Vào truyện

Việc chú Mánh ghi nhật ký
chẳng còn là điều gì mới mẻ nữa. Cả tiểu đoàn 3 đã biết chuyện đó. Lúc đầu
không thiếu gì người dè bỉu, cho rằng đó là một việc làm có vẻ như vô công rồi
nghề. Để châm chọc anh, họ còn bịa ra đủ thứ chuyện khôi hài xung quanh những
tập nhật ký của anh.

Có lần, cậu Ổn, xạ thủ B.40,
một tay láu cá có hạng, không hiểu bằng cách nào đó đã thó được một trong ba
cuốn sổ dày cộp đó và mang ra đọc oang oang cho cả trung đội nghe. Nhiều đoạn
thú ra phết, văn chương nữa là đằng khác. Nhưng, cũng có đoạn đọc lên làm mọi
người cười đến nôn ruột. Cái đoạn chú Mánh ghi về cuộc chia tay của vợ chồng
chú thì thật chan chứa “chất trữ tình đồng quê”. Đoạn này chú viết toàn bằng
văn vần (thế mới bợm chứ), trong đó có những câu thế này:

“Anh đi gìn giữ nước non

Còn em ở lại nuôi con tháng
ngày

Thương em vất vả lắm thay

Áo dăm miếng vá tay dày vết
trai.”

Đáng lý phải viết chai nhưng
chú Mánh viết thành trai, sai lỗi chính tả đứt đuôi con nòng nọc rồi, vậy mà ai
nói chú cũng không chịu. Đến khi tiểu đội trưởng Hưng, dân sư phạm chính ngạch,
phải giải thích rằng: nếu chú viết chai thành trai thì câu thơ sẽ bị hiểu chệch
sang nghĩa khác, xúc phạm đến lòng chung thủy của “thím ấy”, chú Mánh mới “à”
một tiếng, vỗ đùi đánh bạch, và than: “Cái sự chữ nghĩa nó cũng hóc hiểm thật!”

Nhưng nói chung thì chú viết
rất có duyên, đọc lên ai cũng thấy đúng cái giọng khôi hài của chú mỗi khi kể
chuyện. Văn vẻ cũng không đến nỗi quá quắt, trừ một vài đoạn lắm “thì”, lắm “mà”
quá, ai cũng có thể nhận ra ngay.

Một hôm, chú lôi ở đâu về một
tờ báo, trỏ vào những cột dài dằng dặc và bảo chúng tôi:

- Này, các cậu đọc mà xem, chuyện
chẳng có quái gì cả, ấy vậy mà “nó” viết hay quá đi mất. Chúng mình thiếu cha
gì những chuyện đại loại như thế này, có khi còn hay hơn nhiều ấy chứ.

Ổn bảo:

- Vậy chú viết đi.

Chú Mánh đang hăng, buột
miệng tuyên bố:

- Chưa biết chừng, sẽ có lúc
tớ viết cho các cậu xem.

[Chúc bạn đọc
sách vui vẻ tại www.gacsach.com -
gác nhỏ cho người yêu sách.]

Thế là hôm sau hễ kể chuyện
với ai, Ổn cũng oang oang tuyên bố: “Anh Mánh đang chuẩn bị viết truyện chiến
đấu của chúng mình đấy.” Còn ai lạ gì cái tính bô lô ba la của anh chàng
Ổn-ba-toác nữa. Ấy vậy mà cái biệt hiệu “Văn sĩ Mánh” vẫn cứ được tung ra. Lần
này chú Mánh nổi nóng thực sự (đâu như có bớp cho Ổn một cái để trị cái bệnh
láu táu); nhưng dù sao cái biệt hiệu “Văn sĩ Mánh” cũng ra đời mất rồi.

Không biết sau này anh trung
đội trưởng Nguyễn Văn Mánh có viết truyện hay không, nhưng cho đến bây giờ rõ
ràng cả đại đội đều mê những cuốn nhật ký của Mánh. Vô hình trung, nó đã biến
thành một cuốn “sử biên niên” của cả đại đội. Ở đó, Mánh đã ghi hầu như không
sót một ngày nào, một sự kiện nào đã diễn ra trong đơn vị kể từ khi vào chiến
trường Tây Nguyên đến nay. Mỗi khi muốn nhớ lại một kỷ niệm nào đó, chẳng hạn:
hôm nào thì đơn vị vào tới chiến trường; bị trận bom bi đầu tiên ở đâu; ăn cái Tết
đầu tiên ở chiến trường có những thứ gì; mất chốt đường 14 hôm nào; vì sao đại
đội trưởng bị ong đốt cho một trận thừa sống thiếu chết ở làng Gà, v.v... Nghĩa
là đủ mọi chuyện lớn nhỏ đã diễn ra trong đại đội, tiểu đoàn; ai muốn nhớ lại
cho chính xác hoặc khi cần phân xử cho một cuộc tranh cãi, nhất nhất phải nhờ
đến Mánh mở nhật ký ra coi hộ và cho ý kiến... Chính trị viên đại đội viết tổng
kết các chiến dịch, có khi cũng phải nhờ đến Mánh cung cấp cho một vài chi tiết
mà anh quên không ghi.

Nhưng, cả đại đội không ai
ngờ rằng những cuốn nhật ký ấy lại quan trọng tới cái mức: khi trung đoàn đặt
vấn đề viết tiếp “truyền thống trung đoàn 6” thì, đích thân chủ nhiệm chính trị
trung đoàn (vốn là chính trị viên cũ của tiểu đoàn), phải viết thư tay cho Mánh,
do anh trợ lý tuyên huấn trực tiếp mang xuống, yêu cầu Mánh cho mượn những cuốn
nhật ký đó để làm tài liệu tham khảo. Nhưng Mánh đã không chịu nhả những cuốn
sổ quý báu ấy ra. Anh đã tuyên bố: “Mấy cha trợ lý là chúa hay quên. Lỡ các vị
ấy quên luôn cho một lèo thì đi đứt. Chả chơi! Nếu anh cần chỗ nào thì mang sổ
xuống tôi đọc cho mà chép!”

Mấy hôm sau, quả nhiên anh
trợ lý tuyên huấn phụ trách việc biên soạn truyền thống trung đoàn phải mang sổ
xuống thật.

Sau cái “sự kiện trọng đại”
ấy, không ai dám coi thường việc Mánh ghi nhật ký nữa. Trái lại, khi nào công
việc nhiều quá, Mánh quên thì anh em trong “Trung đội gió lốc” của anh còn nhắc
anh phải ghi. Đôi khi, họ còn gợi ý cho anh hôm nay cần ghi những việc này, việc
này... Và dần dần cuốn nhật ký hầu như không còn chỉ dùng để ghi những tâm tư, ý
nghĩ riêng của Mánh nữa. Khi viết, anh cũng không ghi “tôi” nữa mà ghi “chúng
tôi”. Điều đó xảy ra từ lúc nào chính anh cũng không biết, nhưng anh cảm thấy
thay đổi như thế là hợp lý.

Chiều hôm ấy, mọi công việc
chuẩn bị cho một cuộc hành quân ra trân đã xong. Rỗi rãi, tú lơ khơ chơi mãi
cũng chán, Ổn liền đứng dậy, khoát tay bảo mấy chiến sĩ trong tiểu đội:

- Lại bảo chú Mánh đọc nhật
ký nghe chơi, chúng mày.

Tiểu đội trưởng Hưng vội gạt
đi:

- Đừng! Bọn bay để yên cho
anh ấy ngủ một chút. Mấy hôm vừa rồi anh ấy thức như vạc, đêm này qua đêm khác
đi trinh sát với đại đội trưởng, có được ngủ ngáy chi đâu.

Lúc đó trung đội trưởng Mánh
đang nằm trên võng, cuốn nhật ký còn úp trên bụng. Anh cũng nôn nao không ngủ
được. Thấy anh em xôn xao, anh nhỏm dậy gọi:

- Lại đây tụi bay! Tao có ngủ
được đâu.

Khi mọi người đã tìm được chỗ
ngồi xung quanh võng của mình, Mánh mới trịnh trọng nâng cuốn nhật ký lên. Đó
là một cuốn sổ khổ vừa, bìa lót ni lông màu xanh, tặng phẩm chiến sĩ thi đua
năm 1974 của Mánh. Anh nhìn mọi người một lượt rồi nói:

- Mình vừa ghi được một đoạn về
ngày hôm nay. Mình đọc thử để các cậu nghe xem thế nào nhé.

Anh xoay người, chọn tư thế
ngồi cho thoải mái, khịt mũi rồi đọc:

“Thế là mọi việc chuẩn bị đã
xong: đạn hai cơ số, gạo ních một bao, lương khô chục bánh... Chúng tôi chỉ còn
đợi có lệnh là xuất quân. Chưa bao giờ chúng tôi ra trận mà lại đàng hoàng, thảnh
thơi như hôm nay. Giống như một người chuẩn bị ra “xướng vật”, thấy gân bắp
mình cứng rắn hơn, tâm tư mình sảng khoái hơn và tin một cách chắc chắn rằng
thì phen này nhất định đối phương sẽ lấm lưng trắng bụng...”

Ổn thích chí vỗ đùi đánh đét
một cái:

- Đúng quá! Hệt như mình nghĩ.

Lúa bĩu môi:

- Cậu có mà nghĩ! Cậu chẳng
bao giờ nghĩ được cái gì cho ra hồn bao giờ. Chỉ phét lác!

Phùng vội nhăn mặt, xua tay:

- Im nào!... Để nghe anh Mánh
đọc.

Mánh lại hắng giọng, khịt mũi
rồi cái giọng khàn khàn của anh lại vang lên:

“... Phen này thì nhất định
đối phương sẽ lấm lưng trắng bụng. Không biết chúng tôi có chủ quan không, nhưng
chưa bao giờ chúng tôi lại tin ở sức mạnh của mình như bây giờ.

Hôm qua, chính ủy sư đoàn
xuống thăm chúng tôi; sau khi kiểm tra xong mọi công việc của đại đội, ông có
ghé vào trung đội của chúng tôi một lúc. Ông hỏi chúng tôi: “Các đồng chí thấy
cuộc ra trận này khác những cuộc ra trận trước ở chỗ nào?” Chúng tôi mỉm cười
nhìn nhau... Thật khó trả lời quá, mặc dù chúng tôi cảm thấy hết sức rõ ràng “cái
khác” ấy. Cái khác ấy hình như có ngay trong mỗi ý nghĩ, mỗi nhịp đập của trái
tim chúng tôi nhưng nói ra thật khó. Chúng tôi chỉ nhận biết rằng, dân tộc ta
đã chuẩn bị đầy đủ cho cuộc ra trận này. Nói đầy đủ đâu có phải chỉ vì cái bụng
chúng tôi không còn đói, khẩu súng trên tay chúng tôi không còn lo hết đạn. Nói
đến đầy đủ cũng chẳng phải vì thấy thập thò vài chiếc xe tăng, vài khẩu pháo
lớn trong đội hình sư đoàn. Hình như cái đầy đủ ấy trước hết phải là sự đầy đủ
về tinh thần, ý chí, về lòng tin của mỗi người chiến sĩ ra trận. Sự đầy đủ, còn
là sự chín mọng của thời cơ cách mạng mà cả dân tộc đã chuẩn bị hai chục năm
nay. Thời cơ ấy, khi đã đến cũng giống như khi thằng giặc đã mắc mưu, phơi ngực
ra trước nòng AK và chúng tôi nín thở, bóp cò; tin chắc rằng súng nổ là nó phải
gục, không thể khác được.

Với sự “đầy đủ” ấy chúng tôi
bước ra “xướng vật”. Chưa ái dám nghĩ đây là cuộc đọ sức cuối cùng. Nhưng, chắc
chắn đây phải là cuộc ra trận hả hê nhất...”

Mánh dừng lại liếc nhìn các chiến
sĩ của mình. Khi thấy mọi người đều im lặng, say sưa lắng nghe, anh lại cúi
xuống đọc tiếp, giọng anh chợt trỗi lên cao hơn, dạt dào xúc động:

“... Sáng nay tiểu đoàn làm
lễ xuất quân. Buổi lễ giản dị nhưng cảm động và trang nghiêm. Chúng tôi đứng
trước những hàng mộ đắp tượng trưng, tưởng nhớ đến các chiến sĩ của tiểu đoàn
đã hi sinh trên vùng đất Tây Nguyên này. Máu xương sao kể cho xiết, nhưng điều
quan trọng là chúng ta vẫn tồn tại và lớn mạnh. Hỡi những đồng chí thân yêu!
Những thằng Sâm, thằng Tánh, thằng Liên, thằng Soát... Nếu chúng mày còn cả thì
đội ngũ tiểu đoàn phải đứng chật cả khu rừng này. Nhưng, dù hôm nay vào chiến
dịch, tiểu đoàn chỉ còn từng này tay súng thì sức mạnh vẫn là sức mạnh tất cả. Chúng
nó sẽ biết tay tiểu đoàn mình!

“Trung đội gió lốc” lại được
nhận cờ. Trong chiến dịch này, chúng tôi sẽ đưa lá cờ vinh quang đó tới tận đâu,
cắm lên những căn cứ nào của giặc? Điều đó không thể lường hết được. Nhưng, chúng
tôi sẽ chiến đấu xứng đáng với lá cờ ấy.

Tôi quay lại nhìn các chiến
sĩ của trung đội mình. Các chiến sĩ cũng ngước nhìn tôi. Những ánh mắt của họ
đã nói với tôi rằng: Anh hãy tin tưởng ở chúng tôi, như tin chính bản thân mình!”

Trung đội trưởng Mánh đã đọc
hết trang nhật ký ghi ngày hôm đó. Các chiến sĩ của anh vẫn ngồi yên lặng, suy
nghĩ thấm thía. Dường như mỗi người cũng đang có những lời lẽ riêng để nói với
lòng mình.

Một trận gió ào qua rừng. Lá
khô trút xuống xào xạc. Những khoảng trời lộ ra sau những vòm lá, xanh ngăn
ngắt. Cảnh vật nhẹ nhõm, lênh thênh. Mùa khô lên tiếng gọi.

Chiều ấy, họ hành quân ra
trận.