Hết nhìn sang Căn rồi sang tôi, giáo sư hỏi tiếp.

- Tổng cộng đã đoạt được bao nhiêu cú ăn ba?

Suy nghĩ giây lát, Căn lên tiếng.

- Enatsu đã đầu quân cho đội khác. Và… giải nghệ trước khi cháu ra đời.

- Sao?

Giáo sư thốt lên rồi im bặt và bất động.

Lần
đầu tiên tôi thấy ông sửng sốt và xao động nhường này. Thường thì ông
luôn bình tĩnh đón nhận những câu chuyện không có trong trí nhớ của mình
và được thốt ra một cách vô cùng đường đột, nhưng lần này thì khác, ông
đang lâm vào một tình thế quá đỗi khó xử. Nhìn ông như thế, tôi không
còn đủ thì giờ để nghĩ đến Căn, kẻ cũng đang bối rối vì cho rằng mình đã
phạm phải một sai lầm nghiêm trọng.

- Nhưng… ở đội Hiroshima Toyo Carp, Enatsu cũng rất thành công… và trở thành cầu thủ số một Nhật Bản đấy ạ…

Tôi nói vậy nhằm trấn an giáo sư, song kết quả thì ngược lại.

- Sao cơ? Đầu quân cho đội Hiroshima? Tại sao Enatsu lại có thể mặc bộ đồng phục không phải sọc trắng đen…

Ông
chống khuỷu tay lên bàn làm việc, vò tung mái tóc vừa được cắt tỉa gọn
gàng. Những sợi tóc vụn rơi lả tả trên vở toán. Lần này đến lượt Căn xoa
đầu ông. Căn vuốt thẳng mái tóc rối bời của ông, như thể cố bù đắp cho
lỗi lầm đã gây ra.

Tối đó, dọc đường về nhà, tôi và Căn im lặng bước đi.

- Hôm nay, Tigers có trận đấu nào không?

Căn hững hờ gật đầu đáp lại câu hỏi của tôi.

- Với đội nào?

- Taiyo.

- Liệu có thắng không nhỉ?

- Con không biết nữa…

Tiệm
cắt tóc chúng tôi ghé qua lúc ban ngày đã tắt điện, công viên không một
bóng người, những công thức toán giáo sư viết bằng cành cây khô cũng
biến mất vào bóng tối.

- Mình ăn nói sao mà ngu ngốc – Căn cất tiếng – Ai mà biết giáo sư lại hâm mộ Enatsu thế chứ.

-
Ngay cả mẹ cũng không biết mà. Con đừng lo. Rồi mai sẽ lại đâu vào đấy
thôi. Ngày mai, Enatsu của giáo sư sẽ vẫn là tay ném bóng số một của
Tigers. – Tôi an ủi con, bằng cách nói mà chính tôi cũng không biết có
thích hợp không.

Khó ngang với vấn đề về Enatsu là bài tập giáo sư ra cho Căn.

Không
ngoài dự đoán của ông, cửa hàng điện tử nơi chúng tôi mang máy thu
thanh đến sửa hết sức bối rối khi nói rằng họ chưa từng thấy cái nào cũ
đến vậy và không dám chắc là có sửa được không, tuy nhiên họ hứa sẽ cố
thử trong vòng một tuần. Hôm nào trở về nhà sau khi xong việc, tôi cũng
vất óc tìm cách giải bài toán “Tính tổng các số tự nhiên từ 1 đến 10”.
Nhiệm vụ này đáng lẽ là của Căn, nhưng nó là một đứa mau bỏ cuộc, nên
tôi đành nhận về mình. Nói gì thì nói, chuyện liên quan đến Enatsu vẫn
làm nó áy náy. Tôi không muốn giáo sư thất vọng hơn nữa, tôi muốn ông
vui. Để làm được vậy, con đường duy nhất là toán học.

Trước tiên, tôi đọc thật to đầu bài, như giáo sư thường bắt Căn làm thế.

- 1 + 2 + 3 +…+ 9 + 10 bằng 55. 1 + 2 + 3 +…+ 9 + 10 bằng 55. 1 + 2 + 3 +…

Nhưng
cách này chẳng đem lại kết quả. Có chăng chỉ giúp tôi nhận ra rằng phép
cộng thuần túy này quá đơn giản so với sự trừu tượng mà tôi đang tìm
kiếm.

Thứ đến, tôi thử đủ các phương pháp, nào là sắp xếp các số
từ 1 đến 10 theo hàng ngang và hàng dọc rồi so sánh chúng, nào là phân
loại thành các nhóm số chẵn và số lẻ, số nguyên tố và hợp số; nào là
dùng que diêm và quân cờ để tính toán. Ngay cả trong công việc, hễ rảnh
rỗi là tôi lại viết các con số lên mặt sau tờ rơi quảng cáo hòng tìm ra
manh mối.

Hổi thử sức với cặp số tình bạn, có bao nhiêu phép tính
phải làm, vả lại, cứ bắt tay vào là mọi sự sẽ tiến triển. Nhưng lần này
thì khác. Dò dẫm theo hướng nào cũng thấy cảm giác chông chênh, mờ mịt,
đến mức cuối cùng thậm chí tôi còn không hiểu nỗi mình muốn gì. Vừa loay
hoay như kẻ lạc đường, vừa tụt lùi bất tận. Trên thực tế, trong phần
lớn thời gian, tôi hầu như chỉ làm mỗi một việc là nhìn chăm chăm vào
trang giấy.

Dẫu thế, tôi vẫn không bỏ cuộc. Kể từ khi mang thai Căn, đây là lần đầu tiên tôi suy nghĩ rốt ráo đến vậy về một vấn đề.

Bản
thân tôi cũng lấy làm ngạc nhiên rằng, sao tôi có thể say sưa nhường
vậy với một trò chơi con trẻ chẳng đem đến lợi lộc gì. Giáo sư luôn hiện
diện trong tâm trí tôi, nhưng dần dần mọi thứ đều lùi lại đằng sau, để
lại bài toán và tôi trong cuộc so tài cao thấp. Buổi sáng, thứ đầu tiên
hiện lên trước mắt tôi là phép tính “1 + 2 + 3 +…+9 + 10=55”. Nó cứ bám
chặt lấy võng mạc cả ngày khiến tôi không cách nào xua đi hoặc phớt lờ
được.

Ban đầu, cảm giác duy nhất là sự bế tắc, nhưng sau chuyển
dần thành sự quyết đoán, cuối cùng ngạc nhiên thay, tôi thấy mình đang
mang một sứ mệnh. Không mấy người biết được ý nghĩa đằng sau những công
thức toán. Và đa số họ sẽ chết đi mà thậm chí không hề nhận thấy sự tồn
tại của chúng. Lúc này đây, có một người giúp việc vốn không thuộc về
thế giới của toán học đang cố sức chạm tay vào cánh cửa mở ra điều bí
mật, bởi sự tình cờ của số phận. Thực ra, kể từ ngày đến nhà giáo sư,
ánh sáng tỏa ra từ một nơi nào đó đã trao cho tôi một sứ mệnh đặc biệt,
chỉ có điều tôi đã không sớm nhận ra…

- Con, mẹ làm thế này trông có giống giáo sư lúc “đang suy nghĩ” không?

Tôi
lấy tay ôm trán, kẹp cây bút chì vào giữa ngón trỏ và ngón giữa để làm
dáng. Tôi đã dùng đến tờ rơi cuối cùng của ngày hôm đó vậy mà chẳng có
gì tiến triển.

- Hoàn toàn không. Lúc giải toán, giáo sư không lẩm
bẩm một mình và nhổ tóc chẻ ngọn như mẹ. Chỉ có thể xác của giáo sư ở
đó còn hồn giáo sư thì đi đến một nơi rất xa.

Căn đáp.

- Với lại, vấn đề mà giáo sư suy nghĩ khó hơn của mẹ nhiều.

-
Biết rồi. Thế con tưởng mẹ đang đánh vật vì ai chứ? Đừng có suốt ngày
cắm mặt vào sách về bóng chày nữa, lại đây nghĩ cùng mẹ một chút đi nào.

- Con mới sống được một phần ba quãng đời của mẹ thôi mà. Vả lại, nó vốn dĩ là một bài toán khó nát óc.

- Bài toán hôm trước, loáng chốc con đã tìm ra phân số rồi, tiến bộ thật đấy. Là nhờ giáo sư phải không nào?

- Vâng, cũng có thể là như thế.

Căn ngó vào mặt sau tờ quảng cáo, gật đầu vẻ kẻ cả.

- Mẹ đi đúng hướng đấy chứ.

- An ủi gì mà vô trách nhiệm chưa kìa.

- Còn hơn là không được an ủi mà.

Căn quay lại với cuốn sách về bóng chày.

Ngày
trước, mỗi lần tôi khóc vì bị chủ nhà ức hiếp (bị vu là trộm cắp, bị
hất cả mâm cơm do mình nấu vào thùng rác ngay trước mặt, bị mắng là đồ
lười biếng), Căn bé bỏng thường an ủi tôi.

- Không sao đâu, vì mẹ rất đẹp.

Nó nói thế với một ngữ điệu đầy xác tín. Xét về cấp độ thì đó là lời an ủi cao nhất của Căn.

- Vậy hả? Mẹ đẹp thật chứ?

- Đúng thế. Mẹ không biết sao?

Căn giả bộ ngạc nhiên hết sức, rồi nhắc lại:

- Con đã bảo không sao mà. Vì mẹ rất đẹp.

Đôi
lúc, vì muốn được Căn vỗ về nên tôi thường giả vờ khóc, dù không buồn
bã đến mức ấy. Và lần nào Căn cũng làm ra vẻ như bị đánh lừa.

- Con nghĩ thế này. – Căn bất chợt lên tiếng. – trong các số từ 1 đến 10, riêng số 10 là kẻ lạc loài.

- Tại sao?

- Vì chỉ mỗi số 10 là có hai chữ số.

Quả
đúng vậy. Tôi đã xoay xở với rất nhiều cách phân loại khác nhau, nhưng
chưa bao giờ thử cách làm là đi tìm một số duy nhất có tính chất dị
biệt.

Tôi nhìn lại cả mười con số. Sự khác biệt của số 10 rõ ràng
đến mức khiến tôi hụt hẫng tự hỏi làm thế nào mà mình đã không nhận ra.
Chỉ có số 10 là không thể viết được bằng một nét bút.

- Giá mà số 10 không ở đó thì vị trí trung tâm có phải rõ ràng rồi không.

- Vị trí trung tâm nghĩa là gì?

-
Lần trước mẹ không đến tham quan giờ học của bọn con nên không biết. Mà
đó lại là môn thể dục, môn con giỏi nhất mới tiếc chứ. Trong giờ thể
dục, khi thầy giáo hô: “Các hàng, tập hợp vào giữa!” thế là bạn đứng ở
giữa hàng sẽ giơ tay lên, cả hàng sẽ nhìn theo đó để dóng hàng. Nếu là
hàng 9 người thì tốt rồi, vì bạn số 5 sẽ là trung tâm, còn hàng 10 người
thì thật phiền phức, vì chẳng biết xác định trung tâm thế nào.

Tôi bỏ riêng số 10 sang bên, xếp các số từ 1 đến 9 thành một hàng và khoanh tròn số 5.

Không
nghi ngờ gì nữa, số 5 là trung tâm. Nó dắt theo 4 số đằng trước và 4 số
đằng sau. Nó vươn cao người, đưa hai tay lên trời đầy kiêu hãnh, như
đang khẳng định rằng, tôi đây mới chính là điểm mốc.

Vào giây phút
đó, một cảm giác lạ lùng chưa từng có trong đời đã đến với tôi. Trên sa
mạc bị xéo nát, một trận gió bất thần nổi lên đã mở ra cho tôi một con
đường hoàn toàn mới mẻ. Và một vầng sáng cuối con đường dẫn tôi đi. Vầng
sáng ấy khiến tôi không sao ngăn nổi mình muốn dấn thân vào đó. Bây giờ
thì tôi biết, sự lóe sáng ấy chính là lời chúc phúc dành cho tôi.

Thứ
Sáu, ngày 24 tháng 4, ngày Tigers đấu với Dragons, chiếc máy thu thanh
trở về nhà từ cửa hàng điện tử. Chúng tôi đặt nó ở ngay giữa bàn ăn,
chăm chú lắng nghe. Phải chờ đến khi Căn vặn to máy, chúng tôi mới nghe
thấy giọng bình luận viên giữa những tiếng ồn ào. Thứ âm thanh chập
chờn, nhưng dù sao cũng là một trận bóng được tường thuật trực tiếp. Đó
là luồng sinh khí đầu tiên của thế giới bên ngoài lọt vào căn nhà ngang
kể từ độ tôi đến làm. Ba chúng tôi đua nhau thốt lên những lời trầm trồ.

- Cái đài này mà cũng nghe được bóng chày, thật không ngờ…

Giáo sư nói.

- Tất nhiên rồi. Loại đài nào mà chẳng nghe được ạ.

- Hồi xưa, khi mua nó cho tôi, anh tôi bảo là để tôi học tiếng Anh, nên tôi cứ tưởng nó chỉ nghe được tiếng Anh.

- Thế giáo sư chưa bao giờ cổ vũ Tigers qua đài à?

Căn hỏi.

- À, ờ. Cháu thấy đấy, nhà bác không có cả tivi, nên thực ra… - giáo sư ấp úng – bác chưa bao giờ được xem một trận bóng chày.

- Thật không tin nổi.

Căn kinh ngạc thốt lên, quên mất cả việc giữ ý.

- Nhưng cháu đừng hiểu lầm, bác thông thạo luật chơi lắm đó.

Giáo sư nói thêm như để thanh minh, song Căn thì vẫn chưa hết ngạc nhiên.

- Vậy thì giáo sư làm sao mà trở thành fan của Tigers được?

-
Được chứ. Một fan đắc lực là đằng khác. Bác thường tới thư viện của
trường đại học vào giờ nghỉ trưa để đọc bản tin thể thao trên báo. Mà
không chỉ có đọc suông thôi đâu nhé. Bác còn phân tích số liệu về các cú
đánh và cú ném ăn điểm của đội Hanshin nữa. Nhờ thế, bác có thể hình
dung ra từng diễn biến của mỗi trận đấu với độ chính xác đến một phần
nghìn. Thật hiếm có môn thể thao nào mà các con số dùng để biểu đạt lại
muôn màu muôn vẻ như bóng chày.

- Có thú vị không ạ?

- Thú
vị quá đi chứ. Không có máy thu thanh song bác vẫn nhớ như in thắng lợi
đầu tiên hồi mới gia nhập giải nhà nghề năm 1967 của Enatsu trước Carp
với mười cú ăn ba(7), và một trận thắng tuyệt đối năm 1973 với cú
home-run(8) quyết định của cậu ta ở hiệp phụ đấy.

7. Trong
bóng chày, cầu thủ ném bóng cố gắng để cầu thủ đối phương không đánh
được bóng ba lần liên tiếp, bởi khi đó cầu thủ đối phương này sẽ bị
loại.

8. Cú đánh bóng xa cho phép cầu thủ đánh bóng một
vòng qua cả bốn chốt trên sân mà không phải dừng lại và khi đó mỗi thành
viên của đội có mặt trên sàn sẽ được ghi một điểm (khi đó có tối đa là
bốn cầu thủ).

Đúng lúc đó, từ chiếc radio, bình luận viên thông báo Kasai sẽ thực hiện lượt ném bóng đầu tiên cho đội Tigers.

- Bao giờ thì đến lượt Enatsu nhỉ?

Giáo sư hỏi. Lần này, Căn không hề bối rối hay định cầu cứu tôi mà trả lời một cách tự nhiên.

- Các cầu thủ chơi xoay vòng nên chỉ chút nữa là đến thôi ạ.

Tôi
không khỏi sửng sốt trước cách xử sự thật người lớn của Căn. Chúng tôi
đã giao hẹn với nhau là có thể nói dối giáo sư nhưng chỉ riêng những
chuyện liên quan đến Enatsu thôi. Nói dối, dù theo kiểu nào, cũng đều
khiến tôi dằn vặt. Nhất là giáo sư. Nói dối liệu có tốt cho ông không,
cảm giác thiếu tự tin ấy thật tồi tệ dẫu biết rằng đó là vì căn bệnh của
ông.

Nhưng dù sao, khiến ông bị sốc thêm lần nữa còn tồi tệ hơn nhiều.

- Chỉ cần tưởng tượng ra Enatsu đang ngồi trên băng ghế chờ hoặc đang khởi động ở đường biên là được thôi mà mẹ.

Căn nói.

Không
sống vào cái thời mà Enatsu còn chơi bóng. Căn quyết định tới thư viện
để tra cứu sách báo và thu thập thông tin về ông. Trong toàn bộ sự
nghiệp thi đấu của mình, Enatsu có 206 trận thắng, 158 trận thua, 193
trận giành được no-hit no-run(9), 2987 lần đoạt cú ăn ba, home-run ở lần
xuất trận thứ hai sau khi tham gia giải chuyên nghiệp, ngóan tay hơi
ngắn so với một cầu thủ ném bóng, giành được từ đối thủ truyền là
Sadaharu nhiều cú home-run hất, tuy nhiên chưa một lần Enatsu ăn điểm
bằng bóng chết từ, phá kỷ lục thế giới với 401 cú ăn ba trong mùa giải
năm 1968, bị chuyển nhượng cho Nankai sau khi kết thúc mùa giải năm 1975
(năm mà trí nhớ của giáo sư dừng lại)…

9. Trận thắng bằng
cách cầu thủ ném bóng không để cầu thủ đối phương đánh được bóng đúng
luật và giành quyền chiếm chốt trong suốt chín hiệp liên tiếp.

Hẳn
là Căn muốn hình dung rõ ràng hơn cảnh tượng Enatsu đang đứng đó trong
những tiếng cổ động phát ra từ radio, bằng cách có được thật nhiều những
ký ức giống của giáo sư. Giữa lúc tôi đánh vật với bài toán nọ thì Căn
cũng đang giải quyết vấn đề Enatsu theo cách của mình.

Trong khi
lật giở bộ sách ảnh Các danh thủ bóng chày chuyên nghiệp Căn mượn về từ
thư viện, tôi bỗng giật mình vì một con số. Số áo của Enatsu là 28. Khi
rời trường đại học Osaka Gakuin và đầu quân cho Tigers, Enatsu đã chọn
số 28 trong các số áo 1, 13, 28 mà đội bóng đưa ra. Enatsu là càu thủ
đeo trên mình con số hoàn hảo.

Ngày hôm đó, chúng tôi quyết định
báo cáo kết quả sau khi bữa tối kết thúc. Tiến tới trước mặt giáo sư
đang ngồi bên bàn ăn, tôi và Căn cúi đầu chào, trên tay cầm một quyển vở
cùng một cây bút dạ.

- Thưa giáo sư, đề bài giáo sư đưa ra là: hãy tính tổng các số tự nhiên từ 1 đến 10…

Căn
tỏ ra nghiêm túc chưa từng thấy. Nó hắng giọng một cái, rồi viết các số
từ 1 đến 9 theo một hàng ngang lên quyển vở mà tôi đang giữ, tất nhiên
là bỏ riêng số 10 sang một bên, đúng như những gì chúng tôi đã bàn bạc
tối qua.

- Chúng ta biết đáp án là 55. Cháu tìm được kết quả này
bằng tính cộng. Nhưng vì giáo sư chưa hài lòng với cách giải đó nên cháu
đã đi tìm một cách giải khác.

Giáo sư khoanh tay trước ngực, chăm chú lắng nghe như quyết không để sót một từ nào.

- Đầu tiên, ta xem xét các số từ 1 đến 9. Hãy tạm thời quên số 10 đi. Đứng giữa các số từ 1 đến 9 là số 5. Như vậy, 5 là… e hèm…

- Trung bình cộng.

Tôi nhắc khẽ vào tai Căn.

-
À, phải rồi. Là trung bình cộng. Vì ở trường cháu chưa được học cách
tính trung bình cộng nên mẹ cháu đã dạy cháu. Tức là, ta lấy tổng của
các số từ 1 đến 9 chia cho 9 thì được 5… 5 x9=45, đây là tổng của các số
từ 1 đến 9. Tới đây, ta sẽ nhớ lại số 10 mà ta tạm thời quên ban này.

5x9+10=55

Sửa lại tư thế cầm bút, Căn viết thêm công thức đó lên vở.

Giáo sư bất động hồi lâu, tay vẫn khoanh trước ngực, không nói lời nào, chỉ đăm đăm nhìn phép toán.

Sự
lóe sáng kia rốt cuộc chỉ là một trò cười ngớ ngẩn, tôi tự nhủ. Thật
ngông cuồng khi định làm vui lòng một vị giáo sư toán học bằng cứ chất
xám nghèo nàn mà tôi đã sớm biết rằng chẳng thể chắt lọc được gì siêu
việt từ đó cho dù có tập trung toàn bộ trí lực…

Đúng lúc ấy, giáo
sư bất ngờ đứng dậy và vỗ tay. Tiếng vỗ tay của ông mạnh mẽ và ấm áp tới
mức tưởng như ngay cả kẻ chứng minh thành công định lý Fermat cũng
chẳng thể nào nhận được sự tán thưởng nồng nhiệt đến vậy. Âm hưởng của
nó không ngừng vang vọng khắp ngôi nhà.

- Tuyệt vời! Một phép tính đẹp tuyệt vời. Giỏi lắm, Căn.

Giáo sư ôm chặt Căn vào lòng. Trong cánh tay ông, cơ thể Căn bị ép lại gần như chỉ còn một nửa.

- Quả là tuyệt vời. Không ngờ một công thức như thế này lại có thể được sinh ra từ bàn tay của cháu…

- Vâng, cháu biết rồi. Giáo sư thôi được chưa ạ, cháu ngạt thở quá.

Tiếng Căn không thể thoát ra khỏi lần vải com lê đang bịt kín miệng nó để đến được tai giáo sư.

Khen
ngợi bao nhiêu, giáo sư cũng không thấy đủ. Ông phải thuyết phục được
cái thằng bé loắt choắt đầu bẹt đang đứng trước mắt mình rằng, công thức
mà nó vừa phát hiện ra đẹp đẽ đến nhường nào.

Đứng bên cạnh Căn,
kẻ đang nhận hết những lời khen về mình, tôi hậm hực tự nhủ: thực ra
người tìm được lời giải đâu phải là Căn, mà là mình chứ. Tôi bỗng nhiên
quên hẳn sự quẫn trí và tự ti ban nãy, thay vào đó là niềm tự hào khôn
tả. Đưa mắt lịa cuốn vở, tôi ngắm nhìn những con số Căn vừa viết.

5 x 9 + 10 = 55

Mặc dù không học toán một cách có hệ thống, song tôi biết rằng, sẽ chính quy hơn nếu dùng ký hiệu trong trường hợp này.

+ n

Tôi thấy mình thật khá.

Đâu
là sự tinh túy của cái lời giải mà cuối cùng tôi cũng có thể tìm ra sau
khi đã lạc lối trong mớ lộn xộn? Điểu đó như thể tôi đã đào lên được
một hạt pha lê từ tận cùng hang sâu trên hoang mạc. Và không ai có thể
phá hỏng hay phủ nhận sự tồn tại của thứ pha lê ấy. Tôi tự ca ngợi mình,
mỉm cười kín đáo, bù lại những lời tán thưởng mà giáo sư không dành cho
tôi.

Mãi lâu sau Căn mới được buông tha. Chúng tôi cúi đầu đáp
lại tràng pháo tay của giáo sư với niềm tự hào và cảm tạ sâu sắc, tựa
như những nhà toán học vừa kết thúc phần phát biểu của mình trước hội
đồng học thuật.

Ngày hôm đó, Tigers thua Dragons với tỷ số 2-3.
Wada đưa Tigers vượt lên dẫn trước bằng cú ghi điểm ở chốt 3, nhưng
Dragons sau đó đã liên tục thực hiện hai cú home-run và đánh bại Tigers.