9

BỐN NGHI CAN

Cuộc thảo luận xoay quanh mấy vụ án chưa
được khám phá và chưa được tuyên phạt. Theo thứ tự từng người phát biểu ý kiến.
Sau đại tá Bantry, tới bà vợ mập ú có duyên, qua tới Jane Helier, bác sĩ Lloyd,
và bà Marple. Có một nhân vật chưa kể câu chuyện của mình nhưng ý kiến lại được
mọi người đồng tình đó là ngài Henry Clithering, cựu cảnh sát trưởng Scotland
Yard, ông ngồi đưa tay vân vê hàng ria mép, khều khều đúng hơn, miệng cười tủm
tỉm! Có vẻ tâm đắc một ý tưởng vừa lóe lên trong đầu.

“Ngài Henry,” bà Bantry bực mình thốt ra. “Nếu
ông không kể gì tôi sẽ gào lên. Có phải còn nhiều vụ án chưa được tuyên phạt
hay là không?”

“Bà muốn nhắc lại mấy hàng tít đăng trên
báo, thưa bà Bantry. Sở Scotland Yard lại mắc sai lầm. Nội dung thuật lại một
lô vụ án chưa được xét xử.”

“Quả thật bấy nhiêu đó chỉ chiếm một phần
tỉ lệ nhỏ thôi hay sao?” Bác sĩ Lloyd nói.

“Đúng, mà thật vậy. Hàng trăm vụ án đã
được xét xử, thủ phạm lãnh án mấy khi được báo trước hay xướng tên. Nhưng vấn
đề chưa cần tranh cãi lúc này có phải vậy không?” Ông vừa nhắc lại nhiều vụ án
chưa được khám phá và chưa được xét xử tức là ông muốn chia làm hai phạm trù. Ở
phạm trù thứ nhất gồm những vụ án sở Scotland Yard chưa hề nghe nói, vụ án chưa
ai biết là đã từng xảy ra.”

“Nhưng giả sử không phải nhiều vụ như vậy
đâu?” Bà Bantry nói.

“Thật sao?”

“Ngài Henry! Ngài không muốn nói là chuyện
đó có thật.”

“Thật ra thì...” Bà Marple nghĩ ngợi, “...
còn rất nhiều vụ.”

Bà già có cốt cách trầm tĩnh lạ thường,
thản nhiên phát biểu.

“Coi kìa bà Marple,” Đại tá Bantry lên
tiếng.

“Tất nhiên,” bà Marple nói. “Phần đông
người ta ngu xuẩn. Bởi vậy cho nên mới bị phát giác. Nhưng còn bao nhiêu người
khác họ đâu có dại gì, khiến ta phải rùng mình trước hành vi của họ vì chúng
được thực hiện một cách rất bài bản.”

“Phải,” ngài Henry nói. “Còn biết bao
người đâu có dại gì. Nhiều vụ án bị phát giác bởi những bàn tay vụng về, nên
bọn tội phạm mới thấy ân hận. Nếu không vì một bàn tay vụng về thử hỏi đố ai
biết được.”

“Chuyện không đơn giản đâu, Clithering,”
đại tá Bantry nói. “Không đơn giản.”

“Ông nói thật à?”

“Ông hỏi gì lạ vậy? Thật chứ! Không đơn
giản đâu.”

“Ông đã từng nói tội ác nhan nhản chưa bị
trừng phạt, mà có thiệt không? Luật pháp không trừng phạt chuyện đó cũng có
khi, nhưng ở đời còn có luật nhân quả. Kẻ gây tội ác phải bị trừng trị là
chuyện thường tình, tôi thấy không có gì có thể đúng hơn được nữa.”

“Biết đâu, biết đâu được.” Đại tá Bantry
nói. “Điều đó không thể nói hết mức quan trọng của vụ việc.” Ông bỏ ngang giữa
chừng, gương mặt bối rối.

Ngài Henry Clithering nhếch mép cười.

“Một trăm người hết chín mươi chín người
không tin ông,” ngài nói. “Ông nên nhớ, không phải việc phạm tội mới cần nêu
lên, mà chính là người vô tội. Chưa ai nghĩ ra việc này.”

“Tôi chưa hiểu.” Jane Helier nói.

“Tôi biết,” bà Marple lên tiếng. “Lúc bà
Trent phát hiện mất một đồng tiền nửa đồng năm shillings trong ví, bà nghi cho
người giúp việc, bà Arthur. Tất nhiên nhà Trents nghi cho bà chớ ai, nhưng
người chủ biết điều, xét hoàn cảnh người giúp việc gia đình đông con, chồng thì
nghiện rượu, thôi thì làm rùm beng lên để được gì. Từ đó về sau chủ nhân dè dặt
hơn không giao nhà cho bà một mình, bà thấy lạ, hàng xóm nghi bà có vấn đề gì
đây. Về sau, bà Trent kiểm soát người giúp việc một cánh cửa được phản chiếu
qua tấm gương. May đây - tôi vẫn cho đó là Trời định. Cái đó theo tôi thấy, nó
phù hợp với suy nghĩ của ngài Henry. Tất nhiên mọi người phải nghi cho một
người lấy cắp tiền, nhưng lại nghi không đúng người, y như truyện trinh thám!
Nhưng người bị nghi oan là bà Arthur lại không biết gì chuyện đó. Tức là phù
hợp với suy đoán của ông, đúng không, ngài Henry.”

“Vâng, bà Marple, bà đã hiểu ý tôi nói. May
cho bà giúp việc, nhờ có bà chứng kiến từ đầu. Bà ta vô tội chuyện đã rõ. Thế
mà có người phải mang tiếng suốt đời vì bị hàm oan đối xử bất công.”

“Theo ông có thể có một trường hợp ngoại
lệ nào không, thưa ngài Henry?” Bà Bantry khéo hỏi.

“Nói thiệt với bà là có, một vụ án ly kỳ. Một
vụ giết người nhưng không tìm ra chứng cứ.”

“Chỉ có vụ đầu độc thôi,” Jane thở ra,
“khó tìm thấy dấu vết.”

Bác sĩ Lloyd ngồi không yên, ngài Henry
lắc đầu.

“Làm gì có, cô em. Đây không phải như
chuyện bắn tên độc của người da đỏ Nam Mỹ. Tôi nghĩ có thể đây là một trường
hợp tương tự. Ta sẽ được chứng kiến một vụ tầm thường hơn... đến mức ta không
làm sao chứng minh cho thủ phạm nhìn thấy. Trường hợp như một người già cả té
xuống thang lầu gãy cổ, tai nạn thương tâm này cũng thường thấy xảy ra.”

“Nhưng sự thật thế nào?”

“Ai mà nói được,” ngài Henry rùng mình,
“nạn nhân bị xô ngã từ sau lưng chăng? Có thể một mảnh vải hay sợi dây cột
ngang đầu cầu thang rồi sau đó khéo léo vứt bỏ đi? Làm sao biết được.”

“Ngài có thể cho đó là... à, không phải
một tai nạn? Rồi sao nữa?” Ông bác sĩ hỏi.

“Chuyện kể dài dòng, nhưng... ối chà, tôi
biết chắc một điều. Tôi biết trước khó mà chứng minh cho thủ phạm thấy được... bởi
bằng chứng thì quá mơ hồ. Ta thử xét qua một khía cạnh mới... nội vụ tôi đang
kể ra đây. Trong vụ này có tới bốn tên tham gia, chỉ một tên chịu tội ba tên
kia thì vô tư. Và nếu không tìm ra được manh mối, ba tên kia vẫn bị theo dõi
gắt gao.”

“Tôi thấy,” bà Bantry nói, “thà ông cứ kể
cho hết dù có lâu tới chừng nào.”

“Tôi không muốn kể dài dòng,” ngài Henry
nói. “Tôi xin tóm tắt phần đầu, liên quan tới một hội kín của người Đức - hội
Schwartze Hand - mô phỏng theo kiểu hội kín Camorra, có thể nói phần đông nghe
nhắc ai cũng biết là Camorra chuyên tống tiền và khủng bố. Hoạt động bùng phát
sau cuộc đại chiến và nhanh chóng lan rộng khắp nơi, khủng bố người dân lương
thiện. Chính quyền khó đương đầu bởi tổ chức được bố phòng một cách cẩn mật,
khó có thể mua chuộc bọn đàn em bên dưới.”

“Ở nước Anh ít người biết tới tổ chức này,
ở bên Đức nó hầu như bị tê liệt hoàn toàn. Cuối cùng tổ chức tan rã do các hoạt
động bị ảnh hưởng bởi một nhân vật, một vị bác sĩ được biết tên là Rosen, trước
đây đã từng là nhân viên mật vụ. Ông xin vô làm nhân viên rồi xâm nhập tận cùng
hang ổ, làm sụp đổ toàn bộ cơ cấu tể chức này.”

“Ông bị truy nã và đã nhanh chân ra khỏi
nước Đức, dù bất cứ giá nào. Ông qua tới nước Anh, sau đó tôi nhận được nhiều
thư cảnh sát Berlin gởi qua, nhắc chuyện của ông.
Ông yêu cầu được gặp riêng tôi, phong cách của ông rất tự nhiên và bình thản. Ông
biết được tương lai ông sẽ đi về đâu.”

“Bọn chúng muốn giết tôi, thưa ngài Henry.”

“Không chạy đâu thoát,” nhìn người ông cao
lớn, giọng nói trầm, phát âm giọng có đặc trưng của dân bản xứ. “Việc này tôi
đã biết trước. Với tôi chẳng có gì phải lo. Trước lúc cộng tác tôi đã lường
trước mọi gian nguy. Tôi đã hoàn thành nhiệm vụ. Tổ chức hoàn toàn tan rã. Tuy
vẫn còn một số ngoài vòng pháp luật. Bọn chúng đòi lấy mạng tôi để rửa hận. Vấn
đề chỉ còn là thời gian mà thôi, với tôi càng lâu càng thuận lợi. Ông biết đó,
tôi đang thu thập tư liệu để cho ra mắt một tác phẩm, tổng kết những hoạt động
một thời. Tôi mong muốn đạt được sở nguyện.”

“Nghe ông trình bày đơn giản sự việc với
tất cả lòng dũng cảm khiến tôi khâm phục. Tôi hứa bảo đảm cho ông mọi mặt. Nghe
vậy ông xua tay.”

“Sớm muộn bọn chúng cũng giết tôi,” ông
nhắc lại, “nếu tôi có mệnh hệ nào xin ông chớ nên ray rứt. Bởi ông đã giúp tôi
hết sức mình.”

“Ông kể ra những việc cần phải làm ngay. Ông
có ý định tìm một ngôi nhà nhỏ vùng quê ở đây để yên tâm hoàn thành tác phẩm. Ông
đã chọn được một nơi tại địa phương, Somerset, làng King’s Gnaton, cách xa
đường tàu bảy dặm, thoải mái không màng tới cuộc sống văn minh bên ngoài. Thế
rồi ông cũng tậu được một ngôi nhà nhỏ ưng ý, sửa sang lại đôi chút để cư ngụ
lâu dài. Người nhà có đứa cháu gái Greta, một thư ký, một bà giúp việc quốc
tịch Đức, đã theo hầu ông suốt bốn chục năm, người làm vườn dân là địa phương
làng King’s Gnaton.”

“Đúng quá. Bốn nghi can, còn nói gì hơn
nữa. Cuộc sống của ông bình yên ở King’s Gnaton được đâu chừng năm tháng thì
tai họa ập tới. Buổi sáng hôm đó bác sĩ Rosen té cầu thang, nửa giờ sau ông mới
chết. Lúc xảy ra tai nạn bà Gertrud ở dưới nhà bếp, cửa đóng không nghe thấy gì...
theo lời bà kể. Cô Greta đang ở sau vườn lom khom trồng thêm mấy bụi cây... cũng
theo lời nàng kể. Dobbs, người làm vườn đang ngồi trong nhà kho ăn bữa lỡ... theo
lời ông kể, còn người thư ký thì đi dạo ngoài đường và cũng do gã tự thuật lại.
Không ai viện cớ vắng mặt... không ai làm chứng cho người khác. Nhưng có một
chứng cứ gọi là xác đáng. Không thấy dấu vết người ngoài xen vô vụ này, ở trong
làng King’s Gnaton có kẻ lạ tức thì mọi người biết ngay. Cửa trước cửa sau đều
khóa, người nhà mỗi người có chìa riêng. Tức là ta thấy trước sau có bốn người.
Không ai có thể gọi là nghi can, Greta là đứa cháu gái. Getrud qua bốn mươi năm
phục vụ tận tụy. Dobbs, không có một ngày đi xa khỏi làng King’s Graton. Sau
cùng người thư ký, Charles Templeton...”

“Ồ phải,” Đại tá Bantry nói, “anh chàng ra
sao? Trong đầu tôi cứ nghi cho anh chàng này. Ông biết anh chàng này thế nào?”

“Chính vì chỗ quen biết nên tôi muốn đặt
ra ngoài chuyện nghi vấn... cho dù thế nào chăng nữa. Ngài Henry nghiêm chỉnh
nói. “Ông biết đấy, Charles Templeton là người của tôi.”

“Chao ôi!” Đại tá Bantry nói, càng ngạc
nhiên hơn.

“Vâng tôi cần tìm một người cài vào trong
và cũng muốn tránh tiếng trong làng. Rosen đang cần một thư ký, tôi giới thiệu ngay Templeton vô
nhận việc. Anh ta lịch lãm, nói thạo tiếng Đức, nói chung là một nhân viên lành
nghề.”

“Vậy thì ông nghi cho ai?” Bà Bantry hỏi
đang còn phân vân. “Tôi thấy chẳng có ai đáng nghi cả.”

“Vâng, rõ quá rồi. Bà nên hiểu sự việc
dưới một góc độ khác. Cô Greta là một đứa cháu thật dễ thương. Nhưng trải qua
một thời kỳ chiến tranh, chúng ta đã chứng kiến nhiều hoàn cảnh anh chị em xung
khắc nhau, cha con xung đột và đủ các thứ; cũng có những đứa cháu dễ thương và
ngoan ngoãn có khi dám làm những việc kinh thiên động địa. Ta có thể xét trường
hợp Getrud và có ai biết được động cơ nào đưa đẩy bà vô vòng tội lỗi. Có thể
sau một lần xung đột với ông chủ, hận thù chồng chất qua bao nhiêu năm tận tụy
phục vụ. Những người như bà lắm lúc càng sâu sắc hơn. Còn Dobbs thì sao? Phải
chăng anh chàng người ngoài cuộc bởi không họ hàng thân thích gì với nhà này?
Đồng tiền chi phối mọi thứ. Xét theo một khía cạnh khác Dobb có thể bị người
ngoài mua chuộc.”

“Ta có thể suy đoán, một lệnh lệnh từ nơi
khác được chuyển tới nếu không thì sao tình hình yên tĩnh được năm tháng?
Không, bởi các tay chân của tổ chức vẫn hoạt động không ngừng. Vì chưa chắc
Rosen phản bội nên bọn chúng phải chờ đến lúc tìm đủ bằng chứng. Ngay tức thì
không còn chần chờ gì nữa bọn chúng gởi một lệnh cho phe nội gián... nội dung
phán quyết: “Phải giết.”

‘Thật ghê tởm!” Jane Heiler rùng mình nói.

“Làm cách nào điện được gửi đi? Việc này
cần phải làm sáng tỏ, may ra giải quyết được vấn đề. Một trong bốn người phải
có quan hệ với bên ngoài hoặc đã bị mua chuộc. Ngay tức thì, tôi biết rõ, khi
mệnh lệnh được chuyên tới, chúng sẽ được thi hành ngay theo đúng tôn chỉ của
hội kín Schwartze Hand.”

“Tôi lao ngay vô việc, theo một cung cách
là có thể cho là tỉ mỉ, đáng buồn cười. Buổi sáng hôm đó ai đến ngôi nhà đó?
Trong vụ này không loại trừ ai. Tôi kể ra đây.”

Ông lôi trong túi chiếc phong bì rút ra
một mảnh giấy.

Người hàng thịt tới giao thịt cừu. Sau khi
đã được kiểm tra hàng.

Người bán hàng tạp hóa, đem giao bột bắp,
đường cát, bơ, cà phê, sau khi cho kiểm tra xong.

Người đưa thư, giao hai thư thông báo gởi
cô Rosen, thư gởi cho Gertrud, ba cái thư của Tiến sĩ Rosen, một cái từ nước
ngoài; hai cái gởi cho Templeton, một cái nữa cũng từ nước ngoài.

Ngài Henry bỏ ngang câu chuyện lôi trong
phong bì ra một xấp giấy.

“Các bạn sẽ thích thú được xem mấy thứ này.
Trong số thư này có người giao lại cho tôi và một số thu nhặt trong giỏ rác. Phải
nói là tất cả được thử lại coi có sử dụng mực hóa học,... Không thấy một điểm
nào đáng ngờ.”

Mọi người xúm lại coi. Xấp giấy gồm là mẫu
hàng do người ươm cây giao và của một hãng sản xuất áo lông thú. Hai tờ phiếu
tính tiền đề tên tiến sĩ Rosen, một ở trong nước giao hàng hạt giống làm vườn,
một cái của hãng đồ dùng văn phòng. Bức thư gởi cho ông nội dung ghi lại:

“Thân gởi Rosen,

Tôi vừa đến thăm nhà tiến sĩ Helmuth. Hôm
kia gặp lại Edgar Jackson cùng với Amos Perry vừa đi du lịch Tsingtau về. Và
Thiệt tình mà nói tôi thèm được như nhà họ, đi du lịch một chuyến. Chờ tin cậu.
Như tôi đã dặn trước, nên đề phòng kẻ lạ - cậu hiểu ý tôi nói, dù biết là cậu
không chịu nghe.

Thân ái,

Georgine.”