SERIES X: Trận Hải Chiến LEPANTO
1571: Holy League VS Ottoman Empire.

1.
Hoàn cảnh trước trận chiến::

Sau khi thôn tính được Beograd năm 1521, Suleyman chinh phục Vương quốc Hungary
và sau chiến thắng trong trận Mohács năm 1526, đế quốc Osmanli chiếm được
Hungary và nhiều vùng đất ở Trung Âu. Sau đó, năm 1529 ông bao vây thành Wien,
nhưng vì thời tiết ở đây khắc nghiệt nên quân đội ông rút lui. Năm 1532, 25.000
quân Ottoman mở cuộc tấn công Wien, nhưng bị đẩy lui cách Wien 97 km tại pháo
đài Guns. Sau cuộc mở mang xa nhất của Ottoman năm 1543, hoàng đế Habsburg là
Ferdinand công nhận quyền cai trị của Ottoman trên đất Hungary năm 1547. Dưới
triều đại Suleyman I, Transylvania, Wallachia và Moldavia trở thành những công
quốc chư hầu của đế quốc. Ở phía đông, Ottoman chiếm Bagdad từ tay Ba Tư năm
1535, chiếm được Lưỡng Hà và Hải quân Ottoman tiến vào Vịnh Ba Tư. Khi thời đại
Suleyman kết thúc, dân số Ottoman lên đến 15.000.000 người. Quân đội Ottoman đã
để lại những nhà nguyện Hồi giáo rải rác khắp các sườn đồi và thung lũng vùng
Balkan. Nổi giận vì những biểu hiện cho việc chiếm đóng của người đạo Hồi này,
các vương quốc theo đạo Cơ đốc ở Tây Âu xem người Thổ Nhĩ Kỳ là kẻ xâm lược Hy
Lạp và các sắc dân theo Cơ đốc giáo khác. Nhưng đế quốc Ottoman rộng lượng hơn,
chấp nhận tôn giáo khác với đạo Hồi. Sultan chính thức công nhận Giáo hội Hy
Lạp và giáo khu của giáo chủ và các tổng giám mục, cho phép các giáo đường
Chính thống giáo được duy trì tài sản của họ. Người Thổ Nhĩ Kỳ thích cai trị
qua định chế chính trị địa phương, và để đổi lại cho tiền triều cống, các tỉnh Cơ
đốc giáo được phép duy trì các hệ thống hành chính, thứ bậc và giai cấp.

Năm 1571, Chiến tranh Thổ Nhĩ Kỳ-Venezia (1571-1573) nổ ra, quân Ottoman xâm
chiếm đảo Síp. trước sự đe dọa của Ottoman bên phe châu âu đã thành lập lên hạm
đội Liên minh thần thánh (1571) do giáo hoàng Pius V (1566 – 1572) thành lập,
một liên minh bao gồm nước Cộng hòa Venezia, vương quốc Tây Ban Nha (lúc đó bao
gồm cả Naples, Sicilia và Sardinia), Lãnh địa giáo hoàng, nước Cộng hòa Genova,
Công quốc Savoie, Malta Hopistaller Knight cùng một số đồng minh khác.

2. các phe tham chiến:

a. Holy League:

* Đế quốc Tây Ban Nha: Don Juan lãnh đạo 80 Galleys.
* lãnh địa của giáo hoàng: 12 galley.
* Cộng hòa Genova: 3 galley.
* Công quốc Savoie: 3 galley.
* Malta Hospitaller Knights: 3 Galley

và 1 .815 đại bác

b. phe Ottoman:

230 chiến thuyền galley,

56 chiến thuyền galliot

750 đại bác

3. Diễn Biến trận Chiến:

Hạm đội Liên minh gồm 206 chiến thuyền galley và 6 chiến thuyền galleasses
(nguyên là các thuyền thương buôn galley loại lớn, được cải tiến để mang một số
lớn đại bác), được chỉ huy bởi thủ lĩnh đầy năng lực Don Juan nước Áo, con
ngoài giá thú của hoàng đế Karl V (1519 – 1556), anh em cùng cha khác mẹ vua
Felipe II của Tây Ban Nha (1556 – 1598). Các chiến thuyền đến từ khắp các quốc
gia Thiên chúa giáo: 109 galley và 6 galleasses từ Venezia, 80 galley Tây Ban
Nha và Naples/Sicily, 12 galley từ Tuscan, do giáo hoàng bỏ tiền ra thuê, từ
Genova, Hiệp sĩ Cứu tế Malta, Công quốc Savoie mỗi xứ 3 galley, cùng với một số
galley sở hữu bởi những cá nhân khác. Tất cả thành viên Liên minh đều coi hạm
đội Thổ Nhĩ Kỳ là mối hiểm họa nghiêm trọng cho an ninh và thương mại trên biển
Địa Trung Hải, và cho cả an ninh của toàn lục địa Châu Âu. Các cánh quân riêng
lẻ của Liên minh hội quân với hạm đội chính của Liên minh, thuộc Venezia (dưới
quyền chỉ huy của Sebastiano Venier), trong tháng 7 và tháng 8 tại Messina,
Sicily. Tới ngày 23 tháng 8 Don Juan nước Áo cũng có mặt .

Hạm đội của Liên minh Thiên chúa giáo bao gồm 12.920 thủy thủ, thêm vào đó, hạm
đội chở gần 28 ngàn quân chiến đấu, trong đó gồm có 10 ngàn quân bộ binh tinh
nhuệ Tây Ban Nha, 7 ngàn quân Đức và 6 ngàn quân Ý (quân đánh thuê), cộng với 5
ngàn quân Venezia. Cũng phải nói thêm là các thủy thủ chèo thuyền của Venezia
hầu hết đều là công dân tự do, nên họ mang theo vũ khí và như vậy làm tăng thêm
sức mạnh chiến đấu của chiến thuyền, khác với các galley của các thành viên
khác trong Liên minh sử dụng nô lệ và tù phạm để chèo thuyền. Các galley của
hạm đội Thổ cũng dùng nô lệ để chèo thuyền, phần lớn trong số đó là những người
Thiên chúa giáo bị bắt trong các cuộc chinh phạt hay giao tranh trước đó.

Người ta đều biết rằng công dân tự do chèo thuyền có chất lượng vượt trội,
nhưng dần dần tất cả các hạm đội chiến thuyền galley (kể cả các hạm đội của
Venezia kể từ năm 1549) trong thế kỷ 16 đều chuyển sang dùng nô lệ hoặc tù binh
chiến tranh cho rẻ hơn.

Các galley của phe Ottoman gồm 13.000 thủy binh và 34.000 binh lính. Đô đốc
Muezzinzade Ali Pasha (Tiếng Thổ: "Kaptan-ı Derya Ali Paşa"), được sự
hỗ trợ của tướng cướp biển Chulouk Bey từ Alexandria và Uluj Ali (Ulich Ali),
chỉ huy hạm đội Ottoman gồm 222 chiến thuyền galley, 56 galliot (galley loại
nhỏ, độc mộc, đáy bằng), và một số thuyền nhỏ. Quân Thổ có thủy thủ đoàn dày
dặn kinh nghiệm và lành nghề, nhưng hàng ngũ họ thiếu các binh đội tinh nhuệ
Janissary.

Một lợi thế quan trọng, có lẽ mang tính quyết định cho hạm đội Liên minh là họ
có ưu thế vượt trội về số lượng súng đại bác. Theo ước tính, họ có chừng 1.815
đại bác, so với chừng 750 đại bác của quân Thổ, và còn thiếu đạn dược.Binh lính
Thiên chúa giáo được vũ trang bằng súng hỏa mai và súng arquebus (một loại hỏa
mai cải tiến, giống súng kíp), trong khi người Ottoman tin tưởng vào uy lực của
các cung thủ xạ tiễn dùng cung bằng vật liệu tổng hợp, nhưng cuối cùng lại tỏ
ra yếu thế hơn.

Hạm đội Thiên chúa giáo tổ chức thành 4 cánh quân dọc theo trục Bắc-Nam. Ở phía
nam, gần với bờ biển là cánh Trái, với 53 chiến thuyền galley, chủ yếu là
thuyền của Venezia, được chỉ huy bởi Agostino Barbarigo, được Marco Querini và
Antonio da Canale hỗ trợ. Cánh quân Trung Tâm gồm 62 galley do đích thân Don
Juan nước Áo chỉ huy, trên chiến hạm Real, cùng với Sebastiano Venier, sau này
trở thành Doge (tức Thống đốc, hay Công tước) của Venezia, và Marcantonio Colonna.
Cánh Phải ở phía nam gồm 53 galley do Giovanni Andrea Doria người xứ Genova,
cháu họ đô đốc nổi tiếng Andrea Doria. Hai galleass, với đại bác bố trí dọc
sườn, được đặt ở hàng đầu mỗi đoàn thuyền, theo Miguel de Cervantes (lúc đó
phục vụ trên galleass Marquesa trong trận chiến), là để ngăn chặn các thuyền
nhỏ của Thổ đánh lén, phá hủy hay tràn lên mạn tàu của người Thiên chúa giáo.
Một đội thuyền Dự bị được đặt ở phía sau (tức là phía tây) của hạm đội chính,
sẵn sàng ứng cứu bất kỳ nơi nào khi cần thiết. Đội thuyền này gồm 38 galley -
30 thuyền chiến phía sau cánh quân Trung Tâm, chỉ huy bởi Álvaro de Bazán, hầu
tước xứ Santa Cruz, và 4 thuyền chiến galley khác đặt sau mỗi cánh Phải và
Trái. Một đội thuyền trinh sát được thiết lập, từ hai galley ở cánh Phải và 6
galley ở Trung Tâm. Khi hạm đội Thiên chúa giáo từ từ đi vòng quanh Mũi
Scropha, cánh Phải của Doria, ở phía xa bờ biển nhất, nên bị chậm khi trận
chiến bắt đầu, và các galleass của cánh Phải không dàn trận tại vị trí đã định
trước được.
Hạm đội Thổ Nhĩ Kỳ bao gồm 54 galley và 2 galliot ở cánh Phải dưới quyền
Chulouk Bey, 61 galley và 32 galliot ở Trung Tâm, dưới quyền Ali Pasha trên tàu
Sultana, chừng 63 galley và 30 galliot ở phía nam, dưới quyền Uluj Ali. Một đội
thuyền dự bị nhỏ, gồm 8 galley, 22 galliot và 64 thuyền fusta (một loại
galliot), bố trí đằng sau đội thuyền Trung Tâm. Ali Pasha được cho là đã tuyên
bố với những nô lệ chèo thuyền Thiên chúa giáo của mình: "Nếu ta giành
được chiến thắng trong trận này, ta hứa sẽ ban cho các ngươi tự do. Nếu phe của
các ngươi thắng lợi ngày hôm nay, thì tự do của các ngươi là do Chúa ban cho
đó."

Các galleass ở cánh Trái và Trung Tâm đã được kéo đến phía trước đội hình hạm
đội Thiên chúa giáo chừng nửa dặm, và đã kịp đánh chìm hai galley của quân Thổ,
cũng như gây thiệt hại cho một số thuyền khác, trước khi hạm đội Thổ tiến lên,
bỏ các thuyền này lại phía sau. Cuộc công kích của các thuyền này cũng làm rối
loạn đội hình của quân Ottoman. Khi trận chiến khởi phát, Doria nhận ra là các
galley của Uluj Ali dàn rộng hơn ra về phía trái so với các thuyền của ông, nên
cũng tiến về phía nam để tránh bị đánh tạt sườn. Nhưng kết cục là ông vẫn bị
thua thiệt, vì Uluj Ali tỏ ra giỏi hơn, điều chiến thuyền của mình quay ngoặt
lại và đánh vào sườn phía nam của cánh quân Trung Tâm, lợi dụng khoảng trống mà
Doria bỏ lại. Khi trận đánh diễn ra, các thuyền Thổ nhầm tưởng các đại chiến
thuyền galleass là các thương thuyền vận tải chở đồ tiếp tế nên xúm lại tấn
công các chiến thuyền này, với kết quả hết sức tai hại, vì các thuyền galleass
được trang bị rất nhiều đại bác, đánh chìm hết thuyền chiến này đến thuyền
chiến khác của quân Thổ, tổng cộng lên tới 70 galley.

Ở phía bắc, Chulouk Bey xoay xở luồn vào khoảng giữa bờ biển và cánh Bắc quân
Thiên chúa giáo, sử dụng sáu galley để đánh tạt sườn, nên thoạt đầu gây nhiều
thiệt hại cho hạm đội Thiên chúa giáo. Barbarigo bị trúng tên tử trận, nhưng
chiến thuyền Venezia, quay mũi lại để đối mặt với hiểm họa, giữ vững được đội
hình. Các thuyền galleass quay trở lại và cứu nguy cho cánh quân phía Bắc. Cánh
quân Trung Tâm cũng giữ được đội hình nhờ sự tiếp ứng của các thuyền thuộc đội
Dự bị, nên dù bị nhiều tổn thất, cũng giáng vào quân Thổ ở trung tâm những đòn
nặng nề. Ở phía nam, ngoài bờ biển, Doria cũng đang hỗn chiến với chiến thuyền
của Uluj Ali, và bị tổn thất nặng nề nhất. Trong lúc đó, Uluj Ali tự mình chỉ
huy 16 galley đột kích vào Trung Tâm hạm đội Thiên chúa, bắt được 6 galley -
trong đó có cả tàu Capitana của Malta, và giết gần sạch những người trên boong
tàu, chỉ còn 3 người sống sót. Chỉ huy tàu, Pietro Giustiniani, Trưởng lão của
Dòng tu hiệp sĩ Thánh Gioan, trúng 5 mũi tên, bị thương nặng trong cabin, nhưng
không chết. Các chiến thuyền của người Tây Ban Nha do Álvaro de Bazán và Juan
de Cardona chỉ huy quân dự bị tiếp chiến, ứng cứu kịp thời nên đảo ngược tình
hình, ở cả phía Trung Tâm và cánh quân phía Nam của Doria.

4. Kết cục Trận Chiến:
Uluj Ali buộc phải tháo chạy với 16
galley và 24 galliot, chỉ giữ lại được 1 thuyền, còn lại phải bỏ hết các chiến
thuyền chiếm được. Trong trận chiến, thuyền chỉ huy Sultana của quân Thổ bị
quân tercio Tây Ban Nha từ 3 galley tràn lên mạn thuyền giáp chiến với quân
Janissary Thổ từ 7 galley khác. Hai lần liền, quân Tây Ban Nha bị đẩy lùi và bị
tổn thất nặng nề, cho tới lần thứ ba, với viện binh từ galley của Álvaro, họ
mới giành được chiến thắng. Muezzinzade Ali Pasha bị giết chết và bị chặt đầu,
trái với mệnh lệnh của Don Juan. Tuy nhiên, khi đầu ông bị bêu trên ngọn kích
trên kỳ hạm của quân Tây Ban Nha thì nó làm tinh thần quân Thổ suy sụp nghiêm
trọng. Dù vậy, sau khi kết cục trận chiến đã trở nên rõ ràng, các toán quân
Janissary vẫn tiếp tục giao chiến kịch liệt, thậm chí khi không còn vũ khí, họ
ném cả dưa và cam vào quân Thiên chúa giáo, gây nên những cảnh tức cười trong
cuộc chém giết tàn bạo

Trận chiến kết thúc khoảng 4 giờ chiều. Hạm đội Thổ mất khoảng 210 thuyền,
trong đó có 117 galley, 10 galliot, 3 fustas bị chiếm, và còn tương đối tốt nên
người Thiên chúa giáo giữ lại. Về phía hạm đội Liên minh, 20 galley bị phá hủy,
30 chiếc khác bị hư hại nặng đến mức người ta phải đánh đắm. Người Thổ chỉ giữ
được một thuyền Venezia, tất cả các thuyền khác phải bị bỏ lại, và bị quân Liên
minh chiếm lại được.

Uluj Ali, người chiếm được kỳ hạm của các Hiệp sĩ Malta, rút lui thành công
phần lớn chiến thuyền của mình khi thất bại đã rõ ràng. Dù rằng ông ta phải cắt
dây kéo kỳ hạm của Malta để tháo chạy, khi trở về Constantinople, ông thu thập
các thuyền Ottoman khác, và cuối cùng cập bến với 87 thuyền. Ông đã trình lên
vua Thổ Nhĩ Kỳ là Selim II lá đại kỳ của Malta, và đã được phong tước
"kιlιç" (Thanh kiếm); Uluj từ đó được gọi là Kilic Ali Pasha.

Hạm đội Liên minh Thần thánh mất khoảng 7.500 chiến sỹ, thủy thủ và người chèo
thuyền, nhưng giải phóng được số tù nhân Thiên chúa giáo còn nhiều hơn số đó.
Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ mất khoảng 25 ngàn người, cùng ít nhất 3.500 bị bắt làm tù
binh.

Mặc dù giành được chiến thắng oanh liệt, nhưng nội bộ Liên minh quá mất đoàn
kết để có thể phát huy chiến quả. Kế hoạch đánh chiếm eo biển Dardanelles như
một bước khởi đầu cuộc tái chinh phục Constantinople cho thế giới Thiên chúa
giáo bị bỏ bê vì những cuộc cãi vã trong hàng ngũ đồng minh. Với một nỗ lực phi
thường, Đế chế Ottoman tái xây dựng hải quân của mình, mô phỏng theo mô hình
thuyền chiến galeass của người Venezia. Tới năm 1572, họ đã đóng được hơn 150
galley và 8 galleass, tức đã thêm 8 chiến hạm loại lớn nhất cho tới lúc đó trên
biển.[10] Trong vòng 6 tháng, hạm đội mới gồm 250 thuyền (kể cả 8 galleass) đã
cho phép hải quân Ottoman tái lập thế thượng phong trên phần phía đông Địa
Trung Hải

Ngày 7 tháng 3 năm 1573, người Venezia ký hiệp ước chấp nhận việc quân Thổ
chiếm hữu đảo Síp, vốn đã rơi vào tay quân Thổ dưới quyền Piyale Pasha từ ngày
3 tháng 8 năm 1571, chỉ hai tháng trước trận Lepanto, và sẽ còn nằm dưới ách
thống trị của Thổ trong vòng 3 thế kỷ tiếp đó. Cũng trong mùa hè năm đó, hạm
đội Ottoman tàn phá các vùng đất ven biển Sicily và phía nam nước Ý. Khi tiếp
sứ Venezia là Barbaro, quan thái tể của Selim II là Sokollu Mehmet Pasha
(1565-1579) đã có câu nói nổi tiếng: "Khi giành được đảo Síp, ta chặt đi
một cánh tay của các ngươi; khi đánh bại được hạm đội của ta, các người chỉ xén
đi được bộ râu của ta mà thôi. Khi cánh tay bị chặt đi, nó không thể mọc lại
được, một bộ râu bị xén sẽ mọc lại còn tốt hơn trước."
Liên minh Thần thánh cho chiến thắng này là nhờ vào Đức mẹ Đồng trinh Mary, do
Đức mẹ cầu nguyện Chúa ban cho họ chiến thắng. Andrea Doria có một bản copy của
bức tranh Đức mẹ ở Guadalupe do vua Felipe II của Tây Ban Nha ban cho ông trong
phòng chính của chiến hạm Giáo hoàng Pius V giành một ngày lễ mới cho con chiên
Thiên chúa gọi là ngày Đức mẹ Chiến thắng để ghi nhớ trận đánh, ngày nay được
gọi là Đức mẹ Rosary.

Hội Thánh công giáo đã đặt lễ hằng năm vào ngày 7 tháng 10, để nhắc nhở con cái
phải luôn tin tưởng vào sức mạnh của kinh Mân Côi để chiến thắng ma quỷ, thế
gian và xác thịt (Bình Luận: nhồi sọ khiếp vía).

Ý Nghĩa : chấm dứt sự bá chủ của hải quân Ottoman tại Địa Trung Hải và Trên Thế
giới

5. link liên kết:

của History channel:

Part 1:
http://www.youtube.com/watch?v=gabV6syEFkw

Part 2
http://www.youtube.com/watch?v=Bv3GKqJdouc

Part 3

http://www.youtube.com/watch?v=N1HTOk_f-jg

Part 4
http://www.youtube.com/watch?v=tmaSvlhu6IM

Part 5:

http://www.youtube.com/watch?v=bu0QCk9456g