4. TỪ HÔN NHÂN TỰ DO ĐẾN HÔN NHÂN CƯỠNG
BỨC

Trong
chuyện vợ chồng từ xưa đến nay, thường thường có hai vấn đề quan yếu mà trai
gái đều lấy làm lo lắng thắc mắc mỗi khi nghĩ tới chuyện hôn nhân.

Đó là
hôn nhân tự do và hôn nhân cưỡng bức.

* Thế
nào là hôn nhân tự do?

Khi hai
người trai gái cùng yêu thương nhau trao cho nhau những tình ý lúc ban đầu, họ
đã thông cảm nhau và sẵn sàng cùng nhau mạnh tiến trên quãng đường đời. Tình
yêu bắt đầu hình thành trong lương tri và họ hằng mơ mộng một ngày nào đó sẽ
cùng nhau chung sống cho đến lúc bạc đầu.

Đã yêu
nhau người ta bất chấp những cách ngăn mà cuộc đời sẽ dành cho họ, mục đích
trước nhất mà những kẻ yêu nhau nhất định phải khắc phục cho bằng được là làm
cách nào cho hai tâm hồn được chung sống bên nhau thì thôi.

Tuổi trẻ
là tuổi đam mê, thanh niên sẵn sàng chạy theo tiếng gọi của ân tình mà không
cần những hậu quả sẽ mang đến trong tương lai. Con người coi thường mọi dư luận
chỉ cần sống với riêng mình mà thôi.

Tình yêu
trai gái được hình thành trong chiều hướng đó gọi là hôn nhân tự do.

Nói nôm
na hơn, tình yêu được xây dựng trong quan niệm hôn nhân tự do là những người
thích sống theo chính mình, người mình thương hoàn toàn cho mình lựa chọn, cha
mẹ chỉ đóng một vai trò chứng nhân, tác hợp cho con cái mình thành vợ thành
chồng mà thôi, công việc lựa chọn do trai gái tìm nhau và hiểu nhau để rồi cả
hai cùng bước tới hôn nhân trong một giai đoạn nào đó.

Trong
hôn nhân tự do, con gái cũng như con trai đều tự mình tìm thấy người bạn đời,
tự mình đi tìm một đối tượng cho tình yêu. Quan niệm hôn nhân trong tự do có
nhiều lợi và có cái hại (chúng tôi sẽ nói đến trong phần sau).

Cha mẹ
không còn là một hàng rào nguy hiểm nữa, cha mẹ chỉ là một chứng nhân cho con
mình thành gia thất. Từ chỗ cha mẹ bị coi là không quan trọng nên trong quan
niệm hôn nhân tự do thường hay có nhiều bất hòa sau khi hai vợ chồng về ăn ở
với nhau. Cảnh mẹ chồng nàng dâu cũng vì thế mà bộc phát, và còn nhiều thứ khó
khăn mà cả hai còn phải cố tình khắc phục trước khi chiếm được tình yêu trọn
vẹn của nhau.

Hôn nhân
tự do còn nhiều vấn đề trắc trở khác mà nguyên nhân chỉ vì tính nết của nhau
không được suy nghĩ đứng đắn trước khi thành hôn với nhau. Có nhiều cặp vợ
chồng thường hay tỏ ra thương yêu nhau nhưng khi ở chung hẳn với nhau chẳng bao
lâu sau là sinh ra bất hòa mà kết quả là do sự thành hôn trong quan niệm tự do.

Nói
chung quan niệm hôn nhân tự do là một quan niệm phổ biến ngày nay trai gái kết
hôn không còn coi theo hệ thống gia đình nữa mà quyền thành lập gia đình đều
nằm trong tay mình chọn lựa và trong một thời gian sau khi hai vợ chồng chung
sống thì cả hai biết được những tật xấu của nhau, và sinh ra những bất hòa, đưa
đến chỗ thôi nhau (vấn đề này chúng tôi sẽ trình bày trong một chương sau).

* Chế độ
hôn nhân cưỡng bức.

Trái hẳn
với nền văn minh vật chất hiện đại, nền văn minh tinh thần khắt khe hơn nhiều,
bó buộc con người và một khuôn thước nhất định, chuyện vợ chồng không do chính
hai bên trai gái quyết định mà trái lại quyền quyết định chung cuộc do cha mẹ
hai bên kết hợp. Có những cặp vợ chồng chàng và nàng không ai biết ai cả, cả
hai chưa hề quen nhau bao giờ, nhưng vì áp lực của cha mẹ đôi bên mà bắt buộc
phải thành vợ chồng với nhau. Ngày thành hôn là ngày đầy bỡ ngỡ cho cả chàng
trai và cô gái. Cả hai không có quyền làm quen nhau trước, nhiều khi họ chỉ
thấy nhau một vài lần mà chưa nói với nhau một câu nào.

Trong
chế độ hôn nhân cưỡng bức, chàng trai và cô gái bị lệ thuộc hẳn vào quyền hạn
của cha mẹ, với một tinh thần tôn trọng lễ giáo như vậy, người thanh niên rất e
ngại và ngượng ngùng trong vấn đề thành lập gia đình. Với một hàng rào gia giáo
khắt khe và bó buộc như thế thì giềng mối gia đình tránh được cái hào nhoáng,
con người chú trọng vào lễ nghĩa mà coi thường cái tình cảm tự nhiên.

Con
người sống theo nền văn minh cổ thường chịu ảnh hưởng một nền gia giáo bó buộc,
chuyện gia đình thường chịu áp lực gia đình. Con người cảm thấy bên ngoài cái
nhân dạng tầm thường còn có một hình bóng lễ nghĩa bao bọc bên ngoài mà con
người khó lòng thoát qua được.

Thanh
niên chịu tư tưởng và ảnh hưởng nền luân lý cổ truyền thì hầu hết tự đặt mình
trong chuyện thành lập gia đình theo tư tưởng lệ thuộc.

Trong
nền nếp truyền thống đó, trai gái khi chịu chế độ hôn nhân cưỡng bức thì có một
cái lợi là con người bao giờ cũng nhớ đến mình và đạo lý. Con người không bao
giờ sa ngã về phương diện vật chất, trọng phẩm giá và nhân cách, nhân nghĩa
nhiều hơn cái hào nhoáng bên ngoài.

Hôn nhân
cưỡng bức thường đưa đến những hậu quả cho nền hạnh phúc của hai vợ chồng chỉ
vì không thông hiểu nhau, nhưng trong cái lợi và cái hại của nó, con người còn
tìm được cho mình một lý tưởng là luôn luôn sống với chính mình và tự đặt mình
theo một nề nếp cổ truyền giúp con người sống trong vòng đạo lý của thế nhân.

Đó là
một nhận định của nhà hiền triết phương Đông khi công nhận nền tảng gia đình
theo chế độ lệ thuộc.

Những
điều nói trên chỉ minh chứng cho một vai trò mà người đời thường thấy và thường
ái ngại.

Tuy
nhiên nếu nhận định một cách khách quan hơn chúng ta sẽ thấy trong một nền luân
lý bó buộc đó có nhiều cái lợi cũng có nhiều cái hại.

Chúng ta
thừa hiểu rằng, trong bất cứ một tập quán nào cũng vậy, cái hay và cái dở bao
giờ cũng là một điều không bao giờ tránh được.

Đem ra
so sánh giữa cái lợi và cái hại của cả hai quan niệm hôn nhân tự do và hôn nhân
cưỡng bức chúng ta sẽ thấy rõ rệt hơn.

Nếu hôn
nhân tự do chủ trương một sự dễ dãi trong việc chọn bạn trăm năm, nam nữ có
quyền tự do giao thiệp để từ sự giao thiệp cá nhân có thể tự tìm cho mình một
người bạn đời lý tưởng thì trái lại một vấn đề vô cùng tai hại vì con người quá
ư tự do mà hạnh phúc gia đình không bao giờ được đảm bảo. Tôi không nói rằng
người đàn bà thường lạm dụng danh nghĩa tự do để đưa mình đi xa hơn ngoài vòng
rào của lễ giáo, tự phiêu lưu vào con đường vô định của tình cảm, do đó trở nên
hư hỏng, thiếu tinh thần đạo lý.

Ngược
lại, người đàn ông cũng thế, không phải chuyện đạo lý gia đình đổ vỡ vì tay
người đàn bà. Trong thời kỳ tiền hôn nhân⁽¹⁾ người con trai thường
hay có những quyết định vội vàng mà không đủ sức phán đoán những lỗi lầm tai
hại có thể xảy ra sau ngày thành chồng thành vợ với nhau. Từ chỗ tư tưởng bị
lỏng lẻo đó nên không bao lâu sau ngày cưới hai vợ chồng lại hục hặc gây gổ
nhau chỉ vì lúc về chung sống thì người mình thương yêu không còn là thần tượng
nữa, mà than ôi những thói hư tật xấu liên tiếp diễn ra, từ giai đoạn chê chán
đó viễn cảnh xa nhau không còn lâu dài bao nhiêu nữa mà trái lại câu chuyện ly
thân bây giờ chỉ là thời gian mà thôi.

(1) Tiền hôn nhân: Giai đoạn quen nhau
chờ ngày cưới.

Đó là
nhận xét về phái yếu.

Nam giới
cũng như thế mà thôi.

Câu
chuyện vợ chồng mà cả hai người đều chê chán thì tương lai gia đình là những
bóng tối hiện ra chờn vờn trước mặt mà khó lòng nắm được bao giờ.

Nhận xét
thứ hai về quan niệm hôn nhân cưỡng bức cũng không hơn.

Tuy quan
niệm hôn nhân cưỡng bức là một quan niệm có thể tương đối giải đáp được phần
nào những khuyết điểm của phái tự do, nhưng con người khi đã đặt mình vào bức
tường lễ giáo, tôn thờ chủ thuyết cưỡng bức thì đời sống tâm tình của thanh
niên hoàn toàn bị khép vào hẳn nền luân lý, gò bó trong gia đình, người chịu
những ảnh hưởng khốc hại nhất là phái yếu.

Trong
vấn đề này, tình cảm trung thực của hai phái nam và nữ đều không được phản ánh
trung thực như lòng mong muốn của chính bản thân, vì lẽ con người lúc ấy chịu
ảnh hưởng nặng nề và đạo lý thì khó lòng mong thoát khỏi cái vỏ của đạo đức như
phái văn minh vật chất chủ trương tình yêu thương vợ chồng phải được xây dựng
trong tư tưởng tự do.

Vấn đề
hôn nhân của phái cưỡng bức bị lệ thuộc hẳn vào gia đình. Họ chỉ là những con
cờ trong ván cờ quyết định của mẹ cha. Trai gái chỉ đóng vai trò thụ động, cúi
đầu tuân theo những quyền hạn và mệnh lệnh sai khiến của người bề trên.

Trai gái
trong cuộc hôn nhân cưỡng bức được thu gọn vào câu “áo mặc không qua khỏi đầu”.

Trong
vai trò này trai gái thụ động hoàn toàn, việc dựng vợ gả chồng đều do cha mẹ
quyết định. Họ không có quyền cãi lại cũng không có một ý kiến gì trong ngày
trọng đại của họ.

Việc
thành vợ chồng trong quan niệm cưỡng bức thì hai bên trai gái coi nhau hoàn
toàn xa lạ, những lần gặp gỡ họ là hoàn toàn bỡ ngỡ với nhau trong những phút
ban đầu. Sau một thời gian chung chăn gối họ lần lượt quen nhau và tình cảm mới
bắt đầu hình thành trong tim của trai và gái. Chủ trương tình cảm như vậy có vẻ
gượng gạo không thoải mái vì họ chưa hề quen nhau trước, mà vợ chồng do cha mẹ
kết hợp mà ra. Trong trường hợp đó nếu thanh niên thiếu nữ kém sáng suốt chưa
có kinh nghiệm trên đường tình ái thì nhất định họ sẽ lấy làm khó chịu khi phải
chung sống với người mình chưa từng quen thân biết mặt và như thế thì họ sẽ
không tránh khỏi những thất vọng trong gia đình.

Đối với
vấn đề cưỡng bức thì thanh niên thiếu nữ đều phó thác vận mạng gia đình theo sự
may rủi mà thôi, sự may rủi đó tùy thuộc vào người đem lời đánh tiếng và quyền
làm cha mẹ mà ra.

Sau khi
thành hôn, nếu may mắn hai vợ chồng được những điểm tương quan cho tình cảm thì
là một trùng hợp ngẫu nhiên.

Nhưng
nếu…

Nếu sau
ngày cưới hai vợ chồng không tìm được những điểm tương đồng thì lập luận đầu
tiên cũng là cuối cùng của hai vợ chồng là tin vào may rủi, số mệnh.

Hôn nhân
như vậy là một cuộc hôn nhân độc đoán, tình cảm bị lệ thuộc, con người bị dồn
nén vào một thế bí của đạo lý cổ truyền bó buộc.

5. TAI HẠI TRONG QUAN NIỆM HÔN NHÂN TỰ
DO

Trở lại
quan niệm hôn nhân tự do, ở đây trong mục này tôi xin đưa ra một nhận xét tai
hại của hôn nhân tự do.

Trong
thế giới ngày nay, người con trai và con gái khi đến tuổi trưởng thành thường
hay chủ trương quan niệm hôn nhân tự do.

Sở dĩ
trai gái ngày nay chủ trương như thế, vì theo quan niệm bây giờ thì con người
lúc lớn khôn không thích bị lệ thuộc vào cha mẹ nữa, mà nhất là quan niệm gia
đình.

Thành
lập gia đình bao giờ trai gái cũng muốn người chồng hay người vợ là phải do
chính mình chọn lựa và thảo luận, cha mẹ chỉ đóng một vai phụ thuộc là chấp
nhận mà thôi. Trong nền tảng đó con người thường hay có những quyết định vội
vàng, không có những suy nghĩ chín chắn, trai gái thường hay có nhiều tư tưởng
chủ quan bao giờ cũng lý tưởng hóa cuộc đời hơn nhiều, trong lòng bao giờ cũng
thấy cả một tương lai tươi sáng hứa hẹn trong ngày sắp tới, thiếu những nhận
xét khách quan, tư tưởng chính họ là những tư tưởng hời hợt, không nhận diện
được những hậu quả tai hại vô cùng bởi những công việc lựa chọn thiếu suy nghĩ.

Có nhiều
cặp vợ chồng trong giai đoạn tiền hôn nhân cả hai tỏ ra khăng khít, một phút
không rời. Bao giờ cũng quấn quýt bên nhau xem chừng tâm đắc, yêu thương rất
mực. Nhìn tương lai như vậy, ai cũng ngỡ họ sẽ sung sướng mà hưởng thụ bên nhau
những niềm lạc thú. Song, thành lập gia đình qua một thời gian ngắn ngủi thì
hai vợ chồng lại liên tiếp xảy ra những hục hặc, xung khắc. Anh chồng thường
hay phàn nàn về cô vợ của mình là một người đàn bà không biết lo xa, hay chưng
diện xe đua, đua đòi mà bỏ phế gia đình nên anh chán chường gia thất.

Ngược
lại cô vợ cũng than thở với chúng bạn:

- Từ
ngày ấy hai vợ chồng cùng chung sống với nhau thì anh ấy không còn là một mẫu
người lý tưởng như ngày còn làm nhân tình với tôi nữa. Ngày nay anh ấy cờ bạc,
rượu chè, bê tha, trác táng gia hư bất biết, suốt ngày chỉ lo ăn nhậu cùng bạn
bè mà bỏ phế gia cang, thật rõ chán đời.

Thế là
sóng gió gia đình lại chính thức nổi lên. Phong ba bão táp tơi bời xảy đến,
những cơn giông tố như vậy ngầm báo hiệu gia đình sẽ tan vỡ trong tương lai.

Bằng một
bằng chứng, qua một mẩu đối thoại của cặp vợ chồng chúng ta lại thấy thế nào là
tai hại của hôn nhân tự do.

Để trình
bày một cách tường tận hơn, tôi xin đơn cử ra một mẩu đối thoại này tôi tin
rằng những nhân vật trong truyện sẽ giúp các bạn hiểu thêm phần nào câu chuyện
thất bại gia đình vì hôn nhân quá tự do.

Một ngày
nọ, tôi bất ngờ gặp lại chị J, một cô bạn chí thân với tôi ngay trong khi còn
theo đuổi học hành trong ban trung học mà chị và tôi là hai người bạn chí thân.
Cách đây một năm chị J - không thích cậu R và cho rằng anh là một người không
đứng đắn, có thể đưa gia đình đến chỗ suy vong, nhưng chị J nhất định không
nghe lời bà bác của ông F mà nhất quyết cùng R nên duyên vợ chồng.

Ngày J
lên xe hoa là một ngày vui cho nàng. Vì nàng đã được cho mình một người yêu lý
tưởng, nàng nở nụ cười thỏa mãn lòng yêu.

Mọi
người tham dự tiệc cưới ngày ấy có tôi, đều tin tưởng rằng nàng đã hoàn toàn
chọn đúng người yêu lý tưởng.

Thế rồi
thời gian trôi qua, lần lượt giã từ ngôi trường để ra đời tìm sinh kế, ngày
tháng qua khiến tôi quên hẳn nàng, tôi tin rằng nàng giờ đây đã chọn được người
lý tưởng cho cuộc đời.

Bất ngờ,
trong một lần dạo phố tôi gặp lại J. Qua những lời chào hỏi lúc ban đầu, nàng
nhìn tôi bằng một cặp mắt buồn và nàng tâm sự:

- Chị
ơi, đời em giờ này đau khổ nhiều, niềm yêu đã chết trong lòng từ khi cưới nhau.
Anh R không còn là người đàn ông hoàn hảo như ngày chưa cưới, ngày ấy anh ấy
yêu thương em vô ngần, mọi cử chỉ đều diễn ra trong trạng thái tâm tình, nhưng
từ khi cưới nhau xong thì anh ấy lại hiện nguyên chân tướng một người đàn ông
tầm thường như muôn ngàn người đàn ông tầm thường khác.

- Tại
sao J lại nói những câu như vậy?

- Tại
sao? Chị hỏi một câu làm em muốn khóc, tại vì anh ấy tầm thường và còn tầm
thường ngoài sức tưởng tượng của em nữa.

Im lặng
một hồi, ra chiều suy nghĩ, nhíu đôi mày như cố lội ngược dòng dĩ vãng để hồn
mình quay về một ký ức xa xôi, nàng tiếp:

- Ngày
trước, khi chúng em còn là một đôi nhân tình thì anh ấy rất chiều chuộng em, từ
cử chỉ nhỏ nhặt ấy đều săn đón, nhưng từ ngày cưới nhau đến giờ thì anh ấy coi
thường em ra mặt, suốt ngày chỉ lo chơi bời bê tha trác táng, lại thêm bài bạc,
em nói tới là anh ấy kiếm chuyện gây gổ và đánh đập em.

Thú thật
với chị, ngày nay em không còn mong ước gì hơn là được sống xa nhau, còn sung
sướng hơn là cứ chung chạ nhau mãi thế này để cả ngày thấy mặt nhau là gây gổ,
là đánh đập nhau luôn, tình nghĩa của đôi vợ chồng ngày nay không còn trong
lòng em nữa mà chỉ còn lại một chuỗi ngày thừa thãi vô vị mà thôi.

Tôi hỏi:

- Ngày
trước tại sao J bảo với mình rằng anh ấy hứa với J sẽ lo lắng bảo vệ cuộc đời
của J cơ mà?

- Phải,
ngày trước anh ấy hứa hẹn với em nhiều lắm, anh ấy bảo với em là anh ấy sẽ
nguyện hy sinh trọn cuộc đời mình cho em, cuộc sống tình cảm của anh ấy có em
mà thôi.

Chính vì
những lời hứa hẹn ấy em mới yêu anh ấy và nhất định cùng anh ấy sống chung với
nhau, nào ngờ đâu hiện tại anh ấy coi thường em, nếu em nhắc lại chuyện ngày
xưa thì anh lại bảo đó là ngày trước kia, còn bây giờ thì khác, nếu em nhận
thấy không thể chung sống được nữa cứ ly dị nhau để thành lập gia đình khác.

Nàng còn
nói với tôi thật nhiều về chồng nàng và những đổ vỡ trong nhà nàng cho tôi
nghe, tôi lấy làm ngại cho tình cảm của bạn mà tự nghĩ tai hại của việc hôn
nhân tự do.

Bây giờ
đem câu chuyện một người bạn thân ra trình bày cùng các bạn cốt mong nó sẽ làm
thành một cái vòng mà các bạn nhận xét trong việc chọn bạn trăm năm.

Câu
chuyện vừa qua là một trong những hậu quả do việc tự do quá trớn tạo thành hôn
nhân để rồi khi cùng nhau chung sống, lúc đó mới hiểu được những thói hư tật
xấu của nhau thì lại đã quá muộn màng mà thời gian không thể kéo lại được nữa.

6. TAI HẠI TRONG QUAN NIỆM HÔN NHÂN
CƯỠNG BỨC

Hai
trường hợp vừa nêu trên trong một câu chuyện về hôn nhân tự do các bạn đã nhận
thức được thế nào là hậu quả. Đó là quan niệm hôn nhân tự do, bây giờ hãy tìm
đến những hậu quả của quan niệm hôn nhân lệ thuộc.

Không
hơn gì hôn nhân tự do, trong hôn nhân lệ thuộc quyền lựa chọn của trai và gái
không còn là quan hệ nữa mà trái lại sự kén chọn và sắp đặt đều do cha mẹ tạo
nên mà con cái chỉ giữ vai trò thụ động.

Trong
trường hợp này trai và gái rất khổ sở vì người mình làm chồng, làm vợ không
đúng như lòng mong muốn của mình. Họ phải chấp nhận trước một sự thật phũ phàng
và coi mình là một việc đã rồi.

Từ chỗ
không hiểu biết tính tình nhau đưa đến hôn nhân nên cả hai khó mong tìm được
cho mình một lối thoát thỏa đáng cho tinh thần như lòng ao ước.

Có nhiều
đôi vợ chồng về ăn ở với nhau đã lâu, nhưng chưa bao giờ tìm được cho mình một
tình yêu chín chắn, một nền tảng cho tâm hồn.

Nhưng
nguyên nhân thất bại đó là vì cha mẹ tạo nên mà không có sự ưng thuận cho cả
hai bên trai và gái.

Trong
những hậu quả do công việc cưỡng ép mà ra thường có nhiều nguyên nhân xâu xa,
như vì tình thân gia đình, vì môn đăng hộ đối⁽²⁾, vì áp lực của tiền
tài.v.v…

(2) Môn đăng hộ đối: Là đời sống vật
chất và cả gia giáo hai gia đình bằng nhau.

Quan
niệm hôn nhân cưỡng bức xảy ra những thảm trạng trước nhất là do tình thân gia
đình.

Tình
thân gia đình là vì cả hai bên trai và gái quen thân với nhau từ trước, khi hai
bên có con cả hai cùng nhận lời hứa hôn từ thửa nhỏ khi hai đứa trẻ chưa biết
tình yêu là gì. Ngày lại qua ngày, hai đứa trẻ lớn lên lúc đến tuổi trưởng
thành thì cả hai nhà lại nhớ đến lời hứa hẹn khi xưa mà tác hợp.

Mục đích
của chuyện kết hôn này là giữ uy tín cho nhau sau nữa là để thắt chặt thêm tình
thân ái giữa hai gia đình đã có từ trước.

Ngày nay
chế độ này không tồn tại được bao nhiêu. Trường hợp thứ hai vì môn đăng hộ đối.
Trường hợp này chiếm 85 % trong chế độ hôn nhân cưỡng bức.

Mục đích
của hai gia đình là muốn tìm dâu, rể phải là người xứng lứa vừa đôi, căn cứ
trên tiền tài, vật chất của cả hai bên. Trong lúc đó hai người chưa ai nói được
tiếng yêu mà lại bị cha mẹ khép vào thành vợ thành chồng.

Trong
vấn đề môn đăng hộ đối, người chịu thiệt thòi nhiều hơn là con gái. Có nhiều cô
gái khi lớn lên đã từng yêu một chàng trai khác, nhưng cậu trai ấy vì hoàn cảnh
gia đình thiếu thốn nên không được cha mẹ nàng tán đồng mà bắt cô ấy phải đi lấy
một người trai khác. Trường hợp này thường gây ra cho gia đình những khủng
hoảng thất vọng liên tiếp xảy ra.

Trường
hợp thứ ba là vì áp lực tiền tài.

Nguyên
nhân gây áp lực tiền tài thì cũng như trường hợp thứ nhất, nghĩa là chỉ còn lại
một vài nơi theo chế độ phong kiến thôi.

Trong
trường hợp này, vì gia đình cô gái thiếu một số tiền không thể nào trả được
phải chịu làm dâu cho nhà chủ nợ, hoặc ngược lại gia đình người chồng giàu
sang, còn một gia đình bên họ gái đem lòng tham muốn ép buộc con gái mình ưng
thuận lấy chồng để chiếm đoạt gia tài.

Tất cả
những trường hợp trên đều là những hậu quả nặng nề của hôn nhân cưỡng bức. Hạnh
phúc bị chính thức đe dọa tiền tài trở thành một thứ khí giới mà người thanh
niên thiếu nữ lúc ấy trở thành một vật thí nghiệm không hơn không kém!

Qua hai
trường hợp điển hình, chúng ta nhận thấy cả hai không đưa con người đến nơi một
bến bờ lý tưởng nào cả, vì cả hai đều có lợi và cũng có cái hại lẫn nhau.

Theo
thiển ý của tôi thì vấn đề hôn nhân và hạnh phúc cần phải tương trợ và bổ túc
cho nhau, cả hai đều được xây dựng trên nền tảng lý trí và đạo lý, hòa hợp với
sự kiên nhẫn đắn đo tin tưởng và nhận chân giá trị của việc mình làm, có thể
như thế gia đình mới trường cửu và hạnh phúc mới trở thành một hình ảnh lý
tưởng và bền lâu được.