42

TUNKU MUỐN CHÚNG TÔI RA
ĐI

Tunku
đã ngã bệnh trong khi đang ở tại London vào giữa tháng 6/1965. Lim Kim San, một
người đã được Tunku đem theo trong phái đoàn dự Hội nghị cấp Thủ tướng, đã thăm
ông ta và viết thư cho tôi hay vào ngày 23/6:

“Ông
già đã nằm lì trên giường với căn bệnh zona và tinh thần rất sa sút. Chung
quanh ông lúc nào cũng có người, nhưng tôi cũng đã cố xoay xở để nói chuyện
được với ông. Ông vẫn nghĩ nên có một cải tổ nhưng chưa biết phải nên theo kiểu
nào, cùng lúc đó ông cũng lại nghĩ chẳng có gì phải gấp rút cả và có thể thực
hiện điều đó sau khi giải quyết được cuộc chiến đối đầu của Indonesia.

Ông
chưa bàn bạc gì về điều này với bất kỳ ai ở đây và tôi hoàn toàn tin tưởng vào
ông, bởi khi tôi gặp Arthur Bottomley (Bộ trưởng Bang giao Khối Thịnh vượng
Chung) tại Hội nghị Khối Thịnh vượng Chung, ông ta đã nói với tôi rằng báo cáo
từ Malaysia gửi về cho ông cho thấy mọi chuyện đều êm thắm và người Malay,
ngoại trừ một số phần tử cực đoan, những người mà ông cho là Tunku và/hoặc
Razak đã kiểm soát chặt chẽ trong tay, giờ đây chẳng còn mấy kích động nữa, và
tình hình cũng đã lắng dịu nhiều rồi. Ông ta còn được biết rằng thậm chí những
tay quá khích cũng đang chùn tay, và với việc Tunku vắng mặt, không ai trong số
họ dám gây ra chuyện gì vì sợ bị kết tội là lợi dụng sự vắng mặt và lúc bệnh
tật của Tunku. Tôi đã nói với ông ta (Bottomley) rằng rắc rối thường xảy ra mỗi
lần Tunku vắng mặt. Nhưng ông bảo đừng lo… Ông ta tốt bụng và vui là được gặp
tôi và mãi cho tới lúc cuộc họp được triệu tập trở lại thì chúng tôi mới chấm
dứt chuyện trò với nhau…”

Sau
khi từ London trở về vào đầu tháng 7, Kim San đã đến gặp tôi và mô tả tâm trạng
của Tunku. Tunku đã nói rằng: “Ông có thể nói với Thủ tướng của ông rằng ông ta
có thể độc lập dự Hội nghị Thủ tướng vào kỳ tới.” Tôi có hỏi ông ta nói như vậy
là sao. Sẽ có một cuộc cải tổ lại chăng? Singapore sẽ trở thành một tiểu bang
đặc biệt trong khối liên hiệp chăng? Kim San hoàn toàn không hiểu hết ý nghĩ có
trong đầu của Tunku. Những năm sau này, khi ghi lại chuyện đời tôi vào năm
1981, tôi đã gửi cho ông bản sao bức thư đề ngày 23/6/1965 của ông. Ông đã luận
rằng: “Khi hồi tưởng lại, như tôi cũng đã nói với ông nhiều lần, Tunku đã gián
tiếp muốn nói rằng ông sẽ để cho Singapore độc lập. Tôi quá chậm tiêu nên không
nắm bắt được ý nghĩa của một số nhận xét của ông ta.” Kim San chỉ chú tâm đến
khả năng cải tổ nên không để ý đến những ngụ ý lớn hơn trong các phát biểu hàm
súc của Tunku. Tại London, ông được gặp Tunku có một lần, điều ấy có nghĩa rằng
ngay từ ngày 23/6/1965 đó, Tunku đã nghĩ đến chuyện chia tách hoàn toàn rồi.

Cùng
lúc đó Keng Swee đã sang Đức hơn một tháng để chữa bệnh. Vào trung tuần tháng
7, ông đã gặp tôi và nói rằng ông đã gặp Razak tại tư dinh của ông ta và bất
ngờ gặp cả Ismail lẫn Ja’afar Albar cũng có mặt ở đó nữa. Ông nói Razak muốn
bàn luận một cuộc cải tổ có thể giúp cho cả hai bên thoát khỏi chuyện có thể
trở thành một đụng độ tai hại.

Tôi
đã thảo luận với Keng Swee về mọi khả năng có thể có được và quyết định rằng
nên cố gắng làm bất kỳ việc gì nếu nó giúp ta tránh được chuyện xung đột chủng
tộc. Keng Swee đã gặp Razak và Ismail lần nữa tại Kuala Lumpur vào ngày 20/7.
Ông bảo với họ rằng chỉ có tôi, Lim Kim San và Eddie Barker biết những cuộc nói
chuyện của ông với Razak mà thôi. Chin Chye và Raja quá bận bịu với Hội nghị
Đoàn kết Malaysia nên chẳng để ý gì đến bất kỳ chuyện cải tổ nào. Ông quả quyết
với Razak rằng tôi có khả năng dẫn dắt PAP nếu như công việc được xử trí đúng
đắn, nhưng nếu thông tin bị tiết lộ sớm thì sẽ làm hỏng chuyện.

Thế
rồi Keng Swee yêu cầu tôi viết cho ông một giấy ủy quyền để tiếp tục thương
lượng và thỏa thuận những cải tổ mà ông có thể đạt được, kể cả chuyện, theo như
ông nói, “độc lập” khỏi liên bang. Tôi sợ sẽ có rắc rối nếu như các cuộc hội
đàm bị lộ sớm, nhất là với người Anh, họ chống bất kỳ sự cải tổ nào, và kế đến
Raja, Chin Chye và Pang Boon, vốn sẽ không bằng lòng với bất kỳ sự thoát ly nào
khỏi sinh hoạt chính trị tại bán đảo Malaysia, nơi chôn nhau cắt rún của họ và
có gia đình của họ đang ở. Tôi đã viết một công hàm ủy quyền cho Keng Swee thảo
luận với Razak, Ismail và những Bộ trưởng liên bang khác có thẩm quyền tương
đương liên quan tới các vấn đề này, về bất kỳ đề xuất nào cho mọi sự cải tổ
hiến chế của Malaysia.

Keng
Swee trở về và báo cáo rằng Razak muốn có một sự ly khai hoàn toàn. Razak nêu
ra hai điểm: thứ nhất, ông ta muốn Keng Swee xác nhận rằng tôi đồng tình. Keng
Swee đã trả lời rằng: “Vâng, nếu như điều đó được thực hiện nhanh, trước khi
ông Lee có cam kết và tham dự sâu đậm vào Hội nghị Đoàn kết khiến ông ta không
thể rút ra được.” Ismail đồng ý về điểm này. Razak có vẻ vừa nhẹ người vừa hoài
nghi bởi, theo lời Keng Swee kể, ông bán tin bán nghi là tôi có thể phản đối ý
tưởng đó. Keng Swee nói rằng tôi đủ thực tế để thấy rằng chuyện xung đột đang
rất dễ xảy ra và các hậu quả thì thật khó lường.

Điểm
thứ hai Razak nêu ra là việc độc lập khỏi khối Malaysia phải là một bước đi có
phối hợp. Nói khác đi, PAP phải ủng hộ chuyện này. Ông ta đề nghị Liên bang và
Singapore cùng cho người Anh biết ý định của cả hai bên. Ông ta cảm thấy họ sẽ
đồng tình nếu chúng ta cùng kiên định với nhau. Keng Swee vạch ra rằng cách làm
như vậy là sẽ thất bại. Người Anh sẽ nhất quyết chống lại chuyện chia tách. Ông
ta đã nhắc cho họ nhớ là Antony Head và nhóm của ông ta đã cản trở đến mức nào
đối với chuyện cải tổ kém triệt để lắm mà chúng tôi đã đồng ý với Tunku hồi
tháng 2. Keng Swee hối thúc rằng phải thông báo cho người Anh biết chuyện ly
khai như một sự đã rồi khi quốc hội tái nhóm vào ngày 9/8.
Trước tiên phải có các tu chính hiến pháp cần thiết chấp nhận cho Singapore độc
lập, với ba vòng thảo luận tiến hành trong cùng ngày đó. Ismail sẵn lòng đồng ý
về chuyện này. Razak thì rất vui và nói rằng chiến thuật của PAP có lẽ là tốt
nhất. Keng Swee nói thêm rằng ông thấy không có gì bất tiện nếu như Ngài Head,
với tư cách cao ủy Anh tại Malaysia, được thông báo về những ý định của chúng
ta vào lúc 9 giờ 30 sáng ngày hôm đó, đúng nửa giờ trước khi dự luật độc lập
được trình ra trước quốc hội. Mọi người đều đồng tán thành ý kiến này.

Ismail
nói có hai văn kiện cần phải được thảo ra: một tu chính hiến pháp cho phép
Singapore có thể rút ra khỏi Liên bang, và một đạo luật dựa theo bản tu chính
đó cho phép Singapore được độc lập. Vì lợi ích an ninh, không nên cho phép các
công chức can dự vào việc này, và ông ta hỏi chúng tôi có thể làm được không.
Ismail và Razak sẽ phải suy nghĩ kỹ về những thủ tục hiến định cần thiết. Keng
Swee đã nói rằng Eddie (Bộ trưởng tư pháp của Singapore) sẽ cố gắng thảo chúng trong
vòng một tuần đến mười ngày, điều đó cũng được họ đồng ý. Keng Swee nhấn mạnh
cho họ nhớ sự cần thiết phải giữ bí mật, và nói thêm riêng với Ismail rằng
không được hé bất cứ điều gì về chuyện này, nhất là đối với các công chức ngoại
kiều của ông ta.

Keng
Swee có cảm giác rằng Razak cảm thấy rất nhẹ nhõm và cám ơn riêng ông ta về
việc ủng hộ giải pháp này. Ông thực sự tin tưởng điều này sẽ không chỉ ngăn
chặn được tai họa, vốn giờ đây đang cứ như chỉ mành treo chuông, mà nó còn giúp
chấm dứt sự căng thẳng và nỗi khốn khổ mà ông ta đã phải chịu đựng suốt mấy
tháng nay. Chuyện này diễn ra trong chỉ có nửa giờ đồng hồ, nhưng sau đó họ còn
dành ra thêm 20 phút để chuyện phiếm với nhau, bởi Razak đã yêu cầu
Keng Swee không nên về quá sớm như vậy. Ông ta cũng cho một xe cảnh sát đưa
Keng Swee đến tận phòng đợi của sân bay để tránh các ký giả.

Ngay
sau khi Keng Swee báo cáo cho tôi cuộc họp đó, tôi đã gặp Eddie tại văn phòng
của mình. Công việc cần được xử trí hết sức cẩn thận đến độ tôi không dám chắc
ông Bộ trưởng Tư pháp của chúng tôi có phải là người xứng đáng nhất để làm
chuyện này không. Có thể ông ta không giữ kín được. Đích thân Eddie đến thư
viện luật của trường Đại học Singapore để tra tìm các án lệ, và gặp được một
trường hợp ly khai trong Liên bang West Indies. Để giới hạn số người cần biết,
ông không dùng đến trợ lý riêng của mình, mà đọc các phác thảo cho Wong Chooi
Sen, thư ký của nội các, chép. Đó là một người trung thành và kín đáo không ai
nghi ngờ được. Chỉ có vài người khác được biết chuyện này là Stanley Stewart,
giám đốc Sở Dân sự vụ, và George Bogaars, giám đốc Sở đặc vụ. Tôi đã cho gọi
Bogaars để biết chắc ông ta có bảo đảm ngăn chặn được bất kỳ mối đe dọa nào của
những người cộng sản trong một Singapore độc lập hay không, một khi chúng tôi
không cho phép họ tái lập lại tổ chức. Ông quả quyết chúng tôi có thể làm được.

Eddie
thảo ra hai văn kiện, nhưng tôi yêu cầu ông thảo thêm một văn kiện thứ ba, bản
tuyên ngôn độc lập. Tôi trao các bản phác thảo này cho Choo. Tôi vẫn chưa ưng ý
về chúng lắm. Tôi muốn thỏa thuận của chúng tôi với bang Johor mà chúng tôi phụ
thuộc rất nhiều về nguồn cung cấp nước, được đưa vào trong các văn kiện này và
được cả hai chính phủ chuẩn y như một thỏa ước chính thức. Tôi thì quá căng
thẳng, và đã bảo Choo, một luật sư giỏi về hợp đồng chuyển nhượng, tìm ra một
phương cách êm đẹp để đạt được chuyện này. Sau khi cô làm xong, tôi duyệt các
bản phác thảo trao cho Eddie để trình cho Razak. Mặc dù chưa có gì là chắc
chắn, tôi vẫn quyết định đi nghỉ như đã định và chờ xem Tunku có muốn tiếp tục
trong chuyện ly khai hay không, hay rồi ông sẽ thay đổi ý định.

Có
những lý do để nghi ngờ điều ấy. Ngay mới tuần trước đây, Tan Siew Sin đã đến
thăm Singapore để dự cuộc họp của Hội Liên hiệp Sinh viên Đại học và phát biểu
rằng chính quyền trung ương sẽ thi hành quyết định đóng cửa Ngân hàng Trung
Quốc tại Singapore vào tháng sau. Bất chấp những phản kháng bán chính thức trên
Đài truyền thanh Bắc Kinh, ông phủ nhận chuyện đóng cửa này sẽ ảnh hưởng đến
mậu dịch giữa Malaysia và Trung Quốc. Điều đó cho thấy chẳng có ý hướng nào về
chuyện chia tách cả, huống chi là chuyện cho Singapore ly khai hẳn ra khỏi
Malaysia. Kế đó là Razak, trong chuyến du lịch các đảo miền Nam vào ngày 25/7,
đã đưa ra những phát biểu thiên vị có tính toán nhằm khuấy động tinh thần của
người Malay chống lại PAP, khi nói rằng tinh thần thiếu hợp tác của chính phủ
chúng tôi đã khiến cho Kuala Lumpur khó lòng triển khai được chương trình phát
triển nông thôn đến tận người dân Malay ở đây. Nước đi ác ý không cần thiết này
cũng khiến tôi lo âu tự hỏi không biết Keng Swee có hiểu và báo cáo đúng về
Razak trong chuyện ông ta thật sự muốn Singapore tách ly hoàn toàn ra khỏi
Malaysia hay không. Có điều gì đó đang xảy ra. Thực ra, có thể biết đâu họ đang
thăm dò phản ứng của quần chúng với ý định đình chỉ hiến pháp và chỉ định một
thống đốc thì sao? Hoặc đang tính toán điều gì đó bất lợi cho chúng tôi?

Keng
Swee cũng lo. Ông không an tâm trước cả một gánh nặng và trách nhiệm mà ông ta
phải chịu nếu như kế hoạch bị tiết lộ hay hủy bỏ. Khi tôi chuẩn bị quyển sách
này vào năm 1994, ông có cho phép tôi được nghe các cuộn băng ghi âm của ông
trong thời điểm 1980–81, và tôi biết được rằng ông chưa hề hối thúc Razak phải
có một sự dàn xếp lại có tính chất nới lỏng hơn như tôi đã yêu cầu ông ta. Ông
biết họ muốn gạt Singapore ra khỏi quốc hội của họ, và đi tới cùng ý muốn của
họ là chúng tôi phải ly khai. Keng Swee cũng nói rằng ông muốn tôi viết ủy
quyền bởi ông sợ tôi sẽ ngần ngại chuyện ly khai.

Keng
Swee đã đến thăm Razak tại Nhà khách Liên bang ở Singapore vào ngày 27/7 và
khám phá ra rằng ông ta đã suy nghĩ lại về chuyện ly khai. Keng Swee một lần
nữa lại thấy ông ta ngần ngừ và thay đổi quan điểm liền liền. Ông than là bị
chứng mất ngủ và có vẻ rầu rĩ lẫn nản chí. Trong cuộc chuyện trò dông dài trong
90 phút, ông ta nói đã viết cho Tunku biết về các bàn bạc của họ ba ngày sau
cuộc họp sau cùng của họ, và giờ đây chuyện quyết định là tùy ở Tunku, nhưng
phải mãi tới ngày 4/8 thì Tunku mới về nước. Razak không nghĩ là Tunku sẽ nhanh
chóng thông qua vấn đề, và nghi ngại không biết có thể sắp xếp được chuyện dự
luật độc lập được hay không vào ngày 9/8 đó – bởi một lẽ, còn phải tham khảo ý
kiến của nhiều người khác nữa, như các tiểu vương chẳng hạn.

Thế
rồi ông ta bày tỏ những lo lắng về hậu quả của chuyện Singapore độc lập – giả
sử chẳng hạn chính phủ nước này giao du với Bắc Kinh thì sao? Razak cũng nêu
những ý kiến hoàn toàn không thể chấp nhận được về chuyện quốc phòng, khi ông
ta nói rằng người Malaysia sẽ phải chỉ huy quân đội Singapore. Keng Swee đã nói
với ông ta là điều này không thể được. Chúng tôi sẽ tuyển mộ và duy trì quân
đội riêng của mình, nhưng vì mục đích hành động, nó sẽ được đặt dưới quyền của
bất kỳ ai nắm quyền chỉ huy toàn bộ các lực lượng Malaysia chống lại Indonesia.
Razak nói: “Ồ. Vậy thì hệ thống hiện nay sẽ được duy trì, tức là chúng tôi chỉ
huy quân đội của các ông, có phải không nào?” Để ông ta không phải nghi ngại
thêm về chuyện này, Keng Swee không nói rõ ra rằng cách dàn xếp này sẽ chỉ có
giá trị trong thời kỳ xảy ra cuộc chiến đối đầu mà thôi.

Kế
đó Razak đã nói rằng độc lập cho Singapore có nghĩa là một thắng lợi lớn của
Sukarno. Có phải chúng ta đang muốn giúp cho Sukarno lên tinh thần không? Tại
sao không có một sự tách ly từng phần? Keng Swee nói với ông ta rằng chúng tôi
sẵn lòng làm theo ý ông, ngay cả việc tiếp tục y như hiện nay. Keng Swee nói
rằng vị trí của Singapore đang ngày càng mạnh lên với sự ủng hộ của các nước
trong Khối Thịnh vượng chung. Điều này khiến Razak không vui thêm, và ông ta
chuyển sang nói rằng không còn có giải pháp nào khác hơn là chia tách hoàn toàn
– nhưng rồi bỏ ý đó và nói về một dạng liên bang nào đó trong đó Kuala Lumpur
kiểm soát quốc phòng và ngoại giao.

Keng
Swee nhấn mạnh rằng phải có một quyết định sớm, trước khi việc can dự của chúng
tôi vào Hội nghị Đoàn kết Malaysia trở thành điều không thể đảo ngược được,
nhưng tuy đã đồng ý về điều này, Razak vẫn tiếp tục lặp lại những ý kiến phản
bác đối với toàn bộ kế hoạch: Tan Siew Sin thì chống đối chuyện tách ly, và sự
ủng hộ nói chung của UMNO về chuyện này cũng không thể tự nhiên mà có được. Ông
ta lo ngại chuyện chống đối. Nhưng mặt khác lực lượng quân đội và cảnh sát hiện
nay lại chẳng đủ để khống chế được các cuộc rối loạn nếu như Singapore vẫn còn
trong khối Malaysia, do vậy, tốt hơn hết, ly khai có lẽ là giải pháp duy nhất.
Ông ta hỏi Keng Swee xem ông ta có thể đề nghị một phương cách khác có được
không. Keng Swee trả lời rằng không.

Thế
nhưng, qua báo chí, Razak lại kêu gọi chính phủ Singapore hãy cộng tác chặt chẽ
với Kuala Lumpur để thực thi các kế hoạch phát triển dành cho người Malay. Tôi
bắt đầu lo ngại lại sẽ có chuyện xung đột lần nữa.

Tôi
vẫn không chắc chắn lắm về chuyện gì sẽ xảy ra, cho dù đó là một cuộc cải tổ,
một cuộc ly khai, hay một cuộc xung đột, lúc Philip Moore đến thăm từ biệt tôi
vào ngày 30/7; ông về nhậm chức Bộ trưởng Quốc phòng tại London. Đó là một buổi
giã từ xúc động và đầy ý nghĩa. Trước hết phải giữ kín không cho người Anh biết
về các cuộc thương lượng của chúng tôi và tôi phải bảo đảm là không nói hở ra
với Moore bất kỳ điều gì về những đổi thay mà chúng tôi đang bàn bạc, vì ông
vốn là người am hiểu và đồng tình với chúng tôi. Tôi cảm ơn ông về những việc
ông đã làm, tôi nói với ông như vậy, thế nhưng tôi vẫn phải tiếp tục đi tới
cùng với Liên bang Malaysia cho dù kết quả có ra sao. Tôi đã thuyết phục dân
chúng tham gia vào Liên bang và tôi không thể bỏ mặc họ. Trách nhiệm của tôi là
phải làm sao cho hiến pháp được tôn trọng. Tôi không thể rút lui được. Những
điều ông nói cho thấy ông rất quan tâm đến an ninh bản thân của tôi và tương
lai của Singapore.

Vào
ngày 31/7, tôi rời Singapore đi dự một cuộc mít–tinh của PAP tại Kuala Lumpur,
rồi đi tiếp đến cao nguyên Cameron để nghỉ mát như mọi năm cùng với Choo và bầy
trẻ. Trước khi rời Kuala Lumpur, tôi đến thăm Antony Head tại Carcosa trong
khoảng nửa giờ. Tôi e ông ta có thể đã đánh hơi được chuyện gì đang xảy
ra. Tôi biết rằng nếu ông ta nắm được chút tin tức gì về điều này, ông ta đủ
khéo léo và đủ mạnh để lật nhào bất cứ điều gì chúng tôi đã đồng ý với nhau, y
như ông ta đã phá vỡ kế hoạch cải tổ của chúng tôi hồi tháng 2 vậy.
Ông chẳng có vẻ gì nghi ngờ rằng đang có gì đó bất ổn, và tôi hài lòng là lần
này Razak lẫn Ismail đã không để lộ bất cứ điều gì cho Fenner biết cả, ông này
nếu biết được chắc chắn sẽ báo cho Head biết thôi.

Thật
vậy, vào ngày 6/8, Head đã gửi đánh giá của mình về London như sau:

“Triển
vọng tương lai chẳng có gì là sáng sủa. Ít có cơ may giảm bớt căng thẳng chính
trị bởi chẳng bên nào tin bên nào. Một hình thức hạn chế của việc ly khai mà
không phải sửa đổi hiến pháp thì có thể có nhưng không chắc chắn lắm. Giải pháp
bổ nhiệm Lee đi làm việc ở hải ngoại giờ đây có vẻ đã bị bác bỏ và các phần tử
cực đoan Malay đang ngày càng mạnh. Kết quả có thể có nhất là các bạo động chủng
tộc sẽ tái diễn với quy mô còn lớn hơn cả trước kia. Một trong những nguyên
nhân chính của tình trạng hiện nay là sự có mặt của những tay dân tộc hẹp hòi
Malay cực đoan hơn trước dưới sự lãnh đạo của Senu, Bộ trưởng thông tin, Khir
Johari, Bộ trưởng giáo dục, và Ja'afar Albar, tổng thư ký của UMNO; đặc biệt
Senu và Ja’afar Albar đang tranh nhau để tỏ ra có tinh thần Malay hơn. Nếu có
thể áp chế và làm cho họ im lặng được thì hay biết mấy; nhưng Razak rõ ràng là
đã không tính đến chuyện dùng biện pháp mạnh với những tay này, bởi sợ rằng họ,
qua sức lôi cuốn của chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi, sẽ làm hại vị trí người hiển
nhiên sẽ thay thế Tunku của ông. Do đó ông ta thận trọng quyết định bước theo
hướng đi của họ trong chừng mực đủ để bảo vệ địa vị chính trị của ông…”

Về
chính sách của người Anh, Head viết:

“Chừng
nào Indonesia vẫn còn đe dọa nền độc lập và sự toàn vẹn lãnh thổ của Malaysia,
chừng đó hẳn nhiên chúng ta vẫn còn cần tiếp tục có mặt ở đó, vì lợi ích của sự
ổn định tại Đông Nam Á, vì bổn phận của chúng ta theo Hiệp định Phòng thủ và vì
sự cần thiết phải giúp đỡ Malaysia chống lại kẻ thù mạnh hơn mình… Thế nhưng
việc tiếp tục có mặt tại đây có thể gây khó khăn cho chúng ta, bởi theo tôi
nghĩ chính sách cho rằng sẽ có một thời kỳ ổn định tương đối lâu dài tại
Malaysia là một chính sách thiếu khôn ngoan và thiển cận.”

Sau
ngày dự cuộc mít–tinh tại Sân vận động Chin Woo ở Kuala Lumpur, tôi lái xe đến
Cameron, nơi tôi nghỉ lại, chơi gôn và rảo bộ cùng đám trẻ, cùng lúc đó vẫn
tiếp tục chờ điện thoại của Keng Swee và Eddie thông báo rằng tôi nên đến gặp
họ ở Kuala Lumpur. Tôi không muốn Head nghi ngờ tôi đã trở lại Kuala Lumpur và
làm chuyện gì đó.

Keng
Swee đến Kuala Lumpur để họp với Razak vào ngày 3/8, một ngày trước khi Tunku
về nước như đã định. Razak đã nhanh chóng đi thẳng vào vấn đề. Ông bảo đã nhận
được trả lời của Tunku. Tunku tán đồng chuyện này, với hai điều kiện: (a)
Singapore góp phần thỏa đáng về quân sự vào công cuộc phòng thủ chung và ký kết
thỏa ước quốc phòng với Malaysia, và (b) không được tham gia vào bất kỳ hiệp
ước nào sẽ vi phạm đến các mục tiêu của thỏa ước nói trên. Keng Swee ghi nhận
rằng họ cũng đã có nhiều đề nghị chi tiết trong suốt cuộc họp đó: nên có một
hội đồng quốc phòng; tất cả lực lượng của Singapore phải đặt dưới sự chỉ huy quân
sự phối hợp vì lợi ích hoạt động, và chính quyền trung ương sẽ giúp huấn luyện
cho họ; Singapore sẽ thành lập một lữ đoàn bộ binh, và tuần tiễu lãnh hải
Singapore bằng tàu riêng của chúng tôi. Ismail cũng muốn rằng các tòa đại sứ và
cao ủy Malaysia trên khắp thế giới sẽ chỉ đạo các quan hệ đối ngoại của
Singapore.

Keng
Swee đánh giá rằng mục tiêu của họ là giới hạn quy mô của các lực lượng vũ
trang của chúng tôi và muốn kiểm soát các lực lượng đó. Ismail công khai nói ra
điều này, nhưng Razak thì vẫn không có biểu hiện gì. Keng Swee nói rằng dầu
muốn dầu không chúng tôi cũng không thể tạo dựng nổi một lực lượng quân sự đồ
sộ được – bốn tiểu đoàn và một số tàu tuần tiễu là mức cao nhất chúng tôi có
thể đóng góp được. Razak có vẻ vui và nói rằng Keng Swee nên làm Bộ trưởng Quốc
phòng của Singapore, thế nhưng vấn đề chỉ huy chung hãy chưa có gì dứt khoát cả
và tình trạng thời bình của các lực lượng Singapore sau cuộc chiến đối đầu của
Indonesia cũng vẫn không được nêu ra. Điều này đã dẫn đến rắc rối về sau.

Họ
hỏi Keng Swee đã có các phác thảo gì chưa. Ông ta bảo rằng đã có và trình chúng
cho Razak. Razak đọc bản thỏa ước, lướt nhanh qua bản tuyên ngôn, nhưng đọc rất
cẩn thận dự luật tu chỉnh (hiến pháp). Ông có vẻ hài lòng và trả lại các bản
phác thảo đó, hỏi thêm những điểm về các dàn xếp quốc phòng của chúng tôi và
hiệp ước đối ngoại có trong bản phác thảo thứ hai. Thế rồi họ bàn qua về sắp
xếp thời gian. Razak muốn trao các bản phác thảo đó cho Bộ trưởng Tư pháp của
ông xem lại. Keng Swee đề nghị nếu chúng ta đưa chúng ra vào ngày 6/8, sau khi
Tunku về nước, và chỉnh sửa hoặc đề nghị thêm vào ngày hôm sau thì có thể đạt
được thỏa thuận vào ngày 7/8, và thế là có thể kết thúc mọi chuyện vào ngày 9.

Họ
cho rằng phải thông báo cho các Tổng ủy viên của Sabah và Sarawak cùng các
thống đốc của các bang Malaysia biết chuyện này. Ismail nói rằng phải tách các
Tổng ủy viên Sabah và Sarawak ra khỏi các cố vấn người Anh, và tốt nhất là
triệu tập họ về Kuala Lumpur – với lý do là dự tiệc đón Tunku trở về. Keng Swee
hỏi liệu họ có thể trông đợi vào sự đồng tình của Sabah và Sarawak không. Razak
rõ ràng đã có tính đến chuyện này và nói rằng họ không nghĩ sẽ có vấn đề gì.