QUYỂN
BA

Chương 24: Gã Buddha

Một điều
khá rõ ràng (bởi nếu không tôi sẽ phải đưa ra vào thời điểm này một cách
lý giải hoang đường nào đó cho sự tiếp tục tồn tại của tôi trong “hồng trần gió
bụi” này) là quý vị có thể liệt tôi vào danh sách những
kẻ cuộc chiến năm 65 không tận diệt được. Bị ống nhổ tẩy não,
Saleem chỉ hứng chịu sự tẩy xóa một phần, chỉ bị xóa sạch, trong khi những kẻ
khác, kém may mắn hơn, bị xóa sổ; nằm bất tỉnh dưới cái bóng buổi đêm của
một thánh đường đạo Hồi, tôi sống sót nhờ sự cạn kiệt của trận mưa rác thải bom
đạn.

Nước
mắt – thứ mà thiếu vắng cái lạnh Kashmir, tuyệt đối không có cơ hội
đông cứng thành kim cương - lăn dài trên gò má đầy đặn như bầu ngực của Padma.
“Ôi, ông ơi, cái cuộc chiến tamasha này, người tốt thì giết thằng dốt lại tha!”
Gương mặt như có một đàn sên vừa bò xuống từ đôi mắt đỏ hoe, để lại những vệt
dinh dính bóng nhẫy, Padma khóc thương gia tộc bị bom ép bẹp của tôi. Mắt ráo
hỏanh như thường lệ, tôi độ lượng không phản ứng trước hàm ý lăng mạ
vô tình ẩn trong câu cảm thán đẫm lệ của Padma.

“Hãy
khóc cho người sống,” tôi nhẹ nhàng quở trách cô, “Người chết đã có vườn long
não.” Hãy xót cho Saleem! Người, bị chặn lại trước thảm cỏ Thiên Đường bởi
trái tim vẫn tiếp tục đập, một lần nữa tỉnh giấc trong mùi kim loại lành lạnh của
phòng bệnh; người sẽ không được các houri, chưa hề bị người hoặc yêu
tinh chạm đến, chiêu đãi sự an ủi vĩnh hằng như đã hứa -tôi có may mắn
được nhận sự chăm sóc hậm hực, khua bô xủng xoảng của một nam hộ lý đô con, tay
này, trong lúc băng bó đầu cho tôi, cay cú làu bàu rằng,
chiến tranh thì mặc chiến tranh, các sahib bác sĩ muốn Chủ
nhật phải được đi nghỉ nhà mát ven biển. “Chú mày chết giấc thêm một ngày
nữa có phải tốt không,” hắn lầm bầm, trước khi đi tiếp cho đến cuối
phòng đểnhân rộng màn khích lệ tinh thần ấy.

Hãy
xót cho Saleem - người, mồ côi và được thanh tẩy, bị tước đoạt cả
trăm lần cảm xúc ngày ngày tấm tức như kim chích của cuộc sống gia đình, một cảm
xúc mà riêng nó cũng đủ xì hơi quả khinh khí cầu hoang đường của lịch sử và thu
nhỏ nó lại một kích cỡ con người dễ kiểm soát hơn, bị giật đứt rễ và
ném không thương tiếc xuyên năm tháng, bị trời định phải lao không-ký-ức đến
một tuổi trưởng thành mà mọi khía cạnh của nó mỗi ngày một trở nện dị hợm.

Những
vệt sên bò còn ướt trên má Padma. Buộc phải thử một chiêu dỗ
dành kiểu “Coi kia, coi kìa”, tôi bèn bắt chước trailer phim. (Ngày
xưa ở Metro Cub Club tôi mới mê chúng làm sao! Ôi những tiếng chép
môi trước hình ảnh dòng chữ BOM TẤN KỲ SAU in trên nền nhung xanh lượn sóng! Ôi
cơn nhỏ dãi háo hức trước khi màn ảnh loan tin SẮP RA MẮT! - Bởi
triển vọng về một tương lai huyền bí dường như luôn luôn là, với tâm thức
tôi, thuốc giải hoàn hảo cho nỗi thất vọng của hiện tại.) “Thôi nào, thôi
nào,” tôi vỗ về cô khán giả ngồi xổm khóc thương của tôi, “tôi đã
kể hết đâu! Còn một vụ điện giật, một khu rừng mưa nhiệt đới, một kim
tự tháp đầu người giữa cánh đồng thấm đẫm dịch tủy xương; những vụ hút chết,
một ngọn tháp thánh đường gào rú! Padma, còn nhiều chuyện đáng kể lắm: những
thử thách sau này của tôi, trong cái giỏ tàng hình, và dưới bóng một thánh
đường khác; hãy chờ đón linh cảm của Resham Bibi và cái bĩu môi của
Parvati-phù-thủy! Tình phụ tử và sự phản bội nữa, và tất nhiên cả mụ
Góa phụ vô phương tránh thoát ấy, kẻ đã bổ sung vào lịch sử bị hút-kiệt-ở-trên
của tôi nỗi nhục nhã cuối cùng là trống-rỗng-ở-dưới... tóm lại, vẫn còn vô số
những bom-tấn-kỳ-sau và sắp-ra-mắt; chương này kết thúc khi có người mất đi cha
mẹ, nhưng một chương mới cũng sẽ bắt đầu.”

Phần
nào nguôi ngoai trước hứa hẹn của tôi về một câu chuyện kỳ thú, Padma của
tôi khịt mũi; chùi đi chất nhớt của động vật thân mềm, lau khô mắt; hít vào
thật sâu... và, với anh chàng bị ống nhổ tẩy não ta vừa gặp lần trước trên
giường bệnh, độ năm năm đã trôi qua trước khi đóa sen-phân của tôi thở ra.

(Trong
khi Padma, để tự trấn tĩnh, nín thở, tôi tự cho phép mình chen vào một cận
cảnh theo phong-cách-chớp-bóng-Bombay - mộtcuốn lịch bị gió thốc vào,
từng tờ nối nhau vèo vèo bay đi - biểu thị năm tháng trôi qua;
tôi chèn lên tới tấp những toàn cảnh về bạo loạn đường phố, những trung
cảnh về xe buýt bốc cháy và những thư viện Anh ngữ thuộc sở hữu của
Hội đồng Anh và Trung tâm Thông tin HoaKỳ đang rừng rực lửa; qua cuốn
lịch đang lật trang vùn vụt chúng ta nhìn thấy sự sụp đổ của Ayub Khan,
Đại tướng Yahya nhậm chức tổng thống, vì lời hứa tuyển cử... nhưng giờ đôi
môi Padma đang hé ra, và không còn thời gian để lấn quấn với hình ảnh đối lập
dữ dội của Z.A. Bhutto và Sheikh Mujib-ur-Rahman; không
khíhít vào bắt đầu được thở ra trong vô hình từ miệng cô, và những
gương mặt trong mơ của lãnh đạo Đảng Nhân dân Pakistan và Liên
đoànAwami mờ dần rồi nhòa đi; luồng hơi từ phổi cô phả ra, nghịch lý
thay, làm cơn gió đang lật từng tờ lịch của tôi lắng xuống, và dừng
lại ở một ngày cuối năm 1970, trước cuộc bầu cử chia đôi đất nước,
trước cuộc chiến tranh giữa Cánh Tây với Cánh Đông, P.P.P. với Liên
đoàn Awami, Bhutto với Mujib... trước cuộc bầu cử 1970, và
cách xa sân khấu đại chúng, ba anh lính trẻ đang trên đường đến một doanh trại
bí ẩn ở Đồi Murree.)

Padma
đã lấy lại sự tự chủ; “Được rồi, được rồi,” cô bất bình ra mặt, vung tay
xua đi những giọt nước mắt, “Ông còn chờ gì hử? Bắt đầu đi,” bông sen uy nghi
ra lệnh cho tôi, “Bắt đầu lại từ đầu.”

Doanh
trại trên đồi này sẽ không thể tìm thấy trên bản đồ; nó nằm cách đường
Murree quá xa để tiếng sủa của lũ chó trong trại có thể đến tai người qua
đường, kể cả những tay lái mô tô thính tai nhất. Hàng rào thép gai
bao quanh trại được ngụy trang rất kỹ; cổng vào không có tên hay ký hiệu.
Nhưng nó đã và đang tồn tại; mặc dù sự tồn tại của nó bị phủ nhận kịch
liệt -chẳng hạn, khi Dacca thất thủ, khi viên tướng Pakistan bại
trận Tiger Niazi bị bạn chí cốt và người chiến thắng,
Tướng Sam Manekshaw của Ấn Độ, chất vấn về chuyện này, con Cọp
cười khẩy: “Biệt đội Liệp Khuyển chuyên Săn lùng và Hoạt động tình báo? Chưa
nghe bao giờ; ông bị bịp rồi, ông bạn già. Nói ông bỏ quá, ý tưởng lố bịch hết
sức.” Bất chấp những gì Cọp nói với Sam, tối nhấn mạnh: doanh trại này vẫn luôn
ở đó...

...
“Mạnh mẽ lên!” Chuẩn tướng Iskandar hét ba tay lính mới, Ayooba
Baloch, Farooq Rashid và Shaheed Dar. “Các cậu giờ đã là một đội
CUTIA^[1] rồi!” Gõ cây dùi cui vào đùi, ông ta xoay gót và
bỏ họ lại giữa bãi tập, đồng thời bị nướng dưới mặt trời vùng
núi và đóng băng vì khí lạnh vùng núi. Ngực ưỡn, vai ngang, người cứng đờ với ý
thức phục tùng, ba gã thanh niên nghe thấy tiếng cười khùng khục của tay
cần vụ của Chuẩn tướng, Lala Moin: “Ra các cậu là mấy thằng hãm
phải nhận con chó-người ấy à!”

[1] Viết
tắt của Canine Unit for Tracking and Intelligence Activities, Biệt
đội Liệp Khuyển chuyên Săn lùng và Hoạt động tình báo.

Trên
giường cá nhân đêm đó: “Săn lùng và tình báo!”, Ayooba Baloch thì thào, vẻ tự
hào. “Gián điệp, bọn mày ạ! Kiểu O.S.S. 117! Cứ cho bọn mình gặp
tụi Hindu ấy xem - có gì là ta không làm! Binh! Bốốp!
Một lũ èo uột, bọnHindu ấy! Toàn thằng ăn rau! Rau,” Ayooba dè bỉu, “bao
giờ cũng thua thịt.” Người gã đồ sộ như xe tăng. Mái tóc húi cua cắt sát
lông mày.

Và Farooq, “Mày
nói có chiến tranh không?” Ayooba khịt mũi. ‘‘Chứ sao? Làm sao mà khôngđược? Sahib
Bhutto chẳng đã hứa cho mỗi nông dân một hecta đất? Mà đất
ấy ở đâu ra? Để có ngần ấy đất, phải
chiếm Punjab và Bengal! Mày cứ chờ xem; bầu cử xong, khi
đảng Nhân dân đãthắng - tha hồ Binh! Bốốp!”

Farooq vẫn
băn khoăn: “Bọn Ấn nó có quân Sikh, mày ơi. Tóc dài râu rậm, khi trời nóng nó
ngứa rồ lên, làm chúng hóa điên và chiến đấu điên cuồng...!”

Ayooba cười
sằng sặc. “Một lũ ăn chay, tao thề, ờ... làm sao chiến nổi bọn trâu
bò như tụi mình?” Nhưng Farooq lại cao và người dây.

Shaheed
Dar thì thào, “Nhưng hắn nói thế là sao nhỉ: chó người?”

...
Sáng hôm sau. Trong một căn lều treo bảng đen, Chuẩn tướng Iskandar chà các
khớp ngón tay lên ve áo trong khi một tay thượng sĩNiajmuddin lên lớp
cho các tân binh. Theo công thức hỏi - đáp; Najmuddin đưa ra cả
câu hỏi và trả lời. Không ai được phép ngắt lời. Trong lúc bên
trên tấm bảng hai bức chân dung quàng hoa của Tổng thống Yahya và Liệt
sĩ Mutasim dòm xuống đầy nghiêm khắc. Và qua những cánh cửa (đóng kín),
tiếng chó sủa dai dẳng... Từng câu hỏi và trả lời của Najmud-din cũng được
sủa thành tiếng. Các cậu đến đây làm gì? - Luyện tập. Lĩnh vực gì? -
Truy-lùng-và-bắt-giữ. Hoạt động ra sao? - Theo từng đội liệp khuyển ba người và
một chó. Có điểm gì đặc biệt? -Không có sĩ quan chỉ huy, phải tự mình
quyết định, đồng thời đòi hỏi ý thức kỷ luật và tinh thần trách
nhiệm đạo Hồi cao độ. Mục tiêu của đơn vị? – Nhổ tận gốc những
phần tử phảnđộng. Đặc điểm của những phần tử này? - Lén
lút, khéo ngụy trang, có-thể-là-bất-cứ-ai. Những mục đích của chúng?
- Đáng thống hận: hủy hoại cuộc sống gia đình, giết Chúa, cướp của địa chủ,
thủ tiêu cơ chế kiểm duyệt phim. Gây hậu quả ra sao? - Diệt
vong Nhà nước, vô chính phủ, ngoại bang đô hộ. Những nguy cơ nổi bật?
- Kỳ bầu cử sắp tới; và tiếp đến là chính quyền dân sự. (Tù chính
trị đã và đang được thả. Đủ loại côn đồ đang hoành hành.) Nhiệm vụ
cụ thể củađội? - Chấp hành mệnh lệnh không thắc mắc;
săn lùng không mệt mỏi; bắt giữ không thương xót. Phương thức hoạt
động? - Âm thầm, hiệu quả, nhanh gọn. Cơ sở pháp lý của
việc bắt giữ? - Luật Phòng vệ Pakistan, cho phép bắt giữ những phần tử
phản động, và có thể bị cấm cố trong sáu tháng. Ghi chú:
có thể gia hạn thêm sáu tháng. Hỏi gì nữa không? - Không. Tốt.
Các cậu là Biệt đội CUTLA 22. Phù hiệu mẫu khuyển sẽ được khâu lên ve áo mọi
người. Chữ CUTIA, dĩ nhiên, có nghĩa là chó cái. Còn con
chó người?

Khoanh
chân, mắt xanh, lừ lừ nhìn về phía trước, nó ngồi dưới gốc cây.
Bồ đề không mọc ở độ cao này; nó đành bằng lòng với một gốc chinar^[2].
Mũi nó: phồng to, như quả dưa chuột, chỏm mũi tím tái vì lạnh. Đầu nó
có một vạt hói từng bị tay lão Zagallo tóm lấy. Và một ngón tay
cụt mà phần bị đứt rơi xuống chân Masha Miovic sau khi Keith Nội
tiết sập cửa. Và mặt nhọ như bản đồ... “Hăắt xìì” (Nó
nhổ.)

[2] Một
loài cây hình dáng như cây phong, mọc ởvùng núi phía Bắc Ấn Độ.

Răng nó ố bẩn;
lợi đỏ màu nước cốt trầu. Một tia nước trầu đỏ phún xuất khỏi môi nó,
rơi trúng, với độ chính xác đáng khen ngợi, một cáiống nhổ bằng bạc được gò rất
tinh xảo, đặt trước mặt nó. Ayooba Shaheed Farooq nhìn trân trối với
vẻ kinh ngạc. “Chớ có lấy đi cái ấy của nó,” Thượng sĩ Najmuddin chỉ
cái ống nhổ, “Sẽ làm nó điên lên.” Ayooba lên tiếng, “Dạ thưa
sếp em tưởng sếp bảo ba người và một...” nhưngNajmuddin sủa,
“Miễn hỏi! Phục tùng không thắc mắc! Đây là chó săn của các cậu; thế thôi. Giải
tán.”

Lúc
đó, Ayooba và Farooq mười sáu tuổi rưỡi. Shaheed (người đã nói
dối tuổi) có lẽ ít hơn một tuổi. Bởi vì họ còn quá trẻ, chưa cóthời gian để có
được dạng ký ức giúp con người nắm bắt chắc chắn về hiện thực, như ký
ức vềtình yêu hay nạn đói, những anh lính trẻ đặc biệt dễ bị tác
động bởi những truyền thuyết và chuyện ngồi lê đôi mách. Trong vòng hai mươi
bốn giờ, qua những câu chuyện tại phòng ăn tập thể với các đội CUTIA khác,
con chó-người đã được thần thoại hóa triệt để... “Xuất thân từ một thế
gia!” - “Đứa con đần độn, họ tống nó vào Quân đội để rèn giũa nó nên
người!” - “Bị tai nạn hồi chiến tranh ‘65, chả nhớ được gì
sất!” -“Mà này, nghe nói nó là anh trai của...” -“Không, mày ơi,
điên à, cô ấy tốt lắm, mày biết đấy, giản dị và sùng đạo, sao có thể bỏ
mặc anh trai?” - “Với cả nó dứt khoát không nhắc đến chuyện đó.” -
“Tao nghe được một chuyện kinh khủng, cô ấy ghét nó, mày ạ, vì thế cô ấy mới!”
- “Không trí nhớ, không để ý tới người khác, sống như một con chó!” - “Nhưng vụ
đánh hơi là hoàn toàn thật đấy! Mày thấy mũi nó không?” - “Ờ, mẹ ơi, nó có thể
theo dấu mọi thứ trên đời!” - “Qua nước, baba, xuyên đá! Thật là một con chó
săn kinh khủng, chưa thấy bao giờ!” -“Mà nó không cảm thấy gì hết! Thật
đấy! Tê liệt, tao thề; tê liệt từ-đầu-đến-chân! Mày chạm vào nó, nó cũng không
biết - chỉ nhờ mùi mà nó biết mày ở đó!” - “Chắc tại vết thương chiến tranh!” -
“Nhưng còn cái ống nhổ, mày ạ, chẳng ai biết vì sao? Lúc nào cũng kè kè như kỷ
vật tình yêu!” - “Nói thật, tao mừng là rơi vào ba thằng mày; nó cứ làm tao rờn
rợn, ờ, hai con mắt xanh ấy.” - “Mày biết tại sao người ta phát hiện
ra cái mũi nó không? Nó đi vào bãi mìn, mày ạ, tao thề, rồi thản nhiên đi ra,
cứ như nó ngửi thấy đống mìn vậy!” - “Ôi, không, mày nói gì thế, chuyện
đấy cũ rồi, đấy là chuyện về con chó đầu tiên của cả chương trình
CUTIA, con Bonzo, ông ạ, đừng lộn xộn chứ!” - “Mà này, Ayooba, coi
chừng đấy, người ta bảo có một số V.I.P. để mắt đến nó đấy!” - “Ờ, tao đã bảo
mà,Jamila Ca sĩ...” - “Dào, câm đi, bọn tao nghe ba chuyện cổ tích
của mày đủ rồi!”

Khi
Ayooba, Farooq và Shaheed đã làm quen với chuyên gia săn lùng kỳ
quái, vô cảm của họ (ấy là sau sự kiện trong nhà xí), họ đặt cho hắn cái biệt
hiệu Buddha, “ông già”; không chỉ vì hắn chắc phải hơn họ bảy tuổi, và từng
tham gia cuộc chiến ’65 sáu năm trước, khi ba anh lính trẻ còn chưa mặc quần
dài, mà còn vì từ hắn tỏa ra một không khí hết sức cổ xưa. Buddha là
một kẻ già trước thời đại.

Ôi
sự mơ hồ may mắn trong cách phiên âm! Chữ “Buddha” trong
tiếng Urdu, nghĩa là ông già, được phát ậm với hai chữ D nặng và bật
hơi. Nhưng cũng có một Buddha, với hai chữ D đọc mềm
hơn, có nghĩa là người-giác-ngộ-dưới-gốc-bồ-đề... Ngày xửa ngày xưa,
có một hoàng tử, không chịu đựng nổi những khổ đau của thế gian,
đã có khả năng vừa xuất thế lại vừa nhậpthế; vừa hiện hữu,
nhưng lại không hiện hữu; thân ở một nơi, nhưng tâm lại ở nơi khác. Tại
Ấn Độ cổ đại, Đức Phật Cồ Đàm giác ngộ dưới gốc
bồ đề ở Gaya; tại vườn Lộc Uyển Người dạy
đệ tử cách thoát ly những ưu phiền thế tục và đắc đạo; và nhiều
thế kỷ sau, Saleem gã Buddha ngồi dưới một gốc cây khác, không nhớ được
khổ đau, tê dại như băng, bị xóa sạch như một tấm bảng đá... Với một chút bối
rối, tôi buộc phải công nhận rằng mất trí nhớ là một thứ thủ
thuật thường được các nhà làm phim giật gân của chúng ta sử dụng. Khẽ cúi đầu
chào, tôi thừa nhận rằng cuộc đời mình, một lần nữa, lại mang màu sắc của phim
chớp bóng Bombay; nhưng nói cho cùng (gạt vấn đề đầu thai nhiều tranh
cãi sang một bên) chỉ có một số giới hạn những phương thức để tái
sinh. Vì thế, tuy lấy làm tiếc về tình tiết cải lương ấy, tôi
vẫn phải kiên trì nhấn mạnh rằng, tôi, hắn, đã trùng sinh; rằng, sau nhiều năm
khát khao được là người quan trọng, mọi nỗ lực của tôi đã bị tẩy
sạch hoàn toàn; rằng, sau sự trả thù bằng cách bỏ rơitôi
của Jamila Ca sĩ, người tống tôi vào Quân đội để cho khuất
mắt, tôi (hay hắn) đã chấp nhận số phận mà tôi coi như cái
giá phải trả chotình yêu, và ngồi không oán trách dưới mộc gốc chinar; rằng, bị
xóa sạch lịch sử, Buddha đã học được nghệ thuật phục tùng,
và chỉ làm những gìđược yêu cầu. Tóm lại: tôi trở thành công dân
Pakistan.

Một
điều có lẽ không tránh khỏi là, sau một thời gian tập luyện gã Buddha
bắt đầu làm Ayooba Baloch khó chịu. Có lẽ vì hắn cố tình sống tách khỏi
những người lính khác, trong một chòi rơm khổ hạnh ở cuối dãy chuồng chó; hoặc
vì người ta rất hay thấy hắn ngồi xếp bằng dưới gốc cây của
hắn, tay ôm cái ống nhổ, ánh mắt ngơ ngẩn và một
nụ cười ngô ngốc trên môi - như thể hắn lấy làm mừng
vì đã mất não! Thêm vào đó, Ayooba, tín đồ trung thành của
thịt, có lẽ thấy con chó săn của đơn vị không đủ nam tính. “Chả khác
gì brinjal^[3]” tôi cho phép Ayooba cằn nhằn, “tao
thề - một củ rau chính hiệu.”

[3]
Cà tím.

(Ta
cũng có thể, từ góc nhìn bao quát hơn, kết luận rằng cảm giác khó chịu đã lây
lan trong không khí vào thời điểm cuối năm. Chẳng phải cả Tướng Yahya
và Ngài Bhutto cũng khó chịu và nóng máu trước
việc Sheik Mujib nằng nặc đòi được quyền thành lập chính phủ mới? Cái
đảng Liên đoàn Awami đáng ghét ấy của dânBengal đã thắng 160
trên 162 ghế tối đa ở Cánh Đông; đảng P.P.P. của
Ngài Bhutto chỉ giành được 81 khu bầu cử phía Tây. Phải, một cuộc bầu
cử rất khó chịu. Không khó hình dung ra cả Yahya
lẫn Bhutto, đều dân Cánh Tây, bực bội đến mức nào! Và khi
những nhân vật quyền uy còn phát cáu, làm sao trách được một anh lính
trơn? Sự khó chịu của Ayooba Baloch, ta hãy tạm kết luận, đặt gã ngang hàng với
những nhân vật ưu tú, nếu không muốn nói là danh giá.)

Trong
quá trình thao diễn, lúc AyoobaShaheed Farooq trầy trật leo trèo theo Buddha
khi hắn lần theo từng dấu vết mờ nhạt nhất qua bờ bụi núi non sông suối, ba cậu
trai buộc phải thừa nhận khả năng của hắn; nhưng Ayooba, lùi lũi như cỗ xe
tăng, vẫn chất vấn: “Mày không nhớ gì thật à? Không gì
cả? Allah, mày không thấy buồn à? Mày cũng phải có
cha mẹ chị em ở đâu đó chứ,” nhưng Buddha nhẹ nhàng ngắt lời gã:
“Đừng có nhồi vào đầu tao cái lịch sử này. Tao là tao,
thế thôi.” Giọng hắn cực kỳ thuần khiết,
“Tiếng Urdu chính gốc Lucknow, chà, chà!” Farooq nói
đầy ngưỡng mộ, đến nỗi Ayooba Baloch, người ăn nói thô hào như thổ dân, im bặt;
và ba cậu trai bắt đầu tin còn nhiệt thành hơn vào những lời đồn. Cả ba
không tự chủ được bị hấp dẫn bởi gã đàn ông có cái mũi dưa chuột và
cái đầu chối bỏ mọi ký ức gia đình lịch sử, và tuyệt đối không chứa đựng
gì ngoài mùi này... “như một quả trứng ung bị người ta hút kiệt,” Ayooba
làu bàu với đồng đội, và rồi, trở lại chủ đề trung tâm của gã,
thêm, “Allah, đến cái mũi hắn cũng giống củ rau.”

Cảm
giác bất an vẫn đeo đẳng họ. Họ có cảm thấy, trong sự trống rỗng tê liệt của Buddha,
dấu vết của sự “phản động”? - Vì sự chối bỏ quá-khứ-và-gia-đình của hắn há
chẳng phải là dạng hành vi phá hoại mà họ dốc lòng “nhổ tận gốc” hay sao? Tuy
nhiên, các sĩ quan trong trại giả điếc trước những thỉnh cầu của Ayooba “Báo
cáo sếp, tụi em có thể đổi một con chó thật không?”... thế
nên Farooq, một kẻ theo đuôi bẩm sinh, người đã kịp tôn Ayooba làm
đàn anh và người hùng của gã, than, “Biết làm saođược? Nhà hắn quan hệ
rộng thế, chắc là một số sếp lớn đã bảo ngài Chuẩn tướng phải chịu
đựng hắn, có vậy thôi.”

Và
(mặc dù không ai trong bộ ba này diễn đạt được tư tưởng ấy) tôi cho rằng
ẩn sâu dưới nền móng của sự bất an của họ là nỗi sợ của chứng tâm thần phân
liệt, của sự chia rẽ, thứ được chôn chặt như một sợi dây rốn trong mỗi trái tim
Pakistan. Ngày ấy, hai cánh Đông và Tây của đất nước này bị ngăn cách bởi khối
đất Ấn Độ không thể bắc cầu; trong khi quá khứ với hiện tại cũng bị chia
cắt bởi một vực sâu không thể bắc cầu. Tôn giáo là chất keo của
Pakistan, gắn kết hai nửa đất nước với nhau; giống như ý thức - sự
nhận biết bản thân như một thực thể đồng nhất trong thời gian, một sự hòa trộn
của quá khứ và hiện tại - là chất keo của nhân cách, gắn kết cái ta trước kia
và cái ta bây giờ. Triết lý thế đủ rồi: điều tôi muốn nói là: bằng cách từ bỏ ý
thức, đoạn tuyệt với lịch sử, gã Buddha đã tạo ra tấm gương xấu nhất trong mọi
tấm gương - và nhân vật bắt chước tấm gương ấy không ai khác ngoài Sheikh
Mujib, khi ông ta lãnh đạo Cánh Đông ly khai và tuyên bố độc lập dưới cái
tên “Bangladesh”! Phải, Ayooba Shaheed Farooq đã có lý khi cảm thấy bất an
- bởi vì ngay trong sâu thẳm của sự rút lui khỏi mọi trách nhiệm, tôi
vẫn phải chịu trách nhiệm, thông qua sự vận hành của chế độ liên kết theo
nghĩa bóng, về những sự kiện thù địch trong năm 1971.

Nhưng
tôi phải trở lại với ba đồng đội mới của mình, để có thể
kể về tai nạn trong nhà xí: có Ayooba, cỗ xe tăng, người chỉ huy cả
đội, và Farooq, người vui vẻ nghe theo. Gã trai thứ ba, tuy vậy,
thuộc mẫu người âu sầu hơn, kín đáo hơn, và do đó đồng cảm với tôi nhất. Vào
ngày sinh nhật thứ mười lăm Shaheed Dar đã nói dối tuổi của mình
để nhập ngũ. Hôm ấy, ông bố nông dân cấy rễ quê Punjab của
gã dắt Shaheed ra đồng và khóc ướt đẫm bộ quân
phục mới của thằng bé. Ông lão Dar giải thích cho con
về tên gã, nghĩa là “kẻ tuẫn đạo”, và bày tỏ hy vọng gã sẽ chứng tỏ mình
xứng đáng với nó, và có lẽ sẽ trở thành người đầu tiên trong nhà được
vào vườn hương, bỏ lại sau thế giới khốn khổ này, nơi một người
bố không dám mong vừa trả được nợ vừa nuôi nổi mười chín đứa con.
Quyền năng áp đảo từ những cái tên, cùng hệ quả là một viễn cảnh tuẫn đạo
đang đến gần, bắt đầu giày vò ghê gớm tâm trí Shaheed; trong mơ, gã
bắt đầu thấy cái chết của mình, hiện ra dưới hình hài một quả lựu sáng
rực rỡ, lơ lửng trong không khí sau lưng gã, bám theo
gã đi khắp nơi, chờ đợi thời cơ. Viễn tượng ám ảnh và phần nào kém hào
hùng về cái chết với quả lựu đã biến Shaheed thành một anh chàng hướng
nội, không cười.

Hướng
nội, không cười, Shaheed lặng lẽ quan sát từng đội CUTIA được điều từ trại
ra mặt trận; và ngày một tin rằng thời khắc của gã, và của quả lựu, đã tới
rất gần. Từ cuộc ra đi của những biệt đội ba người-một-chó trên
xe jeep ngụy trang, gã suy ra một cuộc khủng hoảng chính trị đang lên cao;
đang là tháng Hai, và nỗi bực bội của những nhân vật danh giá ngày một rõ rệt
hơn. Tuy nhiên Ayooba-xe-tăng vẫn giữ cái nhìn cục bộ. Cơn bực bội của gã cũng
đang tích tụ, song đối tượng của nó là gã Buddha.