Chương 19. Chiếc vương
miện nạm ngọc Beryl

- Holmes! - Buổi sáng đó, tôi đứng bên cửa sổ nhìn xuống phố gọi
anh - Có một ông già điên đang đi đến kìa. Buồn thật, sao người thân lại để ông
ta đi ra ngoài đường một mình chứ?

Bạn tôi uể oải rời chiếc ghế bành, hai tay đút trong túi áo khoác,
nhòm qua vai tôi. Buổi sáng tháng 2 đó trời lạnh và quang đãng; tuyết của hôm trước
vẫn đầy trên mặt đất, lấp lánh dưới ánh nắng mùa đông. Giữa phố Baker, tuyết dồn
thành đống màu nâu bẩn; còn ở hai bên lề đường dành cho người đi bộ, tuyết vẫn phủ
trắng xóa. Vỉa hè lốm đốm loang lổ do được quét dọn, nhưng lại dễ trượt ngã, rất
nguy hiểm. Thế nên, có ít người đi lại hơn thường lệ. Trên con đường từ ga tàu điện
ngầm chẳng có một mống nào, ngoại trừ người đàn ông kỳ dị đã thu hút sự chú ý của
tôi.

Ông ta chừng năm mươi tuổi, dáng cao, to béo bệ vệ, khuôn mặt đẫy
đà. Mặc bộ đồ màu thẫm, kiểu cách sang trọng, với chiếc mũ sáng màu, ông ta khoác
chiếc áo choàng dài màu đen, chiếc quần ghi xám cắt may rất hợp “mốt”, đôi ủng nâu
vừa như in. Nhưng hành vi của ông ta lúc này lại trái ngược hẳn, ông ta đang chạy
nhanh, cứ chốc chốc lại hơi nhảy lên trông giống như một người mất trí. Khi chạy,
ông ta đánh tay lên xuống, lắc đầu, gương mặt nhăn nhó trông vô cùng đáng thương.

- Liệu đã có chuyện gì xảy ra với ông ta? - Tôi hỏi - Ông ta như
đang ngó tìm số nhà?

- Tôi tin chắc ông ta sắp lên đây. - Holmes nói, xoa xoa hai tay
vào nhau.

- Lên đây sao?

- Phải! Tôi nghĩ rằng, ông ta đến nhờ tôi tư vấn, linh cảm mách bảo
tôi điều đó. A ha! Anh thấy chưa. Tôi đâu có nói sai.

Khi ấy, người đàn ông thở hổn hển, lao vào cửa nhà chúng tôi và kéo
chuông cửa mạnh đến nỗi làm náo loạn cả căn nhà.

Lát sau, ông ta đã vào trong phòng của chúng tôi, vẫn phì phò thở
và hoa chân múa tay. Nhưng cái nhìn đầy buồn thảm của ông đã khiến nụ cười của chúng
tôi trở nên vô duyên. Ông ta không thốt nên lời, chỉ lắc lư cơ thể và vò đầu bứt
tóc tựa như người sắp lên cơn điên. Đột nhiên ông ta nhảy dựng lên, đập đầu vào
tường mạnh đến nỗi cả hai chúng tôi cùng phải lao vào kéo ông ta ra giữa phòng.
Sherlock Holmes đỡ ông ta ngồi xuống chiếc ghế tựa, rồi dịu giọng gợi chuyện.

- Ông đến chỗ tôi để kể cho tôi nghe chuyện của ông, phải vậy không?
- Anh nói - Ông có vẻ rất mệt mỏi vì phải đi vội vã. Hãy nghỉ ngơi cho đến khi ông
lại sức đã, sau đó tôi sẽ rất hân hạnh lắng nghe vấn đề đang khiến ông phải khốn
khổ kia.

Người đàn ông ngồi yên ở đó khoảng một, hai phút, ngực phập phồng,
cảm xúc giằng co. Rồi ông ta đưa khăn tay lau mồ hôi trán, môi mỉm cười, hướng về
phía chúng tôi.

- Xem chừng các ông nghĩ là tôi… điên, phải không? - Ông ta hỏi.

- Tôi chỉ thấy rõ, ông đang phải chịu một tai họa nghiêm trọng. -
Holmes đáp.

- Đúng là như vậy! Một tai họa đủ để đánh gục tôi, nó xảy ra quá
đột ngột và khủng khiếp. Tôi sẽ phải đối mặt với sự căm phẫn của công chúng, dù
tôi chưa bao giờ có tì vết về nhân cách. Những buồn phiền cá nhân thì mọi người
đều có; nhưng hai điều mà tôi sắp kể ra đây, tính chất ghê sợ của chúng đã làm tổn
thương tâm hồn vốn nhạy cảm của tôi. Ngoài ra, người cao quý nhất trên mảnh đất
này có lẽ cũng sẽ phải nếm trải cảm giác như tôi, trừ khi người ta tìm ra cách gì
đó tránh được vụ việc khủng khiếp này.

- Xin ông hãy bình tĩnh lại, rồi cho tôi biết ông là ai, và chuyện
gì đã xảy ra. - Holmes nhẹ nhàng hỏi.

- Tôi là Alexander Holder, Giám đốc ngân hàng Holder & Stevenson,
ở đường Threadneedle.

Đó là tên chủ nhà băng cao tuổi nhất trong Hội đồng quản trị ngân
hàng lớn thứ hai ở thủ đô. Điều gì đã khiến cho một trong số những công dân hàng
đầu của London tìm đến chúng tôi? Holmes và tôi tò mò nghe ông ta kể lại câu chuyện.

- Ngay từ khi viên thanh tra cảnh sát bảo tôi: “Chỉ có Sherlock Holmes
mới giúp được ông”, tôi liền đi đến đường Baker bằng xe điện ngầm, và từ ga chạy
bộ đến đây. Bởi vì, tuyết dày như thế này, xe ngựa đi rất chậm… Hẳn các ông cũng
biết rằng, một trong những phương thức xuất tiền ra có lợi nhất là cho vay. Trong
những năm qua, chúng tôi đã cho các gia đình quý tộc vay những khoản tiền rất lớn,
thế chấp bằng những bức tranh, sách quý hoặc vàng bạc. Sáng hôm qua tại ngân hàng,
một người thư ký đem đến cho tôi một tấm danh thiếp. Đọc cái tên ghi trên đó, tôi
giật nảy mình, bởi đó là một trong những gia đình danh gia vọng tộc lớn nhất nước
Anh. Thật là một vinh dự rất lớn cho tôi, và khi ông khách được đưa vào, tôi tìm
cách khen một câu. Nhưng ông ta ngắt ngang lời tôi:

- Ông Holder, tôi biết rằng ngân hàng của ông thường cho vay, một
khi người vay có thứ để bảo đảm. Tôi cần ngay tức khắc năm mươi nghìn bảng. Dĩ nhiên,
tôi vẫn có thể mượn của các bạn tôi một số tiền lớn gấp mười lần, nhưng tôi thích
xem đây là việc cá nhân mà tôi phải tự giải quyết lấy. Với địa vị của tôi, mang
ơn người khác là một điều nên tránh.

- Tôi có thể hỏi ngài muốn dùng số tiền đó trong bao lâu không?

- Thứ hai tới, người ta sẽ trả cho tôi một số tiền lớn, và chắc chắn
tôi sẽ hoàn lại cho ông cả vốn lẫn lãi, với mức lãi mà ông cho là thích hợp. Nhưng
điều quan trọng nhất đối với tôi là phải có ngay năm mươi nghìn bảng hôm nay.

- Tôi có thể lấy tiền túi của tôi ra cho ngài vay mà không đòi hỏi
bảo đảm gì cả. Nhưng thân phận của tôi không cho phép tôi làm như vậy. Mặt khác,
vì lẽ tôi làm việc cho công ty, nên tôi có bổn phận đòi hỏi ngài phải có những bảo
đảm cần thiết.

- Tôi cũng thích như thế hơn. - Ông ta đáp, rồi đưa ra một chiếc
hộp da màu đen, hình vuông - Ông có nghe nói đến chiếc vương miện nạm ngọc beryl
không?

- Đó là một trong những bảo vật quý giá nhất của Anh quốc.

- Đúng vậy!

“Ông ấy mở cái hộp ra: chiếc vương miện đẹp lộng lẫy được đặt nằm
trên một lớp nhung màu hồng.

- Chiếc vương miện này có đính ba mươi chín viên ngọc beryl thật
lớn, và cái khung bằng vàng cũng vô cùng đáng giá. Trị giá chiếc vương miện này
tính ra ít nhất cũng là một trăm nghìn bảng. Tôi sẵn sàng giao nó cho ông giữ làm
vật thế chấp.

“Tôi cầm lấy chiếc hộp quý báu, nhìn chiếc vương miện, rồi nhìn vị
thân chủ.

- Phải chăng ông nghi ngờ giá trị của nó? - Ông ta như đoán được
tâm trạng của tôi.

- Không, hoàn toàn không. Đúng hơn, tôi tự hỏi…

-… Vì sao tôi dám giao cho ông giữ một vật quý giá như thế, phải
không? Ông đừng lo ngại gì cả! Ông tưởng rằng tôi sẽ hành động như thế sao, nếu
tôi không tuyệt đối chắc chắn có thể thu hồi lại nó trong vòng bốn ngày nữa? Đây
chỉ là một vấn đề thủ tục thôi. Theo ông, vật bảo đảm này có đủ không? - Nhà quý
tộc nói.

- Quá đủ !

- Ông Holder, xin ông hiểu rằng tôi đặt trọn niềm tin vào sự kín
đáo và nhất là sự cảnh giác của ông. Chắc ông cũng hiểu rằng, tai tiếng sẽ rất lớn
nếu xảy ra chuyện gì với vật này. Một vết trầy xước nhỏ cũng nghiêm trọng gần như
là mất nó. Ông hãy nhớ rằng, trên khắp thế giới không có những viên ngọc beryl nào
có thể so sánh được với những viên ngọc này! Tuy nhiên, tôi vẫn giao chiếc vương
miện cho ông giữ. Sáng thứ hai, tôi sẽ đích thân đến nhận lại nó.

“Tôi gọi người thủ quỹ và ra lệnh cho anh ta xuất ngay năm mươi nghìn
bảng cho ông ta. Tuy nhiên, khi còn lại một mình với chiếc hộp, tôi không khỏi lo
sợ khi nghĩ đến trách nhiệm to lớn đè nặng lên vai. Và tôi bắt đầu cảm thấy hối
hận khi nhận “bảo vật quốc gia” này. Nhưng đã trễ rồi, không thể làm gì được nữa,
tôi bèn cất nó trong két sắt riêng và tiếp tục làm việc. Chiều đến, trước khi về
nhà, tôi tự bảo không nên dại dột để lại trong văn phòng một vật quý báu như thế.
Hàng trăm tủ sắt của ngân hàng chả đã từng bị phá rồi! Và nếu két sắt của tôi bị
phá… chiếc vương miện biến mất?… Không! Không thể để chuyện đó xảy ra! Tôi quyết
định mang nó về nhà, và rồi cất kỹ bảo vật trong hộc tủ buồng thay đồ ở lầu một,
lúc đó tôi mới thở phào nhẹ nhõm.

“Bây giờ, thưa ông Holmes, tôi cần phải cho ông biết qua về những
người trong nhà tôi. Tôi có hai gia nhân nam, đều ngủ ở bên ngoài nhà; ba người
hầu gái đã giúp việc từ nhiều năm nay, và họ là những người rất ngay thẳng, thật
thà. Một người hầu gái khác, tên là Lucy, mới vào được vài tháng, nhưng tính tình
của cô ấy cũng tốt. Đó là một cô gái khá xinh đẹp, lôi cuốn nhiều chàng trai si
tình thỉnh thoảng đến lảng vảng quanh nhà chúng tôi. Đó là toàn bộ gia nhân. Còn
gia đình tôi thì không có mấy người. Tôi góa vợ, và chỉ có mỗi đứa con trai duy
nhất, tên là Arthur. Thằng con này là tất cả nỗi thất vọng của tôi. Thưa ông Holmes,
kể từ khi vợ tôi qua đời, tôi dồn cả tình thương yêu cho nó. Tôi không bao giờ từ
chối nó điều gì.

“Dĩ nhiên, tôi có ý định chuẩn bị cho nó kế nghiệp tôi ở ngân hàng,
nhưng khốn nỗi, nó không có khiếu và cũng không thích kinh doanh. Tính tình của
nó không được ngoan ngoãn cho lắm. Đến tuổi thành niên, nó gia nhập câu lạc bộ quý
tộc, và trở thành bạn thân của những nhà quý tộc giàu có, sang trọng, giết thì giờ
bằng những trò ăn chơi xa hoa. Cùng với họ, nó vung tiền vào những canh bạc và vào
những cuộc cá ngựa. Nó thường xuyên xin thêm tiền tôi, ngoài số tiền trợ cấp hàng
tháng, để thanh toán những khoản nợ cờ bạc. Hơn một lần nó đã cố gắng đoạn tuyệt
với cái câu lạc bộ nguy hiểm kia, nhưng lần nào cũng vậy, George Burnwell lại lôi
cuốn nó trở về với cái nhóm người đó.

“Thật sự tôi không ngạc nhiên khi thấy George Burnwell có ảnh hưởng
rất lớn đối với Arthur. Ông ta lớn tuổi hơn Arthur, thuộc giới thượng lưu, hào hoa
phong nhã, và rất đẹp trai. Tuy nhiên, đôi lúc nhớ lại một vài lời khinh bạc và
vô sỉ của George Burnwell, nhớ lại ánh mắt tinh ma quỷ quái của ông ta, tôi cảm
thấy nghi ngại: con người này khó có thể tin cậy được.

“Và đó cũng là ý kiến của cô bé Mary, cháu gái của tôi. Tôi thương
nó như là con ruột của mình vậy. Nó là ánh sáng mặt trời ấm ấp trong nhà, một thiếu
nữ vừa xinh đẹp vừa tốt bụng, dịu dàng, đồng thời là một người quản lý giỏi giang,
trông coi đắc lực mọi công việc nội trợ trong nhà. Mary chỉ làm trái ý tôi một điều
duy nhất là nó đã hai lần từ chối lời cầu hôn của Arthur. Tôi lấy làm buồn vì nghĩ
rằng nếu có một người nào đó có thể đưa Arthur trở thành người tử tế thì người đó
chính là Mary, chứ không phải ai khác.

“Thưa ông Holmes, buổi tối hôm đó, trong phòng khách, tôi kể lại
cho Arthur và Mary nghe câu chuyện về cái vương miện, nhưng không tiết lộ tên của
người chủ.

“Sau khi pha cà phê xong, Lucy đã rời khỏi phòng, tôi nhớ chắc như
thế, nhưng không nhớ rõ cửa phòng có được đóng lại hay không.

“Mary và Arthur cùng tỏ ra thích thú và đòi được xem cái vương miện.
Tôi từ chối.

- Ba cất nó ở đâu? - Arthur cố dò hỏi.

- Trong tủ đồ riêng của ba.

- Con hy vọng ngôi nhà này sẽ không bị trộm thăm viếng trong đêm
nay.

- Tủ đã được khóa kỹ.

- Ăn thua gì! - Arthur nói - Bất cứ chiếc chìa khóa cũ nào cũng có
thể mở nó ra được. Khi còn bé, chính con đã mở nó với chìa khóa của cái rương đựng
bát đĩa, muối thìa….

“Arthur có tật thường nói đến bất cứ điều gì, còn tôi lại không bao
giờ chú ý đến những điều nó nói. Tuy nhiên, buổi tối hôm đó, nó theo vào tận phòng
riêng của tôi với một vẻ mặt rất nghiêm trọng:

- Thưa ba, ba có thể cho con hai trăm bảng được không? - Arthur hỏi,
mắt cứ nhìn xuống…

- Không, ba đã quá rộng rãi với con rồi. - Tôi xẵng giọng đáp.

- Ba đã rất tốt với con, nhưng con rất cần. Nếu không, con sẽ không
bao giờ có thể muối mặt mò đến câu lạc bộ đó được nữa.

- Điều đó tốt quá đi chứ.

- Dạ, nhưng chắc ba không muốn con trai của ba bị mất danh dự chứ?
Con phải tìm cho ra tiền, nếu ba không cho con số tiền đó, con sẽ tìm cách khác.

- Con sẽ không có một xu nào hết. Đừng nài nỉ vô ích! - Tôi giận
dữ đáp lại vì đó là lần thứ ba trong tháng này nó xin tiền tôi.

“Nó nghiêng mình, và lặng lẽ rời khỏi phòng.

“Khi nó đi rồi, tôi mở ngăn tủ đựng đồ ra để biết chắc chắn là cái
kho báu vẫn còn nằm trong đó, rồi cẩn thận khóa lại. Xong, tôi đi một vòng xung
quanh nhà để xem có điều gì bất thường không. Công việc này thường do Mary đảm nhiệm,
nhưng buổi tối hôm đó tôi đích thân làm. Khi đi xuống cầu thang, tôi thấy Mary đang
đứng một mình ở cửa sổ phòng lớn. Lúc tôi đến gần, nó đóng cửa sổ lại và gài thật
cẩn thận. Nó có vẻ hơi bối rối, hỏi tôi:

- Thưa bác, tối nay bác có cho phép Lucy đi ra ngoài không?

- Không!

- Cô ta vừa trở vào nhà bằng lối cửa sau. Con dám chắc ả đã đi gặp
một anh chàng nào đó, phía cái cửa ngách.

Thật là một hành động không đứng đắn tí nào! Con thấy, có lẽ chúng
ta phải chấm dứt cái trò đú đởn này.

- Sáng mai con hãy nói với cô ta. Con có chắc chắn là tất cả các
cửa đều đã được đóng kỹ không?

- Dạ, chắc.

- Vậy, chúc con ngủ ngon !

“Tôi hôn nó, rồi trở về phòng mình.

“Thưa ông Holmes, tôi cố gắng nói cho ông biết hết mọi chi tiết liên
quan đến vụ này. Nhưng nếu ông thấy có điểm nào không được rõ, xin ông cứ hỏi lại,
đừng ngại gì cả.”

- Ông kể lại khá rõ ràng rồi.

- Tôi thường ngủ không say lắm. Đêm hôm đó, do nỗi lo âu đè nặng
tâm trí, tôi càng khó ngủ hơn. Khoảng 2 giờ sáng, một tiếng động khẽ trong nhà làm
tôi giật mình, tiếng động đó im bặt khi tôi hoàn toàn tỉnh ngủ. Nhưng tôi có cảm
giác như thể một cánh cửa sổ ở đâu đó đã được đóng lại thật êm. Tôi cố lắng tai
nghe. Thình lình, tôi ngồi nhổm dậy: có tiếng chân đi rất nhẹ trong căn phòng kế
bên. Tôi liền nhảy xuống giường và chạy đến mở cửa phòng thay đồ ra.

- Arthur! - Tôi kêu lên. - Thằng vô lại! Đồ ăn cắp! Sao mày dám đụng
đến chiếc vương miện đó?