Người khắc bia mộ - Chương 06-Hêt

Đỗ mở rộng tất cả những cánh cửa. Ánh nắng ùa
vào làm rạng rỡ căn nhà. Đỗ bàng hoàng khi nhìn thấy lại những vật
dụng trong nhà, và quay sang nhìn ảnh của cha mẹ. Bác Liêu đã mất
rồi. Bấy lâu nay cửa nhà hoang vắng. Đỗ nhận ra nét chữ của Thúy
Minh viết tên Đỗ đặt trên bàn thờ. Đỗ vò nát mảnh giấy đó. Đỗ đã
về đây, từ cõi chết trở về đây. Người dân trong xóm nghèo nghe tin Đỗ
trở về, đã chạy ùa ra mừng rỡ. Những lời hỏi han ân cần đã làm cho
anh vô cùng cảm động. Anh muốn quên hết những ngày tháng ròng rã
sống gian nan lẩn lút trong rừng núi. Anh muốn quên hết, vì đã về
đến đây rồi. Muốn nhắm mắt lại nằm dài trên đi-văng mà nhớ đến
những kỷ niệm xa xưa, ngày bác Liêu còn sống, ngày Đỗ còn lành lặn
và ngập tràn tin yêu.

Bây giờ đầu óc Đỗ trống rỗng, không biết mình đang
vui hay buồn. Niềm vui là thoát khỏi vùng biên giới đầy đe dọa, là
trở về quê hương, nghe lại những tiếng nói Việt Nam, là được nhìn
thấy xóm nghèo. Nỗi buồn là sự mất mát thân thể, là nhìn thấy ảnh
bác Liêu đã ở trên bàn thờ. Đỗ ngồi xuống, mắt mở trao tráo và
tưởng như đời sống của mình đã đến đoạn cay nghiệt nhất.

Đỗ bỗng nhớ nhớ một động tác quen thuộc. Đỗ cúi
xuống như mọi khi vẫn cúi xuống để mở dây giày, cũng để tìm đôi
giép của anh. Đôi giép vẫn được sắp ngay ngắn ở chỗ cũ như vẫn còn
bàn tay của bác Liêu hằng ngày sờ đến. Đỗ mang vào, nghe rõ hơi ấm
từ bàn chân truyền vào nền giép lạnh. Đỗ tưởng như mình đang sống
trong thời gian đi hành quân Cam-Bốt mới về, tai vẫn nghe tiếng bác
Liêu cằn nhằn giận dỗi, rồi bác đổi giọng vui vẻ đòi cưới cho Đỗ
một “mụ vợ” để dắt đi theo. Và nghe rất rõ ràng tiếng reo vui của
thằng Thụy:

- A! Anh Đỗ về!

Đỗ mơ màng cảm thấy như mình đang giơ tay ra cho Thụy
đu lên. Thằng bé thích chí cười ha hả… Đỗ thấy trước mắt anh hồ như
đang có Minh tay cầm một ngọn nến. Mắt Minh sáng và long lanh buồn như
hai vì sao. Đỗ nghe như chính anh đang êm đềm gọi:

- Thúy Minh!

Đỗ bàng hoàng. Thế mà đã có một thời gian Đỗ sống
như một con hổ cô đơn trong rừng núi. Đã có lúc anh nghĩ rằng trên
đời hầu như không còn ai. Đời sống chỉ là dành cho Đỗ. Bao nhiêu
nguồn vui đã xa vắng. Đỗ sống trong nỗi chết. Đỗ không mong gì trở
về. Từ lúc tỉnh lại thấy mình nằm dưới tấm poncho như một xác
chết, Đỗ thấy rõ sự cô đơn của anh. Từ lúc biết rằng cánh tay anh
đã dập nát, máu chảy thành vũng dưới đất và loang lem luốc khắp
người và làm mình ngất đi không biết bao lâu, Đỗ thấy rõ thế nào là
sự mất mát. Dưới chân dồi có tiếng hò hét xung phong, có bóng chiến
xa lừ lừ tiến lên. Đỗ đối diện với tử thần rồi! Bằng tàn lực Đỗ
đã cố gắng lê vào một bụi rậm và bò qua những cành gai góc để
đừng rơi vào tay địch.

Đỗ đã sống trong rừng sâu. Đỗ sống như một con hổ cô
độc, ăn lá cây và trái rừng để sống. Mất hết ký ức, mất hết hoài
vọng, mất hết tin tưởng. Đỗ còn phải lẩn lút tránh né bên kia và đi
tìm dấu vết của đơn vị bạn. Nhưng có còn ai ở Hạ Lào? Có còn ai
tìm kiếm một người lính bơ vơ trong rừng núi mà ai cũng cho rằng
không thể còn sống? Đỗ trở thành một cái bóng lây lất trong vùng
hiểm trở mà chưa có một ai đặt chân đến, chưa có một ai cất công tìm
hiểu trên bản đồ.

Rồi có một lúc Đỗ đã tìm thấy sự sống – sống với
loài người. Nhưng lại là sống trong buồn nản, trong câm lặng. Vì Đỗ
đã lần đến một làng thiểu số Lào. Họ sống như người thượng cổ. Họ
ít nói chuyện với nhau, nên Đỗ cũng không tiếp xúc được với họ
nhiều. Họ sống thờ ơ không tình cảm. Một hôm có cả gia đình đi vào
sâu trong rừng để săn thú, không biết đạp phải mìn hay gặp bên kia đi
hành quân, chết gần hết. Còn lại hai người trở về, mặt trơ như đá.
Họ diễn tả với nhau và Đỗ đoán ý được. Sau đó họ thản nhiên đi
ngủ. Họ không biết buồn là gì- hay nói đúng hơn là không biết diễn
tả cái buồn. Cũng chính họ, lúc Đỗ tìm đến làng, đã dùng những
dụng cụ thô sơ nhất để giải phẫu cho Đỗ, thản nhiên như khi làm thịt
một con mễn, một con nai. Và Đỗ đã sống ở đó, bên cạnh những bóng
ma lạnh lùng.

Rồi đến những ngày vượt biên giới mới thật là gian
nan cho Đỗ. Đỗ đã rách hết áo quần. Đỗ đã phải lẩn trốn cả bạn
và thù. Đỗ tránh né những cuộc chạm súng. Một hôm Đỗ ra đến một
vùng quang đãng. Cây cỏ hiền lành, trời đất dịu êm như không có bóng
hận thù. Đỗ nghe đầu tiên một câu nói bằng tiếng Việt Nam:

- Chú mạ ơi! Ra ôm lúa về!

Nỗi xúc động to lớn làm Đỗ ngã quỵ. Người ta thấy
Đỗ, dìu Đỗ dậy. Đỗ được uống chén trà đường ngon nhất trong đời.

Đỗ ra trình diện. Đỗ được đưa về lại tiểu đoàn. Ông
Thượng sĩ Tâm nhận ra Đỗ trước nhất. Ba băm qua, ông đã già hẳn đi.
Ông khóc khi gặp Đỗ. Ông bảo ông tưởng Đỗ chết rồi, mọi người tưởng
Đỗ chết rồi. Ông kể lại phút giây bác Liêu và Minh lên hỏi tin Đỗ.
Ông chỉ bụi trúc nơi hai người ngồi. Và Đỗ đã thấy hàng cây Bã Đậu
bây giờ đã cao lên, đủ che bóng mát.

Đỗ thở dài. Đỗ đã thoát khỏi những ngày nguy khổ.
Đỗ đã trở về trong tiếng reo vui của thằng Thụy. Đỗ sắp sống một
khúc đời mới mẻ. Dù ở trong ngôi nhà quen thuộc này, nhưng đã mất
mát tất cả. Cuộc sống của Đỗ từ nay chắc sẽ thu gọn lại. Đỗ sẽ
làm một chiếc bóng đơn độc sống cho hết cuộc đời mình.

Bỗng Đỗ đứng dậy. Đỗ đi lấy cây chổi. Anh sẽ quét
dọn lại căn nhà của mình. Bấy lâu nay căn nhà tối tăm, buồn thảm
lắm. Nay có Đỗ trở lại. Chỉ còn Đỗ là người duy nhất sẽ sống ở
đây. Đỗ sẽ thu xếp cho căn nhà tươi sáng hơn. Đỗ quét sạch bụi bặm,
lau chùi bàn ghế bằng cánh tay còn lại. Đỗ vứt bỏ hết những vật
thừa thải trong các góc nhà. Và Đỗ sững sờ khi lôi dưới gầm bàn ra
một tấm đá. Đỗ giật mình. Một tấm bia mộ. Đúng là nét khắc thân
yêu của bác Liêu. Nét khắc còn sắc sảo, nhưng dòng chữ trên bia mộ
vẫn dở dang cho đến ngày bác chết:

“Mộ chí của Nguyễn…”

Lần đầu tiên trong đời, Đỗ khóc nức nở, khóc ngon
lành như một đứa bé. Trên bàn thờ, bác Liêu đưa đôi mắt buồn bã nhìn
con trai. Bác như muốn nói một điều gì. Bác muốn bày tỏ niềm đau
xót của tre già. Bác đã khắc cho con trai một tấm bia mộ. Người đi
bỏ xác ở nơi nào. Mộ không có, bia biết dựng ở đâu? Nhưng người già
vẫn ngồi lặng lẽ, đục đẽo đá cứng để làm thành dòng chữ dở dang
mà không biết nắng quái đổ khắp mái tóc bạc….

Thằng Thụy lấp ló trước cửa. Nó nao lòng khi thấy
anh Đỗ của nó đang khóc. Cạnh bên chân anh, Thụy thấy tấm bia mộ.
Thụy bước vào, lên tiếng gọi:

- Anh ! Anh Đỗ!

- Thụy đó à? Vô đi em.

Đỗ kéo thằng bé lại gần, ôm siết nó bằng cánh tay
còn lại:

- Ba anh khắc tấm bia ni khi mô?

Thụy đáp:

- Bác khắc sau cái ngày bác với chị Minh đi hỏi thăm
tin anh mà nghe anh mất tích không về. Khi bác mất, bác vẫn chưa khắc
xong tên anh.

Đỗ lau nước mắt. Anh xoa đầu Thụy, nghẹn ngào:

- Anh sẽ khắc tiếp dòng chữ này. Thụy đi múc nước
cho anh hỉ!

Thụy “dạ” và đi tìm cái lon sữa bò. Nó ra lu nước
để trong sân nhà, toan múc nước thì một bàn tay dịu mềm đang ngăn nó
lại. Thụy ngước lên. Minh đang đứng cạnh nó. Minh lấy chiếc lon từ tay
Thụy. Và cúi xuống múc nước, sau đó Minh lôi chiếc búa, chiếc đục
và mẩu đá mài trong góc sân và bước vào nhà. Đỗ đang đứng lặng
nhìn Minh. Minh đặt lon nước xuống, hỏi:

- Anh khắc tiếp tấm bia mộ này?

Đỗ gật đầu, buồn bã nói:

- Vâng, cho… ba anh. Thuở ba anh còn sống anh chưa thực
hiện được ước nguyện của ông. Chỉ còn lúc này là dịp anh làm công
việc giống như ba anh đã làm. Chắc ba anh không buồn giận anh nữa.

Minh nói:

- Không ai buồn giận người đã hy sinh quá nhiều như
anh cả, anh Đỗ ạ. Vì chịu chung nạn nước mà gánh riêng nỗi thiệt
thòi, anh chưa được đền bù gì cả.

Giọng của Minh dịu dàng quá, giống hệt như trong đêm
trăng mười hai cách đây ba năm, Minh đã hỏi: “ Dạ thưa, đây là nhà của
ông Đỗ phải không ạ?”. Đỗ nghe lòng dịu lại. Đỗ nói:

- Đã có nhiều thứ đền bù cho anh rồi. Về lại quê
hương, nghe lại tiếng mẹ đẻ, thấy người nước ta, trở lại xóm nghèo
thấy mọi thứ tình thân còn trọn vẹn.

Minh bâng khuâng:

- Anh Đỗ sẽ mở lại “Lớp học huynh đệ” nhé!

Đỗ giật mình. Lại một câu gợi nhớ nữa rồi! Đỗ
nhìn Minh, gặp một đôi mắt sáng. Minh vẫn nhỏ nhắn hiền lành như
ngày nào, vẫn là hiện thân của sự khoan hòa, thuần hậu và nhân ái.
Tự nhiên Đỗ thấy thương Minh vô hạn. Ba năm trôi qua như một giấc mơ
khủng khiếp, một giấc mơ có thật trong đời sống của một con người.

Đỗ gật đầu:

- Có lẽ anh sẽ mở lại lớp học đó. Anh sẽ nhận luôn
căn nhà này, xóm nghèo này làm quê hương.

Minh nghĩ đến quê hương mịt mờ của mình- Nam Định.
Minh nghĩ đến quê hương của Đỗ – Huế. Và nhiều chốn quê hương nữa –
Gò Công của Liên Nga, Quảng Trị của Vũ, Sài Gòn của Thụy… Quê hương
không phải chỉ là mảnh đất, mà còn chứa cả tình người. Xóm nghèo
này sẽ đến lúc rộn ràng tiếng cười nói, sẽ có những mùa thu trẻ nhỏ
rước đèn nhộn nhịp. Sẽ có “Lớp học huynh đệ” mở ra đầy thân ái. Đó
cũng là một thứ quê hương.

Không ai biết thằng Thụy đã đi đâu, nhưng sau một lúc
nó trở lại, trên tay cầm chiếc lồng chim. Nó nói giọng tở mở:

- Chị Minh ơi! Thằng Sơn vừa mới cho em thêm một con
“chim áo dà”, em bỏ vào lồng, đủ một đôi.

Thụy đặt lồng chim xuống, trầm trồ:

- Con chim hôm trước đã hết bệnh, vui lại rồi. Em cho
anh Đỗ nè, để treo trước sân nhà.

Không đợi ai phản ứng, Thụy bắc ghế, treo chiếc lồng
chim lên cành mận. Rồi nó đứng đó ngắm mãi.

… Minh rưng rưng cúi đầu. Minh muốn nói với Đỗ một
điều gì, nhưng cảm thấy khó nói. Không gian yên lặng như đang truyền đi
những mối cảm thông. Đỗ ngồi xuống bên tấm bia mộ. Bàn tay Đỗ run run
sờ lên những nét khắc. Minh xúc động nhớ đến cánh tay này đã có
lần băng bột treo ngang ngực, đã có lần ưu ái trao cho Minh phong giấy
đỏ đựng tiền mừng tuổi, bây giờ cũng chính cánh tay còn lại này sẽ
tiếp tục khắc nốt dòng chữ dang dở trên bia mộ. Minh lặng yên ngồi
xuống bên Đỗ. Đỗ cầm chiếc đục lên. Sắt đã mòn và rỉ sét vì lâu
ngày bỏ trong góc sân không ai chạm đến. Đỗ ngắm nghía chiếc đục rồi
nói:

- Anh sẽ khắc tiếp “Mộ chí của Nguyễn Văn Liêu” để
dựng nơi mộ của ba anh, được không Minh?

Minh gật đầu, và cảm thấy mình có thể nói được
điều muốn nói:

- Minh sẽ mài đục cho anh.

- Rồi răng nữa?

- Minh sẽ đập búa lên đục giùm anh.

- Rồi răng nữa?

Minh đáp, giọng êm như ru:

- Rồi mộ bia sẽ hoàn thành.

Nói xong câu đó, Minh ứa nước mắt. Dưới nắng êm của
mùa đông, Đỗ thấy hai vì sao đẹp tuyệt vời ở đôi mắt của Minh. Đỗ êm
đềm gọi:

- Thúy Minh!

Minh bắt đầu đổ nước lên mẩu đá mài.

Từ đó, đôi “chim áo dà” của Thụy treo trước sân cũng
bắt đầu hót những khúc thật vui…

Đầu mùa đông 1973

Tân Định- Sài Gòn

Cam Li Nguyễn Thị Mỹ Thanh

-- Hết --

You are here

Người khắc bia mộ - Chương 06-Hêt

Từ khóa