Chương 7

Vượt ngục lần thứ nhất

Trốn khỏi nhà thương

Tối hôm ấy tôi gặp Dega, và sau đó là Fernandez. Dega nói với tôi là bác ta
không tin tưởng vào kế hoạch vượt ngục của tôi; bác ta định đủ một số tiền lớn,
nếu cần, để được miễn cấm cố. Bác ta yêu cầu tôi viết thư hỏi Sierra xem thử
làm như thế liệu có được không. Ngay hôm ấy Chatal đưa thư đi và đem thư trả
lời về cho chúng tôi. Sierra viết: “Đừng đút tiền cho bất cứ ai để xin miễn cấm
cố. Việc này chỉ có các quan chức bên Pháp giải quyết được, còn ở đây thì không
có một ai, kể cả viên giám đốc trại khổ sai, có thể miễn cho tù nhân chế độ cấm
cố. Nếu không còn hy vọng gì vượt ngục từ bệnh viện, các anh có thể tìm cách
xin ra viện một ngày sau khi chiếc tàu chuyên chở tù nhân ra Quần đảo (chiếc
Mata) đã lên đường.”

Làm như vậy sẽ được nằm lại tám ngày ở khu vực giam thường trước khi có
chuyến tàu sau ra đảo, và có lẽ ở đấy đễ vượt ngục hơn là ở gian phòng chúng
tôi hiện đang nằm ở bệnh viện. Cũng trong cái thư ấy, Sierra nói rằng nếu tôi
muốn anh ta sẽ cho một người tù khổ sai đã được trả tự do đến gặp tôi để nếu
cần tôi có thể nhờ anh ta chuẩn bị cho một chiếc thuyền để sẵn ở phía sau bệnh
viện. Người tù mãn hạn này là một người quê ở Toulouse, tên là Jésus. Cách đây
hai năm, chính hắn đã chuẩn bị cho cuộc vượt ngục của bác sĩ Bougrat. Muốn gặp
hắn, tôi sẽ phải đến chiếu điện ở phòng X-quang. Phòng này cũng nằm trong phạm
vi bệnh viện nhưng muốn đến đó tù nhân phải có giấy gửi đi khám X-quang. Sierra
dặn tôi là nếu đi chiếu điện phải bỏ plan ra trước khi đến phòng X- quang, vì
bác sĩ có thể nhìn thấy nó nếu ông ta soi xuống phía dưới phổi. Tôi gửi giấy
cho Sierra bảo anh ta cứ cho Jésus đến phòng X-quang và nhờ Chatal thu xếp cho
tôi được đi chiếu điện. Ngay tối hôm ấy Sierra báo cho tôi biết rằng buổi chiếu
điện là vào ngày kia, chín giờ sáng.

Ngày hôm sau, Dega xin ra viện cả Fernandez cũng thế. Chiếc Mata vừa đưa tù
cấm cố ra Quần đảo hồi sáng sớm. Hai người hy vọng có thể trốn từ khu vực giam
tù thường trong trại. Tôi chúc họ may mắn, còn tôi thì vẫn không thay đổi kế
hoạch.

Tôi đã gặp Jésus. Đó là một người tù khổ sai già đã được trả lại tự do, khô
như một con mắm, da mặt đen sạm, có hai vết sẹo gớm ghiếc chéo qua mặt. Hắn có
một con mắt cứ chảy nước mắt sống khi nhìn người ta. Một gương mặt ghê sợ, một
cái nhìn cũng ghê sợ không kém. Tôi không thấy tin hắn cho lắm, và sự thể sau
này sẽ chứng minh rằng tôi có lý. Chúng tôi đi vào việc ngay:

- Tôi có thể chuẩn bị cho các anh một chiếu thuyền chở được bốn người, tối
đa là năm. Một thùng ton-nô nước ngọt, một ít lương thực, cà-phê, thuốc lá; ba
cái chèo kiểu thổ dân, mấy cái bao bột không, một cây kim và mấy sợi chỉ để anh
tự khâu lấy buồm chính buồm phụ; một cái la bàn, một cái rìu, một con dao, năm
lít rượu tafia (rượu rhum xứ Guyane) cả thảy hết hai ngàn năm trăm francs. Ba
ngày nữa thì hết tuần trăng. Sau bốn ngày, nếu anh đồng ý, tôi sẽ ngồi trong
thuyền đợi các anh từ tám giờ tối đến ba giờ sáng trong tám đêm liền. Khi bắt
đầu có trăng non tôi sẽ không đợi nữa. Địa điểm đợi là ở chỗ chiếu thẳng từ góc
phía dưới của bức tường bệnh viện. Cứ theo đúng hướng bức tường mà đi xuống
phía sông, vì sẽ không trông thấy thuyền đâu. Cách hai mét cũng chưa trông thấy
được.”

Tôi không tin lắm, nhưng tôi vẫn ưng thuận.

- Còn tiền thì sao? - Jésus hỏi.

- Tôi sẽ gửi qua Sierra. - Tôi với hắn từ giã nhau mà không bắt tay. Công
chuyện chẳng có vẻ gì lạc quan cho lắm.

Đến ba giờ, Chatal đến trại đưa tiền cho Sierra, hai ngàn năm trăm francs.
Tôi tự nhủ: “Mình đánh bạc số tiền này, coi như có mất cũng thôi. Cũng nhờ có
Galgani mới chơi sang thế được. Miễn sao hắn không nướng hết cả hai ngàn rưỡi
tờ vào rượu tafia.” Clousiot vui mừng khôn xiết. Anh ta tin vào bản thân, tin
vào tôi và vào kế hoạch vượt ngục. Anh ta chỉ băn khoăn có một điều: không phải
đêm nào cũng thế, nhưng có nhiều đêm tên “giữ chìa khóa” người A-rập lại đi vào
phòng bệnh nhân, mà lại thường là vào lúc đầu hôm, chưa khuya lắm. Còn một vấn
đề nữa: biết chọn đâu ra một người thứ ba để cùng bàn việc này? Ở đây có một
cậu người Corse, thuộc giới giang hồ thành phố Nice, tên là Biangi. Cậu ta ở tù
khổ sai từ 1929. Cậu bị giam ở phòng bệnh dành cho tù nhân cần giám sát nghiêm
ngặt này là vì cậu can tội giết người. Clousiot với tôi bàn nhau xem có nên nói
với cậu ta không, và nói vào lúc nào. Chúng tôi đang thầm thì bàn bạc như vậy
thì cậu ta đến: đó là một thư sinh mười tám tuổi, đẹp lộng lẫy như một thiếu
nữ. Họ cậu ta là Maturette, cậu bị xử tử rồi được giảm án xuống khổ sai chung
thân vì còn quá ít tuổi - mười bảy tuổi - Cậu ta can tội giết chết một người
lái tầu. Tham gia vụ này có hai cậu, một cậu mười sáu tuổi, một cậu mười bảy.
Ra tòa đại hình, hai cậu bé này không những không buộc tội lẫn nhau mà còn
khăng khăng chứng minh rằng chính mình, và chỉ có một mình mình thôi, đã giết
người lái xe. Thế nhưng trên người nạn nhân chỉ có một vết đạn. Thái độ của hai
cậu bé trong phiên tòa đại hình đã làm cho tất cả các phạm nhân khổ sai ở đây
yêu mến họ. Vậy thì Maturette, dáng dấp giống hệt con gái, đến cạnh chúng tôi
và cất tiếng thỏ thẻ xin lửa hút thuốc. Chúng tôi liền châm thuốc cho cậu ta,
lại cho thêm bốn điếu thuốc và một hộp diêm. Cậu ta mỉm một nụ cười đấy sức
quyến rũ cảm ơn chúng tôi rồi lui ra. Bỗng Clousiot nói với tôi:

- Papi ạ, thôi ổn rồi. Thằng A-rập sẽ vào phòng hoàn toàn theo ý chúng mình
cho mà xem. Cậu cũng biết bọn A-rập rất thích con trai vào tuổi măng tơ như cậu
ấy. Từ đó đến chỗ dụ thằng giữ chìa khóa kia lẻn vào phòng ban đêm để tự tình
với cậu bé xinh trai chẳng có gì khó. Cậu ta sẽ uốn éo vờ làm khó dễ, nói là
chỉ sợ nhỡ ai người ta trông thấy, để thu xếp sao cho thằng A-rập vào phòng
đúng giờ vào chúng tôi cần.

- Để tôi bàn với cậu ấy.

Tôi đi gặp Maturette. Cậu ta tiếp tôi với một nụ cười đầy ý khuyến khích.
Cậu ta tưởng tôi đã “cảm” vì nụ cười lẳng lơ ban nãy. Tôi nói ngay:

-Cậu lầm rồi. Đi vào nhà xí một lát.

Vào đến nhà xí, tôi bắt đầu thương lượng.

- Những điều tôi sắp nói với cậu, nếu cậu hở ra cho ai lấy một tiếng là cậu
toi mạng ngay. Đây: cậu có thể làm thế này, thế này và thế này giúp chúng tôi
được không? Chúng tôi sẽ trả tiền; cậu muốn lấy bao nhiêu? Hay cậu muốn đi với
chúng tôi?

- Tôi muốn đi với các anh, được không?

- Xong ngay! Cứ thế nhé? Cứ thế?

Chúng tôi xiết chặt tay nhau.

Maturette đi ngủ. Tôi gặp Clousiot nói qua cho cậu ta biết tình hình xong
cũng đi ngủ nốt. Tối hôm sau đến tám giờ Maturette ra ngồi ở cửa sổ. Cậu ta
không phải gọi thằng A-rập. Tự nó dẫn xác đến, thế là hai người bắt đầu nói
chuyện rì rầm với nhau một lúc. Đến mười hai giờ Maturette đi ngủ. Tôi và
Clousiot thì đã đi nằm từ lúc chín giờ, giả vờ ngủ. Thằng A-rập đi vào phòng,
dạo hai vòng, phát hiện ra một bệnh nhân vừa chết. Hắn ra cửa gõ mấy tiếng, và
một lát sau có hai người khiêng cáng vào đem xác chết đi. Người xấu số kia sẽ
có ích cho chúng tôi vì cái chết của anh ta sẽ là một cái cớ để cho tên giữ
chìa khóa A-rập có thể vào phòng bất cứ giờ nào trong đêm. Theo đúng lời khuyên
của chúng tôi, hôm sau Maturette hẹn gặp hắn lúc mười một giờ đêm. Đúng giờ ấy,
tên giữ chìa khóa vào phòng. Đi ngang giường cậu bé, hắn kéo chân đánh thức cậu
ta dậy rồi đi thẳng vào nhà xí. Maturette liền đi theo. Mười lăm phút sau tên
giữ chìa khóa ra và rời phòng bệnh nhân. Maturette lập tức đi ngủ lại, không
phải nói gì với chúng tôi nữa. Ngày hôm sau cũng lại như thế, nhưng vào lúc
mười hai giờ đêm. Mọi sự đều ổn: thằng A-rập sẽ đến đúng vào giờ cậu bé dặn.

Ngày hai bảy tháng mười một năm 1933, chúng tôi đã sẵn sàng hành động. Hai
cái chân giường bằng sắt đã được mở vít sẵn, muốn tháo ra lúc nào cũng được.
Tôi đợi đến bốn giờ chiều sẽ có giấy của Sierra cho biết những tin tức cuối
cùng. Đúng giờ, Chatal đến, không cầm giấy má gì, chỉ nói với tôi “Francois
Sierra bảo tôi nói với anh là Jésus đợi các anh ở địa điểm đã định. Chúc các
anh may mắn.” Đến tám giờ tối, Maturette nói với thằng A-rập:

- Hôm nay anh đợi quá nửa đêm hẵng đến: vào quãng ấy có thể gặp nhau lâu
hơn.

Thằng A-rập hẹn đến sau mười hai giờ. Đúng nửa đêm, chúng tôi đã chuẩn bị
xong mọi thứ. Đến mười hai giờ mười lăm thằng A-rập vào, đi thẳng đến giường
Maturette kéo chân cậu ta rồi đi tiếp vào nhà xí. Maturette vào theo hắn. Tôi
tháo chân giường của tôi ra, nó rơi xuống sàn, hơi ồn một chút. Bên giường
Clousiot thì không có tiếng động. Theo kế hoạch, tôi phải đứng sẵn bên cửa nhà
xí, còn Clousiot thì cứ đi thoải mái đến chỗ nhà xí để thu hút sự chú ý của
hắn. Sau một thời gian chờ đợi khoảng hai mươi phút, mọi sự việc diễn ra rất
nhanh. Thằng A-rập từ trong nhà xí đi ra. Trông thấy Clousiot, hắn ngạc nhiên
hỏi:

- Giờ này anh còn đứng giữa phòng làm cái gì thế? Đi ngủ đi.

Ngay tức khắc, hắn bị một đòn “con thỏ” đánh vào giữa sọ, im lặng ngã khuỵu
xuống. Tôi lập tức mặc áo quần của hắn vào, đi cả giày của hắn. Chúng tôi lôi
hắn vào gầm giường, và trước khi đẩy hắn vào phía trong, tôi bồi thêm cho hắn
một vố nữa vào gáy. Thế là xong được một việc.

Cả tám mươi bệnh nhân nằm trong phòng không thấy một người nào động đậy.
Tôi đi nhanh về phía cửa ra vào, theo sau có Clousiot và Maturette mặc áo ngủ
dài. Tôi gõ cửa. Tên giám thị vừa mở ra là tôi giáng cho một phát chân giường
sắt lên đầu. Tên thứ hai để khẩu mousqueton trượt xuống đất. Chắc chắn là hắn
ngủ quên. Hắn chưa kịp thức giấc thì tôi đã đánh hắn gục xuống. Mấy tên của tôi
không kịp kêu, còn cái thằng bị Clousiot đánh thì chỉ “A!” lên một tiếng khẽ
trước khi gục xuống. Hai tên tôi vừa đánh gục trên ghế, còn tên thứ ba thì nằm
dài ra đất. Chúng tôi nín thở. Cái tiếng “Ả” kia chúng tôi tường chừng như cả
nhân loại đều nghe thấy. Quả tình tiếng kêu ấy cũng khá to, nhưng chẳng thấy ai
động tĩnh gì cả. Chúng tôi không đưa chúng vào phía bên trong phòng làm gì.
Chúng tôi cứ thế bỏ đi, cầm theo ba khẩu súng. Clousiot đi đầu, cậu bé đi giữa,
còn tôi đi sau cùng. Chúng tôi đi xuống cái thang gác sáng mờ mờ dưới ánh đèn
dầu. Clousiot đã bỏ cái chân giường sắt, còn tôi vẫn cầm nó theo trong tay trái
tay phải tôi cầm khẩu súng trường. Xuống đến tầng dưới cùng chẳng thấy gì. Xung
quanh tối đen như mực. Phải nhìn thật kỹ mới trông thấy bức tường đi về phía bờ
sông. Chúng tôi vội ra chân tường. Tôi đứng áp vào tường làm thang cho các bạn
leo lên. Clousiot leo lên ngồi cưỡi trên bức tường rồi lôi Maturette lên, sau
đó là tôi. Chúng tôi buông người xuống phía bên kia tường, trong bóng tối.
Clousiot rơi vào một cái hốc, kêu đau chân. Maturette và tôi xuống ổn hơn. Cả
hai chúng tôi đứng dậy. Chúng tôi đều đã buông khẩu mousqueton trước khi nhảy
xuống. Clousiot toan đứng dậy nhưng không sao đứng được. Anh ta nói là gãy mẹ
nó cái chân rồi. Tôi để Maturette đứng lại với Clousiot, lần theo bức tường chạy
về phía bờ sông, vì tối quá nên hai tay tôi cứ phải sờ sờ lên tường. Chạy đến
hết tường nào cũng không hay, hai tay bị hụt ngã một cái như trời giáng, tưởng
đến vỡ mặt. Từ phía sông có giọng ai nói với lên:

- Các cậu đấy à?

- Ừ! Jésus đấy à?

- Ừ!

Hắn quẹt diêm lên trong khoản nửa giây. Tôi đã xác định được chỗ hắn đứng,
liền lội xuống nước đi đến đấy. Cùng đứng với Jésus còn có một người nữa.

- Lên trước đi. Ai đấy?

- Papillon đây.

- Tốt.

- Jésus à, phải đi trở lại phía sau, bạn tôi bị gãy chân trong khi trèo
tường.

- Thế thì cầm lấy cái này, chèo đi.

Ba cái chèo pagaie vục xuống nước và chẳng bao lâu chiếc xuồng nhẹ đã vượt
qua cái khoảng cách chừng một trăm thước từ chỗ xuồng chờ đến chỗ các bạn tôi
(tôi đoán chừng chỗ ấy, vì tối quá chẳng trông thấy gì).

Tôi gọi:

- Clousiot?

- Khẽ chứ, trời đất - Jésus nói - Này l' Enflé, bật đá lửa lên chút nào!