
các loại thiết bị. Vì vậy Jobs tăng cường nỗ lực của mình. Mùa thu năm đó, ông
giải thích với tôi:

Chúng tôi phải là công ty quản lý mối quan hệ của các bạn với
đám mây - phát nhạc và video của bạn từ đám mây, cất giữ các bức ảnh và thông
tin của bạn, và thậm chí có thể là cả các dữ liệu bệnh lý của bạn nữa. Apple là
nơi đầu tiên có ý tưởng về chiếc máy tính trở thành một trung tâm số. Vì vậy
chúng tôi đã viết nên tất cả các ứng dụng đó - iPhoto, iMovie, iTunes - và cài
vào các thiết bị của mình như iPod, iPhone và iPad, và nó đã thành công vang dội.
Nhưng sau vài năm nữa, trung tâm này sẽ chuyển từ máy tính của bạn sang đám
mây.

Vì vậy, vẫn là chiến lược trung tâm số ấy, nhưng trung tâm sẽ
chuyển sang nơi khác. Điều đó có nghĩa là bạn sẽ luôn luôn có thể tiếp cận nội
dung của mình mà không cần phải đồng bộ hóa.