Đám mây nhỏ

Tám năm trước anh đã tiễn bạn mình tại bến North
Wall và chúc anh ta thượng lộ bình an. Gallaher đã tìm được con đường cho mình.
Có thể thấy ngay điều đó qua dáng vẻ lãng tử của anh ta, bộ comlê vải len cắt
rất khéo, và giọng nói không hề e sợ. Ít người có được những khả năng như anh
ta, và còn ít người hơn có thể tự giữ mình không bị sự thành công đó làm cho hư
hỏng. Trái tim Gallaher đã được đặt đúng chỗ và anh ta xứng đáng được thành
công. Có được một người bạn như thế quả không phải chuyện thường.

Tâm trí Little Chandler suốt từ trưa đến giờ chỉ
quẩn quanh với cuộc gặp Gallaher, về lời mời của Gallaher tối nay, và về London
rộng lớn nơi Gallaher sống. Anh bị gọi là Little Chandler bởi, dù chỉ hơi thấp
bé hơn trung bình một chút, anh làm người ta có ấn tượng về một người đàn ông
nhỏ bé. Tay anh trắng và nhỏ, thân hình mỏng mảnh, giọng yếu ớt và cử chỉ nhỏ
nhẹ. Anh chăm sóc kỹ càng mái tóc hoe vàng mềm mại và bộ ria của mình, rắc nước
hoa thoang htoảng lên chiếc khăn mùi soa. Móng tay anh tỉa hình bán nguyệt hoàn
hảo, và khi anh cười người ta có thể thoáng thấy bên trong một hàng răng trắng
trẻ thơ.

Ngồi bên bàn làm việc tại King's Inns, anh nghĩ về
những đổi thay trong tám năm qua. Người bạn tồi tàn luôn túng quẫn anh từng
biết giờ đã trở thành một nhân vật sáng chói trong giới ký giả London. Chốc
chốc anh lại rời mắt khỏi trang viết tẻ ngắt của mình nhìn ra ngoài cửa sổ văn
phòng. Ánh chiều thu thỏa trên thảm cỏ và lối đi. Nó phủ một làn bụi vàng lấp
lánh lên những cô y tá ăn vận lôi thôi và những ông già hom hem ngồi gà gật
trên ghế, nó rung rin htrên tất cả những gì đang chuyển động - lên lũ trẻ đang
chạy hò hét trên lối đi rải sỏi và lên bất kỳ ai đi ngang qua khu vườn. Anh
ngắm cảnh đó và nghĩ về cuộc đời, và (vẫn như mọi lần anh nghĩ về cuộc đời) anh
trở nên buồn bã. Một cảm giác u sầu ngập tràn trong anh. Anh thấy thật vô nghĩa
khi cứ phải cố chống lại số phận, cái gánh nặng thông thái hàng đời đã chất lên
anh.

Anh nhớ lại hàng chồng thơ chất trên giá sách ở nhà.
Anh đã mua chúng hồi còn độc thân và đã bao đêm, khi ngồi trong căn phòng nhỏ
sau sảnh, anh đã từng rất muốn lấy một quyển xuống và đọc một đoạn cho vợ nghe.
Nhưng sự ngượng ngùng luôn cản bước anh, và thế là những quyển sách lại nằm yên
trên giá. Đôi khi anh tự lẩm nhẩm mấy đoạn và điều này làm anh thấy được an ủi.

Khi chuôngbáo hết giờ làm việc vang lên, anh đứng
dậy và rời khỏi bàn, chàotạm biệt đồng nghiệp, tất cả đều thật tỉ mỉ. Anh bước
ra từ vòm cổng kiểu cung đình của King's Inns, bé nhỏ tề chỉnh, và rảo bước
xuôi phố Henrietta. Hoàng hôn mạ vàng đang nhạt dần và không khí đã buốt hơn. Một
lũ trẻ trông cáu bẩn tụ tập trên phố. Chúng loăng quăng dưới lòng đường, bò lên
bậc thang phía trước những cánh cửa khép hờ, hoặc ngồi lổm ngổm như lũ chuột
con trên thềm nhà. Little Chandler không thèm để ý đến chúng. Anh khéo léo lách
xuyên qua cái cuộc sống chuột bọ vụn vặt đó, dưới bóng những dinh thự ma quái
hoang vu một thời giới quý tộc Dublin từng hội hè sung sướng. Không một hồi ức
nào của quá khứ vướng bận anh, bởi tâm trí anh còn đang ngập tràn niềm vui
sướng của hiện tại.

Anh chưa bao giờ đến tiệm Corless nhưng anh biết giá
trị của cái tên đó. Anh biết người ta đến đó sau khi đến nhà hát để ăn món sò
và uống các loại rượu, và anh nghe nói hầu bàn ở đó nói được tiếng Pháp và
tiếng Đức. Mỗi tối khi rảo bước ngang qua tiệm anh vẫn thấy những cỗ xe dừng
lại trước cửa và những quý bà ăn mặc sang trọng, theo sát là những quý ông tháp
tùng, bước xuống và biến mất vào tiệm. Họ mặc những chiếc váy sột soạt và tầng
tầng lớp lớp áo khoác. Mặt họ đánh phấn và họ túm lấy váy nâng lên mỗi khi
chúng chạm đất như những nàng Atalanta hoảng sợ. Anh luôn đi ngang qua họ mà
không quay đầu lại nhìn. Rảo bước thật nhanh trên đường đã trở thành thói quen
của anh ngay cả ban ngày, và mỗi khi nhận ra mình đang ở trong thành phố lúc
đêm khuya anh lại vội vã bước đi, vừa thấy lo ngại vừa thấy phấn khích. Tuy
nhiên đôi lúc anh lại muốn chuốc lấy những nguyên do gây ra sự sợ hãi của mình.
Anh chọn những đường phố tối nhất, hẹp nhất và khi dấn bước tiến lên, sự im
lặng lan tỏa quanh tiếng bước chân lại làm anh hoảng sợ, những thân hình vơ vất,
im lìm làm anh lo sợ, và đôi khi một tiếng cười khẽ thoảng qua làm anh run lên
như cây sậy trước gió.

Anh rẽ phải về phía phố Capel. Ignatius Gallaher
thuộc giới ký giả London! Tám năm trước đây ai có thể nghĩ được chuyện đó?
Nhưng dù sao giờ đây khi nhìn lại quá khứ, Little Chandler nhớ lại đã có nhiều
dấu hiệu chứng tỏ bạn anh sẽ là người thành đạt. Hồi đó người ta từng nói
Ignatius Gallaher thật điên rồ. Tất nhiên hồi đó đúng là anh ta có qua lai với
một đám phóng đãng, uống rượu thả cửa và moi tiền khắp lượt. Cuối cùng anh ta
dính vào vụ gì đó mờ ám, dàn xếp tiền nong gì đó, ít nhất đó là một trong những
phiên bản giải thích chuyện anh tacao chạy xa bay. Nhưng không ai có thể phủ
nhận tài năng của anh ta. Luôn có cái gì đó... điều gì đó ở Ignatius Gallaher
làm người ta dù không muốn cũng phải thán phục. Kể cả khi sắp nhẵn túi phải đi
kiếm từng xu anh ta cũng luôn giữ được một vẻ phớt đời. Little Chandler nhớ lại
(và chuyện này khiến má anh hơi đỏ lên kiêu hãnh) một trong những câu nói của
Ignatius Gallaher lúc bị dồn vào bước khó khăn;

- Nào, giải lao thôi các cậu - anh ta thường nói một
cách bông đùa - Cái mũ thông thái của tớ đâu rồi ấy nhỉ?

Ignatius Gallaher là như thế, và chết tiệt chứ, không
thể không ngưỡng mộ anh ta vì điều đó.

Little Chandler rảo bước nhanh hơn. Lần đầu tiên
trong đời anh cảm thấy mình cao hơn những người anh đi qua. Lần đầu tiên tâm
hồn anh nổi loạn chống lại vẻ tầm thường nhàm chán của phố Capel. Không còn
nghi ngờ gì, nếu muốn thành công người ta phải đi thật xa. Không thể làm được
gì ở Dublin này. Khi đi qua cầu Grattan, anh nhìn xuống sông về phía bờ ke thấp
phía dưới và thương hại những ngôi nhà lụp xụp nghèo khó. Trông chúng như đám người
lang thang nằm rúc lại với nhau dọc hai bờ sông, những mảnh áo khoác cũ lấm đầy
bụi và bồ hóng, rông càng u độn hơn trong cảnh hoàng hôn hùng vĩ, đang đợi chờ
làn hơi lạnh đầu tiên của buổi tối đến đánh thức, lay họ dậy bước đi. Anh tự
hỏi liệu mình có thể viết được một bài thơ với ý này không. Nhỡ đâu Gallaher có
thể gửi đăng trên tờ báo London nào đó cho anh. Liệu anh có thể viết được thứ
gì đó dộcđáo không nhỉ? Anh không chắc lắm mình muốn thể hiện ý tưởng gì, nhưng
cái ý nghĩ mình vừa có cảm hứng thi ca đâm chồi trong anh như một tia hy vọng
mới mẻ. Anh can đảm bước tiếp.

Mỗi bước đi lại mang anh gần hơn với London và xa
hơn khỏi cuộc sống đứng ngoài nghệ thuật tẻ ngắt của anh. Một tia sáng bắt đầu
cựa quậy nơi đường chân trời trong tâm trí anh. Anh đâu đã già - ba mươi hai
tuổi! Tâm hồn anh có thể nói giờ mới đang độ chín. Có bao trạng thái cảm xúc
khác nhau anh muốn được diễn đạt thành thơ. Anh có thể cảm thấy chúng. Anh cố
đặt tâm hồn mình lên bàn cân xem có phải nó là tâm hồn của một thi sĩ không. U
sầu là nốt nhạcchủ đạo của tâm hồn anh, anh nghĩ, nhưng đó là nỗi u sầu được
dịu đi bởi sự trở lại của đức tin, sự cam chịu và niềm vui giản dị. Nếu anh có
thể diễn đạt nó thành một tập thơ có lẽ người ta sẽ lắng nghe anh. Anh sẽ không
bao giờ nổi tiếng, anh nhìn thấy rõ điều đó. Anh không thể thống trị đám đông, nhưng
có khi anh có thể làm rung động một nhóm nhỏ những tâm hồn đồng điệu. Giới phê
bình Anh có thể sẽ công nhận anh là một trong những thi sĩ trường phái Celtic
bởi ảnh hưởng u sầu trong thơ anh, ngoài ra, anh sẽ cho thêm những ẩn dụ nữa. Anh
bắt đầu tưởng tượng ra những câu chữ trong bài phê bình mà tập thơ của anh sẽ
nhận được. Mr Candler có biệt tài với những vần thơ nhẹ nhàng thanh thoát...
Một nỗi buồn man mác ngập tràn trong những bài thơ này... Âm hưởng Celtic. Thật
đáng tiếc sao tên anh trông lại không giống một cái tên Ireland hơn chút nhỉ. Có
khi nên ghi thêm tên mẹ anh vào trước tên họ Thomas Malone Chandler, hoặc thậm
chí là T. Malone Chandler. Anh sẽ nói với Gallaher về chuyện này.

Anh chìm đắm trong những mơ tưởng của mình đến nỗi
đã đi quá phố muốn đến và phải quay lại. Khi đến gần tiệm Corless sự lo âu lúc
trước lại chiếm lấy anh và anh dừng lại trước cửa, ngập ngừng. Cuối cùng anh
cũng mở cửa bước vào.

Ánh đèn và tiếng ồn của quán rượu làm anh khựng lạki
nơi cửa mấy giây. Anh nhìn quanh, nhưng cái nhìn của anh bị làm cho lẫn lộn bởi
cơ man những ly rượu màu xanh đỏ. Có vẻ quán rượu đang đầy người và anh cảm
thấy người ta đang tò mò quan sát anh. Anh liếc nhanh sang phải rồi sang trái
(hơi nhíu mày để trông có vẻ quan trọng) nhưng khi nhìn rõ hơn một chút anh
nhận ra rằng chẳng có ai quay ra nhìn anh hết, và kia, chắc chắn rồi, là
Igantius Gallaher đang dựa lưng vào quầy, hai chân đứng giạng ra.

- Chào Tommy, người hùng, cậu đây rồi! Gì nào? Cậu
sẽ uống gì? Tớ đang uống whisky, whisky ở đây khá hơn chỗ bọn tớ. Soda? Lithia?
Không thêm nước khoáng à? Tớ cũng giống cậu. Mấy thứ đó chỉ tổ làm hỏng vị… Này,
Garcon, mang cho chúng tôi hai nửa ly whisky mạch nha, anh bạn... Nào, cậu xoay
xở thế nào từ lần cuối tớ gặp cậu? Chúa ơi, chúng mình già đi mới khiếp chứ!
Cậu có nhìn thấy tớ có dấu hiệu lão hóa gì không? Hả, gì cơ? Đầu hơi xám và
thưa đi, hả?

Ignatius Gallaher bỏ mũ xuống, chìa ra một cái đầu
lớn tóc cắt sát. Mặt anh ta nặng nề, nhợt nhạt, cạo nhẵn thín. Mắt anh ta, màu
xám nhạt, lộ ra vẻ xanh xao bệnh tật và rực sáng phía trên chiếc ca vát màu cam
sặc sỡ anh ta đeo. Giữa hai đường nét đối chọi này là đôi môi trông trễ hẳn
xuống èo uột tái nhợt. Anh ta nghiêng đầu và lấy hai ngón tay mảnh dẻ sờ vào
viền tóc mỏng quanh đỉnh đầu. Little Chandler lắc đầu phủ nhận, Ignatius
Gallaher đội lại mũ lên.

- Nó làm cậu kiệt quệ - anh ta nói - cuộc đời ký giả
ấy. Lúc nào cũng vội vã hối hả kiếm bài mà đôi khi cũng có kiếm được đâu, mà
lại luôn phải tìm thứ gì mới chứ. Mặc cha bọn sửa bông với bọn nhà in, tớ nói, biến
đi vài ngày đã. Tớ thực sự vui, có thể nói với cậu như vậy, được trở lại quê
hương. Luôn tốt cho sức khỏe, chuyện đi nghỉ ấy. Tớ cảm thấy khá hơn rất nhiều
từ khi đặt chân trở lại cái Dublin thân thương bẩn thỉu này. Rượu của cậu đây, Tommy.
Thêm nước lọc à? Cứ nói nhé.

Little Chandler pha ly whisky của anh rất loãng.

- Cậu không biết cái gì tốt cho cậu rồi, cậu bé -
Ignatius Gallaher nói - Tớ thì tớ uống nguyên luôn.

- Bình thường tớ cũng chỉ uống rất ít mà - Little
Chandler rụt rè - Cùng lắm là nửa ly gì đó lúc nào gặp bạn bè cũ, chỉ thế thôi.

- Được rồi - Ignatius Gallaher vui vẻ - nào, nâng ly
cho bọn mình và cho thời xa xưa và những bạn bè cũ.

Họ chạm ly.

- Hôm nay tớ cũng gặp mấy cậu hồi đó - Ignatius
Gallaher nói - O'Hara có vẻ xuống dốc quá. Cậu ta đang làm gì vậy?

- Chẳng làm gì cả - Little Chandler nói - Đời cậu ta
coi như bỏ rồi.

- Nhưng Hogan thì khá, phải không?

- Phải, cậu ta làm ở Ủy ban Đất Đai.

- Tớ từng gặp cậu ấy ở London một đêm nọ và cậu ta
có vẻ xủng xẻng lắm... Tội nghiệp O'Hara! Nát rượu, có phải không?

- Cả những chuyện khác nữa - Little Chandler ngắn
gọn.

Ignatius Gallaher cười phá lên.

- Tommy - anh ta nói - tớ thấy cậu chẳng mảy may
thay đổi. Cậu vẫn là anh chàng đứng đắn giảng đạo cho tớ mỗi sáng Chủ nhật
những lần tớ đau đầu buồn nôn. Cậu cần phải đi thăm thú thế giới này một chút
đi. Cậu đã bao giờ đi đâu chưa, kể cả đi du lịch?

- Tớ đã đến Isle of Man - Little Chandler nói.

Ignatius Gallaher lại cười phá lên.

- Isle of Man! - anh ta kêu lên - Hãy đi đến London
hoặc Paris, Paris ấy. Sẽ tốt cho cậu đấy.

- Cậu đã đến Paris chưa?

- Có khi tớ nên đến nhỉ? Tớ chả mòn gót ở đấy rồi ấy
chứ.

- Và đúng là nó đẹp như người ta vẫn nói chứ? - Little
Chandler hỏi.

Anh nhấp một ngụm rượu trong khi Igantius Gallaher
dốc cạn ly của anh ta.

- Đẹp ư? - Ignatius Gallaher nói, ngừng lại tìm từ, cũng
để thưởng thức vị rượu ngấm nơi cổ họng - Không đẹp lắm, cậu biết đấy. Tất
nhiên là nó đẹp rồi... Nhưng là chuyện cuộc sống ở Paris, vấn đề ở chỗ đó. Ôi, không
thành phố nào sánh được với Paris về vui vẻ, về phấn khích, về cuồng nhiệt...

Little Chandler uống cạn ly của mình, và sau một
chút khó nhọc, cũng khiến được người phục vụ chú ý, anh lại gọi một ly giống
thế.

- Tớ đã đến Moulin Rouge - Igantius Gallaher tiếp
tục khi người phục vụ mang ly của họ đi - và tớ cũng từng đến tất cả quán cà
phê Bôhêmiêng, thật nóng bỏng chứ! Nhưng không dành cho một gã sùng đạo như cậu
đâu, Tommy.

Little Chandler không nói gì cho đến khi người phục
vụ quay lại với hay ly rượu rồi amh chạm nhẹ ly với bạn và uống đáp lễ. Anh bắt
đầu cảm thấy vỡ mộng sao đó. Giọng Gallaher cùng cách nói của anh ta không làm
anh thoải mái. Có một cái gì đó thô bỉ ở người bạn mà trước đây anh chưa từng
nhận thấy. Nhưng có thể đó chỉ là hậu quả của chuyện sống ở London giữa những
cơn quay cuồng và cạnh tranh của giới ký giả. Nét duyên dáng riêng biệt xưa kia
vẫn còn đó ẩn dưới vẻ hợm hĩnh mới có này. Và dù sao, Gallaher đã sống, đã nhìn
thấy thế giới. Little Chandler nhìn bạn anh với một vẻ ghen tị.

- Cái gì ở Paris cũng vui vẻ - Ignatius Gallaher nói
- Họ tôn sùng chuyện hưởng thụ cuộc sống và cậu thấy họ có lý đấy chứ? Nếu cậu
muốn hưởng thụ thực sự, cậu phải tới Paris. Và cho cậu biết nhé, ở đó họ thích
người Ireland lắm đấy. Khi họ nghe thấy tớ bảo tớ là người Ireland, họ gần như
ăn tươi nuốt sống tớ, anh bạn ạ.

Little Chandler uống liền bốn, năm ngụm rượu.

- Kể cho tớ biết - anh nói - có đúng là Paris rất, rất...
hư hỏng như người ta nói không?

Ignatius Gallaher giơ cánh tay phải lên khoát một cử
chỉ rộng lượng.

- Nơi nào không hư hỏng - anh ta nói - tất nhiên cậu
có thể tìm thấy những thứ vui vẻ nhất ở Paris. Tới một đêm nhảy nhót của sinh
viên chẳng hạn. Hơi bị sôi nổi đấy, nói như kiểu của cậu, lúc nào các em bắt
đầu bốc lên. Tớ chắc cậu biết thế nghĩa là gì, phải không?

- Tớ có nghe nói - Little Chandler nói.

Ignatius Gallaher dốc cạn chỗ whisky và lắc lắc đầu.

- À - anh ta nói - người ta có thể muốn nói gì thì
nói. Nhưng không phụ nữ ở đâu sánh bằng phụ nữ ở Paris hết, về độ vui vẻ, về
phong cách.

- Có nghĩa đó là một thành phố hư hỏng - Little
Chandler nói, rụt rè - Ý tớ là, nếu so với London hay Dublin?

- London á! - Ignatius Gallaher kêu lên - Tám lạng
nửa cân thôi! Đi mà hỏi Hogan ấy, chàng trai. Tớ đã giới thiệu cho cậu ta chút
ít về London hồi cậu ta ở đó. Cậu ta sẽ mở mắt cho cậu... tớ bảo rồi, Tommy, đừng
có uống whisky hảo hạng thế này mà như uống rượu punch nhà cậu, cạn ly đi.

- Thôi, thật đấy...

- Dào, thôi nào, một ly nữa cũng có hại gì đâu. Gì
nào? Lại một ly như thế chứ?

- Thôi... được rồi.

- Francois, tiếp như cũ... Cậu làm một điếu chứ, Tommy?

Ignatius Gallaher đặt lên quầy hộp xì gà của anh ta.
Hai người bạn châm xì gà và nhả khói trong im lặng cho đến khi rượu được mang
ra.

- Tớ sẽ nói cho cậu biết quan điểm của tớ - Ignatius
Gallaher nói, cất giọng trở lại sau một lúc nấp sau đám khói thuốc - đây là một
thế giới kỳ quặc. Nói về chuyện hư hỏng! Tớ từng được nghe những trường hợp -
tớ đang nói gì nhỉ - tớ biết họ, những trường hợp... hư hỏng...