25

Chừng nào còn sống, tôi sẽ không bao giờ quên hôm
trước ngày mồng một tháng Năm.

Đường dây cáp vận chuyển đã xong, các cột trụ, dây
cáp và ròng rọc lấp lánh trong nắng sớm mai.

Những thân cây thông kếch sù chất đống trên đỉnh núi
và công nhân đang túc trực đợi hiệu lệnh cột chúng vào dây cáp để thả xuôi xuống
bờ biển.

Một lá cờ Hy Lạp lớn phần phật trên đỉnh cột ở điểm
xuất phát trên sườn núi và một lá tương tự ở phía dưới bên bờ biển. Trước lều
chúng tôi, Zorba đã đặt một thùng rượu vang. Cạnh đó, một công nhân đang dùng
xiên quay một con cừu béo. Sau lễ ban phước và khánh thành, các quan khách sẽ
dùng rượu và chúc chúng tôi thành công.

Zorba cũng đã lấy cái lồng vẹt ra, đặt trên một tảng
đá cao gần cột trụ đầu tiên.

- Như thể là tôi có thể nhìn thấy chủ nó vậy, lão
thì thầm, âu yếm nhìn con chim. Lão móc trong túi một nắm lạc cho nó ăn.

Zorba mặc bộ đồ oách nhất của mình: sơ mi trắng
không cài khuy, áo vét xanh lá cây, quần xám và giày đế cao su loại tốt. Ngoài
ra, lão còn lấy sáp đánh bóng bộ ria đã bắt đầu phai màu.

Như một nhà đại quý tộc nghênh tiếp quan khách ngang
hàng với mình, lào săm sắn chào đón các vị hương mục khi họ tới, giải thích cho
họ hiểu một hệ thống dây cáp vận chuyển là thế nào, nó sẽ đem lại những lợi ích
gì cho nông thôn và Đức Mẹ Đồng Trinh đã ra ân sủng vô biên, đem sự thông tuệ
sáng láng giúp lão thực hiện hoàn hảo dự án này như thế nào.

- Đây là một công trình kỹ thuật lớn, lão nói. Phải
tìm cho ra độ dốc chuẩn xác, muốn thế phải mất công nghiên cứu. Tôi đã vắt óc
bao tháng ròng mà không ăn thua. Hiển nhiên là với những công trình vĩ đại như
thế này, trí óc con người không đủ, cần có sự phù trợ của Thượng đế . . . Thế ,
Đức Mẹ Đồng Trinh thấy tôi xoay xở vất vả quá bèn động lòng thương. "Tội
nghiệp Zorba." Mẹ nói. "Nó không phải là kẻ xấu, nó làm việc này vì lợi
ích của làng, có lẽ ta nên giúp nó một tay." Thế rồi, ôi phép màu của
Chúa!

Zorba dừng lại và làm dấu ba lần liền.

Ôi, phép màu. Một đêm, tôi mơ thấy một người đàn bà
vận đồ đen đến bên tôi - đó chính là Đức Mẹ Đồng Trinh. Tay mẹ cầm một mô hình
đường dây cáp nhỏ bằng từng này này. "Zorba," Mẹ nói, "ta mang
cho con, cách thức từ trên trời. Đây là độ dốc con đang cần và đây phước lành
ta ban." Và Mẹ biến mất. Tôi giật mình tỉnh dậy và chạy ra chỗ thí nghiệm
và tôi trông thấy gì. Đường dây tự nó đã dựng theo đúng góc độ. Và nó ngào ngạt
mùi an tức hương nữa chứ, chứng tỏ bàn tay Đức Mẹ Đồng Trinh đã chạm đến.

Kondomanolio đang mở miệng định hỏi thì năm tu sĩ cưỡi
la hiện ra trên con đường núi lởm chởm đá. Người thứ sáu, vai vác một cây thánh
giá lớn bằng gỗ vừa chạy đằng trước họ vừa la. Chúng tôi ráng nghe xem y la những
gì, nhưng không rõ.

Tiếng hát thánh ca vang lên. Các tu sĩ vung tay lên
trên không, làm dấu và móng la nện vào đá tóe lửa.

Người tu sĩ chạy bộ đến bên chúng tôi, mặt nhễ nhại
mồ hôi. Y giơ cao cây thánh giá.

- Hỡi các tín đồ Cơ Đốc giáo. Một phép lạ, y kêu. Hỡi
các tín đồ Cơ Đốc giáo! Phép lạ! Các cha đang mang Đức Mẹ Đồng Trinh tới. Hãy
quỳ xuống thờ phụng Người.

Dân làng, các hương mục và thợ thuyền náo nức chạy tới
vây quanh tu sĩ và làm dấu. Tôi đứng tách riêng ra. Zorba liếc nhìn tôi, mắt
long lanh.

- Sếp cũng lại gần đi. lão nói. Lại mà nghe kể về
phép lạ của Đức Mẹ Đồng Trinh Tối Linh.

Hổn hển và vội vàng, tu sĩ bắt đầu kể:

"- Hãy quỳ xuống, các tín đồ Cơ Đốc và hãy nghe
phép Thần Linh. Nghe đây, các tín đồ Cơ Đốc. Ma quỷ đã bắt hồn tên Zaharia đáng
nguyền rủa, và cách đây hai hôm, đã xúi hắn tưới dầu khắp tu viện chí thánh. Nửa
đêm các cha thấy lửa cháy. Các cha vội vàng trở dậy ra khỏi giường, tu viện,
các hành lang và các trai phòng đều ngùn ngụt lửa. Các cha kéo chuông và kêu lớn:
Cứu nạn. Cứu nạn. Lạy Đức Mẹ Đồng Trinh Báo Oán! Và các cha xách bình và xô đầy
nước nhào tới đám cháy. Đội ơn Đức Mẹ, đến sáng sớm, lửa tắt. Các cha tới miếu
đường, quỳ xuống trước thánh tượng nhiệm màu của Đức Mẹ, kêu lớn: Lạy Đức Mẹ Đồng
Trinh Báo Oán. Xin Mẹ cầm giáo giáng xuống thủ phạm. Rồi các cha tập hợp trong
sân và nhận thấy vắng mặt Zaharia, tên Judas phản chúa. Hắn là kẻ châm lửa đốt
chúng ta. Chắc chắn là hắn, không sai.

Các cha kêu lên và bổ nhào đuổi theo hắn. Các cha
lùng sục suốt ngày mà không thấy gì, rồi suốt đêm, vẫn thẳng thấy. Nhưng rạng
sáng hôm nay, một lần nữa, các cha đến miếu đường và các đạo hữu có biết các
cha thấy gì không? Một phép lạ ghê gớm! Zaharia nằm chết ngay dưới chân thánh
tượng thiêng liêng và mũi giáo của Đức Mẹ Đồng Trinh có một vết máu lớn."

- Kyrie eleison ! Kyrie eleison! Dân làng khiếp hãi
rì rầm.

- Chưa hết, tu sĩ vừa nói thêm vừa nuốt nước bọt.
Khi các cha cúi xuống để nhấc tên Zaharia đáng nguyền rủa lên, các cha sững ra,
thất kinh: Đức mẹ Đồng Trinh đã cạo sạch tóc tai, râu ria hắn - như một linh mục
Thiên Chúa giáo.

Vất vả lắm mới nhịn được cười , tôi quay sang Zorba.

- Đồ xỏ lá! Tôi nói khẽ.

Nhưng lão đang nhìn tu sĩ, trợn tròn mắt kinh ngạc
và không ngừng làm dấu với vẻ xúc động sâu sắc để chứng tỏ sự sửng sốt tột độ của
mình.

- Lạy Chúa, Người vĩ đại biết bao! Lạy Chúa, Người
vĩ đại biết bao. Tuyệt diệu thay công việc của Người! Lão lầm rầm.

Giữa lúc đó, các tu sĩ khác tới và xuống ngựa. Cha
tiếp tân ôm tượng thánh mẫu, trèo lên một tảng đá và tất cả lao tới chen lấn
nhau phủ phục trước Đức Mẹ Đồng Trinh thần diệu. Đi sau cùng là cha Demetrios
béo ị, bưng một cái đĩa quyên tiền và vảy nước hồng lên những cái đầu nông dân
rắn cấc. Ba tu sĩ đứng quanh ông tụng thánh ca, tay khoanh trước bụng, mặt lấm
tấm những giọt mồ hôi lớn.

- Chúng ta sẽ rước Mẹ quanh các làng của đảo Crete,
cha Demetrios béo ị nói, để các tín đồ có thể quỳ trước Người và dâng lễ vật.
Chúng ta cần tiền, rất nhiều tiền để trùng tu tu viện...

- Một lũ lợn béo. Zorba làu bàu. Cả đến chuyện này
chúng cũng lợi dụng để kiếm chác.

Lão tiến lại chỗ tu viện trưởng.

- Trình Đức cha chí thánh mọi sự đã sẵn sàng cho buổi
lễ. Cầu Đức Mẹ Đồng Trinh ban phước lành cho công trình của chúng tôi.

Mặt trời đã lên cao, nóng nung người, không một hơi
gió. Các tu sĩ đứng quanh cột cờ. Họ lấy ống tay áo thụng lau mồ hôi trán và bắt
đầu tụng bài kinh cầu cho nền móng các công trình.

- Lạy Chúa, ôi lạy Chúa, xin Người đặt cái khí cụ
này trên nền đá tảng vững vàng để cả gió bão lẫn sóng nước đều không lay chuyển
nổi. . .

Họ nhúng cây ngù rẩy nước thánh vào chiếc bát đồng
và rẩy lên tất cả mọi thứ, vật và người - cột trụ, dây cáp, ròng rọc, Zorba và
tôi, rồi cuối cùng, dân làng, thợ thuyền và biển nữa.

Đoạn rất thận trọng, như thể nâng giấc một nữ bệnh
nhân, họ nhấc tượng thánh mẫu đặt sát cạnh con vẹt và đứng vây quanh. Phía bên
kia là các lão làng với Zorba ở giữa. Còn tôi lúc này đã hơi lùi một chút về mé
biển chờ đợi. Đường dây cần được vận hành thử với ba cái cây tượng trưng Đức
Chúa Ba Ngôi. Tuy nhiên, để tỏ lòng biết ơn Đức Bà Đồng Trinh Báo Oán, người ta
thêm vào một cây thứ tư.

Tu sĩ, dân làng và thợ thuyền, tất cả đều làm dấu.

- Nhân danh Đức Chúa Ba Ngôi và Đức Mẹ Đồng Trinh! Họ
lầm rầm.

Phốc một cái, Zorba nhảy tới bên cột trụ thứ nhất
kéo dây hạ cờ. Đó là dấu hiệu mà đám thợ trên đỉnh núi vẫn chờ từ nãy đến giờ.
Toàn thể khán giả lùi lại và nhìn lên đỉnh núi.

- Nhân danh Cha! Tu viện trưởng kêu.

Không thể nào tả được điều xảy ra lúc bấy giờ. Tai họa
giáng xuống chúng tôi như tiếng sét. Chúng tôi chỉ vừa đủ thì giờ để chạy té
ra. Toàn bộ cấu trúc chao đảo.

Cây thông do đám thợ móc vào dây cáp lao xuống với tốc
độ quỷ khốc thần sầu. Những tia lửa tung tóe, những mảnh gỗ lớn vèo vèo trong
không trung và mấy phút sau, khi thân cây thông xuống tới bờ biển, nó chỉ còn
là một khúc gỗ cháy thành than.

Zorba nhìn tôi, hổ thẹn. Đám tu sĩ và dân làng thận
trọng rút lui. Những con la bị cột bắt đầu chồm lên. Cha Demetrios to béo gục
xuống, hổn hển.

- Lạy Chúa thương xót con. Y khiếp đảm lầm rầm khấn.

Zorba giơ tay lên.

- Không sao cả, lão nói với vẻ tự tin. Thân cây đầu
tiên bao giờ cũng vậy. Bây giờ máy trơn rồi... Nhìn đây.

Lão kéo cờ lên, ra hiệu lệnh lần nữa rồi chạy giạt
sang.

- Nhân danh Đức Chúa con! Tu viện trưởng hô, giọng
run run.

Người ta thả thân cây thứ hai. Các cột trụ rung lên,
thân cây tăng tốc, nhảy loạn như con choi choi và lao sầm sầm xuống phía chúng
tôi. Nhưng nó không đi được xa, mà tan tành giữa lưng chừng dốc.

- Quỷ bắt nó đi! Zorba lầm bầm, cắn vào ria. Cái độ
dốc chết tiệt này chưa chuẩn xác! Giận dữ, lão nhảy chồm đến cột trụ và lại kéo
cờ lên, hạ cờ xuống làm hiệu lệnh cho thứ lần thứ ba. Lúc này đám tu sĩ đứng nấp
sau những con la của họ , làm dấu. Các hương mục nhấp nhỏm chờ đợi, chân trước
chân sau sẵn sàng chạy.

- Và Đức Chúa Thánh Thần! Tu viện trưởng lắp bắp,
tay vén vạt áo chuẩn bị.

Thân cây thứ ba to đùng vừa được thả xuống khỏi đỉnh
núi thì một tiếng ầm ầm kinh khủng nổi lên.

- Lạy Chúa, nằm rạp xuống! Zorba vừa thét vừa chạy
thật nhanh.

Đám tu sĩ gieo mình xuống đất, còn dân làng thì ba
chân bốn cẳng ù té.

Thân cây chồm lên rồi lại rơi xuống trên dây cáp làm
tóe ra một chùm tia lửa và trước khi chúng tôi kịp nhận thấy điều gì xảy ra,
vun vút lướt trên triền núi, bãi biển và đâm thẳng xuống mặt biển, làm bắn tung
bọt sóng lên như cột nước. Các cột trụ rung chuyển một cách dễ sợ, nhiều cái đã
nghiêng hẳn. La giựt đứt dây buộc chạy trốn.

- Không sao ! Không việc gì phải lo ! Zorba quýnh
lên kêu lớn. Bây giờ, máy đã trơn thật sự, ta có thể khởi đầu lại đúng quy
cách.

Lão lại kéo cờ lên một lần nữa. Chúng tôi cảm thấy
lão xiết bao tuyệt vọng và khắc khoải muốn cho mọi sự kết thúc đi cho rồi.

- Và nhân danh Đức Mẹ Đồng Trinh Báo Oán! Tu viện
trưởng vừa lắp bắp nói vừa cắm cổ chạy tới chỗ mấy tảng đá.

Thân cây thứ tư được thả. Một tiếng vỡ toác kinh khủng
vang lên, lặp lại lần thứ hai trong không trung và tất cả các cột trụ theo nhau
đổ sập xuống như những lá bài tây.

- Kyrie eleison! Kyrie eleison! Dân làng, thợ thuyền
và tu sĩ vừa tru tréo vừa chạy tán loạn.

Một mảnh gỗ làm Demetrios bị thương ở đùi và một mảnh
khác chỉ thiếu một li nữa thì khoét bay mắt tu viện trưởng. Dân làng biến sạch.
Một mình Đức Mẹ Đồng Trinh đứng thẳng trên tảng đá, tay cầm giáo, nhìn đám người
bên dưới bằng con mắt lạnh lùng và nghiêm nghị.

Bên cạnh Người, con vẹt run bần bật, bảy phần chết
ba phần sống, những chiếc lông xanh dựng đứng.

Các thầy tu ôm lấy tượng Đức Mẹ Đồng Trinh, đỡ
Demetrios đang rên la dậy, tập hợp la lại, lên yên và rút lui. Sợ chết khiếp, mấy
công nhân được phân công quay cừu vứt tất cả bỏ chạy và thịt đã bắt đầu cháy
khét.

- Con cừu cháy thành than mất. Zorba lo lắng kêu và
chạy đến cái xiên quay thịt.

Tôi ngồi xuống cạnh lão. Không còn ai trên bãi biển,
chúng tôi hoàn toàn một mình. Lão quay sang nhìn tôi một cái nhìn nghi hoặc, ngại
ngùng. Lão không biết tôi sẽ nhận định ra sao về tai họa này, hoặc cuộc phiêu
lưu này sẽ kết thúc như thế nào.

Lão lấy một con dao, cúi xuống con cừu một lần nữa,
nếm thử và lập tức nhấc nó ra khỏi bếp lửa và dựng cả con vật cùng thanh xiên
lên dựa vào một thân cây.

- Chín tới, lão nói, vừa chín tới, sếp ạ. Sếp có muốn
ăn một miếng không?

- Mang luôn cả bánh và rượu lại đây, tôi nói. Tôi
đang đói đây.

Zorba vội chạy tới thùng rượu vang, lăn nó lại cạnh
con cừu, mang một ổ bánh mì trắng và hai cái ly tới.