James Joyce và tác phẩm

James Augustine Aloysius
Joyce (tiếng Ireland:
Seamus Seoighe; 2 tháng 2 năm 1882 – 13 tháng 1 năm 1941) là một
nhà văn và nhà thơ biệt xứ Ireland, được đánh giá là một trong những nhà
văn ảnh hưởng nhất thế kỉ 20. Ông nổi tiếng nhất với tiểu thuyết bước ngoặt Ulixơ
(1922). Các tác phẩm chính khác của ông là tập truyện ngắn người Dublin (1914),
các tiểu thuyết Bức họa người nghệ sĩ là thanh niên (1916)
và Finnegans Wake (1939). J. Joyce còn là tác giả của các tập
thơ Nhạc thính phòng (Chamber Music, 1907), Poems
Pennyeach, 1927, Colleted Poems, 1936. Dù số lượng không nhiều nhưng
thơ của James Joyce có sự ảnh hưởng rất lớn đến các nhà thơ Anh phái Hình
tượng.

Mặc
dù phần lớn quãng đời trưởng thành của ông là ở nước ngoài, kinh nghiệm Ai Len
của Joyce vẫn rất tinh tế trong các bài viết của ông và nó cung cấp tất cả nền
tảng cho tưởng tượng của ông và các vấn đề chủ thể nó. Không gian tưởng tượng
trước tiên khởi điểm tại Dublin và phản ánh cuộc sống gia đình của
ông và các sự kiện và bạn bè (và kẻ thù) từ những ngày ở trường phổ thông và
trường đại học. Dù vậy, ông trở thành người chủ nghĩa toàn cầu nhất và là một
trong số những người địa phương nhất của tất cả phạm vi tiếng Anh hiện đại.

Kinh
nghiệm Ailen của Joyce tạo thành một phần tử tinh tế trong các tác phẩm của ông
và cung cấp nền tảng cho trí tượng tượng của ông và rất nhiều các vấn đề chủ
thể. Tập truyện ngắn trong ấn bản đầu tay Người Dublin đã tập
trung phân tích sự đình trệ và sự tê liệt của xã hội Dublin. Các câu
truyện kết hợp chặt chẽ The stories incorporate sự hiện thân, một từ được sử
dụng riêng bởi Joyce, với ý nghĩa là ý thức bất chợt của "tâm hồn"
một thứ gì đó. Câu chuyện cuối cùng và nổi tiếng nhất trong tập truyện, “Cái
chết,” được John Huston đạo diễn như là phim đặc trưng cuối cùng của ông vào
năm1987.

Chân
dung một chàng trai trẻ xếp thứ ba trong bảng xếp hạng một trăm cuốn tiểu
thuyết hay nhất, và xếp thứ năm mươi bảy trong bảng xếp hạng do độc giả
bình chọn.

"Đọc
các tác phẩm của Joyce đã thay đổi cuộc đời tôi như thế nào?” là tên một cuộc
thi dành cho học sinh năm cuối bậc phổ thông của thành phố New York do những
người bạn Mỹ của James Joyce tổ chức năm 2005. Đây cũng là một trong những hoạt
động dành cho lễ kỉ niệm Bloomsday năm 2005 vừa qua để tưởng nhớ James
Joyce.

Đây
là bài tiểu luận đạt giải nhất với tựa đề “Chân dung nghệ sĩ” của một học sinh
có tên là Mara Wishingrad. eVăn đặt lại đầu đề.

Khi
cố gắng lí giải sự hình thành của tài năng, nền văn hóa của chúng ta đã mang ra
hình ảnh thần thoại Hy Lạp của Aphrodite,^[1] tượng trưng cho nữ thần
của Tình yêu và Cái đẹp. Nếu như ai đó tin tưởng vào các phương tiện truyền
thông đại chúng, họ sẽ cho rằng người nghệ sĩ, cũng giống như Aphrodite được
tạo thành từ miếng bọt biển với một tài năng đã phát triển đầy đủ và chỉ cần có
một cơ hội đúng thời điểm là có thể bộc lộ năng khiếu bẩm sinh sẵn có đó. Trái
lại, James Joyce miêu tả sự phát triển và hình thành nên một người nghệ sĩ
trong cuốn tiểu thuyết Chân dung một chàng trai trẻ và minh
họa rằng ý thức của người nghệ sĩ phát triển theo thời gian và cần phải có rất
nhiều năm để trưởng thành. Do đó, Joyce chọn một thần thoại khác để tượng trưng
cho câu chuyện của mình, đặt tên người hùng của mình là Stephen Dedalus - cái
tên được lấy từ một anh hùng trong thần thoại Hy Lạp – Daedulus,^[2]
người đã khôn khéo sử dụng tài năng để tìm được tự do cho chính mình.

[1]: Trong thần thoại Hy
Lạp, Aphrodite là vị thần biểu tượng cho tình yêu và sắc đẹp.

[2]:
Trong thần thoại Hy Lạp, Daedalus bị vua Minos giam trong hòn đảo Crete. Nhưng
bằng tài năng và trí thông minh, Daedalus đã tự tạo cho mình đôi cánh và thoát
ra khỏi nhà tù đó.

Trong Chân
dung một chàng trai trẻ, Joyce miêu tả một quan sát những bước phát triển
trong trí óc của một nghệ sĩ bằng cách mô tả sự đấu tranh và phát triển nội tâm
của một chàng trai trẻ, Stephen Dedalus. Thông qua kĩ thuật “dòng ý thức,”
Joyce trực tiếp ghi lại những cảm xúc, suy tư, trăn trở của Stephen thay bằng
mô tả thông qua quan điểm của một người khác.

Bằng
cách sử dụng ngôn từ mà ngày càng trở nên lưu loát và trí tuệ khi Stephen
trưởng thành, Joyce chỉ ra cách tư duy của Stephen phát triển khi cậu là một
thanh niên đã chín hơn. Và kết quả là, người đọc cảm nhận rằng Joyce đang chia
sẻ cuộc sống nội tâm của Stephen, hơn là chỉ quan sát anh ta từ bên ngoài.

Mặc
dù hoàn cảnh sống xung quanh và các sự kiện xảy ra với cuộc đời của Stephen
không có nhiều điểm chung với tôi, thế nhưng đời sống nội tâm của tôi và cậu ấy
lại giống nhau đến bất ngờ. Cũng giống như Stephen, tôi luôn luôn cảm nhận rằng
tôi nhìn nhận thế giới bên ngoài một chút khác biệt so với những người xung
quanh.

Ngay
từ khi tôi còn bé, đời sống nội tâm cũng như thế giới bên ngoài luôn luôn thực
và quan trọng đối với tôi. Tất cả những gì cuốn hút tôi đều là những hoạt động
dựa trên trí tưởng tượng của tôi hơn là các thử thách về sức mạnh hay hình thể.
Trong lúc những người khác hài lòng và thích thú để trở thành những người tham
gia tích cực và năng động, thì tôi lại thường xuyên đứng ở ngoại biên nghiên
cứu họ và các sự việc diễn ra xung quanh tôi. Thông qua chân dung Stephen mà
Joyce vẽ ra, tôi nhận ra rằng những gì làm tôi khác với mọi người là cái gì đó
tôi nên chấp nhận chứ không phải cái gì đó tôi cần phải xa lánh.

Tuy
nhiên, cũng không dễ dàng gì để tin vào bản thân mình khi lớn lên với một ý
thức trong đầu rằng người nghệ sĩ được sinh ra vốn dĩ đã hình thành đầy đủ tài
năng. Khi so sánh bản thân mình với những thần tượng văn học, những nỗ lực của
tôi thường không đạt tới cái gì cả. Không ai chỉ cho tôi biết rằng những nhà
văn tài năng đó không phải lúc nào cũng có những trang viết tuyệt vời. Không ai
nói cho tôi biết rằng họ đã phải dành hàng giờ đồng hồ, nỗ lực viết, viết và
viết lại nhằm tạo nên những câu chữ tưởng chừng như chỉ cần rất ít nỗ lực.
Trong khi đó, có những ngày tôi cảm tưởng rằng mình không thể làm được một việc
gì cả và thường xuyên tôi cảm thấy những mục đích của mình thật quá xa xôi. Tuy
nhiên, hình ảnh sự phát triển của Stephen trong Chân dung một chàng
trai trẻ đã truyền cho tôi nguồn cảm hứng, đưa đến cho tôi một lựa
chọn khác với vị thần Aphrodite.

Trong
thần thoại Hy Lạp mà Joyce lựa chọn, người anh hùng Daedalus lại trái ngược với
con trai của mình - Icarus. Daedalus, một bậc thầy lành nghề, tạo cho chính
mình và con trai mình những đôi cánh để họ có thể bay và trốn thoát khỏi hòn
đảo Crete nơi họ bị vua Minos giam trong ngục tù. Icarus, trẻ tuổi,
nông nổi, cẩu thả, say sưa tự do tới quá mức tự chủ đến nỗi đã không nghe lời
cha dặn rằng không được bay quá gần với mặt trời và kết quả là đã bị mặt trời
thiêu cháy đôi cánh và chết đi. Không giống như Icarus, Stephen chuẩn bị trí
tuệ, kinh nghiệm và tinh thần cho chính mình để cất cánh. Thông qua cả giáo dục
chính thống và sự tự vấn nghiêm túc, Stephen đã có thể xây dựng cho mình một hệ
thống niềm tin, đạo đức, và triết lí về mĩ học của riêng mình. Cậu đã phát
triển và nhận ra mình là ai và mình muốn gì. Khi cuốn tiểu thuyết gần khép lại,
có người cảm nhận rằng Stephen đã sẵn sàng rời bỏ mảnh đất an toàn của nhà
trường, gia đình và tổ quốc để đề ra kế hoạch của chính mình như là một nghệ
sĩ. Có người thì cho rằng Stephen đã đạt tới sự trưởng thành về mặt trí tuệ và
óc thẩm mĩ qua sự giằng xé nội tâm, và rằng đó không phải là một con đường
thẳng tắp mà là một con đường ở phía trước với rất nhiều khúc quanh và chướng
ngại vật.

Hình
ảnh Stephen phát triển để trở thành một nghệ sĩ dưới ngòi bút của James Joyce
đã động viên tôi trên hành trình đi tìm cái đẹp của chính mình. Bằng văn phong
miêu tả đầy thuyết phục và hấp dẫn của Joyce, những cảm xúc, suy nghĩ của
Stephen đã thay đổi lối tư duy để trở thành người nghệ sĩ và người sáng tạo cái
đẹp trong tôi. Khi tôi tìm kiếm và tạo nên thần thoại của chính mình, ý thức
của tôi chấp nhận một điều rằng chúng ta sinh ra không phải là nghệ sĩ mà chúng
ta trở thành nghệ sĩ.