17

Khách
sạn thị trấn nơi Nicolai Levin đang nằm chờ chết là một trong những khách sạn
tỉnh lẻ mà thiết bị gồm mọi cải tiến mới mẻ, với tham vọng sạch sẽ, tiện nghi
và thanh lịch nữa, nhưng lại bị khách hàng rất nhanh chóng biến thành quán rượu
bẩn thỉu mà cầu kì, và sự cầu kì đó còn làm nó tồi tệ gấp mười những khách sạn
cổ lỗ đành phận bẩn sẵn. Khách sạn này đã đến cái nước đó rồi: nào chú lính giữ
chân gác cửa, mặc đồng phục bẩn thỉu đang hút thuốc lá trong phòng chờ, nào cầu
thang bằng gang chạm trổ buồn tẻ và tối tăm, nào anh bồi lôi thôi lếch thếch
trong chiếc áo đuôi tôm nhọ nhem, nào buồng ăn công cộng với những bó hoa giả
bằng sáp bụi bặm bầy trênb àn, nào cáu ghét, bẩn thỉu cùng với cái kiểu cách
hợm hĩnh đang thịnh hành kể từ khi phát triển đường xe lửa, tất cả gây cho
Levin, vừa mới sống cuộc đời vợ chồng trẻ, một cảm giác thật nặng nề, nhất là
ấn tượng giả dối đó lại không phù hợp chút nào với cái đang chờ họ. Cũng như
trong mọi trường hợp tương tự, khi người ta hỏi họ muốn thuê loại buồng giá bao
nhiêu thì y như rằng không còn buồng tốt nào chưa có khách: cái thì một ông
thanh tra đường sắt thuê, cái thì một luật sư ở Moxcva trọ, cái thứ ba lại xếp
cho quận chúa Axtafieva từ nông thôn ra. Người ta chỉ dành cho họ độc một gian
buồng bẩn thỉu, và hứa đến tối sẽ thu xếp một buồng không bên cạnh. Levin bực
mình vì thấy dự đoán đã thành sự thực: vừa chân ướt chân ráo đến nơi đã phải lo
cho vợ, trong khi đang thắt lòng thắt ruột nghĩ tới anh và đáng ra cần chạy
ngay đến đó. Chàng liền dắt Kitti vào căn buồng dành cho họ.

- Anh
cứ đi đi, đi đi! - Nàng nói và len lén nhìn chàng, vẻ phạm tội.

Chàng
lẳng lặng đi ra và đụng ngay phải Maria Nicolaievna, bà biết chàng đến nhưng
chưa dám vào gặp. Bà ta vẫn y như hồi chàng gặp ở Moxcva: cũng vẫn chiếc áo dài
len, để hở cánh tay và hở cổ, vẫn khuôn mặt rỗ, đần độn, hiền lành và hơi xị
ra.

- Thế
nào? Anh ấy ra sao?

- Yếu
lắm. Anh ấy nằm liệt giường không đi đâu được. Anh ấy nóng lòng chờ chú. Anh
ấy... chú... chú đi với thím ấy à?

Levin
chưa kịp hiểu ra điều gì làm bà ta lúng túng thì bà đã vội phân trần ngay.

- Tôi
đi ngay đây, tôi sẽ vào bếp, - bà ta nói. - Anh ấy sẽ hài lòng. Anh ấy biết
thím đấy, anh ấy nhớ đã gặp thím ở nước ngoài. - Levin hiểu bà ta nói về vợ
mình và không biết trả lời ra sao.

-
Thôi, ta đi thôi! - Chàng nói. Nhưng chàng vừa bước đi một bước thì cánh cửa
buồng đã mở và Kitti hiện ra. Levin đỏ mặt vừa ngượng vừa bực vì thấy nàng đã
dồn cả hai vợ chồng vào một tình thế éo le; nhưng Maria Nicolaievna còn đỏ mặt
hơn. Bà ta co dúm người lại, nước mắt vòng quanh, hai tay cầm hai đầu khăn vuông
vặn vẹo trong ngón tay đỏ dừ, không biết ăn nói xử sự ra sao. Trong chớp mắt,
Levin thấy vẻ tò mò hau háu trong cái nhìn Kitti hướng về người đàn bà gớm
ghiếc đó mà nàng không hiểu nổi; nhưng vẻ đó chỉ lóe lên như một tia
chớp.

- Thế
nào, anh ấy ra sao? - nàng vừa hỏi vừa quay về phía chồng rồi về phía người đàn
bà.

- Ta
không nên đứng ở hành lang mà nói chuyện! - Levin nói, vừa cáu kỉnh nhìn một
ông chật chưỡng đi qua hành lang lúc đó.

- Thế
thì mời chị vào đây, - Kitti bảo Maria Nicolaievna lúc này đã trấn tĩnh lại; -
hay là cứ đi đi thôi, - nàng nói thêm, khi nhìn thấy nét mặt hoảng hốt của
chồng; - rồi cho tìm em nhé, - và nàng trở vào buồng.

Levin
đi đến chỗ ông anh. Chàng hoàn toàn không hình dung trước được cảnh tượng đang
chờ chàng. Chàng nghĩ sẽ gặp ông anh ở trong trạng thái khoái hoạt thường thấy
ở người lao, chàng vẫn nghe nói vậy, trạng thái đó từng làm chàng rất ngạc
nhiên trong lần anh chàng đến thăm dạo mùa thu. Chàng chắc trước lúc lâm chung
sẽ có triệu chứng rõ rệt hơn, như yếu mệt, gầy còm hơn, nhưng dù sao anh chàng
có lẽ cũng vẫn gần như trong tình trạng cũ. Chàng dự đoán mình sẽ thương tiếc
vì mất người anh yêu quý và sẽ lại cảm thấy nỗi khiếp hãi trước cái chết mà
trước kia chàng đã trải qua, nhưng nay ở mức độ mãnh liệt hơn. Và chàng chuẩn
bị chờ cái đó; nhưng điều chàng thấy lại khác hẳn. Trong căn buồng nhỏ nhớp
nháp, ván ghép tường quét sơn đầy vết đờm bẩn, cùng tấm vách mỏng mảnh không
ngăn được tiếng trò chuyện lọt sang, trong bầu không khí hôi hám vì rác rưởi,
trên chiếc giường kê xa tường, một thân hình đắp chăn nằm thườn thượt. Đặt trên
mặt chăn là một bàn tay rộng như cái cào, không hiểu sao lại dính liền với một
ống suốt dài, khúc đầu khúc giữa đều mảnh như nhau. Cái đầu nằm nghiêng trên
gối. Levin nhìn thấy mớ tóc thưa thớt, dính chặt vào hai thái dương bết mồ hôi,
và vầng trán cao gần như trong suốt. “Lẽ nào cái thây ma này lại là anh Nicolai
của mình?”. Levin thầm nghĩ. Nhưng chàng lại gần, trông rõ mặt và không thể
nghi ngờ gì được nữa. Mặc dầu mặt ông ta hốc hác đến phát sợ, Levin chỉ cần
nhìn vào đôi mắt tinh nhanh ngước lên nhìn người đang đi tới, trông thấy đôi
môi thoáng mấp máy dưới cặp ria mép đẫm mồ hôi, là đủ hiểu rõ sự thật ghê rợn:
thây ma này đúng là anh ruột chàng. Đôi mắt long lanh nghiêm khắc nhìn chàng đầy
oán trách. Và cái nhìn đó lập tức xác lập những quan hệ sinh động giữa hai
người sống. Levin nhìn thấy sự oán trách biểu lộ trong cặp mắt đăm đăm nhìn
chàng và hổ thẹn vì hạnh phúc của mình. Nicolai mỉm cười khi Conxtantin nắm tay
ông. Một nụ cười yếu ớt, gần như không thấy được trong khi đôi mắt vẫn nghiêm
khắc.

- Chú
không ngờ anh đến nông nỗi này phải không? - ông khó nhọc nói.

-
Có... không, - Levin lúng búng nói. - Tại sao anh không báo cho tôi biết sớm
hơn, từ dạo tôi cưới vợ ấy? Tôi đã cho tìm anh khắp nơi.

Phải trò chuyện, tránh nín lặng, mà chàng thì không biết
nói gì, nhất là ông anh không trả lời mà chỉ ngước mắt nhìn chàng: rõ ràng ông
đang gắng hiểu cho ra ý nghĩa từng câu. Levin báo cho anh biết vợ chàng cùng
đến. Nicôlai tỏ vẻ hài lòng, nhưng nói ông e làm nàng sợ hãi. Một phút im lặng.
Đột nhiên, Nicolai cựa quậy và bắt đầu nói. Qua vẻ mặt, Levin tưởng ông sắp kể
với chàng một việc gì rất quan trọng, nhưng Nicolai chỉ nói về tình hình sức
khỏe của mình. Ông than phiền về thầy thuốc, tiếc rằng thiếu mặt một danh y ở
Moxcva và Levin hiểu là ông hãy còn hi vọng.

Lợi
dụng giây phút im lặng đầu tiên, Levin đứng dậy muốn thoát khỏi cảm giác bức
bối, dù chỉ một lát thôi, và nói là phải đi đón vợ lại.

-
Được, để tôi bảo họ
quét dọn đây một tí. Tôi chác là bẩn và hôi hám lắm phải không. Masa, vào thu
dọn đi, - người bệnh khó nhọc nói. - Và khi nào xong rồi thì đi ra, - ông nói
thêm với Maria Nicolaievna và nhìn em trai, vẻ dò hỏi. Levin không trả lời. Khi
ra đến hành lang, chàng dừng lại. Chàng đã nói là đi đón vợ, nhưng bây giờ,
nhận thức ra cái cảm giác vừa trải qua, trái lại, chàng quyết định sẽ cố khuyên
nàng không nên đến chỗ người ốm, “Tại sao nàng phải chịu đựng như mình?” -
chàng thầm nghĩ.

- Thế
nào, anh ấy ra sao? - Kitti hỏi, vẻ mặt sợ hãi.

- Ồ!
Thật là khủng khiếp, khủng khiếp! Tại sao em lại đến đây nhỉ? - Levin
nói.

Kitti
nín lặng vài giây, ngắm chồng, vẻ rụt rè và khổ sở. Rồi nàng bước đến gần và
níu cả hai tay vào cánh tay chồng.

-
Coxtia, cứ dẫn em đến chỗ anh ấy, như thế đỡ khổ tâm cho cả hai ta. Cứ dẫn em
đến, em van mình, và để mặc em với anh chị ấy, - nàng nói. - Mình nên hiểu,
điều khổ tâm cho em hơn cả là thấy mình mà không được thấy anh ấy, còn nếu ở
đó, có lẽ em cũng giúp ích được. Mình nhận lời đi, em van mình, - nàng nói bằng
một giọng cầu khẩn, làm như hạnh phúc của nàng tùy thuộc vào đó.

Levin
đành bằng lòng và sau khi trấn tĩnh, chàng liền cùng Kitti quay lại chỗ ông
anh; chàng hoàn toàn quên bẵng Maria Nicolaievna.

Dáng
đi nhẹ nhàng, bộ mặt can đảm và thương cảm luôn luôn hướng nhìn về phía chồng,
Kitti bước vào buồng người ốm, thong thả quay lại, khe khẽ đóng cửa. Rồi nàng
nhanh nhẹn và lặng lẽ bước đến gần giường người ốm, tìm một chỗ ngồi thuận
hướng để ông khỏi phải quay đầu lại, cầm bàn tay to lớn trong bàn tay trẻ trung,
tươi mát của mình, khe khẽ bóp chặt và với cái tài đặc biệt của phụ nữ là tỏ ra
thương cảm mà không làm phật lòng, nàng nói chuyện với ông, vẻ hồ hởi dịu dàng.

-
Chúng ta đã gặp nhau ở Xoden, nhưng dạo ấy chưa quen nhau.

-
Chắc anh không ngờ em sẽ trở thành em dâu anh.

-
Chắc thím không nhận ra tôi phải không? - ông nói. Khuôn mặt ông sáng lên một
nụ cười từ lúc nàng bước vào.

- Ồ!
Có chứ. Anh báo cho chúng em biết tin như thế là phải lắm! Coxtia đang lo lắng,
ngày nào anh ấy cũng nói với em về anh. - Nhưng người ốm phấn khởi không được
lâu. Nàng chưa kịp dứt lời, mặt ông đã lại nghiêm trang, lộ rõ vẻ trách móc và
ghen tị của người sắp chết với người sống.

- Em
e anh ở đây không được tốt lắm, - nàng nói, tránh cái nhìn đăm đăm của ông và
đưa mắt nhìn quanh phòng. - Phải hỏi chủ khách sạn lấy một buồng khác để chúng
ta có thể gần nhau, - nàng bảo chồng.

18

Levin
không thể điềm nhiên nhìn anh trai, không thể tự nhiên và bình tĩnh trước mặt
ông được. Khi bước vào buồng người ốm, cả mắt lẫn sự chú ý của chàng bất giác
nhòa hẳn đi, không nhìn thấy và phân biệt được chi tiết tình cảnh ông anh.
Chàng chỉ ngửi thấy một mùi tởm lợm, nhìn thấy sự bẩn thỉu, bừa bãi, nghe thấy
tiếng rên và cảm thấy bó tay không sao cứu vãn nổi tình cảnh khủng khiếp đó.
Chàng cũng không hề nghĩ đến chuyện phân tích những chi tiết của tình cảnh đó,
chuyện tự hỏi xem cái thân hình đắp chăn kia đang nằm như thế nào, đôi cẳng
chân gầy giơ xương, cái thân, cái lưng được đặt như thế nào và liệu có thể tìm
một tư thế nào tốt hơn không, làm một cái gì đó để người ốm nếu không dễ chịu
hơn thì cũng bớt đau đớn. Một cảm giác ớn lạnh chạy suốt sống lưng khi chàng
nghĩ đến tất cả những chi tiết đó. Chàng tin chắc không còn cách nào để kéo dài
đời sống hoặc giảm bớt đau đớn cho ông. Nhưng ý thức về sự bất lực hoàn toàn
làm chàng đau khổ và bực tức. Do đó, chàng càng khó chịu. Phải ở trong buồng
người ốm thật là một cực hình, nhưng tránh không vào lại càng tệ hơn, cho nên
chàng kiếm đủ mọi cớ linh tinh để luôn luôn đi ra đi vào, không đủ can đảm ở lại
một mình.

Nhưng
Kitti lại suy nghĩ, cảm giác và hành động hoàn toàn khác hẳn. Nhìn thấy người
ốm, nàng đã chạnh lòng thương. Nhưng tình thương không làm nảy nở trong tâm hồn
phụ nữ của nàng cảm giác ghê sợ và kinh tởm như ở Levin mà chỉ khiến nàng thấy
cần phải hành động, phải biết đầy đủ, tỉ mỉ về tình hình người ốm và tìm cách
săn sóc. Và vì không lúc nào nàng nghi ngờ nhiệm vụ mình là phải săn sóc người
ốm, cho nên nàng cũng không hề nghi ngờ khả năng làm được việc đó; cho nên nàng
lập tức bắt tay vào việc. Nàng chú ý ngay tới những chi tiết mà chồng chỉ nghĩ
tới cũng đủ khiếp sợ rồi. Nàng cho đi mời thầy thuốc, cho mang thuốc đến, sai
cô hầu phòng cùng Maria Nicolaievna quét dọn, lau chùi, tự mình giặt giũ quần
áo, sửa sang lại giường người ốm, cho mang tới mang lui mọi thứ đồ dùng. Nàng
đã mấy lần quay về buồng mình, không hề bận tâm tới những người gặp ngang
đường, đem đến nào vải lót giường, áo gối, nào khăn lau tay, áo sơ mi. Gã bồi
đang hầu bàn cho bữa trưa của các kĩ sư ở phòng ăn công cộng nghe nàng gọi, đã
mấy lần phải chạy đến, nét mặt hầm hầm tức giận, nhưng không thể trốn tránh
những việc nàng sai bảo, vì nàng nói rất khẩn thiết hòa nhã đến nỗi không nỡ
nào từ chối. Levin không tán thành mọi cái đó. Chàng không tin người ốm có thể
do đó mà thuyên giảm chút nào. Và nhất là chàng còn lo ông anh sẽ nổi giận nữa.
Nhưng, mặc dầu ra vẻ thờ ơ với những việc đó, người ốm vẫn không nổi giận; ông
chỉ tỏ vẻ bối rối và hình như cũng để ý tới sự chăm sóc của nàng đối với mình.
Levin được Kitti phái đi mời bác sĩ và ở đó trở về, lúc mở cửa bước vào, chàng
thấy mọi người đang thay quần áo cho người ốm. Chiếc lưng dài trắng phơi trần
với đôi xương bả vai to tướng, bộ xương sườn và xương sống nhô ra, và Maria
Nicolaievna cùng tên bồi đang lúng túng với đôi tay áo sơ mi, không sao xỏ đôi
cánh tay dài cứng đơ của người ốm vào được. Kitti nhanh nhẹn đóng cửa ra vào
đằng sau Levin và không nhìn về phía đó; nhưng người ốm bắt đầu rên vì nàng vội
tới ngay chỗ ông.

-
Nhanh lên! - nàng nói.

-
Đừng lại gần, - người ốm cáu kỉnh bảo nàng. - Để tôi mặc lấy...

-
Mình bảo gì? - Nicolaievna hỏi. Nhưng Kitti đã nghe thấy và hiểu ông ta xấu hổ
vì phải cởi trần trước mặt nàng.

- Em
không nhìn đâu, không nhìn đâu! - nàng nói và cầm tay anh chồng xỏ vào áo. -
Maria Nicolaievna, chị giúp anh ấy ở phía bên kia, - nàng nói thêm.

-
Mình giúp em đi lấy cái lọ con ở trong xắc, - nàng bảo chồng, - mình biết chứ,
ở cái túi con bên cạnh ấy; mình mang nó lại đây, trong lúc đó bọn em sẽ thu dọn
xong cái phòng này. - Khi chàng cầm chiếc lọ con trở lại, Levin thấy người ốm
đã nằm xuống. Chung quanh chàng, tất cả đã hoàn toàn thay đổi. Mùi nồng nặc
nhường chỗ cho mùi dấm thơm mà Kitti đang bặm môi, phồng đôi má đỏ hồng thổi
vào cái ống con phun ra. Bụi bặm đã quét sạch, thảm trải ngay cạnh giường. Trên
bàn bày gọn gàng chai lọ, một chồng quần áo và tấm thêu kiểu Anh của Kitti. Một
lọ thuốc nước, cây nến và gói thuốc bột đặt trên một cái bàn khác kê cạnh
giường người ốm. Còn người ốm đã rửa ráy và chải đầu, mình mặc sơ mi sạch, nằm
nghỉ trong tấm mền sạch sẽ, đầu gối lên chồng gối cao; cái cổ gầy ngoẹo ngọ thò ra khỏi cổ áo
trắng và một tia hi vọng mới hiện lên trong đôi mắt dán chặt vào Kitti. Levin
gặp bác sĩ ở ngoài câu lạc bộ và dẫn đến, đây không phải người vẫn chữa cho
Nicolai Levin và thường làm ông bực mình. Bác sĩ chẩn đoán bệnh cho người ốm,
lắc đầu, kê đơn rồi căn dặn kĩ lưỡng, trước tiên là cách thức dùng thuốc và sau
đó chế độ ăn uống kiêng khem thế nào. Ông ta khuyên nên ăn trứng sống hoặc
trứng lòng đào và uống nước suối với sữa nóng tới một nhiệt độ nhất định. Bác
sĩ đi rồi, người ốm nói vài lời với em trai, Levin chỉ nghe ra mấy tiếng cuối:
“Catia (Kitti) của chú”, nhưng qua cặp mắt ông nhìn vợ chàng, Levin biết ông
khen ngợi nàng. Rồi ông kêu Catia đến, vẫn gọi nàng bằng cái tên đó.

- Tôi
khá hơn nhiều lắm rồi, - ông nói. - Giá có thím thì có lẽ tôi đã khỏi bệnh từ
lâu rồi. Tôi dễ chịu lắm! - ông cầm tay nàng và đưa lên môi nhưng hình như sợ
làm nàng khó chịu, ông ghìm ngay lại, đặt xuống và chỉ vuốt ve thôi. Kitti nắm
chặt bàn tay đó vào hai tay mình.

- Bây
giờ, thím trở người cho tôi nằm nghiêng bên trái rồi thím đi ngủ đi, - ông
nói.

Chỉ
có mình Kitti hiểu rõ lời ông. Nàng hiểu rõ vì luôn luôn tự hỏi ông đang cần
gì.

- Về
phía bên kia, - nàng nói với chồng, - bao giờ anh ấy cũng nằm ngủ nghiêng về
phía bên kia; mình hãy trở người cho anh ấy một mình, đừng gọi bồi, thêm phiền
ra. Em thì không đủ sức. Thế còn chị? - Nàng hỏi Maria Nicolaievna.

- Tôi
sợ lắm, - bà ta trả lời.

Mặc
dầu Levin rất khiếp sợ phải ôm trong tay thân hình ghê rợn đó, phải sờ vào
những bộ phận cơ thể dưới cái chăn đó mà chàng không muốn biết tới, chàng vẫn
làm theo ý vợ. Với vẻ mặt quả quyết, quen thuộc đối với nàng, chàng ôm ngang
người ông anh, nhưng mặc dầu rất khỏe, chàng vẫn kinh ngạc vì sức nặng kì lạ của những chân tay kiệt
lực đó. Trong khi chàng trở người cho anh và cảm thấy một cánh tay gầy giơ
xương quàng lấy cổ thì Kitti nhanh nhẹn lật gối, phủi bụi và vuốt gọn mớ tóc
thưa của Nicolai đã lại dính bết vào hai bên thái dương. Người ốm nắm lấy tay
em trai. Levin cảm thấy ông định làm gì đó với bàn tay mình và đang kéo nó.
Chàng để mặt ông làm, trong lòng thổn thức. Cuối cùng, ông đưa tay chàng lên
môi hôn. Levin nức nở khóc rung cả người, ra khỏi phòng không nói nên lời.