Chương 168

Sáng hôm sau, Grigori tỉnh dậy,
nhớ lại câu chuyện nói với Ermakov và Medvedev. Đêm qua chàng chưa đến nỗi hoàn
toàn say bí tỉ nên không cần moi óc lắm cũng có thể hồi tưởng được câu chuyện
về đảo chính. Chàng bắt đầu thấy rõ là cuộc rượu be bét ở Likhovidov đã được
sắp xếp nhằm một mục đích rõ rệt: bọn kia muốn kích chàng làm một cuộc chính biến.
Một số tên Cô-dắc có tư tưởng khuynh tả đang bày mưu đặt kế chống lại Kudinov
vì tên nầy công khai nói ra ý muốn tiến tới sông Dones và hợp nhất với quân đội
sông Đông. Chúng ngấm ngầm mơ ước cắt đứt hẳn với chính quyền vùng sông Đông và
tổ chức ở địa phương một cái gì đại loại như một chính quyền Xô viết không có
người cộng sản. Chúng muốn lôi kéo Grigori vì chúng không nhìn thấy toàn bộ hậu
quả tai hại của một sự hiềm khích, phân tranh trong nội bộ hàng ngũ phiến loạn,
giữa lúc mặt trận của Hồng quân đang rập rình ở vùng sông Dones và bất kỳ giờ
phút nào cũng có thể quay lại quét sạch chúng cùng với cả cuộc "nội
chiến" của chúng. "Thật là trò trẻ con", - Grigori thầm nghĩ như
thế rồi nhẹ nhàng nhảy từ trên giường xuống. Chàng mặc quần áo xong, đánh thức
Ermakov và Medvedev dậy, gọi cả hai vào phòng trong và đóng chặt cửa lại.

- Thế nầy nầy, hai người anh em
ạ: câu chuyện nói tối hôm qua, các cậu chớ có tưởng màng gì đến nữa và đừng có
đem đi nói lung tung, nếu không sẽ khốn cho các cậu đấy! Vấn đề đâu có phải ở
chỗ ai chỉ huy. Vấn đề không phải là có Kudinov nữa hay không, mà là chúng ta
đang nằm trong vòng vây, đang như cái thùng bị đánh đai. Không nay thì mai cái
đai ấy sẽ siết chặt quanh chúng ta. Cần phải điều các trung đoàn không phải về
Vosenskaia, mà về Migulin, về Krasnokurskaia, - chàng nói nhấn mạnh, giọng đầy
ý nghĩa, mắt vẫn không rời khuôn mặt âm thầm và đờ đẫn của Medvedev. - Đúng là
như thế đấy, Koldrat ạ, chẳng cần phải khuấy lộn thêm cái thế giới nầy làm gì!
Các cậu phải cân nhắc cho kỹ và phải nhớ rằng nếu chúng ta lật đổ bộ chỉ huy và
làm bất cứ một cuộc đảo chính nào là sẽ đi ngay đến chỗ chết đấy. Phải ngả hẳn
về một bên, một là trắng, hai là đỏ. Không thể rập rình ở giữa được, nếu không
sẽ bị dẫm chết ngay.

- Nầy phải cẩn thận, câu chuyện
không được nói hở ra đấy, - Ermakov quay mặt đi đề nghị. - Chúng mình sẽ cùng
sống chết với nhau, nhưng với điều kiện là các cậu phải thôi, không được khuấy
lộn bọn Cô-dắc lên nữa. Còn Kudinov và những thằng cố vấn của nó thì sao? Chúng
nó làm gì có đầy đủ quyền lực? Mình biết được đến đâu thì sẽ chỉ huy sư đoàn
của mình đến đấy. Chúng nó đang lâm vào một tình thế gay go, điều đó không cần
nói cũng biết, chúng nó đang muốn lôi kéo anh em mình về với bọn Kadet, chuyện
ấy cũng tất nhiên rồi. Nhưng chúng ta sẽ theo về đâu bây giờ? Mọi con đường,
mọi mạch sống của chúng ta đều đã bị cắt đứt cả rồi!

- Như thế thật đấy… - Medvedev
miễn cưỡng phải đồng ý và suốt cuộc nói chuyện, đây là lần đầu tiên hắn ngước
nhìn Grigori với hai con mắt ti hí đầy tức tối như mắt con gấu.

Sau lần ấy, Grigori còn tới những
thôn ở gần thị trấn Karginskaia rượu chè hai ngày hai đêm liền, mặc cho cuộc
đời say sưa trôi trong quán rượu. Mùi rượu ngấm cả vào cái đệm trải trên yên
ngựa. Vài người đàn bà và vài cô gái mất xuân sắc đã qua tay chàng, cùng chàng
chia sẻ những cuộc tình khoảnh khắc. Nhưng trời vừa sáng, Grigori đã chán ngấy
sự đam mê trong một cuộc hoan lạc chiếu lệ. Chàng tỉnh táo, nghĩ một cách lãnh
đạm như về người khác: "Mình đã sống và đã nếm đủ mùi đời trong những năm
tháng đã sống. Đàn bà con gái mình đã yêu nhiều, mình đã cưỡi những con ngựa
hay… Chà! Mình đã ruổi rong trên đồng cỏ, đã hưởng cái phúc làm bố và đã giết
người, chính mình đã xông vào những nơi chết chóc, đã vùng vẫy thoả sức dưới
bầu trời xanh. Cuộc đời còn đem lại được cho mình một cái gì mới mẻ nữa hay
không? Chẳng còn cái gì mới mẻ nữa đâu? Đã có thể chết được rồi. Mình chẳng sợ
gì cả Vì thế trong chiến tranh mình có thể không cần tính tới nguy hiểm, cũng
như một tay đánh bạc trường tồn. Thua bao nhiêu cũng chẳng coi là nhiều!"

Thời thơ ấu chập chờn hiện lại
trong đầu óc chàng trong những hồi ức không đầu không đũa xanh biếc như một
ngày nắng đẹp: những con sáo đá trên những khối xây bằng đá, cặp chân đất của
thằng bé Griska trên lớp bụi nóng hổi, sông Đông chảy lặng lờ trang nghiêm với
dải rừng màu xanh lá cây in hình dưới làn nước, những khuôn mặt con nít của bạn
bè, thân hình cân đối của người mẹ trẻ…

Grigori đưa tay lên che mắt và
trong cái thị giới nội tâm của chàng lần lượt hiện ra những bộ mặt quen thuộc,
những sự việc đôi khi rất nhỏ nhưng không hiểu sao vẫn cứ in sâu trong trí nhới
của chàng. Trong ký ức của chàng vang lên giọng nói hầu như đã quên của những
người quá cố, những câu chuyện phiến đoạn, những chuỗi cười đủ giọng. Trí nhớ
của chàng chiếu một tia hồi ức vào một phong cảnh mà chàng đã từng trông thấy
nhưng đã lãng quên từ lâu và bất thần trong óc Grigori bừng lên hình ảnh cánh
đồng cỏ bát ngát, con đường cái dùng về mùa hạ cái xe bò có người cha ngồi phía
trước, cặp bò, khoảng đất cày với những gốc rạ vàng óng, đàn quạ đen đậu rải
rác trên mặt đường… Grigori bới tung trong mớ hồi ức rối như tơ vò về cuộc đời
đã qua không bao giờ trở lại, bỗng thấy hình ảnh Acxinhia hiện lên và chàng
nghĩ thầm: "Em yêu dấu! Acxinhia mà anh không bao giờ quên được?" rồi
chàng kinh tởm lánh xa người đàn bà nằm bên cạnh mình, thở dài, nóng lòng chờ
sáng. Mặt trời vừa trả ở đằng đông một tấm thảm tím nhạt viền kim tuyến, chàng
đã vùng dậy, lau rửa, vội vã ra lấy ngựa.

Chương 169

Cuộc phiến loạn làm mưa làm gió
như một đám cháy trên đồng cỏ gặp cái gì thiêu tan cái nấy. Mặt trận đã thắt
một vòng đai sắt quanh các trấn cứng đầu cứng cổ. Bóng đen của định mệnh tàn
khốc đã đóng một cái dấu nung lên mọi con người. Bọn Cô-dắc đem tính mạng ra
liền với may rủi như người ta chơi sấp ngửa, và một số không nhỏ gieo tiền đã
thấy "sấp". Bạn trẻ thì sôi nổi chìm đắm trong chuyện yêu đương,
những kẻ nhiều tuổi hơn thì nốc vodka đến u mê đần độn, đánh
bài lấy tiền và đạn (đạn đã được coi như vật quí hơn hết thảy), cố tìm dịp về
qua thăm nhà để có thể dựa cây súng trường đáng ghét lên tường dù chỉ trong một
phút, cầm lấy cái rìu hay cái bào, cho trái tim được nghỉ ngơi giây lát trong
khi đan những nhành liễu đỏ thơm phức để làm một đoạn hàng rào, hoặc sửa soạn
cái cày cái xe cho công việc đồng áng mùa xuân. Và nhiều gã, sau khi được hưởng
đôi chút cảnh sống bình an vô sự, trở về đơn vị mà vẫn còn say tuý luý, rồi đến
lúc tỉnh lại, chúng đem theo cả một mối căm hằn đối với "cuộc sống trong
cái hộp sắt tây" tiến lên xung phong trong đội hình bộ binh, xông thẳng
vào họng súng máy, hoặc hung hãn phi ngựa như điên, không còn cảm thấy rằng
mình đang ngồi trên mình ngựa nữa để tham gia một trận tập kích đêm và hễ bắt
được tù binh là chúng đem ra hành hạ với cả một sự dã man nguyên thuỷ rồi cuối
cùng kết liễu đời họ bằng lưỡi gươm để tiết kiệm đạn.

Nhưng mùa xuân năm ấy lại sáng
sủa với những màu sắc rực rỡ chưa từng thấy. Những ngày tháng Tư nối tiếp nhau,
nắng ráo và trong vắt như thuỷ tinh. Những đàn vịt trời và những đàn sếu kêu
lanh lảnh như tiếng đồng chập chờn, chập chờn vượt những đám mây, bay về phương
Bắc trên bầu trời xanh cao ngất. Trên tấm thảm màu xanh lá cây nhạt của đồng
cỏ, những con thiên nga hạ cánh xuống kiếm mồi bên cạnh đám ao đầm lóng lánh
như rắc ngọc trai.

Trên những cánh đồng cỏ dại ven
sông Đông, chim chóc kêu hót hoà với nhau thành một thứ tiếng râm ran không lúc
nào ngớt. Trong những khoảng đồng cỏ ngập nước, những con ngỗng trời sắp cất
cánh bay lên hối hả gọi nhau trên những bậc đất và những cái khe khô Những con
vịt trời đực đê mê trong cuộc yêu đương quàng quạc không ngơi trong những đám
thuỳ dương. Hoa liễu buông từng chùm xanh rờn. Những mầm non dính nhớp và thơm
phức nhú đầy những cụm tiêu huyền. Đồng cỏ tràn ngập một thứ ma lực không rời
nào tả xiết, nom đã có phần xanh hơn, tràn trề mùi hương cổ kính của đất đen và
cái mùi vĩnh viễn thanh xuân của cỏ non.

Cuộc chiến tranh phiến loạn nầy
càng được bọn Cô-dắc yêu thích vì tên nào cũng có ngôi nhà thân yêu kè kè bên
sườn. Nếu chán không muốn canh gác hay đi nằm rình ở bộ tiêu bí mật, nếu chán
những cuộc trinh sát lang thang trên núi dưới khe, thì chúng xin phép tên đại
đội trưởng về nhà để người cha già khọm hay đứa con trai chưa đến tuổi trưởng
thành cưỡi con ngựa chiến đến thay mình.

Vì thế các đại đội bao giờ cũng
có đủ quân số nhưng thành phần lại luôn luôn thay đổi. Song có những gã ranh ma
đã nghĩ ra một cách thế nầy: mặt trời vừa sắp lặn, chúng đã từ nơi đóng quân
của đại đội lên đường, rồi ra sức đánh ngựa phi nước đại, chạy một mạch chừng
ba chục, có khi bốn chục vec-xta, để đến lúc trời vừa tối hẳn thì về đến nhà.
Chúng ngủ đêm với vợ hay với người yêu rồi gà vừa gáy đợt hai là thắng ngựa.
Hai chòm sao Đại Tiểu hùng tinh còn chưa tan biến hẳn chúng đã lại có mặt ở đại
đội. Nhiều gã vui tếu yêu đời không thể nào không thích cái kiểu chiến tranh
bên dãy hàng rào thân yêu như thế nầy. "Tội gì mà chết" những gã
Cô-dắc hay về thăm vợ thường pha trò.

Bộ tư lệnh đặc biệt lo xảy ra
những vụ đào ngũ khi bắt đầu ngày mùa. Kudinov phải thân chinh xuống các đơn vị
và tuyên bố với một giọng cứng rắn không thường thấy ở hắn.

- Cứ mặc cho gió lộng trên đồng
ruộng của chúng ta, cứ mặc cho không hạt thóc nào được gieo xuống đất, việc bọn
Cô-dắc rời khỏi đơn vị thì tôi không cho phép đâu! Những tên nào tự ý bỏ đi sẽ
bị chém chết, bắn chết!

Chương 170

Grigori còn có dịp đánh một trận
nữa ở gần thôn Klimovka. Đến giữa trưa hai bên bắt đầu bắn nhau gần những ngôi
nhà ở lề thôn. Một lát sau các đội hình chiến đấu của Hồng quân tiến vào
Klimovka. Ở sườn bên trái, thuỷ binh tiến rất đều với những chiếc áo vải buồm
màu đen: họ là một đội thuỷ thủ trên chiếc tàu nào đó của hạm đội Bantích. Sau
một đợt xung phong hết sức gan dạ, họ đánh bật hai đại đội thuộc trung đoàn
phiến loạn của trấn Karginskaia ra khỏi thôn và đuổi dồn chúng chạy theo lòng
khe về thôn Vasilievsky.

Khi cán cân bắt đầu ngả về phía
các đơn vị Hồng quân, Grigori đang đứng trên một ngọn gò để theo dõi trận chiến
đấu. Chàng vẫy găng tay gọi Prokho Zykov lúc nầy đang dắt con ngựa của chàng
đứng cạnh chiếc xe hai bánh chở đạn. Con ngựa chưa đứng lại chàng đã nhảy phốc
lên yên, cho chạy vòng qua cái khe rồi chuyển sang nước kiệu nhanh, phóng tới
đoạn đường dốc đi Guxynka. Chàng biết rằng đại đội kỵ binh dự bị của trung đoàn
Hai đang chờ ở đấy, trong những cánh rừng ven thôn. Chàng vượt qua vài mảnh
vườn và vài dãy hàng rào, tiến tới địa điểm của đại đội. Từ xa đã trông thấy
những tên Cô-dắc đã xuống ngựa và đàn ngựa buộc bên những cái cọc Grigori rút
gươm hô to:

- Lên ngựa!

Hai trăm tên kỵ binh tháo xong
ngựa chỉ trong một phút. Tên đại đội trưởng đi tới trước mặt Grigori và hỏi:

- Chúng ta tấn công ư?

- Đáng là phải từ nãy rồi? Đứng
đây mà ngáp à? - Grigori trợn mắt.

Chàng ghìm ngựa, nhảy xuống đất
và tựa như cố ý chì chiết tên đại đội trưởng, cứ dềnh dàng buộc chặt thêm cái
dây đai bụng (con ngựa mồ hôi đầm đìa chạy đương hăng cứ quay tròn, không để
cho chàng thắt chặt cái đai bụng lồng qua đệm yên: nó thở phì phì gừ gừ trong
họng, nhe răng một cách hung hãn và cố dùng chân trước đá ngang vào Grigori).
Sau khi đã buộc lại yên thật chặt, Grigori đút chân vào bàn đạp và không thèm
nhìn tên đại đội trưởng đang bối rối lắng nghe những tiếng súng mỗi lúc dồn
dập, chàng hô to:

- Đại đội dưới quyền chỉ huy của
tôi. Từ đây đến thôn, thành đội hình trung đội hàng dọc, nước kiệu… tiến!

Ra khỏi thôn, Grigori cho đại đội
tản khai thành đội hình tấn công, chàng thử xem thanh gươm có dễ rút ra khỏi vỏ
không rổi vượt lên trước đại đội chừng ba chục xa-gien, cho ngựa phi nước đại
về phía Klimovka. Lên đến đường sống gò, sườn gò phía nam dốc thoai thoải xuống
Klimovka, chàng hơi ghìm ngựa để quan sát. Kỵ binh và bộ binh Hồng quân rút lui
đang chạy trong thôn. Những chiếc xe hai bánh và bốn bánh của đội vận tải phi
như bay. Grigori hơi xoay mình lại, ra lệnh cho đại đội:

- Gươm tuốt trần! Xung phong! Anh
em, theo tôi! - Chàng nhẹ nhàng tuốt gươm và hô lên đầu tiên - Hu-ra-a-a!

Rồi chàng thả cho con ngựa chạy
hết sức, khắp người bắt đầu có cái cảm giác quen thuộc lành lạnh rất khoan
khoái. Hai sợi dây cương kéo thẳng căng như dây đàn rung lên trong những ngón
tay trái, lưỡi gươm giơ cao trên đầu rẽ gió vù vù.

Một đám mây trắng rất lớn bốc lên
cuồn cuộn trước gió xuân, che mặt trời trong một phút. Cái bông xám của đám mây
đuổi vượt Grigori, trườn trên ngọn gò, nom như di động rất chậm. Grigori đang
nhìn những ngôi nhà của thôn Klimovka ập tới mỗi lúc một gần bỗng chuyển tầm
mắt xuống cái bóng đang lướl trên mặt đất nâu nâu còn chưa khô và cái dải nắng
màu vàng tươi rất vui mắt đang rút về một nơi nào phía trước. Không hiểu sao
trong lòng chàng tự nhiên có ý muốn đuổi theo cái khoảng sáng đang bỏ chạy trên
mặt đất.

Grigori thúc con ngựa chạy hết
sức, cố đuổi theo, và mỗi lúc một tới gần cái đường phân đôi sáng và tối phía
trước. Chàng phi ngựa không kể sống chết được vài giây và bỗng nhiên một dé
sáng rực rỡ rọi lên cái đầu ngựa vươn thẳng làm cho lớp lông ngựa màu hung hung
bất thần bừng sáng lên, loá cả mắt. Trong lúc Grigori vượt qua cái đường viền
mong manh của bóng mây thì từ trong một cái ngõ có những tiếng súng nổ rất gắt.
Gió thổi vù vù đưa những tiếng nổ tới nghe càng gần hơn, mạnh hơn. Chỉ sau đó,
một nháy mắt, qua tiếng bốn vó ngựa của chàng đập rầm rập, tiếng đạn rít và
tiếng gió hú bên tai, Grigori không còn nghe thấy tiếng đại đội phi ầm ầm phía
sau nữa. Hai tai chàng tựa như để rơi mất tiếng đàn ngựa đập chân dồn dập, nặng
nề, làm rung chuyển cả vùng đất hoang chưa khô hết nước, những tiếng đó cứ xa
dần rồi lắng hẳn. Trong lúc đó hoả lực phía trước bỗng dội to hẳn lên như đống
lửa được ném thêm một bó củi khô. Đạn rú lên bay tới rào rào. Grigori ngoái
nhìn lại, chàng bối rối và cũng hoảng sợ. Hốt hoảng và tức giận làm cho mặt
chàng méo hẳn đi, giật giật như chuột rút. Đại đội đã quay ngựa, bỏ chàng, bỏ
Grigori nầy, để phi trở lại phía sau. Cách đó không xa mấy, tên đại đội trưởng
cho con ngựa xoay tròn, hoa thanh gươm lên một cách rất là ngớ ngẩn, khóc khóc
mếu mếu và kêu lên không biết những gì bằng một giọng thất thanh, khàn đặc. Chỉ
còn hai gã Cô-dắc đuổi theo Grigori mỗi lúc một gần. Cũng còn có Prokho Zykov
thu ngắn dây cương quay ngựa phi đến chỗ tên đại đội trưởng. Tất cả những tên
khác đều đã tra gươm vào vỏ, ra roi đánh ngựa, chạy tán về phía sau.

Grigori chỉ cho con ngựa chạy
chậm lại trong một giây để cố đoán xem phía sau vừa xảy ra chuyện gì và vì sao
đại đội chưa bị thương vong chút nào đã bất thần bỏ chạy như thế. Và ngay trong
khoảnh khắc ấy, lý trí cũng thúc giục chàng: không quay lại, không bỏ chạy mà
phải tiến thẳng lên! Chàng nhìn thấy bảy tám chiến sĩ Hồng quân đang bắn lên
chung quanh một chiếc xe bốn bánh chở súng máy trong cái ngõ nhỏ chỉ cách chàng
trăm xa-gien. Họ cố quay cái xe cho miệng súng máy chĩa vào đợt sóng xung phong
của quân Cô-dắc đang tấn công. Nhưng xem ra cái ngõ quá hẹp nên họ không quay
được xe, khẩu súng máy vẫn câm tiếng và súng trường nổ cũng thưa hơn, những tiếng
đạn rít như xé màng tai Grigori cũng ít hơn. Grigori kéo con ngựa lại, định
nhảy qua dãy hàng rào đố trước kia ngăn cánh rừng bên cạnh thôn để xông vào
trong ngõ.

Chàng rời mắt khỏi dãy hàng rào
và bất thần nhìn thấy hết sức rõ ràng, như khoảng cách bị thu ngắn qua ống
nhòm, những người thuỷ binh đang luống cuống tháo ngựa. Họ mặc những chiếc áo
vải buồm đen bùn lấm bê bết, đội những chiếc mũ nồi kéo xuống quá nhiều làm cho
mặt họ tròn một cách lạ lùng. Hai người chém đứt dây thắng, người thứ ba rụt đầu
vào vai chạy lăng xăng quanh khẩu súng máy, số còn lại kẻ đứng người quì dùng
súng trường nhằm bắn Grigori.

Chàng phi ngựa đến nơi, nhìn thấy
rõ tay họ kéo qui-lát, nghe thấy những tiếng nổ rành rọt ngay bên tai. Tiếng
súng nổ liên tiếp nhanh quá, báng súng đưa lên áp vào vai cũng quá nhanh. Vì
thế Grigori đang đổ mồ hôi như tắm bỗng mừng rơn với một ý nghĩ tin tưởng:
"Chúng nó không bắn trúng được đâu?"

Đoạn hàng rào gãy răng rắc dưới
vó ngựa và đã lui lại phía sau. Grigori vung gươm, nheo mắt chọn người thuỷ
binh gần nhất. Lại một ý nghĩ kinh hoàng loáng qua óc chàng như một ánh chớp:
"Chúng nó bắn ngay sát mặt… Con ngựa chồm đứng lên… sẽ ngã ngửa… chúng nó
giết mình mất!" Hai phát súng đã nổ ran gay trước mặt chàng. Rồi một tiếng
hô như từ xa vọng lại: "Bắt sống lấy nó!".

Phía trước, một khuôn mặt hở trán
rất dũng cảm cười nhe cả hai hàm răng, những cái dải mũ nồi bay phấp phới,
những chữ vàng đã phai màu trên vành mũ… Grigori tì chân trên bàn đạp, vung
thanh gươm lên và cảm thấy lưỡi gươm ăn ngập dinh dính và thân hình mềm mềm và
ngoan ngoãn của người thuỷ binh. Người thuỷ binh thứ hai, to lớn cổ bạnh, vừa
kịp bắn một phát vào chỗ bắp thịt trên vai trái Grigori thì bị Prokho Zykov
chém chéo vào đầu, ngã lăn ra. Nghe thấy tiếng qui-lát lách cách ngay bên cạnh
Grigori vừa quay lại đã thấy con mắt đen ngòm của nòng một khẩu súng trường
trên chiếc xe súng máy đang nhìn thẳng vào mặt mình. Chàng ngả hẳn người sang
bên trái làm cái yên chệch hẳn đi, con ngựa thở khè khè như phát điên cũng lảo
đảo. Chàng thoát khỏi bàn tay thần chết vừa rít qua đầu mình và trong lúc con
ngựa nhảy qua càng xe, người vừa nổ súng vào Grigori đã bị chàng chém chết
trong khi bàn tay anh ta còn chưa kịp đẩy qui-lát đưa viên đạn thứ hai lên nòng
súng.

Chỉ trong nháy mắt, trong một
đoạn thời gian ngắn không thể tưởng tượng (sau nầy trong ký ức của Grigori, cái
khoảnh khắc ấy đã được ghi lại thành một đoạn thời gian hết sức dài), chàng đã
chém chết liền 4 thuỷ binh. Chàng không nghe theo những tiếng gọi của Prokho
Zykov, cứ phóng ngựa đuổi theo người thứ năm chạy trốn vào một chỗ ngoặt trong
ngõ. Nhưng tên đại đội trưởng đã đuổi kịp Grigori, phóng vượt lên trước và nắm
lấy dây mõm con ngựa của chàng.

- Còn xông vào đâu nữa? Chúng nó
bắn chết bây giờ! Đằng kia, trong đám nhà kho, chúng nó còn có một khẩu súng
máy nữa đấy!

Hai gã Cô-dắc nữa và Prokho cũng
xuống ngựa, chạy tới bên cạnh Grigori, hết sức kéo chàng xuống ngựa. Grigori
vừa giãy giụa trong tay bọn chúng vừa la lớn:

- Buông tao ra, lũ khốn kiếp! Cái
bọn thuỷ binh! Tất cả! Tao sẽ chém chết hết!

Anh Grigori Panteleevich! Đồng
chí Melekhov! Tỉnh lại đi! - Prokho cố khuyên chàng.

- Thôi buông tôi ra, anh em! -
Grigori bảo chúng bằng một giọng yếu ớt đổi khác hẳn.

Bọn kia buông Grigori ra. Tên đại
đội trưởng khẽ bảo Prokho:

- Dìu lên ngựa, đưa về Guxynka
thôi, đúng là ốm mất rồi.

Và chính hắn cũng lấy ngựa và hạ
lệnh cho đại đội:

- Lên ngựa!

Nhưng Grigori ném chiếc mũ lông
xuống tuyết, lảo đảo đứng lại một lát rồi bất chợt nghiến răng, rên lên một
tiếng khủng khiếp, méo hẳn mặt đi và bắt đầu giật đứt những cái móc trên chiếc
áo ca-pôtđang mặc. Tên đại đội trưởng còn chưa kịp đi, một bước nào
đến với chàng thì Grigori đang đứng đã ngả đổ sấp mặt xuống, bộ ngực trần ập
ngay xuống tuyết. Chàng nức nở, run bắn người lên, rồi há miệng đớp những miếng
tuyết trong đống tuyết còn sót lại bên dãy hàng rào như một con chó. Sau đó
chàng lại có một phút hết sức tỉnh táo, định đứng lên nhưng không sao đứng dậy
được. Chàng quay khuôn mặt đầm đìa nước mắt, méo đi trong cơn đau đớn, nhìn mấy
tên Cô-dắc đứng vây quanh mình và kêu lên bằng một giọng phá ra, nghe rất man
rợ:

- Tay tôi đã giết ai rồi! - Và
lần đầu tiên trong đời, chàng vừa vật vã trong một cơn đau đớn ghê gớm vừa gào
lên với những đám bọt sùi ra đầy hai bên mép - Anh em ơi, không thể tha thứ cho
tôi được! Hãy chém chết tôi đi, hãy vì Chúa… vì Đức mẹ của Chúa… Chết, cho tôi
chết!

Tên đại đội trưởng chạy tới bên
cạnh Grigori rồi cùng tên trung đội trưởng đè lên người chàng, tháo dây gươm và
cái túi dết dã chiến, bịt miệng chàng lại, giữ chặt chân chàng. Nhưng tuy nằm
dưới hai tên kia, chàng vẫn dướn cong người như một cây cung, hai cẳng chân
duỗi thẳng vẫn giật giật rất lâu bới tung đám tuyết to hạt, rồi vừa rên rỉ vừa
liên tiếp đập đầu xuống khoảng đất đen sáng loá dưới nắng, khoảng đất trên đó
chàng đã ra đời và đã sống, đã hưởng hết những điều dành sẵn cho mình, ngọt bùi
thì ít, nhưng đắng cay thì nhiều.

***

Chỉ cỏ nội là cứ sinh sôi nảy nở
trên mặt đất, cứ lãnh đạm chịu dãi nắng dầm mưa; cứ ra sức hút chất nhựa đầy
sức sống và ngoan ngoãn rạp mình dưới hơi thở đầy tử khí của giông bão. Rồi sau
đó, khi đã mặc cho gió thổi bay những hạt giống đi bốn phương, nó lại lãnh đạm
chết đi, để lại những đám cuộng già cỗi, ngật ngưỡng chào những tia chết chóc
của mặt trời mùa thu…