11. Sự Thật Và Tưởng Tượng

“Dạy học là một nghề rất thú vị,” Anne viết cho một
cô bạn thân ở Học viện Queen. “Jane nói cậu ấy thấy nó đơn điệu, nhưng tớ không
thấy vậy. Mỗi ngày đều gần như chắc chắn sẽ có chuyện gì đó buồn cười xảy ra,
và trẻ em nói những lời thú vị không tả nổi. Jane nói cậu ấy phạt học trò mỗi
khi chúng nói những điều ngớ ngẩn; chắc đó là lý do khiến cậu ấy thấy việc dạy
học đơn điệu. Trưa nay,Jimmy Andrews bé bỏng cố gắng đánh vần từ 'lấm tấm' mà
mãi không xong. ‘À,’ cuối cùng nó nói, 'em không đánh vần được nhưng em biết
nghĩa của nó đấy.’

“'Nghĩa gì?' mình hỏi.

“'Khuôn mặt của St. Clair Donnell, thưa cô.’

“St. Clair đúng là bị tàn nhang đầy mặt, dẫu tớ cố
ngăn mấy đứa khác trêu chọc nó... bởi tớ từng bị tàn nhang, và ôi chao tớ nhớ
rõ mồn một thời đó. Nhưng tớ không nghĩ là St. Clair quan tâm. Chỉ vì Jimmy gọi
nó là St. Clair mà St. Clair đã tẩn nó một trận trên đường về nhà. Tớ nghe nói
là có đánh nhau, nhưng không chính thức, vì thế tớ nghĩ tớ chẳng can thiệp làm
gì.

“Hôm qua, tớ đang tìm cách dạy Lottie Wright làm
tính cộng. Tớ nói, 'Nếu em có ba cục kẹo ở một tay và hai cục kẹo ở tay còn lại,
vậy thì tổng cộng em có bao nhiêu?' 'Nguyên một miệng kẹo,’ Lottie đáp. Và
trong giờ sinh vật, khi tớ hỏi đám trẻ cho lý do vì sao không nên giết cóc,
Benjie Sloane nghiêm túc trả lời, 'Vì hôm sau trời sẽ mưa.'

“Muốn không cười cũng khó, Stella à. Tớ phải nén cười
cho tới khi về nhà, và bác Marilla nói bác ấy lo lắng khi nghe tiếng cười lanh
lảnh vang lên từ chái Đông mà chẳng có lý do gì rõ ràng. Bác ấy nói đó là triệu
chứng phát điên của một người đàn ông ở Grafton trước đây.

“Cậu có biết rằng Thomas Becket[4] được xếp là một
loại rắn hay không? Rose Bell nói như vậy đấy... và William Tyndale là người viết
ra Tân ước. Claude White[5] còn nói 'băng hà' là người bán kem que!

'Tớ nghĩ việc khó nhất trong nghê dạy học, và cũng
là việc thú vị nhất, là làm cho học trò thổ lộ với mình suy nghĩ thật sự của
chúng. Một ngày bão bùng tuần vừa rồi, tớ kêu đám học trò lại vào buổi ăn trưa
và cố khiến chúng nói chuyện với tớ như một người bạn. Tớ hỏi chúng muốn điều
gì nhất. Một vài câu trả lời khá bình thường... búp bê, ngựa, giày trượt. Nhưng
những câu còn lại đúng là độc đáo. Hester Boulter muốn 'mặc áo đầm Chủ nhật suốt
tuần và ăn trong phòng khách'. Hannah Bell muốn 'ngoan mà chẳng cần phải cố gắng
gì'. Marjory White mới mười tuổi thì muốn là một góa phụ. Khi bị hỏi vì sao, cô
bé nghiêm túc đáp rằng nếu không lập gia đình thì sẽ bị gọi là gái già, và nếu
lấy chồng thì bị chồng ăn hiếp, nhưng nếu là góa phụ thì chẳng phải sợ gì. Điều
ước đặc sắc nhất là của Sally Bell. Cô bé muốn có 'tuần trăng mật'. Tớ hỏi cô
bé có biết đó nghĩa là gì không thì cô bé đáp đó là một loại xe đạp thật xịn,
vì cậu họ của cô bé ở Montreal đi tuần trăng mật sau khi kết hôn, và anh ta
luôn có xe đạp đời mới nhất!

“Một hôm khác tớ lại yêu cầu chúng kể cho tớ nghe
chuyện xấu nhất mà chúng từng làm. Tớ không cạy răng được đám trẻ lớn, nhưng
đám học lớp ba thì trả lời khá thẳng thắn. Eliza Bell đã 'đốt cháy cuộn băng
keo của bà cô'. Khi hỏi nó có cố ý không, nó đã trả lời, 'không hẳn'. Nó chỉ đốt
thử một đầu xem cuộn băng keo có cháy không, và cả nguyên cuộn bốc lửa chỉ
trong chốc lát sau đó. Emerson Gillis tiêu mười xu mua kẹo trong khi đáng lẽ phải
quyên cho từ thiện. Tội lỗi lớn nhất của Annetta Bell là 'ăn quả việt quất mọc
trong nghĩa trang'. Willie White đã 'trượt xuống mái chuồng cừu nhiều lần trong
khi đang mặc quần dài Chủ nhật'. 'Nhưng em đã bị trừng phạt vì em phải mặc quần
vá đến lớp học Chủ nhật suốt mùa hè, và khi đã bị phạt rồi thì không cần phải hối
lỗi nữa,’ Willie tuyên bố.

“Ước gì cậu được xem một số bài văn của đám học
trò... giá như tớ có thể gửi cho cậu bản sao của vài bài luận được nộp gần đây
nhỉ. Tuần trước, tớ nói với lớp bốn rằng tớ muốn chúng viết thư cho tớ về bất cứ
điều gì, có gợi ý rằng chúng có thể kể cho tớ nghe về những nơi chúng đã viếng
thăm hoặc ai hay cái gì thú vị mà chúng từng gặp. Chúng phải dùng giấy viết
thư, bỏ vào bao rồi dán lại, ghi là gửi cho tớ, tự làm mà không được nhờ vả ai.
Sáng thứ Sáu vừa rồi, tớ bắt gặp một chồng thư trên bàn, và chiều hôm đó, tớ một
lần nữa nhận ra nghề dạy học có vui mà cũng có cả buồn. Nhưng những bài văn đó
sẽ giúp tớ cân bằng. Đây là bức thư của Ned Clay, tên người nhận, ngữ pháp và
chính tả giữ nguyên.

“’Cô giáo ShiRley

“’Trái nhà Xanh.

“'Đảo hoành tử edward

“ 'chim

“ 'Cô thân mến em nghĩ em sẽ viết cho cô bài văn về
chim, chim là động vật rất có lợi. mèo của em bắt chim. Tên nó là William nhưng
ba gọi nó là tom, nó xọc vằng và có một lỗ tai bị đống băng mùa đông năm ngoái,
nếu không có vậy thì nó là một con mèo dễ nhìn. Kậu của em có nuôi một con mèo.
một ngày nọ nó tới nhà cậu ấy và không chiệu đi và kậu nói nó quên nhiều hơn đa
số người ta biết. kậu cho nó ngủ trên ghế sích đu và mợ em nói kậu thích nó hơn
cả con. như vậy là không đúng, chúng ta nên đối xử tốt với mèo và cho chúng sữa
mới nhưng chúng ta không nên thích nó hơn cả con chúng ta. đó là tát cả em nghĩ
ra bây giờ nên chẳng còn gì nữa từ

“ 'edward blake ClaY.”'

“Bài luận của St. Cair Donnell, như mọi khi, ngắn gọn
vào thẳng đề. St. Clair không bao giờ nói lời dư thừa. Tớ không nghĩ rằng nó có
ý châm chọc khi chọn đề tài hay viết dòng tái bút. Chỉ là nó không khéo léo và
không có trí tưởng tượng phong phú cho lắm thôi.”

'“Cô Shirley thân mến

“ 'Cô nói chúng em phải mô tả thứ gì lạ mà chúng em
từng thấy. Em sẽ miêu tả tòa thị chính Avonlea. Nó có hai cửa, một cửa trong và
một cửa ngoài. Nó có sáu cửa sổ và một ống khói. Nó có hai đầu và hai mặt. Nó
sơn màu xanh dương. Đó là điều khiến nó kỳ lạ. Nó được xây trên đường Carmody
phía dưới. Đó là tòa nhà quan trọng thứ ba ở Avonlea. Các tòa nhà còn lại là
nhà thờ và lò rèn. Ở đó họ tổ chức các cuộc tranh luận, thỉnh giảng và hòa nhạc.

“’Trân trọng,

'“Jacob Donnell.

“’Tái bút: Tòa thị chính có màu xanh dương chói lọi.’

“Lá thư của Annetta Bell khá dài làm tớ kinh ngạc, bởi
viết văn không phải sở trường của cô bé và thường thì bài văn của cô bé ngắn y
hệt như của St. Clair. Annetta là một cô bé trầm tính và luôn cư xử đúng mực,
nhưng chẳng có chút óc sáng tạo nào. Đây là lá thư của cô bé.

“ 'Cô thân yêu nhất trên đời,

“ 'Em nghĩ em sẽ viết một lá thư để cô biết em yêu
cô đến nhường nào. Em yêu cô bằng cả trái tim, linh hồn và tâm trí... bằng tất
cả những gì em có... và em muốn phục tùng cô vĩnh viễn. Đó sẽ là đặc quyền lớn
lao nhất của em. Đó là lý do em cố gắng ngoan ngoãn trong lớp và học bày.

“ 'Cô thật xinh đẹp, cô giáo của em. Giọng cô như tiếng
nhạc và đôi mắt cô như hoa păng xê đẫm sương. Cô giống như một nữ hoàng cao lớn
uy nghi. Tóc cô như dát vàng. Anthony Pye nói tóc cô màu đỏ nhưng cô không cần
để ý tới nó.

“ 'Em chỉ mới biết cô trong vài tháng nhưng em không
thể tưởng tượng ra khi nào em chưa biết cô... khi cô chưa bước vào đời em để
ban phước và làm nó trĩu quả. Em sẽ luôn coi năm nay là thời gian tuyệt vời nhất
trong đời em vì nó đem cô đến với em. Hơn nữa, đó là năm chúng em chuyển tới
Avonlea từ Newbridge. Tình yêu của em dành cho cô đã khiến cho cuộc đời em vô
cùng phong phú và nó đã bảo vệ em khỏi tổn thương và sự xấu xa. Tất cả đều nhờ
cô, cô giáo ngọt ngào nhất của em.

“ 'Em sẽ không bao giờ quên cô đáng yêu thế nào lần
mới đây em gặp cô mặc váy đen với hoa cài trên tóc. Em sẽ luôn ghi khắc hình ảnh
đó của cô, ngay cả khi cô trò mình đã bạc đầu. Với em, cô sẽ luôn trẻ đẹp, cô
giáo yêu quý nhất đời. Lúc nào em cũng nghĩ đến cô... vào sáng sớm, lúc ban
trưa và độ hoàng hôn. Em yêu cô khi cô cười, khi cô thở dài... thậm chí khi cô
nhăn mặt. Em chưa bao giờ thấy cô bực dù Anthony Pye nói cô luôn có vẻ khó tính
nhưng em không lấy làm ngạc nhiên khi cô nhìn nó vẻ bực bội vì nó thật đáng đời.
Em yêu cô mặc mọi bộ váy... mỗi bộ váy mới cô lại càng trông đáng yêu hơn bộ
váy cũ.

“ 'Cô giáo thân yêu nhất đời, chúc cô ngủ ngon. Mặt trời
đã lặn và sao trời đang lấp lánh... những ngôi sao sáng rực và mỹ miều như mắt
của cô. Em hôn tay và má cô, cục cưng của em. Mong Chúa sẽ dõi theo cô và bảo vệ
cô khỏi mọi tổn thương.

“'Học trò ngon ngõn của cô,

“ 'Annetta Bell.’

“Lá thư bất thường này khiến tớ rất khó hiểu. Tớ biết
rõ Annetta không thể viết ra những lời lẽ ấy cũng chắc chắn như cô bé không biết
bay vậy. Hôm sau lúc đến trường, tớ dẫn cô bé đi dạo ven suối vào giờ nghỉ và
nhanh chóng bảo cô bé nói thật về lá thư.

Annetta òa khóc và thú thật. Cô bé nói cô bé chưa viết
thư bao giờ và chẳng biết phải làm thế nào hay viết cái gì. Nhưng có một chồng
thư tình ở ngăn trên cùng bàn làm việc của mẹ cô bé, do một 'tình nhân' cũ viết
cho.

“ 'Đó không phải là ba,’ Annetta nức nở, 'đó là một
người lúc ấy đang học làm mục sư, do vậy ông ta có thể viết những lá thư tuyệt
vời, nhưng cuối cùng mẹ không cưới ông ta. Mẹ nói phân nửa thời gian mẹ chẳng
hiểu ông ta nói gì. Nhưng em nghĩ những lá thư đó thật hay và em chép mỗi lá một
chút rồi gửi cho cô. Em viết 'cô giáo' mỗi khi ông ta viết 'cô gái', thêm vào
vài điều mỗi khi em nghĩ ra gì đó và đổi vài ba chữ. Em thay chữ 'tâm trạng' bằng
'bộ váy'. Em chẳng biết 'tâm trạng' là gì nhưng cho rằng đó là thứ gì đó để mặc.
Em không nghĩ là cô sẽ nhận ra sự khác biệt. Chẳng hiểu sao cô lại biết không
phải do một mình em viết. Cô thật thông minh quá, cô ơi'.

“Tớ nói với Annetta rằng chép thư của người khác rồi
nhận bừa là của mình thì thật xấu. Nhưng tớ e rằng Annetta chỉ hối hận vì bị
phát hiện thôi.

“ 'Nhưng em yêu cô thật mà, cô giáo,’ cô bé nức nở.
Tất cả đều là thật, dẫu ông mục sư đó viết trước em. Em yêu cô bằng cả trái tim
thật mà.”

“Thật khó mà trách mắng nghiêm túc ai đó trong trường
hợp thế này.

“Đây là lá thư của Barbara Shaw. Tớ không thể tái hiện
lại những vết mực nhòe trên bản gốc.

“ 'Cô thân yêu,

“ 'Cô nói chúng em có thể viết về một chuyến viếng
thăm. Từ trước đến nay em mới chỉ đi thăm nhà người khác một lần thôi. Đó là
nhà cô Mary của em mùa đông vừa rồi. Cô Mary của em là một người rất kỹ tính và
là một bà nội trợ hoàn hảo. Đêm đầu tiên em đến hai cô cháu ngồi uống trà. Em đụng
vào làm vỡ một cái bình. Cô Mary nói cô giữ cái bình đó từ khi mới kết hôn và
chưa ai từng làm vỡ nó trước đây. Khi đứng dậy, em giẫm lên váy cô làm những nếp
chun bị toạc ra. Sáng hôm sau khi thức dậy em va bình nước vào bồn làm bể cả
hai và em còn làm đổ một tách trà xuống khăn trải bàn vào bữa sáng nữa. Khi em
phụ cô Mary rửa chén, em làm rơi một cái đĩa sứ và nó vỡ tan. Chiều hôm đó em
ngã cầu thang, bong gân mắt cá chân và phải nằm nghỉ suốt tuần. Em nghe cô Mary
nói với dượng Joseph thật may vì nếu không em sẽ làm vỡ mọi thứ trong nhà. Khi
em khỏe lại thì đã đến lúc phải về nhà rồi. Em không thích đi viếng thăm ai. Em
thích đi học hơn, nhất là từ khi em đến Avonlea.

“’Trân trọng,

“'Barbara Shaw.’

“Willie White bắt đầu như sau:

'“Kính thưa cô,

“'Em muốn kể cho cô nghe về bà dì dũng cảm của em.
Dì sống ở Ontario và một ngày nọ, dì bước ra khỏi kho thóc và nhìn thấy một con
chó trong sân. Con chó không được phép vào đó nên dì lấy gậy đập nó một cái đau
điếng, đuổi nó vào kho và nhốt lại. Chẳng bao lâu sau một người đàn ông đến gõ
cửa tìm một con sư tử siết' (Tự hỏi: có phải Willie muốn nói đến con sư tử làm
xiếc?) Vừa chạy khỏi một rạp xiếc. Hóa ra con chó đó là một con sư tử và bà dì
vô cùng dũng cảm của em đã đủi nó vào kho bằng một cây gậy. Thật lạ khi dì
không bị ơn thịt nhưng dì rất dũng cảm. Emerson Gillis nói nếu dì nghĩ rằng đó
là một con chó thì dì chẳng dũng cảm chút nào, vì đối với dì đó chỉ là một con
chó thôi. Nhưng Emerson nó ghen tị vì nó chẳng có bà dì dũng cảm nào mà chỉ có
toàn cậu.’

“Tớ giữ bài luận hay nhất lại cuối cùng. Cậu từng cười
tớ vì tớ cho rằng Paul là thiên tài, nhưng tớ chắc lá thư của cậu bé sẽ thuyết
phục cậu rằng Paul không phải một đứa bé tầm thường. Paul sống gần bãi biển với
bà nội và không có bạn cùng chơi... không có người bạn thực sự nào. Cậu nhớ
giáo sư môn Quản lý Trường học từng nói rằng chúng ta không được thiên vị học
trò nào, nhưng tớ không thể không thương Paul Irving nhất trong đám học trò của
mình. Tớ không nghĩ làm vậy sẽ gây ra điều gì có hại, dù sao thì ai cũng mến
Paul, kể cả bà Lynde, bà ấy nói rằng bà không thể tin là mình có thể thích một
người Yankee đến vậy. Những đứa nhóc khác trong trường cũng thích cậu bé. Paul
không hề yếu đuối hay giống con gái dẫu cậu bé hay mơ mộng và tưởng tượng. Cậu
bé rất nam tính và dư sức chứng tỏ mình trong các trò chơi. Cậu vừa đánh nhau với
St. Clair Donnell vì St. Clair nói là lá cờ Anh thì hơn xa lá cờ đây sọc và sao
của Mỹ. Kết quả là một lần ầu đả, hai bên huề nhau và thỏa thuận từ nay trở đi
sẽ tôn trọng lòng yêu nước của nhau. St. Clair nói cú đấm của nó mạnh nhất
trong khi Paul có thể đánh ra nhiều lần nhất.”

“Lá thư của Paul.

“ 'Cô giáo thân yêu,

“ 'Cô nói chúng em có thể viết cho cô về những người
thú vị mà chúng em biết. Em nghĩ những người thú vị nhất mình biết là những người
trên vách đá của em và em định kể cho cô nghe về bọn họ. Em chưa từng kể cho ai
nghe về họ trừ bà nội và ba, nhưng em vẫn muốn cô biết họ vì cô luôn thấu hiểu.
Có rất nhiều người không thể thấu hiểu, vì vậy có kể với họ cũng chẳng ích gì.’

“ 'Những người trên vách đá của em sống ở bờ biển.
Em thường đến thăm họ mỗi buổi chiều tối trước khi mùa đông đến. Giờ thì đến
mùa xuân em mới có thể ra, nhưng họ sẽ vẫn còn đó, bởi những người như vậy
không bao giờ thay đổi... đó là điều khiến họ thật tuyệt vời. Nora là người đầu
tiên em quen, vậy nên em nghĩ em thích cô ấy nhất. Cô ấy sống ở vịnh Andrews,
có mái tóc đen, mắt đen và biết hết mọi thứ về các nàng tiên cá và các thủy thần.
Cô nên nghe những câu chuyện mà cô ấy kể. Rồi có cặp Thủy Thủ Song Sinh nữa. Họ
chẳng sống cố định ở đâu, lúc nào họ cũng đi biển, nhưng họ thường lên bờ nói
chuyện với em. Họ là một cặp vui vẻ da rám nắng, và họ đã nhìn thấy tất cả mọi
điều trên thế giới... và còn nhiều hơn thế nữa. Cô biết chuyện gì đã xảy ra với
cậu thủy thủ em không? Cậu ấy đang đi thuyền thì tiến thẳng vào làn trăng. Làn
trăng là dấu vết trăng tròn để lại trên mặt nước khi nó nhô lên từ biến, cô biết
rồi đấy, cô giáo. Thế là cậu thủy thủ em đi thuyền dọc theo làn trăng cho đến
khi tới thẳng mặt trăng. Có một cánh cửa nhỏ xíu bằng vàng ở đó; cậu mở cửa rồi
đi thuyền xuyên qua. Cậu ấy trải qua những cuộc phiêu lưu tuyệt vời ở mặt trăng
nhưng nếu kể hết thì lá thư này sẽ rất dài.’

“ 'Rồi còn Cô Gái Vàng trong hang động nữa. Một ngày
nọ em phát hiện ra một hang động lớn dưới bãi biển, em bước vào đó và một lát
sau, em tìm ra Cô Gái Vàng. Mái tóc vàng của cô ấy dài tới tận gót chân, và váy
cô ấy lấp lánh chói lọi tựa như vàng sống vậy. Cô ấy còn có một cây đàn hạc bằng
vàng, cô ấy chơi đàn suốt ngày... Đi dọc theo bãi biển, cô có thể nghe thấy tiếng
nhạc bất cứ lúc nào nếu chịu khó lắng nghe, nhưng hầu hết mọi người đều nghĩ đó
chỉ là tiếng gió lách qua kẽ đá. Em chẳng bao giờ kể cho Nora nghe về Cô Gái
Vàng. Em sợ Nora sẽ buồn. Cô ấy thậm chí còn tổn thương nếu em nói chuyện quá
lâu với cặp Thủy Thủ Song Sinh nữa mà.’

“'Em luôn gặp cặp Thủy Thủ Song Sinh ở Vách Đá Sọc.
Cậu em thủy thủ rất dễ tính, nhưng cậu anh thì thỉnh thoảng nhìn rất hung hãn.
Em hơi nghi ngờ cậu anh thủy thủ. Em cho rằng cậu ta dư sức làm một tên cướp biển.
Có điều gì đó rất bí ẩn ở cậu ta. Có lần cậu ta chửi thề, và em bảo rằng nếu cậu
ta lặp lại lần nữa thì không cần lên bờ nói chuyện với em, vì em đã hứa với bà
nội là không chơi với ai chửi thề. Cậu ta lộ vẻ khá sợ hãi, em có thể thấy rõ
như vậy, và cậu ta nói nếu em tha lỗi, cậu ta sẽ đưa em tới hoàng hôn. Vậy là
buổi chiều hôm sau, khi em đang ngồi trên Vách Đá Sọc, cậu anh thủy thủ lái chiếc
thuyền phép từ biển ghé vào và em nhảy lên thuyền. Thân thuyền lấp lánh đủ màu
cứ như bên trong vỏ trai, và cánh buồm trông tựa ánh trăng, ôi, chúng em lái
thuyền đến thẳng hoàng hôn. Cô giáo ơi, cứ nghĩ xem, em đã đến được hoàng hôn.
Và cô nghĩ nó như thế nào? Ở hoàng hôn, mặt đất phủ đầy hoa. Chúng em đi thuyền
vào một khu vườn thật lớn, những đám mây là những luống hoa. Chúng em cập vào một
bến cảng rộng lấp lánh ánh vàng, em bước khỏi thuyền và lập tức đặt chân lên một
đồng cỏ lớn, nơi những bông mao lương to bằng bông hồng. Em ở đó lâu thật là
lâu. Tưởng như cả năm trời vậy, nhưng cậu anh thủy thủ nói chỉ mới có vài phút
thôi. Cô biết đấy, ở vùng đất hoàng hôn, thời gian trôi chậm hơn ở nơi đây nhiều.’

“ 'Học trò yêu thương của cô,

“ 'Paul Irving.

“ ‘TB: Đương nhiên lá thư này không hoàn toàn là sự
thật, cô giáo ạ.

P. I.’”