Chương 1

- Đấy công tước thấy chưa: Genes và Lucque nay
chỉ còn là những thái ấp, những điền trang của dòng họ Buônapáctê(1) mà thôi.
Này, tôi xin báo trước: hễ công tước còn cho rằng hiện nay chúng ta chưa ở
trong tình trạng chiến tranh, hễ công tước còn dám bào chữa cho những hành động
nhơ nhuốc và tàn bạo của tên Ma vương phản Cơ đốc ấy (quả tình tôi cũng tin
rằng hắn chính là Ma vương. - Thì tôi không có quen biết, không có bạn bè gì
với công tước nữa đâu, công tước không còn là "kẻ nô lệ trung thành"
của tôi như công tước vẫn nói. Nào, thôi, phải hỏi thăm sức khoẻ công tước đã
chứ! Tôi làm cho công tước đâm hoảng sợ thì phải, công tước ngồi xuống đi, rồi
kể chuyện cho tôi nghe.

(1)
Họ của Napoleon Bonaparte phát âm theo giọng Corse để tỏ ý khinh miệt.

[Chúc bạn đọc sách vui vẻ tại www.gacsach.com - Gác nhỏ cho người
yêu sách.]

Anna Pavlovna Serer, ngự tiền phu nhân có
tiếng, rất thân cận với hoàng hậu Maria Feodorovna, nói như vậy khi phu nhân ra
đón công tước Vaxili, một nhân vật quan trọng và có chức vị cao, và là người
đầu tiên tối hôm nay đến dự buổi tiếp tân của phu nhân. Bấy giờ là vào tháng
bảy năm 1805. Anna Pavlovna ho đã mấy hôm nay, phu nhân bị bệnh cúm. - Phu nhân
nói thế (hồi ấy cúm là một danh từ mới, rất ít người dùng). Buổi sáng một gia
nhân mặc áo dấu đỏ đi phân phát những tấm thiếp mời nhất loạt viết:

"Thưa bá tước hay (thưa công tước),
nếu bá tước không có việc gì hay hơn và không có ý quá lo sợ phải ngồi suốt cả
buổi tối với một người đàn bà đau ốm tội nghiệp, thì tôi sẽ rất vui sướng được
tiếp bá tước tại nhà từ 7 đến 10 giờ. Annette Scherer".

Lúc này công tước vừa bước vào phòng, mình mặc
phẩm phục thêu kim tuyến, chân đi giày có bít tất cao, ngực đeo huân chương,
khuôn mặt phẳng đẹp trông rất tươi tỉnh. Công tước đáp, không hề mảy may lúng túng
trước cách tiếp đón của nữ chủ nhân:

- Trời, nhiếc móc độc địa thế!

Công
tước nói một thứ tiếng Pháp cầu kỳ, thứ tiếng mà cha ông chúng ta không nhũng
dùng để nói chuyện, mà còn để suy nghĩ nữa; công tước lại có một gióng nói dìu
dịu và khoan dung đặc biệt của một người quyền quí đã lõi đời trong xã hội
thượng lưu và trong cung đình. Công tước lại gần Anna Pavlovna, cúi cái đầu hói
bóng nhoáng, xức nước hoa thơm phức xuống hôn tay phu nhân rồi thoải mãi buông
người xuống đi-văng.

- Trước hết, xin bà bạn cho biết sức khoẻ ra
sao? - Công tước lại nói. - Xin phu nhân nói rõ cho tôi được yên lòng?

Công
tước cũng vẫn nói với giọng như trước nhưng trong cái giọng nhã nhặn và đượm vẻ
ái ngại vẫn để lộ sự thờ ơ, thậm chí cả sự mỉa mai.

Anna
Pavlova nói:

- Tinh thần đã đau khổ thì người còn mạnh khoẻ
sao được? Thời buổi này, là người có tâm huyết ai có thể bình thản được? Công
tước ở lại chơi cả buổi tối nhé!

- Thế còn buổi dạ hội của đại sứ Anh thì sao?
Hôm nay là thứ tư. Tôi cần phải đi đến đấy cho có mặt. Con gái tôi nó sẽ ghé
lại đây đưa tôi đi.

- Tôi vẫn tưởng buổi dạ hội đã hoãn rồi kia
đấy. Tôi xin thú thật những trò hội hè và bắn pháo hoa ấy đã bắt đầu trở thành
nhạt thếch.

- Họ mà biết phu nhân muốn thế, thì họ đã hoãn
buổi dạ hội rồi. - Công tước nói theo thói quen, như một chiếc đồng hồ đã lên
dây sẵn, nói những điều mà mình cũng không muốn người ta tin là thật.

- Thôi xin ông đừng làm khổ tôi nữa… Này, về
cái tin cấp báo của Novoxilxov người ta quyết định gì? Việc gì ngài cũng biết
kia mà.

Công
tước nói, giọng lạnh nhạt và chán chường:

- Tôi biết nói thế nào đây? Người ta quyết
định gì ư? Người ta cho rằng Buônapáctê đã đi nước liều, và tôi tin ta cũng làm
như thế.

Công
tước Vaxili bao giờ cũng nói giọng uể oải như một diễn viên đọc một vai tuồng đã
quá cũ. Anna Pavlovna Serer thì trái lại, tuy đã tròn bốn mươi tuổi, nhưng văn
hăng hái sôi nổi. Tỏ ra hăng hái đã thành một chức vụ xã hội của phu nhân, và
đôi khi, mặc dầu không muốn, phu nhân cũng vẫn làm ra vẻ hăng hái để khỏi phụ
lòng mong đợi của những người quen biết. Nụ cười nửa miệng luôn luôn phảng phất
trên gương mặt Anna Pavlovna tuy không ăn khớp với những nét mặt đã tàn phai,
nhưng cũng nói lên rằng phu nhân chẳng khác gì đứa trẻ được nuông chiều, vẫn có
ý thức về cái tật đáng yêu của mình, một cái tật mà phu nhân không muốn, không
thể và không thấy cần phải sửa chữa.

Giữa
chừng câu chuyện về lình hình chính trị, Anna Pavlovna bỗng hăng lên:

- Ồ, thôi đừng nói tới cái nước Áo ấy với tôi
nữa! Có thể là tôi chẳng hiểu tí gì, nhưng nước Áo xưa nay không hề muốn có
chiến tranh. Nó phản bội chúng ta. Một mình nước Nga sẽ phải cứu châu âu. Đấng
ân chủ của chúng ta biết rõ sứ mệnh cao cả của người và sẽ trung thành với sứ
mệnh đó. Tôi chỉ tin có thế mà thôi. Đức vua nhân từ và kỳ diệu của ta sẽ phải
lĩnh lấy cái trách nhiệm trọng đại nhất trên thế giới; người nhân từ và quí hoá
như vậy nên Thượng đế sẽ không bỏ người đâu, và Người sẽ làm tròn sự phó thác
của Trời là bóp chết con quái xà cách mạng nay đã trở nên ghê tởm hơn bao giờ
hết vì hiện thân của nó là cái tên sát nhân kiêm đạo tặc kia. Chúng ta sẽ phải
một mình trả thù cho máu của chính nghĩa đã đổ. Còn biết hy vọng vào ai nữa,
thưa ngài? Nước Anh với cái đầu óc con buôn của nó sẽ không bao giờ hiểu nổi
cái độ lượng như trời bể của hoàng đế Alecxandr. Nó đã từ chối không chịu rút
khỏi đảo Malta. Nó muốn tìm xem phía sau các hành động của chúng ta có
thâm ý gì. Người Anh đã nói gì với Novoxilxov?… Chẳng nói gì cả. Họ không hiểu,
mà cũng không thể hiểu nổi cái lòng vị tha cao cả của Đức hoàng thượng, là
người không bao giờ làm gì cho bản thân mình, mà sẵn lòng làm tất cả cho hạnh
phúc của thiên hạ. Họ hứa những gì nào? Không hứa gì cả. Mà dù có hứa thì họ
cũng chẳng làm gì đâu! Nước Phổ đã tuyên bố rằng Bonaparte là vô địch và toàn
thể châu Âu không còn có cách gì chống lại hắn nữa… Tôi không tin một lời nào
của Hardenberg hay của Haugevits. Cái nền trung lập trứ danh của nước Phổ chẳng
qua là một cái bẫy. Tôi chỉ tin ở Thượng đế và tin vào sự thụ mệnh thiêng liêng
của vị hoàng đế kính yêu của chúng ta. Người ta sẽ cứu được châu Âu…

Anna
Pavlovna bỗng dừng lại, mỉm cười như để tự chế giễu cái thái độ bồng bột của
mình.

Công
tước mỉm cười nói:

- Tôi trộm nghĩ giá phu nhân được cử làm sứ
giả thay ông Vin Vintxengherod thân mến của chúng ta thì phu nhân đã bắt vua
Phổ ưng thuận đứt đi rồi. Phu nhân hùng biện thế kia mà. Phu nhân cho tôi chén
đí chứ?

- Sắp có đấy ạ. - Anna Pavlovna bấy giờ đã
bình tĩnh lại. Phu nhân nói thêm:

- À này, trong các vị tân khách của tôi hôm
nay sẽ có hai nhân vật rất thú vị; đó là tử tước Mortenmar, ông ta là thông gia
với họ Montmorency qua họ Rohans, một trong những dòng dõi quý phái bậc nhất ở
Pháp. Đó là một người Pháp lưu vong hạng chân chính đấy(2). Sau nữa là giáo sĩ
Moriot, chắc ngài cũng có biết con người trí tuệ uyên thâm ấy chứ? Moriot đã
được hoàng thượng tiếp, chắc ngài có biết?

(2)
Sau cuộc cách mạng Pháp 1789, một số quí tộc phản cách mạng trốn hoặc bị trục
xuất ra nước ngoài. Số người đó gọi là những người lưu vong (emigré)

- Ô tôi sẽ rất lấy làm hân hạnh. - Rồi công
tước nói thêm, giọng đặc biệt lơ đễnh như vừa sực nhớ ra điều gì, nhưng thực ra
công tước đến đây hôm nay mục đích chính cũng chỉ là để hỏi việc ấy. - Có phải
Hoàng thái hậu muốn bổ nhiệm nam tước Funke làm bí thư thứ nhất ở Viên không?
Hình như cái ông nam tước ấy đục lắm thì phải.

Số
là công tước Vaxili muốn tiến cử con mình nhưng lúc bấy giờ trong triều người
ta lại đang xin Hoàng thái hậu lo chức ấy cho nam tước.

Anna
Pavlovna lim dim đôi mắt, ý muốn nói phu nhân hay ai cũng đều có quyền phê phán
những điều mà đủc Hoàng thái hậu đã thích làm hay muốn làm. Phu nhân chỉ nói
gọn một câu, giọng buồn và xẵng:

- Nam tước Funke là do bà chị của Hoàng
thái hậu gửi gắm đấy!

Khi
Anna Pavlovna nói đến Hoàng thái hậu, gương mặt của phu nhân chợt lộ vẻ sùng
kính và ngưỡng mộ chân thành, pha lẫn với vẻ buồn rầu: cứ mỗi lần nhắc đến
Hoàng thái hậu là phu nhân như vậy.

Phu
nhân nói rằng đức Hoàng thái hậu có lòng trọng nể nam tước Funke lắm, - rồi
khoé mắt của phu nhân lại đượm vẻ buồn rầu như cũ.

Công
tước lặng thinh, vẻ thản nhiên, Anna Pavlovna vốn có đủ cái khéo léo tế nhị và
nhạy bén của một người đàn bà và một nữ quan quen ra vào chốn cung đình; phu
nhân muốn châm chích công tước một tí, vì ông ta đã dám nghĩ như vậy về một
nhân vật được tiến cử với Hoàng thái hậu, nhưng đồng thời phu nhân cũng muốn an
ủi công tước. Phu nhân nói:

- À này, để nói đến việc cửa nhà công tước một
thể, chắc công tước cũng biết là quý tiểu thư, từ khi bước chân vào cuộc đời
giao tế, được mọi người rất yêu chuộng. Ai cũng bảo là tiểu thư đẹp như ánh
thái dương.

Công
tước nghiêm mình để tỏ ý kích cẩn và cảm kích.

Sau
một phút yên lặng, Anna Pavlovna nhích đến gần công tước và dịu dàng mỉm cười,
dường như để tỏ rằng câu chuyện về chính trị và xã giao đã chấm dứt, và bây giờ
đến lượt những mẩu chuyện tâm tình:

- Tôi thường nghĩ rằng đôi khi hạnh phúc trên
đời được phân phối thật bất công. Tại sao số phận lại cho ngài hai người con
đáng yêu như vậy. Trừ Anatol, cậu con út của ngài, mà tôi không ưa. - Phu nhân
nói thêm, lông mày nhướn cao lên, giọng quyền hành và dứt khoát. - Mà công tước
lại là người ít biết giá trị của con mình hơn cả, vì vậy công tước quả không
đáng được hai người con như thế.

Và
phu nhân mỉm cười, nụ cười phấn khởi.

Công
tước nói:

- Phu nhân bảo tôi làm thế nào được? Nếu có
Lavater ở đây thì ông ta sẽ bảo tôi không có cái u làm cha(3).

(3)
Lavater (1741-1801) Nhà văn và giáo sĩ Thuỵ Sỹ đã lập ra một thuyết cho rằng
năng khiếu của con người là do hình dáng và đặc biệt là cái u ở trên đầu quy
định. Thành ngữ, có nghĩa là "đó là một tai ách mà số phải chịu".

- Thôi đừng đùa nữa. Tôi đang nói chuyện đứng
đắn kia mà. Công tước ạ, tôi không vừa lòng về cậu con trai út của ngài cho
lắm. Cái này ta cũng nói riêng với nhau thôi (gương mặt của phu nhân lại lộ vẻ
buồn rầu), trong cung đức hoàng thái hậu họ có nói đến cậu ta đấy, và lấy làm
ái ngại cho công tước.

Công
tước không đáp lại, nhưng phu nhân vẫn lặng thinh nhìn công tước, vẻ tư lự, chờ
đợi công tước trả lời. Công tước Vaxili cau mày. Cuối cùng, công tước nói:

- Tôi còn biết làm thế nào được? Phu nhân biết
đấy, tôi đã làm tất cả những gì mà một người cha có thể làm để dạy dỗ chúng nó,
thế mà rốt cục cả hai đứa lớn lên vẫn thành hai thằng ngốc như thường. Thằng
Ippolit thì ít nhất cũng còn là một thằng ngốc hiền lành, chứ thằng Anatol thì
thật là một thừng ngốc ngỗ ngược. Đấy chỉ là khác nhau có thế.

Trong
khi nói, công tước mỉm cười không được tự nhiên như thường ngày, nhưng lại có
vẻ phấn khởi hơn, rồi đột nhiên hai bên mép nhăn lại để lộ cái gì thô bỉ và khả
ố.

- Những ngưởi như công tước thì có con làm gì?
Giá công tước không làm cha, thì tôi thật không thể có điều gì chê bai công
tước được nữa, - Anna Pavlovna nói, mắt ngước nhìn lên có vẻ đăm chiêu suy
nghĩ.

- Tôi là kẻ nô lệ trung thành của phu nhân, và
chỉ với phu nhân tôi mới có thế thú nhận điều này, con tôi. - Nó là mối luỵ của
đời tôi. - Nó quả là cây thập tự mà tôi phải vác lên vai. Tôi tự cắt nghĩa cho
mình như vậy đấy. Biết làm thế nào được?

Công
tước ngừng nói và khoát tay một cái, ngụ ý là mình đành cam chịu phục tùng số
mệnh ác nghiệt.

Anna
Pavlovna trầm ngâm một lúc rồi nói:

- Ngài chắc chưa bao giờ nghĩ đến việc cưới vợ
cho cậu Anatol phá gia chi tử của ngài nhỉ. Người ta thường bảo là gái quá thời
thì hay có cái thói làm mai mối. Tôi chưa cảm thấy mình có cái thói ấy, nhưng
tôi có biết một tiểu thư phải chịu khổ sở nhiều vì ông bố, đó là một người họ
hàng của chúng tôi, một công tước tiểu thư họ Bonkonxki.

Công
tước Vaxili không đáp, nhưng với cái trí xét đoán và cái ký ức rất nhạy của
những người thuộc giới xã giao, công tước liền khẽ nghiêng đầu để chứng tỏ mình
đã lãnh hội và đã quan tâm đến những điều mách bảo của phu nhân.

- Phu nhân có hiết không, cái thằng Anatol ấy
tiêu của tôi mỗi năm đến bốn vạn rúp, - Công tước nói, hẳn là ông ta không đủ sức
kìm hãm dòng tâm tư buồn bã của mình. Công tước im lặng một lúc:

- Cứ như thế này, rồi năm năm nữa không biết
sẽ ra sao đây?

- À làm cha thì hơn người ta ở chỗ đấy.

- Thế công tước tiểu thư của phu nhân có giàu
không?

- Ông bố cô ta rất giàu nhưng rất hà tiện. Ông
cụ hiện nay ở thôn quê. Đó chính là công tước Bolkonxki nổi tiếng, đã về hưu từ
thời tiên đế, mà người ta thường gọi đùa là ông vua nước Phổ. Ông ta là người
rất thông minh, nhưng có nhiều cái gàn dở rất kỳ quặc, lại rất khó tính. Tội
nghiệp cho con bé, nó thật đến khổ, công tước tiểu thư có một người anh cách
đây ít lâu vừa kết hôn với cô Liza Mainen, và làm sĩ quan phụ tá cho Kutuzov.
Hôm nay người anh cũng đến đây.

Công
tước bỗng dưng cầm lấy tay Anna Pavlovna và không hiểu tại sao kéo phu nhân cúi
thấp xuống, rồi nói:

- Này, bạn Annet thân mến, bạn dàn xếp hộ tôi
việc ấy, tôi sẽ suốt đời là kẻ nô lệ trung thành của bạn, là kẻ nô lệ, như lão
trưởng thôn của tôi thường viết trong báo cáo, cô ấy con nhà thế gia, cô ấy
giàu: tôi chỉ cần có thế.

Với
những cử chỉ thoải mái, thân mật và đẹp mắt mà ông vẫn có, công tước cầm bàn
tay của ngự tiền phu nhân đưa lên môi hôn, và lắc lắc, rồi ngồi người trên ghế
bành, đưa mắt nhìn phía khác.

Anna
Pavlovna nghĩ ngợi một lát rồi nói:

- Được, để tôi sẽ nói chuyện với Liza (vợ công
tước Bolkonxki trẻ tuổi) ngay hôm nay. Có lẽ rồi việc này sẽ thành. Gia đình
nhà ông sẽ là nơi tôi tập sự làm gái già.

Phần I

Chương - 2

Trong phòng khách của Anna Pavlovna,
tân khách đã bắt đầu đến mỗi lúc một đông. Họ là những người thuộc lớp quí tộc
tai mắt nhất ởPetersburg, nhưng lại giống nhau ở chỗ cùng chung một xã hội. Có
người con gái của công tước Vaxili là nàng Elen diễm lệ, ghé lại đây để cùng
cha đến dự buổi dạ hội của đại sứ Anh. Nàng mặc y phục khiêu vũ, có đeo phù
hiệu của Hoàng hậu trên ngực.

Lại có công tước phu nhân Bolkonkaya nhỏ nhắn, một
thiếu phụ rất trẻ tuổi nổi tiếng là người đàn bà có duyên nhất Petersburg, vừa
mới lấy chồng mùa đông năm ngoái và bây giờ không đến dự buổi dạ hội lớn vì
đang có mang, nhưng vẫn có thể đến dự những buổi kế tiếp tân nho nhỏ như thế
này. Có cả công tước Ippolit con trai của công tước Vaxili, cùng đến với
Montmorency để giới thiệu ông này: lại còn có giáo sĩ Moriot và nhiều người
khác nữa.

Hễ có vị khách nào mới gặp Anna Pavlovna lại nói:

- Ngài chưa chắc gặp. - Hoặc là - Ngài chắc chưa có
dịp quen với "dì tôi" - rồi trịnh trọng dẫn họ đến gần một bà già bé
loắt choắt đầu tóc thắt nơ cao ngồn ngộn, vừa từ phòng bên lững thững hiện ra.

Khi
các tân khách bắt đầu tụ tập, Anna Pavlovna lần lượt giới thiệu tên từng người
một mới chậm rãi đưa từng vị khách đến chỗ "dì tôi", rồi lui ra chỗ
khác.

Tất cả các tân khách đều làm tròn lễ nghi thăm hỏi
các bà dì mà chẳng ai biết, chẳng ai thích, và chẳng ai cần đến. Anna Pavlovna
vẻ thông cảm trịnh trọng và buồn rầu, chăm chú theo dõi những lời chào hỏi của
họ lặng lẽ tán thưởng. Vị tân khách nào cũng được nghe "dì tôi" dùng
những lời lẽ giống nhau để nói về sức khoẻ của khách, sức khoẻ của mình và sức
khoẻ của Đức Hoàng thái hậu. - Nhờ trời Người này đã khoẻ hơn trước. Vị khách
nào đến chào hỏi xong cũng lui ra với một cảm giác nhẹ nhõm như vừa làm tròn
một nhiệm vụ nặng nề, nhưng vì xã giao nên ai cũng cố sao không lộ vẻ hấp tấp
khi bỏ đi, để rồi suốt buổi tối không đến với bà già ấy lần nào nữa.

Công tước phu nhân Bolkonxkaya có mang theo một mẫu
đồ thêu đang làm dở đựng trong một cái túi nhỏ bằng nhung thêu kim tuyến. Phía
trên đôi môi xinh xắn của nàng phơn phớt một lớp lông tơ óng mịn, môi trên của
nàng hơi ngắn nên không che kín hết hàm răng cửa, nhưng cái đó chỉ làm cho nàng
thêm duyên dáng và dễ thương khi nàng hé miệng hoặc khi nàng ngậm miệng lại,
thỉnh thoảng môi trên lại hơi nhô ra và trông nàng lại càng thêm duyên dáng. ở
những người thiếu phụ thật có duyên bao giờ cũng thế: khuyết điểm của nàng- Cái
môi trên hơi ngắn và cái miệng luôn hé mở - Hình như làm thành một vẻ đẹp đặc
biệt, chỉ riêng nàng mới có.

Ai nhìn thấy người thiếu phụ xinh xắn sắp làm mẹ này
cũng phải thích mắt; trông nàng thật linh hoạt, tràn đầy sức khoẻ, tuy có mang
mà vẫn ung dung nhẹ nhõm như không. Những người già cả hay những thanh niên cau
có, buồn bực, chỉ cần đứng gần nàng và nói chuyện với nàng một lúc là có cảm
giác như chính mình cũng đâm ra giống nàng. Ai đã từrng nói chuyện với nàng, đã
được thấy nụ cười tươi sáng và hàm răng trắng bóng của nàng luôn luôn lộ rõ mỗi
khi nàng nói, cũng đều nghĩ rằng mình hôm nay chắc phải nhã nhặn đáng yêu hơn
mọi bận nhiều. Mà ai cũng nghĩ như thế.

Công tước phu nhân nhỏ nhắn chân hơi nhún nhẩy bước
từng bước ngắn nhanh nhẹn đi vòng qua chiếc bàn, tay cầm túi nữ công, rồi vén
tà áo ngồi xuống đi-văng bên cạnh chiếc ấm xamova bằng bạc, vẻ tươi vui, tưởng
chừng tất cả những gì mà nàng làm cũng đều là một cuộc vui cho mình và cho tất
cả người xung quanh.

Nàng giở túi thêu ra và nhìn mọi người, nói:

- Tôi mang cả đồ nữ công của tôi đến đây này. - Rồi
quay sang nữ chủ nhân, nàng tiếp. - Chị Annet, chị xem đừng có chơi khăm em đấy
nhé! Trong giấy chị có viết rằng đây là một buổi tiếp tân rất nhỏ, thành thử
chị xem, em ăn mặc thế này có chán không?

Và nàng dang hai tay ra cho AnnaPavlovna. Pavlovna
thấy rõ chiếc áo dài xám trang nhã thêu đăng ten, phía dưới ngực có thắt một
giải lụa rộng khổ. Anna Pavlovna đáp:

- Cứ yên tâm, Liza ạ, cô bao giờ chả là người xinh
nhất! - Vẫn một giọng như cũ, công tước phu nhân quay sang một vị tướng nói tiếp.
- Ngài xem, chồng tôi bỏ tôi để đi tìm cái chết ngoài chiến trường đấy! - Đoạn
nàng lại quay sang công tước Vaxili nói luôn. - Xin ngài cho biết, tại sao lại
sinh ra cái trò chiến tranh đáng ghét ấy làm gì? - Rồi, không đợi câu trả lời,
nàng lại quay sang nói với tiểu thư Elen diễm lệ, con gái công tước Vaxili.

- Công tước phu nhân có duyên quá nhỉ? - Công tước
Vaxili nói nhỏ với Anna Pavlovna.

Công tước phu nhân nhỏ nhắn đến được một lúc thì
thấy một chàng thanh niên to béo đẫy đà, mắt đeo kính, bước vào phòng. Tóc
chàng húi ngắn, mình mặc lễ phục màu nâu, sơ mi cổ cao quần màu nhạt theo thời
trang bấy giờ. Chàng thanh niên to béo ấy là con riêng của bá tước Bazukhov một
đại thần nổi tiếng thời hoàng hậu Ekaterina và hiện nay đang đau ốm ngắc ngoải
ở Moskva. Chàng đi du học ở nước ngoài mới về, chưa nhận chức gì, và đây là lần
đầu tiên chàng dự một buổi dạ hội của giới xã giao, Anna Pavlovna tiếp chàng
bằng một cái gật đầu dành cho những người ở bậc thấp nhất trong cái thang phẩm
trật của phòng khách này. Nhưng tuy dùng lối chào hạng thấp như vậy, khi thấy
Piotr vào, gương mặt của phu nhân vẫn lộ vẻ lo sợ, giống như khi người ta thấy
một cái gì đó quá lớn và không đúng chỗ. Kể ra thì so với các tân khách nam
giới khác trong phòng Piotr, cũng có to lớn hơn ít nhiều, nhưng sở dĩ phu nhân
lo sợ lại chính là vì cái nhìn thông minh rụt rè, đôi mắt tinh tế mà tự nhiên
đã làm cho chàng khác hẳn tất cả các tân khách khác có mặt trong phòng.

- Ông Piotr, ông có lòng tốt đến thăm một người đàn
bà đau ốm, tội nghiệp, thật là quí hoá quá! - Anna Pavlovna nói, mắt lo lắng
liếc nhìn bà dì trong khi dẫn Piotr đến gần bà ta. Piotr nói lúng túng mấy
tiếng gì chẳng ai hiểu, mắt vẫn nhìn xung quanh như đang tìm kiếm một cái gì.
Chàng cúi chào công tước phu nhân, miệng mỉm cười vui sướng, mừng rỡ như khi
gặp được một người quen thân, rồi đến chào bà dì. Những điều lo sợ của Anna
Pavlovna không phải là không có lý do, bởi vì Piotr không đợi bà già nói về sức
khoẻ của Đức Hoàng thái hậu cho xong đã quay gót toan bỏ đi. Anna Pavlovna
hoảng hốt kiếm lời ngăn chàng lại. Phu nhân nói:

- Ông chắc chưa quen giáo sĩ Moriot chứ? Ông ta là
một người rất thú vị.

- Có, tôi có nghe nói đến cái kế hoạch hòa bình vĩnh
viễn của ông ta, kế hoạch ấy rất hay, nhưng khó lòng mà thực hiện được.

- Ông thấy thế à? - Anna Pavlovna nói một câu lấy
lệ, để rồi trở về với những công việc của bà chủ nhà, nhưng Piotr lại phạm lỗi
xã giao ngược lại. Lúc nãy, chưa nghe hết lời bà dì, chàng đã vội bỏ đi; bây
giờ thì chàng lại chuyện quá nhiều làm cho người tiếp chuyện phải dừng lại nghe
trong khi đang muốn đi chỗ khác. Piotr đầu nghiêng về phía trước, hai chân
chạng ra, bắt đầu chứng minh cho Anna Pavlovna hiểu rõ tại sao chàng ta cho
rằng cái kế hoạch của ông giáo sĩ kia là một ảo tưởng.

- Ta sẽ bàn chuyện này sau. - Anna Pavlovna mỉm cười
nói.

Và sau khi đã thoát khỏi chàng thanh niên kém xã
giao kia, phu nhân liền trở về với nhiệm vụ bà chủ nhà, tiếp tục lắng tai nghe
ngóng và đưa mắt nhìn quanh, xem chỗ nào câu chuyện hơi tẻ thì lập tức đến tiếp
ứng. Như một ông chủ xưởng dệt, sau khi đã cắt đặt thợ thuyền đâu vào đấy, bắt
đầu đi đi lại lại trong xưởng, và hễ chỗ nào máy ngừng chạy hay chỗ nào có thoi
đưa quá to, có tiếng cót két bất thường là vội vã đến tận nơi để hãm máy lại
hay chữa cho nó chạy đều. Anna Pavlovna cũng đi đi lại lại trong phòng khách,
thỉnh thoảng lại gần một nhóm nào đó im hơi lặng tiếng hoặc nói chuyện quá
nhiều và nói một câu hay chuyển một người nào đó sang nhóm khác, để điều chỉnh
cho bộ máy nói chuyện chạy đều đúng mực. Nhưng trong tất cả những mối lo ấy vẫn
thấy phu nhân e ngại nhất về Piotr. Phu nhân lo lắng nhìn theo Piotr khi chàng
lại gần một nhóm tân khách đứng quanh Montmorency để nghe xem họ nói những gì, rồi
lại quay sang một nhóm khác đang lắng nghe giáo sĩ Moriot nói chuyện. Piotr từ
trước tới nay ăn học ở nước ngoài nên buổi tiếp tân của Anna Pavlovna hôm nay
là buổi đầu tiên chàng được dự từ khi trở về Nga. Piotr biết rằng đây là nơi tụ
họp của toàn thể giới trí thức ởPetersburg, cho nên mắt chàng cứ đưa nhìn khắp
bốn phía, háo hức như mất một đứa trẻ con trong một gian hàng bán đồ chơi.
Chàng luôn sợ bỏ lỡ mất một câu chuyện lý thú mà chàng có thể nghe được. Nhìn
vào những vẻ mặt trang nhã và đầy tự tin tập hợp nơi đây, chàng luôn luôn chờ
nghe một cái gì đặc biệt lý thú. Cuối cùng Piotr lại gần giáo sĩ Moriot. Chàng
nghe loáng thoáng câu chuyện có vẻ thú vị bèn đứng lại lắng nghe, chờ dịp để
nói ý mình ra, như những người trẻ tuổi thường thích làm.